Cơ sở dữ liệu - bài 5 docx

Cơ sở dữ liệu
ThS. Lê Văn Lợi

Bai-5.doc *** Trang 1

B
B
à
à
i
i


5
5



Bài này chủ yếu giới thiệu ngôn ngữ SQL và cũng chỉ giới thiệu ñược một phần
rất nhỏ của SQL. Ngôn ngữ SQL là ngôn ngữ với ñộ phức tạp rất lớn. Ví dụ bộ
tài liệu của chuẩn International Standard Database Language SQL (1992) -
viết tắt SQL92 - dày 600 trang. Các HQT CSDL trên thực tế cũng chỉ có thể tuân
thủ một phần của SQL92 (tức là một tập con của SQL92). Mặc dầu vậy, các
HQT CSDL có nhiều chức năng mở rộng mà SQL92 lại không có. Thực tế này
ñược biểu diễn một cách hình tượng như trong Hình 1.

Hình 1: Ngôn ngữ chuẩn SQL92 và sự hỗ trợ của các HQT CSDL

Bài này giới hạn việc ñề cập các nội dung tương thích với SQL92 - mặc dù có thể
có các chuẩn khác mới hơn (xem dưới ñây) và các HQT CSDL có thể mở rộng
một số câu lệnh của SQL92. Tuy nhiên, khi lấy ví dụ, các câu lệnh ñược chọn
tương thích với MySQL.

Từ kinh nghiệm thực tế chúng ta chỉ nên viết các lệnh thuộc chuẩn SQL92, vì
như vậy, khi chuyển sang các HQT CSDL mới, khả năng tương thích sẽ cao hơn.

1./ Ngun gc và mt s ñc tính ca SQL

− Xuất phát từ nhu cầu truy xuất dữ liệu, người ta ñi ñến nhu cầu cần thống
nhất một ngôn ngữ cho tất cả các HQT CSDL.

− SQL (Structured Query Language) là chuẩn mặc nhiên phục vụ mục ñích
trên.

− SQL là ngôn ngữ truy vấn (Query Language) và gắn chặt với lịch sử phát
triển CSDL quan hệ.

− Chú ý rằng một trong 12 nguyên tắc của TS. Codd về mô hình CSDL quan
hệ là phải sử dụng một ngôn ngữ thống nhất (Qui tắc #5).
SQL92
SQL

của HQT

CSDL

Cơ sở dữ liệu
ThS. Lê Văn Lợi

Bai-5.doc *** Trang 2


− Vài mốc về phát triển chuẩn SQL:
Năm

Tên
Viết
tắt
Thuyết minh
1986

SQL-86 SQL-
87
Lần ñầu tiên ñược công bố bởi ANSI. Sau ñó ISO phê
chuẩn vào năm 1987.
1989

SQL-89

Phiên bản phụ.
1992

SQL-92 SQL2

Phiên bản chính.
1999

SQL:1999

SQL3

Thêm regular expression matching, truy vấn ñệ qui,
triggers, loại dữ liệu không vô hướng và một v
ài tính năng
hướng ñối tượng. (Tuy nhiên, loại dữ liệu không vô hư
ớng
và hướng ñối tượng gây ra rất nhiều tranh cãi.)
2003

SQL:2003


Đưa vào XML, window functions, dữ liệu chuỗi và các cột có
giá trị tự ñộng.

− Một số HQT CSDL hiện nay yểm trợ một phần của SQL3, SQL:2003 – như
MySQL, PostgreSQL.

− SQL là ngôn ngữ khai báo (Declarative Language), khác với ngôn ngữ thủ
tục (Procedural Language). C++, Java là các ngôn ngữ thủ tục. Ngôn ngữ
khai báo chỉ ñịnh cái gì
cần chứ không chỉ ñịnh cần phải làm như thế nào
ñể thực hiện. Việc
làm như thế nào do HQT CSDL ñảm trách.

− SQL là ngôn ngữ

tập hợp – nghĩa là các toán hạng là các phần tử của tập
hợp, vô hướng, rời rạc và không phân biệt thứ tự.

2./ Đnh nghĩa d liu (Data Definition)

■ Miền giá trị

Miền giá trị (domain) trong ngôn ngữ SQL chỉ là một cách viết tắt của các loại
dữ liệu cơ bản và SQL không bắt buộc phải sử dụng miền. Chính vì lý do này,
chúng ta sẽ không ñi chi tiết vào miền. Ta sẽ phân tích ở khía cạnh thực tế của
vấn ñề khi ñề cập các ứng dụng cụ thể.

Cơ sở dữ liệu
ThS. Lê Văn Lợi

Bai-5.doc *** Trang 3

■ Tạo bảng (CREATE TABLE)

Cú pháp hình thức:

CREATE TABLE table-name ({column-descr|constraint}
[,{column-descr|constraint}] );


Giải thích cú pháp:

Câu lệnh có hai phần chính là tạo tên bảng (
CREATE TABLE table-name )
và ñịnh nghĩa các cột (

column-descr) của bảng hoặc các ràng buộc
(
constraint). Chú ý rằng ñịnh nghĩa các cột, khai báo các ràng buộc ñược
viết tách nhau bởi dấu phẩy và chúng nằm giữa hai ngoặc ñơn. Thông thường
các ràng buộc ñược khai báo sau khi ñã ñịnh nghĩa xong các cột.

Ngoài lề về cách hiểu cú pháp hình thức:
Nếu cú pháp viết { column-descr | constraint }, thì chúng ta hiểu là một trong
hai vế column-descr, constraint phải có mặt. Khi viết [ exp ] thì exp là tùy
chọn – nghĩa là có hoặc không có mặt, không bắt buộc. Dấu ba chấm có nghĩa
là có thể lặp biểu thức trước ñó một số lần tùy ý.

Mỗi một cột lại ñược ñịnh nghĩa như sau:

column-name data-type [column-constraints]

Giải thích:

Định nghĩa một cột bắt ñầu bằng tên cột (
column-name), tiếp theo là kiểu dữ
liệu (
data-type) – bắt buộc – và có thể có các ràng buộc kèm theo cột ñó
(
[column-constraints]) – không bắt buộc.

o Các ràng buộc (
constraints)

Có hai loại ràng buộc: ràng buộc bảng và ràng buộc cột.

Ràng buộc bảng:
• PRIMARY KEY chỉ ñịnh tổ hợp các cột sẽ ñược dùng làm khóa chính. Chỉ có
thể có nhiều nhất một khóa chính cho một bảng.
PRIMARY KEY ( column-1 [, column-2] )
• UNIQUE chỉ ñịnh các cột khóa - khóa phụ (tổ hợp các cột có giá trị duy nhất
ñối với mỗi bản ghi).
UNIQUE ( column-1 [, column-2] )
• FOREIGN KEY chỉ ñịnh các cột khóa ngoại.
Cơ sở dữ liệu
ThS. Lê Văn Lợi

Bai-5.doc *** Trang 4

FOREIGN KEY (column-list) REFERENCES references-specification

Trong ñó, mỗi references-specification có cú pháp hình thức như sau.

table-2 [ ( referenced-columns ) ]
[ ON UPDATE { CASCADE | SET NULL | NO ACTION }]
[ ON DELETE { CASCADE | SET NULL | NO ACTION }]

Ngoài lề: nghĩa ñen của một số từ, giúp chúng ta dễ hiểu hơn về câu lệnh:
Reference: tham chiếu – chú ý người ta viết như là ñộng từ ngôi thứ 3 số ít
specification: Đặc tả
ON UPDATE: Khi cập nhật
ON DELETE: Khi xóa
CASCADE: Hiệu ứng liên hoàn (bậc thang)
SET NULL: Đặt giá trị về NULL
NO ACTION: Không làm gì cả

Chú ý phân biệt bảng tham chiếu (bảng ñược tạo) và bảng ñược tham
chiếu (
table-2). Bảng ñược tham chiếu phải tồn tại.





column-list phải là khóa chính của table-2 nếu referenced-columns
không ñược chỉ ñịnh. Nếu chỉ ñịnh thì referenced-columns phải là các
cột (của
table-2) ñã ñược khai báo UNIQUE.

Vấn ñề ñược ñặt ra khi cập nhật
table-2 và các giá trị của cột tham chiếu
bị thay ñổi. Đó chính là khai báo
ON UPDATE và ON DELETE. Chú ý nghĩa
của các từ CASCADE, SET NULL, NO ACTION.
• CHECK chỉ ñịnh một ñiều kiện cần ñược thỏa mãn (check condition). Phần
ñiều kiện ñược ñặt trong dấu ngoặc ñơn. Các toán hạng tham gia ñiều kiện chỉ
có thể tham chiếu các cột trong cùng bảng. Một số HQT CSDL cho phép lập các
ñiều kiện từ các câu truy vấn con (sub-queries) – như vậy có thể tham chiếu các
cột khác bảng. Trong bài này chúng ta không xét trường hợp tham chiếu ñến các
cột trong các bảng khác.
CHECK ( check-condition )

Ràng buộc về cột
• NOT NULL chỉ ñịnh cột này không ñược phép nhận giá trị NULL. Nếu không
có chỉ ñịnh này thì cột có thể chấp nhận giá trị NULL. Thông thường các cột
khóa chính (primary key) ñược khai báo NOT NULL.

• PRIMARY KEY chỉ ñịnh cột này là cột khóa chính và do ñó chỉ có cột này
làm khóa chính của bảng mà thôi. Khi ñã khai báo cột này làm khóa chính, thì
các cột khác không ñược khai báo PRIMARY KEY nữa.



PK

table

table
-
2

Cơ sở dữ liệu
ThS. Lê Văn Lợi

Bai-5.doc *** Trang 5

Chú ý: nếu có một cột nữa tham gia làm khóa chính, thì ta phải khai báo theo
kiểu
PRIMARY KEY ( column-1 [, column-2] ) như trong phần
khai báo các ràng buộc bảng.
• UNIQUE chỉ ñịnh cột có giá trị khóa hoặc NULL. Điều này có nghĩa là nếu
giá trị không phải là NULL thì các giá trị của cột phải phân biệt – không ñược
trùng nhau.
• REFERENCES chỉ ñịnh cột là khóa ngoại. Chú ý nếu ta có khóa ngoại gồm
nhiều cột thì ta phải khai báo rời như trong phần ràng buộc bảng.
• CHECK chỉ ñịnh ràng buộc (xem phần ràng buộc bảng ở trên).

■ Kiểu dữ liệu

Ta có các kiểu dữ liệu sau:
• Ký tự (
String) chuỗi ký tự với ñộ dài cố ñịnh hoặc biến thiên. Bộ mã ký tự do
HQT CSDL qui ñịnh, mặc ñịnh là ASCII.
• Số (
Numeric) – giá trị là số. Giá trị số ñược chia làm 2 loại chính::
o Biểu diễn chính xác (
fixed-point) Chỉ ñịnh số các chữ số phía trái và
phía phải của dấu thập phân (dấu chấm). Tổng số các chữ số (trái và phải
của dấu thập phân) gọi là ñộ chính xác. Nếu không có chữ số sau dấu
thập phân thì số ñó ñược gọi là số nguyên:
integer.
o Biểu diễn gần ñúng (
floating-point) Biểu diễn số gần ñúng bằng dấu
phẩy ñộng (
floating).
Số trong SQL92 luôn luôn là số có dấu (âm, dương). Điểm này khác so với các
ngôn ngữ lập trình.
• Biểu diễn thời gian (
Datetime) – Các giá trị ngày tháng năm, thời gian (Date,
Time, Timestamp). Các giá trị biểu diễn thời gian gồm:
o Date – giá trị ngày tháng năm
o
Time – thời gian giờ, phút, giấy, phần thập phân của giây và múi giờ
(timezone). Múi giờ chỉnh theo giờ và phút
o
Timestamp – Con dấu thời gian: tổ hợp ngày tháng năm, giờ phút giây và
phần thập phân của giây cộng với múi giờ.

■ Khai báo kiểu dữ liệu

Ký tự (
String)

CHAR [(length)]
CHARACTER [(length)]
VARCHAR (length)
CHARACTER VARYING (length)
length
chỉ ñộ dài: số các ký tự trong chuỗi ký tự (CHAR,
CHARACTER); Nếu các ký tự không chiếm hết chỗ thì người ta bù vào
ñó bằng các ký tự trắng. Độ dài mặc ñịnh là 1. Đối với kiểu dữ liệu có ñộ
Cơ sở dữ liệu
ThS. Lê Văn Lợi

Bai-5.doc *** Trang 6

dài biến thiên (VARCHAR, CHARACTER VARYING), length là ñộ dài
tối ña. Chuỗi ký tự có ñộ dài lớn hơn ñộ dài tối ña sẽ bị cắt từ phải sang.

Số
SMALLINT
INT
INTEGER
Kiểu dữ liệu số dựa vào ñộ chính xác nhị phân: 15 bit ñối với
SMALLINT và 31 bit ñối với INT, INTEGER.
Ngoài lề: Tại sao không phải là 16 và 32 mà 15 và 31?
NUMERIC ( precision [, scale] )

DECIMAL ( precision [, scale] )
Đây là biểu diễn thập phân: precision là tổng số các chữ số, còn
scale là số các chữ số thập phân. Dĩ nhiên scale không ñược vượt
quá
precision. Số các chữ số tối ña cho phép phụ thuộc vào HQT
CSDL - thường khá lớn.
FLOAT [(precision)]
REAL
DOUBLE
Dấu phẩy ñộng là biểu diễn nhị phân và ñạt ñược chữ số có nghĩa ở mức
cao nhất. Số các bit của biểu diễn này phụ thuộc vào HQT CSDL. Chuẩn
SQL qui ñịnh là số các bit dùng biểu diên
DOUBLE phải cao hơn REAL.
FLOAT cũng giống như REAL, chỉ khác là chúng ta có thể chỉ ñịnh số
các chữ số nhị phân (bit).
Thời gian
DATE
TIME [(scale)] [WITH TIME ZONE]
TIMESTAMP [(scale)] [WITH TIME ZONE]
TIME
và TIMESTAMP cho phép chỉ ñịnh thêm số các chữ số thập phân
của giây (
scale). Giá trị mặc ñịnh của scale ñối với TIME là 0, và
ñối với
TIMESTAMP là 6. Tùy chọn WITH TIME ZONE chỉ ñịnh có
chỉnh múi giờ; Nếu không, múi giờ ñược lấy ra từ hệ ñiều hành.
■ Tính toàn vẹn thực thể (Entity Integrity)

Trong các phần trước, chúng ta biết rằng mô hình quan hệ ñòi hỏi mỗi một bảng phải
có khóa chính. Tuy nhiên, SQL92 lại không ñòi hỏi như vậy – nghĩa là chúng ta có

Cơ sở dữ liệu
ThS. Lê Văn Lợi

Bai-5.doc *** Trang 7

thể tạo bảng mà không cần khai báo khóa chính. Mặc dầu vậy, khi tạo bảng gốc (base
table) chúng ta nên khai báo khóa chính.
Khóa chính là một loại ràng buộc về nội dung trong một bảng, và ñược gọi là tính
toàn vẹn thực thể.
1. Đối với một bản ghi bất kỳ, tập hợp giá trị ứng với khóa chính là duy nhất trong
toàn bộ các bản ghi của bảng,
2. Các cột tham gia vào khóa chính không ñược chấp nhận giá trị NULL, và
3. Một bảng chỉ có duy nhất một khóa chính.
Chú ý: SQL92 không yêu cầu ñiểm 2 nêu trên – nghĩa là các cột tham gia lập thành
khóa chính có thể chấp nhận giá trị NULL.
Chúng ta có thể khai báo khóa chính theo hai cách khác nhau. Trong trường hợp khóa
chính chỉ gồm một cột, ta có thể khai báo luôn trong phần khai báo cột. Ví dụ:
s_id VARCHAR(5) NOT NULL PRIMARY KEY

Một hình thức khai báo khác (trong trường hợp khóa chính gồm nhiều cột thì ñây là
cách khai báo bắt buộc), ta có thể khai báo khóa chính như sau:

PRIMARY KEY ( column-1 [, column-2] )

column-1 và column-2 là tên các cột.

VD:
PRIMARY KEY (s_id, p_id)

Thứ tự các cột trong cú pháp trên không quan trọng – ta có thể ñể bất cứ thứ tự nào.

■ Tính toàn vẹn tham chiếu (Referential Integrity)

Khóa ngoại cho phép ta lập các mối quan hệ giữa các bảng trong một CSDL. Khóa
ngoại là tập hợp các cột tham chiếu ñến khóa chính trong các bảng khác. Mỗi một tham
chiếu phải trỏ ñến một bản ghi trong bảng tương ứng sao cho giá trị của khóa chính của
bảng ñó phải bằng giá trị khóa ngoại của bảng này. Người ta ñặt tên cho tính chất này là
tính toàn vẹn tham chiếu (Referential Integrity).
Tóm lại, ñiều kiện của toàn vẹn tham chiếu gồm:
1. Cột khóa ngoại phải ñược khai báo cùng kiểu và cùng ñộ dài với cột khóa chính
trong bảng tham chiếu ñến.
2. Giá trị của khóa ngoại trong một bản ghi bất kỳ phải trùng với giá trị của khóa
chính trong bản ghi của bảng tham chiếu ñến.
Có một ngoại lệ trong ñiểm 2 nêu trên, ñó là khi giá trị khóa ngoại bằng NULL. Trường
hợp này xảy ra khi khóa ngoại không trỏ ñến bất cứ một khóa chính nào trong bảng
tham chiếu (SQL92 cho phép như vậy).
Cơ sở dữ liệu
ThS. Lê Văn Lợi

Bai-5.doc *** Trang 8

Cũng giống như toàn vẹn thực thể, toàn vẹn tham chiếu là một hình thức ràng buộc nội
dung. Toàn vẹn thực thể chỉ ràng buộc nội dung trong cùng một bảng. Toàn vẹn tham
chiếu ràng buộc nội dung của nhiều bảng. Nếu ta thay ñổi giá trị của khóa chính trong
bảng tham chiếu mà khóa chính ñó ứng với khóa ngoại thì sẽ xảy ra
phản ứng phụ:
phải cập nhật lại giá trị các khóa ngoại. Nếu không, tính toàn vẹn tham chiếu sẽ bị phá
vỡ. Để ñảm bảo tính toàn vẹn tham chiếu, có hai cách:
1. Bảng tham chiếu không cho phép sửa giá trị của khóa chính.
2. Giá trị khóa ngoại cũng phải ñược thay ñổi theo.

Trong SQL92, ñể HQT CSDL thực thi ñảm bảo tính toàn vẹn tham chiếu ta phải khai
báo, và khai báo này có tên là bẫy tham chiếu:
• NO ACTION Sửa ñổi trong bảng tham chiếu ñến sẽ
không dẫn ñến sửa ñổi
trong bảng có khóa ngoại. Đây là trường hợp mặc ñịnh.
• CASCADE Sửa ñổi trong bảng tham chiếu ñến sẽ dẫn ñến sửa ñổi trong bảng
có khóa ngoại.
• SET NULL Các giá trị tương ứng của khóa ngoại sẽ ñặt về giá trị NULL khi
sửa ñổi trong bảng tham chiếu ñến.
Đối với trường hợp CASCADE, cập nhật giá trị và xóa bản ghi trong bảng tham chiếu
có thể dẫn ñến các thao tác khác nhau lên bảng có khóa ngoại:
• Đối với trường hợp cập nhật giá trị, khi sửa giá trị khóa chính trong bảng tham
chiếu ñến, giá trị khóa ngoại của bảng tương ứng sẽ ñược sửa theo.
• Đối với trường hợp xóa bản ghi, bản ghi tương ứng với khóa ngoại cũng sẽ bị
xóa theo.
Có hai cách khai báo khóa ngoại. Khi khóa ngoại chỉ gồm một trường:

column-descr REFERENCES references-specification

Khi khóa ngoại gồm nhiều trường:

FOREIGN KEY (column-list) REFERENCES references-specification

Chú ý là thứ tự các trường trong danh sách column-list phải khớp với thứ tự các
trường
references-specification.
Phần
references-specification có dạng như sau:
table-2 [ ( referenced-columns ) ]
[ ON UPDATE { CASCADE | SET NULL | NO ACTION }]

[ ON DELETE { CASCADE | SET NULL | NO ACTION }]

Thứ tự ON UPDATE và ON DELETE có thể bất kỳ. Phần này khai báo các thao tác cần
thực thi khi tham chiếu khóa chính và khóa chính ñó bị thay ñổi (
ON UPDATE) hoặc bị
xóa (
ON DELETE). Giá trị mặc ñịnh của cả hai tùy chọn là NO ACTION.
Cơ sở dữ liệu
ThS. Lê Văn Lợi

Bai-5.doc *** Trang 9

table-2 là bảng tham chiếu ñến. Tùy chọn referenced-columns là danh sách
các cột của khóa chính. Nếu không chỉ ñịnh tùy chọn này, thì thứ tự sẽ theo thứ tự khai
báo của khóa chính bảng
table-2
Ngược lại với mô hình quan hệ, SQL92 cho phép tham chiếu tất cả các khóa – nghĩa là
có thể tham chiếu ñến các tập hợp trường khai báo
UNIQUE chứ không riêng gì khóa
chính. Khi khai báo tham chiếu các trường không phải là khóa chính, bắt buộc phải chỉ
ñịnh
referenced-columns .
Ví dụ, khai báo khóa ngoại cho bảng
sp:
FOREIGN KEY (s_id)
REFERENCES supplier (s_id)
ON DELETE NO ACTION
ON UPDATE CASCADE

■ Các ví dụ về tạo bảng (tham khảo thêm bài 3).

CREATE TABLE supplier (
s_id CHAR(5) NOT NULL,
sname CHAR(20) NOT NULL,
status NUMERIC(5) NOT NULL,
city CHAR(15) NOT NULL,
PRIMARY KEY (s_id)
);

CREATE TABLE part (
p_id CHAR(6) NOT NULL,
pname CHAR(20) NOT NULL,
color CHAR(6) NOT NULL,
weight NUMERIC(5) NOT NULL,
city CHAR(15) NOT NULL,
PRIMARY KEY (p_id)
);

CREATE TABLE sp(
s_id CHAR(5) NOT NULL,
p_id CHAR(6) NOT NULL,
qty NUMERIC(9) NOT NULL,
PRIMARY KEY (s_id, p_id),
FOREIGN KEY (s_id) REFERENCES supplier
ON DELETE SET NULL
ON UPDATE CASCADE,
FOREIGN KEY (p_id) REFERENCES part (p_id)
ON DELETE SET NULL
ON UPDATE CASCADE,
CHECK (qty > 0 AND qty < 5001)

);


■ Tạo VIEW (CREATE VIEW)

View thực chất là một câu lệnh SQL ñược lưu trong catalog của hệ thống.

CREATE VIEW view-name [ ( column-list ) ] AS query
[ WITH [CASCADED|LOCAL] CHECK OPTION ]
Cơ sở dữ liệu
ThS. Lê Văn Lợi

Bai-5.doc *** Trang 10


view-name tên của View, và có thể có danh sách các cột thông qua chỉ ñịnh
column-list. query là câu lệnh SELECT (không ñược có mệnh ñề ORDER BY).
Tùy chọn
WITH CHECK OPTION là ràng buộc nếu ñó là một view có thể cập nhật.
column-list cần có số cột tương thích với query. Nếu không chỉ ñịnh column-
list
, tất cả các trường trong query phải ñược ñặt tên và các tên không ñược trùng
nhau.
Tùy chọn
WITH CHECK OPTION sẽ tác ñộng lên các câu lệnh INSERT và UPDATE
ñối với view. Nếu có chỉ ñịnh
WITH CHECK OPTION, mệnh ñề WHERE của query
cần ñược tôn trọng khi chèn thêm bản ghi mới hoặc thay ñổi các bản ghi của View.
View có thể có nhiều thang bậc, có nghĩa là View A ñược ñịnh nghĩa trên View B,
View B lại ñược ñịnh nghĩa trên View C,

Nếu chỉ ñịnh
CASCADED, các ñiều kiện WITH CHECK OPTION sẽ phải ñược tôn
trọng ở tất cả các bậc của View. Ngược lại, tùy chọn
LOCAL chỉ yêu cầu tôn trọng ở
View ñang ñược ñịnh nghĩa. Mặc ñịnh là
LOCAL.
Ví dụ
CREATE VIEW supplied_parts AS
SELECT *
FROM part
WHERE p_id IN (SELECT p_id FROM sp)
WITH CHECK OPTION;

■ Xóa bảng (DROP TABLE)

Câu lệnh DROP TABLE xóa bảng ñã tạo và xóa các phần thông tin liên quan
trong catalog của hệ thống. Cú pháp của nó như sau:

DROP TABLE table-name {CASCADE|RESTRICT}

table-name là tên của một bảng ñang tồn tại. Một bảng có hai dạng phụ thuộc:
• View ñịnh nghĩa dựa trên bảng này.
• Một bảng khác tham chiếu ñến bảng này thông qua khóa ngoại.
RESTRICT chỉ ñịnh rằng sẽ không xóa bảng nếu có sự phụ thuộc nêu trên. Hệ thống sẽ
báo lỗi nếu ta ñưa ra câu lệnh xóa bảng trong trường hợp ñó.
CASCADE chỉ ñịnh rằng các phụ thuộc sẽ bị loại bỏ trước khi xóa bảng với các trường
hợp sau:
• Các View phụ thuộc sẽ bị xóa và sẽ có hiệu ứng domino nếu View này lại dựa
vào View kia.
• Đối với bảng thì các ràng buộc sẽ bị xóa nhưng bảng không bị xóa.

Cơ sở dữ liệu
ThS. Lê Văn Lợi

Bai-5.doc *** Trang 11

■ Xóa View (DROP VIEW)

DROP VIEW view-name {CASCADE|RESTRICT}

Các tùy chọn tương tự như trong câu lệnh xóa bảng.

■ Sửa ñổi cấu trúc bảng (ALTER TABLE)

Sau khi ñã tạo bảng, hoặc sau một thời gian sử dụng, chúng ta nhận thấy cần thay
ñổi cấu trúc. Cách làm như thế nào? Ta có thể bỏ bảng ñó ñi (dùng lệnh DROP
TABLE) và tạo lại (CREATE TABLE). Tuy nhiên, nếu các bảng ñã có dữ liệu
rồi thì cách làm trên ñây là không phù hợp. Người ta sử dụng câu lệnh ALTER
TABLE. Chúng ta lần lượt xét một số trường hợp:

− Thêm mới một cột

Ta sử dụng câu lệnh tương tự như câu lệnh sau:

ALTER TABLE bang ADD [ COLUMN ] column_definition

− Xóa một cột

Ta sử dụng câu lệnh tương tự như câu lệnh sau:

ALTER TABLE bang DROP [ COLUMN ] column_name

− Thay ñổi ñịnh nghĩa về một cột ñã tồn tại trong bảng

Ta sử dụng câu lệnh tương tự như câu lệnh sau:

ALTER TABLE bang CHANGE [ COLUMN ]
old_col_name column_definition


3./ Điu hành d liu – Các lnh cp nht
3.1 Lệnh INSERT

Lệnh INSERT chèn các bản ghi vào bảng:

INSERT INTO table-1 [(column-list)] VALUES (value-list)
và:
INSERT INTO table-1 [(column-list)] (query-specification)

Dạng thứ nhất chèn một dòng vào bảng table-1 và chỉ ñịnh tường minh danh sách
các cột và giá trị của chúng. Dạng thứ hai sử dụng kết quả của câu truy vấn
query-
specification
và chèn chúng vào bảng table-1. Chú ý rằng ñối với dạng thứ
Cơ sở dữ liệu
ThS. Lê Văn Lợi

Bai-5.doc *** Trang 12

hai, câu lệnh truy vấn không ñược tham chiếu table-1. (SV tự giải thích tại sao lại
phải cần ñiều kiện này?)

Cả hai dạng ñều có tùy chọn chỉ ñịnh
column-list là danh sách các cột tham gia vào
lệnh INSERT. Khi có chỉ ñịnh, chỉ những cột ñược chỉ ra mới ñược gán giá trị cụ thể.
Đối với các cột không ñược chỉ ra trong tùy chọn ñó, chúng sẽ nhận ñược giá trị mặc
ñịnh:
• Nếu cột ñó khai báo chấp nhận NULL, chúng sẽ nhận giá trị NULL.
• Nếu cột ñó khai báo NOT NULL, chúng sẽ nhận ñược giá trị mặc ñịnh như lúc
thực hiện lệnh CREATE TABLE. Vấn ñề này còn phụ thuộc vào HQT CSDL.
(SV ghi chép thêm tại lớp.)


• Nếu không chỉ ñịnh danh sách các cột, một danh sách mặc ñịnh sẽ ñược thay
thế. Thứ tự của danh sách mặc ñịnh này tuân thủ ñúng thứ tự lúc khai báo lệnh
CREATE TABLE.

3.2 Mệnh ñề VALUES

Mệnh ñề VALUES trong lệnh INSERT chỉ ñịnh các giá trị cần chèn vào trong một bản
ghi. Dạng thức của mệnh ñề này như sau:

VALUES ( value-1 [, value-2] )

trong ñó
value-1 và value-2 là các giá trị cụ thể, và có thể chỉ ñịnh là NULL.
Thứ tự các giá trị trong mệnh ñề VALUES phải ñúng với thứ tự danh mục các cột chỉ
ñịnh tường minh hoặc ngầm ñịnh theo thứ tự lúc CREATE TABLE. Ngoài ra, chúng
cũng phải tương thích về kiểu dữ liệu.
VD:
Trước khi chèn
p_id pname color weight city

P1 Nut Red
12
London
P2 Bolt Green
17
Paris
P3 Screw Blue
17
Rome
P4 Screw Red
14
London
P5 Cam Blue
12
Paris
P6 Cog Red
19
London
INSERT INTO part (p_id, pname, color, weight, city)
VALUES ('P8', 'Sprocket', 'Pink', 14, 'Nice');
Cơ sở dữ liệu
ThS. Lê Văn Lợi

Bai-5.doc *** Trang 13

Sau khi chèn:
p_id pname color weight city
P1 Nut Red
12
London

P2 Bolt Green
17
Paris
P3 Screw Blue
17
Rome
P4 Screw Red
14
London
P5 Cam Blue
12
Paris
P6 Cog Red
19
London
P8 Sprocket Pink
14
Nice

3.3 Câu lệnh UPDATE

Câu lệnh UPDATE sửa ñổi giá trị của các cột:

UPDATE table-1 SET set-list [WHERE predicate]

Tùy chọn mệnh ñề WHERE giống như trong câu lệnh SELECT. Mệnh ñề WHERE lọc
các bản ghi cần sửa ñổi. Nếu cho chỉ ñịnh mênh ñề này, toàn bộ các bản ghi của bảng
table-1 sẽ bị sửa ñổi.
Phần
set-list chỉ ñịnh các giá trị gán (xem dưới ñây).

Mệnh ñề SET và mệnh ñề WHERE có thể là các truy vấn, nhưng không ñược tham
chiếu bảng table-1.

3.4 Mệnh ñề SET

Mệnh ñề SET trong câu lệnh UPDATE chứa các lệnh gián giá trị:

SET column-1 = value-1 [, column-2 = value-2]

trong ñó
column-1 và column-2 là các cột của bảng, value-1 và value-2 là các
biểu thức và có thể tham chiếu các cột của bảng ñang ñược cập nhật. Chúng có thể là
các giá trị NULL.

3.5 Câu lệnh DELETE

DELETE FROM table-1 [WHERE predicate]

(SV ghi chép tại lớp)
Cơ sở dữ liệu
ThS. Lê Văn Lợi

Bai-5.doc *** Trang 14



4./ Điu khin và qun tr h thng CSDL

4.1 Câu lệnh GRANT

Câu lệnh GRANT cấp quyền truy xuất cho người dùng ñến các ñối tượng của CSDL:

GRANT privilege-list ON [TABLE] object-list TO user-list
[ WITH GRANT OPTION ]

trong ñó
, privilege-list là ALL PRIVILEGES (nghĩa là tất các các quyền)
hoặc chỉ ñịnh các quyền cụ thể từ danh sách các quyền: SELECT, INSERT, UPDATE,
DELETE;
object-list là danh mục các bảng hoặc view; user-list là từ khóa
PUBLIC (nghĩa là tất cả mọi người) hoặc danh mục các tên người dùng cụ thể. Bình
thường các quyền này có tác dụng trên tất cả các cột của bảng. Tuy nhiên, ta có thể chỉ
ñịnh quyền UPDATE cho từng cột:

UPDATE [ ( column-1 [, column-2] ) ]

Nếu có chỉ ñịnh, chỉ những cột có tên trong danh mục
(column-1 [, column-2] )
người dùng mới có quyền UPDATE (cập nhật), các cột không chỉ ra trong danh sách
này, người dùng không có quyền cập nhật các cột ñó.
Chúng ta có thể dùng lệnh REVOKE (xem dưới ñây) ñể thu hồi quyền ñã cấp.
Tùy chọn
WITH GRANT OPTION cho phép người dùng thuộc phần chỉ ñịnh user-
list
có quyền ñược phép phân quyền, nghĩa là có quyền sử dụng câu lệnh GRANT,
bên cạnh các quyền truy xuất ñã ñược cấp.
Dưới góc ñộ của nhà thiết kế HQT CSDL, làm thế nào ñể quản lý quyền truy xuất
và quyền ñược phép phân quyền của CSDL?
(SV ghi chép tại lớp)

Làm thế nào ñể truyền mật khẩu mà không bị lộ nếu một phần mềm trung gian
nào ñó có thể ñọc ñược dữ liệu trong một bảng mật khẩu?
(SV ghi chép tại lớp)



Cơ sở dữ liệu
ThS. Lê Văn Lợi

Bai-5.doc *** Trang 15


4.2 Ví dụ về câu lệnh GRANT

GRANT SELECT ON supplier,sp TO PUBLIC;

GRANT SELECT,INSERT,UPDATE(color) ON part TO art, nan;

GRANT SELECT ON sp TO sam WITH GRANT OPTION;

4.3 Câu lệnh REVOKE

Lệnh REVOKE thu hồi các quyền ñã cấp trước ñây:

REVOKE privilege-list ON [TABLE] object-list FROM user-list

Lệnh REVOKE thu hồi các quyền trong danh sách quyền
privilege-list ñối với
từng ñối tượng trong danh sách ñối tượng
object-list từ danh mục ngwoif dùng

user-list. Tất các các quyền này ñã phải ñược cấp trước ñây.
Danh mục
user-list có thể là từ khóa PUBLIC. Lệnh này chỉ có thể ừng với lệnh
cấp quyền
GRANT TO PUBLIC.
4.4 Ví dụ về lệnh REVOKE

REVOKE SELECT ON supplier,sp FROM PUBLIC

REVOKE SELECT,INSERT,UPDATE(color) ON p FROM art,nan

REVOKE SELECT ON sp FROM sam
Cơ sở dữ liệu
ThS. Lê Văn Lợi

Bai-5.doc *** Trang 16

5./ Ví d v khi to mt CSDL

Hình 2: Sơ ñồ quan hệ thực thể của nhà máy sản xuất ô tô Lạc Hồng

Tạo CSDL mới có tên là lac_hong:

CREATE DATABASE lac_hong;

Tạo bảng nhà cung cấp (supplier):

CREATE TABLE supplier (
s_id CHAR(5) NOT NULL,
sname VARCHAR(100) NOT NULL,
status NUMERIC(5) NOT NULL,
city CHAR(50) NOT NULL,
PRIMARY KEY (s_id)
);

Tạo bảng phụ tùng (
part):

CREATE TABLE part (
p_id char(6) NOT NULL,
pname char(100) NOT NULL,

color char(6) NOT NULL,
weight numeric(5) NOT NULL,
city char(50) NOT NULL,
PRIMARY KEY (p_id)
);


emp
project
part
warehouse
supplier
shop
pp

sp
pemp mp
es
wp
ws
Cơ sở dữ liệu
ThS. Lê Văn Lợi

Bai-5.doc *** Trang 17

Tạo bảng quan hệ giữa nhà cung cấp và phụ tùng (sp):

CREATE TABLE sp(
s_id char(5) NOT NULL,
p_id char(6) NOT NULL,

qty numeric(9) NOT NULL,
PRIMARY KEY (s_id, p_id)
);

Tạo bảng kho (warehouse):

CREATE TABLE warehouse (
wh_id CHAR(5) NOT NULL,
wh_name VARCHAR(50) NOT NULL,
address CHAR(50) NOT NULL,
PRIMARY KEY (wh_id)
);

Tạo bảng quan hệ giữa kho và phụ tùng (
wp)

CREATE TABLE wp(
wh_id char(5) NOT NULL,
p_id char(6) NOT NULL,
s_id char(5) NOT NULL,
qty numeric(9) NOT NULL,
PRIMARY KEY (wh_id, p_id, s_id)
);

Tạo bảng phân xưởng (
shop)

CREATE TABLE shop (
sh_id CHAR(5) NOT NULL,
sh_name VARCHAR(50) NOT NULL,

foreman INT NOT NULL,
PRIMARY KEY (sh_id)
);

Tạo bảng quan hệ giữa kho và phân xưởng (
wshop)

CREATE TABLE wshop(
wh_id char(5) NOT NULL,
sh_id char(5) NOT NULL,
PRIMARY KEY (wh_id, sh_id)
);

Tạo bảng nhân viên (emp)

CREATE TABLE emp (
emp_id INT AUTO_INCREMENT NOT NULL,
emp_name VARCHAR(50) NOT NULL,
emp_contact VARCHAR(50) NOT NULL,
sh_id CHAR(5) NOT NULL,
proj_id INT,
PRIMARY KEY (emp_id)
);
Cơ sở dữ liệu
ThS. Lê Văn Lợi

Bai-5.doc *** Trang 18


Chú ý rằng, bảng emp ñã hàm chứa quan hệ nhân viên với phân xưởng (shop) và

nhân viên ñó có phụ trách dự án nào không (
project).

Tạo bảng dự án (project)

CREATE TABLE project (
proj_id CHAR(5) NOT NULL,
proj_name VARCHAR(50) NOT NULL,
director INT NOT NULL,
PRIMARY KEY (proj_id)
);

Tạo bảng nhằm làm rõ một nhân viên nào ñó có tham gia dự án nào hay không và
thời gian tham gia (pemp)

CREATE TABLE pemp (
id INT AUTO_INCREMENT NOT NULL,
proj_id CHAR(5) NOT NULL,
emp_id INT NOT NULL,
start_date DATE NOT NULL,
end_date DATE,
PRIMARY KEY (id)
);

Thực tập chèn giá trị vào các bảng:

−
supplier, part, sp lấy ví dụ từ các bài trước.
− Lập 2 phân xưởng là phân xưởng kỹ thuật và phân xưởng thi công.
− Bảng project: thêm dữ liệu tên dự án như sau:

o LH-siêu tiện ích, LH-xuyên Việt, LH-36-PP, LH-Gia ñình, LH-Phờ
răng xi păng.

− Thêm dữ liệu tên nhân viên từ 2 lớp (mỗi lớp chọn 3 sinh viên).
− Chọn 2 sinh viên là giám ñốc các dự án LH-siêu tiện ích và LH-36-PP.
− 3 sinh viên nằm trong phân xưởng kỹ thuật và 3 sinh viên nằm trong phân
xưởng thi công.
− Tất cả các sinh viên ñều tham gia dự án, có 2 sinh viên tham gia và mỗi
sinh viên ñó tham gia 2 dự án ñồng thời.

Cơ sở dữ liệu
ThS. Lê Văn Lợi

Bai-5.doc *** Trang 19

6./ Bài tp

Bài tập 5.1 – Viết các câu lệnh xóa bảng ñể xóa hết các bảng trong CSDL phụ
tùng – nhà cung cấp.

Bài tập 5.2 – Lập lại CSDL phụ tùng – nhà cung cấp như trong ví dụ của các bài
giảng.

Bài tập 5.3 – Lập CSDL về sinh viên của bộ môn Kỹ thuật ño và Tin học công
nghiệp (giả thiết là có thể có nhiều lớp: 1, 2, 3, trong mỗi khóa).

Bài tập 5.4 – Giả thiết là cần theo dõi ñiểm của các môn học (như CSDL, HĐH
thời gian thực, ), hãy thiết kế thêm các bảng cần thiết.

Bài tập 5.5– Giả thiết là cần theo dõi các học sinh có ñiểm giỏi: có ít nhất 5 môn

ñạt ñiểm 9, 10. Chúng ta cần chọn giải pháp nào ñể biết ñược từ
CSDL.