Gai xương cột sống thắt lưng, một biểu hiện của thoái hóa cột sống ppt

Gai xương cột sống thắt lưng, một biểu
hiện của thoái hóa cột sống
Cập nhật lúc 06h19' ngày 24/06/2006
• Bản in
• Gửi cho bạn bè
• Phản hồi
Xem thêm: gai, xuong, cot, song, that, lung, mot, bieu, hien, cua, thoai, hoa, cot, song
Gai xương, vôi hóa cột sống là một biểu hiện của thoái hóa cột sống thắt lưng. Xin
cung cấp một số kiến thức cơ bản về bệnh này.
Tại sao có hiện tượng thoái hóa cột
sống?
Thoái hóa cột sống thắt lưng chỉ là một
biểu hiện của bệnh thoái hóa khớp. Thoái
hóa khớp là một bệnh mạn tính, đặc trưng
bởi tổn thương thoái hóa tiến triển của
sụn khớp và đĩa đệm gây đau, biến dạng
khớp, nhưng hiếm khi có biểu hiện viêm
kèm theo. Bệnh này còn được đặt các tên
khác như viêm xương khớp, thấp khớp
thoái hóa hay hư xương khớp. Bệnh gặp
ở những người cao tuổi và tỷ lệ mắc bệnh
tăng dần theo tuổi tác.
Nguyên nhân chính là do tế bào sụn bị
lão hóa, làm giảm tổng hợp các thành
phần của sụn. Các yếu tố cơ học như sang
chấn, béo phì cũng gây áp lực quá tải và
kéo dài lên sụn khớp và đĩa đệm liên đốt
sống. Ngoài ra, các dị tật bẩm sinh cũng
tạo điều kiện thuận lợi cho bệnh xuất
hiện. Bình thường, sụn khớp được cấu tạo
chủ yếu bởi nước, collagen và

proteoglycan. Khi sụn của đĩa đệm bị
thoái hóa, tế bào sụn bị mất hoặc giảm
chức năng khiến cho quá trình tái tạo sụn bị rối loạn, làm lực phân bố trên thân đốt sống
không đều, khiến cho xương mâm đốt sống phải tăng chịu tải, kết quả là hình thành các
gai xương ở rìa ngoài thân đốt sống. Gai xương có hình thô và đậm đặc.
Điều đặc biệt là phì đại xương, dẫn đến tạo thành các gai xương có thể xuất hiện ngay từ
Xương cột sống qua máy chụp X-quang
(Ảnh: nieukhoa)
giai đoạn sớm của bệnh, thường kèm theo các thay đổi cấu trúc khớp khác như mòn sụn,
giảm chiều cao đĩa đệm liên đốt sống và dày xương dưới sụn. Các thay đổi cấu trúc này
có thể nhìn thấy rất rõ trên phim chụp Xquang cột sống thắt lưng thẳng và nghiêng. Theo
nghiên cứu của Framingham ở Mỹ, tỷ lệ thoái hóa khớp có triệu chứng lâm sàng là 6% ở
người trên 30 tuổi. Những biểu hiện trên Xquang còn cao hơn nhiều (20-30%) ở những
người trong độ tuổi từ 55-65.
Đặc điểm lâm sàng của thoái hóa cột sống thắt lưng
Có ba thể lâm sàng chính là đau lưng cấp, đau lưng mạn tính và đau thần kinh tọa.
Đau lưng cấp
Thường gặp ở lứa tuổi 30-40. Đau xuất hiện sau một động tác mạnh, quá mức, đột ngột,
trái tư thế. Đau tăng khi hắt hơi, rặn, thay đổi tư thế, đặc biệt là khi có phồng đĩa đệm gây
chèn ép dây thần kinh tọa hoặc gây ép rễ thần kinh.
Đau lưng mạn
Hay gặp ở người trên 40 tuổi. Đau âm ỉ, đau dọc xuống chân và đùi, đau tăng khi vận
động, thay đổi thời tiết. Đặc biệt là đau gây hạn chế vận động (khó quay, cúi ). Chụp
Xquang cột sống thường thấy dấu hiệu mọc gai xương đốt sống, xơ xương dưới sụn, có
các ổ khuyết xương dưới sụn.
Đau thần kinh tọa
Thường bệnh nhân đã có tiền sử đau thắt lưng mạn tính. Khi bệnh nhân vận động đột
ngột hay bê, mang vác vật nặng thì xuất hiện dấu hiệu ép thần kinh. Để chẩn đoán, bệnh
nhân cần phải chụp cắt lớp vi tính, cộng hưởng từ cột sống thắt lưng.
Điều trị thoái hóa cột sống thắt lưng: Không có thuốc chữa quá trình thoái hóa khớp. Cần

tiến hành điều trị khi có triệu chứng. Đầu tiên, trong các đợt cấp của bệnh cần phải sử
dụng các thuốc giảm đau chống viêm không steroid, phối hợp với các thuốc giảm đau
đơn thuần, thuốc giãn cơ. Thuốc giảm đau chống viêm không steroid là nhóm thuốc được
sử dụng nhiều nhất. Trước đây người ta thường sử dụng các thuốc chống viêm không
steroid kinh điển như aspirin, diclofenac. Tuy nhiên các thuốc này có tác dụng kích ứng
niêm mạc dạ dày, gây viêm loét, thủng dạ dày, xuất huyết tiêu hóa. Hiện nay thực tế
nghiên cứu và áp dụng lâm sàng đã chứng minh rằng các thuốc chống viêm không steroid
ức chế chọn lọc trên men COX-2 là thuốc có tính an toàn nhất trong điều trị.
Người ta còn dùng các thuốc làm chậm quá trình thoái hóa, thậm chí có thể cải thiện
được cấu trúc khớp bị thoái hóa. Cũng có thể tăng cường dinh dưỡng sụn bằng cao động
vật, thuốc nội tiết Ngoài ra cần áp dụng các phương pháp vật lý trị liệu như xoa bóp, sử
dụng vật lý trị liệu bằng nhiệt, bằng nước
Phòng bệnh
Để phòng bệnh có hiệu quả, trước tiên cần phát hiện sớm các dị tật của xương, khớp, cột
sống để điều trị kịp thời. Những người béo phì cần có chế độ ăn hợp lý để giảm cân. Cần
tập thể dục thể thao ở mức độ sức khỏe cho phép. Trong lao động và sinh hoạt cần tránh
những tư thế xấu, cũng như các động tác quá mạnh, đột ngột. Kiểm tra sức khỏe định kỳ
những người lao động nặng.
TS. BS. Nguyễn Vĩnh Ngọc