Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (119.15 KB, 3 trang )
Thiên - địa - nhân trong kiến trúc nhà sàn
người Thái cổ Tây Bắc
Nhà sàn của người Thái cổ Tây Bắc là một
công trình kiến trúc tài hoa, hòa đồng giữa các
yếu tố: Thiên - Địa - Nhân, thể hiện một trình
độ phát triển cao nhận thức về vũ trụ, về cuộc
sống và trình độ thẩm mỹ đậm đà bản sắc văn
hóa dân tộc.
Các bản mường của người Thái vùng Tây
Bắc thường tập trung bên suối, chân đồi, tạo
nên cảnh sơn thủy hữu tình mà mỗi ngôi nhà
là một điểm nhấn và là trung tâm của mọi hoạt động.
Cũng như nhiều dân tộc khác, người Thái cổ Tây Bắc quan niệm vũ trụ ba tầng
thông tỏ và giao cảm, mọi hoạt động nếu thuận theo các yếu tố đó sẽ có hiệu quả
cao, mà kiến trúc nhà sàn không nằm ngoài quỹ đạo đó.
Thiên: bao gồm quan niệm về vũ trụ, về các thế lực siêu nhiên chi phối mọi hoạt
động của con người, cùng với điều kiện sống và phong tục tập quán. Nhà sàn của
người Thái cổ Tây Bắc thường có hai đầu hồi khum khum như mai rùa gọi là "Tụp
cống", gắn với truyền thuyết thuở khai thiên lập địa, thần rùa đã dạy cho người
Thái biết cách làm nhà. Kết cấu kiểu mái này còn làm tăng vẻ đẹp và sự bền vững
của ngôi nhà trước thời tiết khắc nghiệt của Tây Bắc. Trên đòn nóc ở hai đầu hồi
có trang trí hai thanh gỗ đóng chéo nhau hình chữ X, gọi là "Khau cút". Tùy theo
hoàn cảnh gia đình và địa vị xã hội mà "khau cút" có cách trang trí riêng từ đơn
giản tới phức tạp. Trên "khau cút" trang trí nhiều hoa văn, họa tiết hình trăng
khuyết, hoa sen, búp cây guột và đều có hoa đực và hoa cái tượng trưng cho âm
dương và khát vọng sinh sôi phát triển.
Trong ngôi nhà sàn bao giờ cũng có cột thiêng "sau hẹ". Trên cột thiêng có lồng
một giỏ tre tượng trưng cho bầu trời được gọi là "chóp nguôm", trên đó treo hình
thần rùa bằng gỗ, ba bông lúa, ba bông thì là, gói hạt rau cải và linh vật của nam,
nữ đẽo bằng gỗ, cùng thanh gươm Cột thiêng như cầu nối đất với trời, chuyên