Quá trình hình thành giáo trình đọc và hiểu giá cổ phiếu trong quy tắc cho nhận của thị trường chứng khoán p3 doc

Một công ty đầu tư chứng khoán có thể thuộc loại đa dạng hoá đầu tư, hay
không đa dạng, được đánh giá theo một chuẩn mực nhất định. Để được xem
là một công ty đa dạng - điều trở nên rất quan trọng trong việc bán các cổ
phần của một quỹ mở - danh mục đầu tư đó phải thể hiện theo một tiêu chí
cụ thể. Chúng có thể là loại đa dạng giữa các ngành công nghiệp hoặc giữa
các công ty khác nhau trong các ngành công nghiệp tương tự, sự đa dạng
cũng có thể thể hiện giữa các vùng địa lý hoặc là sự pha trộn các loại công
cụ chứng khoán nhất định nào đó. Sự đa dạng, như ta có thể đã biết, là một
kỹ thuật quản lý rủi ro kết hợp, đặc biệt đây còn là tiếp cận đầu tư làm cho
các quỹ hỗ tương có sức hấp dẫn quần chúng đầu tư rộng rãi.
Tuy nhiên không phải tất cả các công ty đầu tư chứng khoán đều hội đủ các
yếu tố để được chính thức thừa nhận là đa dạng. Theo bộ luật về công ty đầu
tư ban hành năm 1940 của Hoa Kỳ, một công ty đầu tư được đánh giá là đa
dạng khi nó đáp ứng được phép thử 75 – 5 - 10 sau đây:
- 75% tổng tài sản của quỹ phải được đầu tư vào các chứng khoán do các
công ty khác phát hành nằm ngoài bản thân công ty đầu tư đó hoặc các công
ty có quan hệ thành viên với nó. Phần tiền mặt khả dụng nằm trong tài khoản
mua bán và các giá trị đầu tư tương đương tiền mặt các chứng khoán ngắn
hạn của chính phủ và trong thị trường vốn ngắn hạn được tính là một phần
trong cơ cấu 75% đầu tư cần thiết này.
- Không sử dụng hơn 5% tổng số tài sản để đầu tư mua chứng khoán của bất
kỳ một công ty cổ phần nào.
- Không được sở hữu cổ phần của một công ty cổ phần nào đó vượt quá 10%
giá trị của công ty đó.
Các điều kiện của phép thử trên đây diễn ra chủ yếu trong môi trường có
giao dịch TTCK. Giả định một quỹ hỗ tương có tổng tài sản là 100 tỷ đồng
phép thử sẽ được áp dụng như sau:
- Quỹ này phải đầu tư ít nhất là 75 tỷ vào các chứng khoán công ty cổ phần
sở hữu đại chúng.
- Không được đầu tư quá 5 tỷ đồng 5% của 100 tỷ vào riêng một công ty cổ
phần đại chúng nào.

- Và nếu công ty cổ phần đại chúng X nào đó có quy mô cổ phần thường
đang lưu hành trong công chúng với giá trị là 30 tỷ đồng chẳng hạn, thì quỹ
này chỉ có thể sở hữu tối đa 3 tỷ đồng cổ phần thường tức 10% giá trị 30 tỷ
đồng tại công ty X đó thôi.
Như đã phân tích ở các phần trên đây, ta thấy quỹ đầu tư hỗ tương công ty
đầu tư mở là loại hình có ưu thế hơn cả. Nhờ đáp ứng được hầu hết các
mong đợi của quần chúng đầu tư nói chung. Chính vì vậy mà quỹ hỗ tương
phát triển mạnh như nấm. Những thông tin tổng hợp của Mỹ gần đây cho
biết, lượng quỹ hỗ tương đã leo qua con số 8.000 và chưa chịu dừng. Nhưng
không phải chỉ ở con số, đáng nói hơn là các quỹ này thường hoạt động trên
cơ sở chuyên ngành và chuyên nghiệp cao, sự đa dạng về chuyên môn mà
mỗi quỹ đó đại diện cộng với đặc tính phấn đấu để được công nhận đạt phép
thử đa dạng 75- 5- 10 đã giúp tạo ra một ấn tượng thu hút và sự chú ý đặc
biệt của những thực thể mới tiếp cận TTCK. Các đội hình tập thể này còn
được xem là "hiền" và làm ăn trong một hành lang có luật lệ chăm sóc kỹ
nên TTCK Việt Nam đang có định hướng nghiên cứu áp dụng. Thật ra, ngay
ở Hoa Kỳ, người ta cũng ưu ái chúng hơn.
Quỹ hỗ tương đầu tư
Như một ngôi sao, quỹ hỗ tương đã vượt lên khỏi những tổ chức quỹ khác
để xây dựng riêng cho mình một hình ảnh có sắc thái thuyết phục. Sự phát
triển nhanh của quỹ hỗ tương đồng thời với việc hình thành nên các nhóm
quỹ chuyên nghiệp. Những loại quỹ này khác nhau chủ yếu ở mục đích đầu
tư. Ta sẽ tìm hiểu các quỹ hỗ tương tại các thị trường đã ổn định có xu
hướng tổ chức và hoạt động thế nào.
Quỹ đa dạng cổ phần thường
Các quỹ loại này quản lý một danh mục đầu tư gồm hầu hết là cổ phần
thường. Bản thân dòng quỹ này theo đuổi nhiều mục đích đầu tư khác nhau
tuỳ theo chính sách của từng quỹ cụ thể. Có quỹ bảo thủ chỉ đầu tư vào các
cổ phần chất lượng cao nhất blue-chip. Các cổ phần blue - chips thuộc về
các công ty dẫn đầu trong một ngành công nghiệp, có thành tích xuất sắc

phát triển lợi nhuận và trả cổ tức. Có quỹ theo đuổi cách đầu tư tiến công,
nhắm đến cổ phần các công ty tăng trưởng growth stock là chủ yếu. Những
cổ phần tăng trưởng thuộc về các công ty có lợi nhuận đạt trên mức trung
bình, mạnh dạn nghiên cứu, sở hữu nhiều sáng chế giá trị, chú trọng xây
dựng nhiều đơn vị bán hàng thuần thục và tiến công. Và đặc biệt công ty
tăng trưởng có một chính sách giữ lại lợi nhuận để tái đầu tư phát triển công
ty hơn là chia cổ tức, cho nên cổ tức được chia không đáng kể hoặc không
chia. Cũng có loại quỹ cổ phần thường đa dạng diversified common stock
fund là loại có mục tiêu chọn cổ phần của các công ty tăng trưởng vừa phải
và đảm bảo một thu nhập hiện hành phải chăng.
Các quỹ thu nhập
Các quỹ thu nhập income fund theo đuổi mục tiêu đúng như tên gọi của
chúng là phải đạt được thu nhập hiện hành cao. Loại quỹ hỗ tương này đầu
tư vào các công ty có mức chi trả cổ tức cao tương ứng với giá thị trường
của cổ phiếu đó.
Các quỹ quân bình
Quỹ quân bình balanced funds duy trì một danh mục đầu tư có các mức
tương ứng về tài sản nắm giữ thể hiện bằng các trái phiếu, cổ phần ưu đãi,
cũng như cổ phần thường. Mối tương quan về một cơ cấu đầu tư như vậy sẽ
thay đổi tuỳ theo thời gian, bảo đảm thích ứng với các điều kiện thị trường,
nhưng luôn hiện hữu một cấu trúc cân bằng căn bản nào đó. Các quỹ quân
bình có khuynh hướng biến động ít hơn các quỹ hỗ tương cổ phần thường,
mức sụt giảm và tăng giá đều ít ở các giai đoạn thị trường biến động lớn.
Các quỹ trái phiếu
Loại quỹ này đầu tư thuần tuý vào các trái phiếu và có mục đích rõ ràng là
sự ổn định về thu nhập. Các quỹ trái phiếu có thể được miễn thuế tax -
exempt bond funds nếu đầu tư vào các loại trái phiếu thuộc dạng được miễn
thuế thu nhập. Quỹ đầu tư hỗ tương trái phiếu đô thị hoặc trái phiếu chính
phủ có độ ổn định và an toàn nhất.
Các quỹ đầu tư thị trường vốn ngắn hạn

Quỹ hỗ tương thị trường vốn ngắn hạn money market funds đầu tư vào các
công cụ nợ ngắn hạn dưới một năm. Chúng được xếp loại dựa theo thứ
chứng khoán được giữ trong danh mục đầu tư đó. Tiêu biểu của quỹ đầu tư
vốn ngắn hạn là đầu tư vào các thương phiếu commercial paper và các
chứng chỉ ký thác certificate of deposit. Ở Mỹ các loại quỹ này rất phổ biến
vì các sản phẩm trao đổi vốn ngắn hạn rất phong phú và nhiều quỹ chỉ cần
đầu tư vào các loại chứng khoán của chính phủ và các giấy nợ miễn thuế
khác để đạt được độ an toàn và ổn định cao.
Các quỹ cổ phần ưu đãi và trái phiếu
Đây cũng là một quỹ hỗ tương đầu tư theo thế thủ nữa. Loại quỹ này đầu tư
vào các chứng khoán bậc cao senior securities. Các chứng khoán bậc cao
này có ưu tiên trả lãi và vốn gốc trước nhất. Đại diện cho loại senior là các
loại trái phiếu và cổ phần ưu đãi. Mục đích của quỹ là đáp ứng mong đợi cho
người đầu tư muốn có thu nhập hiện hành ổn định và cần một sự bảo đảm an
toàn cho vốn gốc.
Các quỹ chuyên sâu
Các quỹ Chuyên sâu specialized funds đầu tư phần lớn tài sản vào một
ngành kỹ nghệ nào đó, ví dụ kỹ nghệ hoá học, viễn thông, máy văn phòng,…
hoặc bất cứ ngành nào khác được ghi trong cáo bạch huy động prospectus
của quỹ. Một quỹ chuyên sâu cũng có thể có mục tiêu đầu tư vào một vùng
địa lý nào đó hoặc có thể đầu tư tài chánh ở nước ngoài. Ơ Việt Nam, một số
quỹ có gốc nước ngoài đã có mặt khoảng vài ba năm nay. Ví dụ: Dragon
Capital, Vietnam Fund, …
Những tên gọi để phân loại quỹ trên đây là có tính tương đối và các loại quỹ
có thể còn rất phong phú. Chẳng hạn có "quỹ hỗ tương mục đích song đôi"
dual purpose fund phát hành hai loại cổ phần theo "gu" của mỗi khách hàng.
Ai muốn thu nhập đều đều thì mua "cổ phần thu nhập" và tất cả cổ tức mà
quỹ nhận được sẽ được chia cho loại cổ phần này. Những người đầu tư khác
muốn kiếm thu nhập giá lên capital gain thì mua các "cổ phần doanh lợi"
gains share - của quỹ và nhận tất cả tiền lời chênh lệch trích trong danh mục

đầu tư của quỹ đó.
Nhóm quỹ trực hệ
Gọi là nhóm quỹ trực hệ family of funds vì đây là một tập hợp các quỹ hỗ
tương được điều hành trong cùng một công ty đầu tư chuyên nghiệp. Nhà
đầu tư thỉnh thoảng có thể điều chuyển vốn đầu tư của mình giữa hai quỹ hỗ
tương trong cùng một nhóm quỹ trực hệ và chỉ chịu mức phí tượng trưng.
Như vậy, một nhà đầu tư có cổ phần trong một quỹ tăng trưởng có thể rút
khoản vốn đó khỏi quỹ tăng trưởng và cùng lúc chuyển qua một quỹ vốn
ngắn hạn hay một quỹ trái phiếu trong cùng một tập đoàn quỹ hỗ tương đầu
tư mà không phải chịu thêm một khoản phí bán nào khác. Việc đầu tư vào
một tập đoàn công ty đầu tư cho phép thực hiện sự uyển chuyển như vậy thì
thật là tiện lợi cho người đầu tư.
Trong hoạt động đầu tư tài chánh vào các quỹ đầu tư, một sự thay đổi quan
điểm của người đầu tư có thể đưa đến việc họ quyết định chuyển đổi quỹ
fund switching. Chẳng hạn việc chuyển đổi quỹ xảy ra khi người đầu tư thay
đổi khuynh hướng đầu tư từ tiến công đánh lên bullish sang tâm lý bi quan
hướng xuống bearish. Lúc đó, chẳng hạn, người đầu tư sẽ bán cổ phần của
họ trong một quỹ tăng trưởng, đồng thời chuyển vốn đó sang một quỹ đầu tư
vốn ngắn hạn. Nhưng do phí phát sinh trong quá trình như vậy có thể cao,
nên việc chuyển đổi quỹ trong nội bộ một "nhóm quỹ trực hệ" sẽ là điều kiện
tết nhất.
Người đầu tư vào quỹ đầu tư luôn luôn phải chịu một khoản chi phí cho hoạt
động của quỹ. Mức độ của tỉ lệ trích thu cho chi phí này liên quan đến các
khoản chi cần thiết trong quá trình đầu tư và duy trì tổ chức như chi phí quản
lý, phí giám hộ, tư vấn đầu tư, quản lý chuyển nhận Mức này được tính
trên tài sản thuần và nói chung, quỹ có đường lối càng tiến công bao nhiêu
thì tỉ lệ chi phí đó càng cao bấy nhiêu.
Quỹ đầu tư được thành lập như thế nào?
Các quỹ hỗ tương thực chất giống như các công ty cổ phần. Các tổ chức này
huy động vốn của quần chúng đầu tư bằng cách bán cổ phần của mình dưới

hình thức này hay hình thức khác. Để thực hiện điều này, họ còn có mối liên
hệ cũng như sử dụng sự trợ lực của nhiều đơn vị trong hệ thống kinh tế thị
trường, chủ yếu có sự hiện diện của thị trường chứng khoán. Vì lãnh vực
kinh doanh nói chung thuộc loại nhạy cảm, liên đới trong một môi trường
đặc biệt, việc định hình và duy trì hoạt động như vậy được một hành lang
pháp luật chế định rõ ràng và nghiêm minh. Ở Mỹ, bất cứ một tổ chức hay
công ty nào có nhân thân dưới đây đều phải đăng ký hoạt động với Uỷ Ban
Chứng khoán và Thị trường Chứng khoán SEC:
- Có hoạt động kinh doanh đầu tư, tái đầu tư, sở hữu, nắm giữ hay mua đi
bán lại chứng khoán, hoặc
- Có 40% hoặc hơn tài sản của công ty được đầu tư vào các loại chứng
khoán.
- Có nguồn vốn góp đại chúng từ 100 người trở lên.
Hoạt động của các tổ chức buộc phải đăng ký như vậy sẽ dựa vào quy chế
dành cho các công ty đầu tư. Theo luật lệ của Hoa Kỳ hiện nay, các công ty
đầu tư phải đáp ứng một số điều kiện cơ bản, theo các quy định và một ít hạn
chế, như trình bày dưới đây.
Đăng ký hoạt động
Muốn phát hành cổ phần huy động vốn ngoài công chúng một công ty đầu tư
cần có các điều kiện:
- Cơ cấu vốn sáng lập tối thiểu là 100.000 USD, người ta gọi đây là vốn hạt
giống seed money.
- Số người đầu tư tại thời điểm phát hành ra công chúng đã là 100 người.
- Các mục đích đầu tư được định ra rõ ràng làm căn cứ hoạt động xuyên suốt
sau khi huy động.
Một khi công ty đã xác định mục đích đầu tư sẽ theo đuổi của mình thì
không được đi lệch hoặc thay đổi mục đích đó nếu không có sự bỏ phiếu
chấp thuận của đa số các cổ phần đang tồn tại ngoài thị trường.
Công ty đầu tư mở còn bị ràng buộc bởi hai điều kiện nữa:
- Chỉ có một loại chứng khoán được lưu hành loại khả hoàn -redeemable

- Tỉ lệ vay nợ trên tổng tài sản của quỹ phải nhỏ hơn 33%.
Các quỹ mở không được phát hành cổ phần ưu đãi hoặc trái phiếu nhưng
được phép vay ngân hàng, miễn sao cơ cấu tổng tài sản trên nợ không được
nhỏ hơn 3 lần.
Các yêu cầu về thủ tục đăng ký và phát hành
Những thông tin cần thiết cho thủ tục đăng ký thường bao gồm:
- Loại hình công ty đầu tư mà quỹ này dự định hoạt động.
- Các kế hoạch dự trù để huy động vốn theo hình thức vay mượn.
- Dự hướng của công ty, nếu có, để tập trung đầu tư vào một ngành kinh tế
riêng nào đó.
- Các kế hoạch dự trù đầu tư vào bất động sản hay một số thị trường hàng
hoá khác.
- Những điều kiện theo đó các chính sách đầu tư có thể được thay đổi với sự
thông qua một cuộc đầu phiếu của các cổ đông.
- Tên đầy đủ, địa chỉ,… của các thành viên nội bộ, và trình bày kinh nghiệm
kinh doanh của mỗi thành viên quản lý và thành viên hội đồng quản trị suốt
5 năm năm gần nhất.
Các chứng khoán chào bán liên tục là gì?
Đó là các cổ phần của công ty đầu tư mở. Các cổ phần này dù được phát
hành liên tục cũng phải và chỉ được bán theo cáo bạch prospectus - tài liệu
công khai về công ty và về loại chứng khoán đang được bán. Tất cả các sự
bán ra như vậy sở dĩ luôn kèm theo một cáo bạch là để nhà đầu tư không thể
bị lẫn lộn. Thông thường, các công ty đầu tư chứng khoán dạng mở không tự
mình đứng ra phân phối cổ phần mà nhờ một nhà bảo lãnh phát hành chuyên
nghiệp lo chuyện này và được chia phần phí bán sales charge. Việc bán các
cổ phần của quỹ mở được thực hiện và nhận một khoản phí bán không quá
8,5% trên giá chào bán gọi là POP, public offering price. Trong khi đó mua
bán cổ phần của quỹ đóng được thực hiện trên TTCK nên khách hàng phải
trả hoa hồng môi giới hoặc mua bán qua các nhà buôn chứng khoán đã làm
giá lại markup - markdown.

Các loại chứng khoán phát hành bởi công ty đầu tư
- Cổ phiếu thường, đây là loại chứng khoán vốn sở hữu quỹ, được phát hành
cho những nhà đầu tư muốn trực tiếp tham gia và chia sẻ kết quả trong danh
mục đầu tư của quỹ.
- Trái phiếu, chỉ có các quỹ đóng mới được phép phát hành chứng khoán nợ.
Tuy vậy cơ cấu tài sản trên nợ cũng phải duy trì khả năng trang trải là trên
300%.
- Cổ phiếu ưu đãi, các quỹ đóng cũng được phát hành cổ phiếu ưa đãi nhưng
phải được sự thông qua của các cổ đông thường. Cổ phiếu ưu đãi cũng bị chi
phối bởi một giới hạn trong cơ cấu vốn của quỹ để duy trì lợi ích cho cổ
phần thường. Bách phân tổng tài sản trên cổ phần ưu đãi phải lớn hơn 200%.
Những giới hạn hoạt động của quỹ đầu tư
Theo luật 1940 của Mỹ quy định thì một quỹ đầu tư không được:
- Mua chứng khoán theo phương thức của "tài khoản bảo chứng" margin
account.
- Tham gia vào phương thức bán non short sale.
- Dự phần vào các loại tài khoản đầu tư hay mua bán liên kết.
Quyền của cổ đông trong quỹ đầu tư
Các cổ đông nắm cổ phần thường đang tồn tại bên ngoài được tham gia biểu
quyết theo số đông các vấn đề sau đây:
- Những thay đổi về cơ cấu vay nợ đối với quỹ mở.
- Phát hành hoặc bảo lãnh các loại chứng khoán khác không phải là loại cổ
phần của quỹ.
- Mua hay bảo lãnh bất động sản hoặc cho vay nợ.