Tính khả thi về kinh tế và kỹ thuật của việc quản lý áp dụng thực hành tốt trong NTTS hộ nông dân pot

Ministry of Agriculture & Rural Development


CARD Project Progress Report


002/05/VIE
Tính khҧ thi vӅ kinh tӃ và kӻ thuұt cӫa viӋc áp
dөng Quҧn Lý Thӵc Hành Tӕt trong nuôi trӗng
thuӹ sҧn quy mô nông hӝ ӣ ViӋt Nam



MS 3: Ĉánh giá kinh tӃ và kӻ thuұt vӅ thӵc hành quҧn lý trong nuôi tôm
ӣ Bҳc Trung Bӝ ViӋt Nam



Ĉinh Văn Thành
1
, NguyӉn Xuân Sӭc
1
,
Elizabeth Petersen
2§
, Abbie McCartney
3
and Steve Schilizzi
3

1
ViӋn nghiên cӭu nuôi trӗng Thuӹ sҧn 1 (RIA1), Tӯ Sѫn, Bҳc Ninh
2
Công ty TNHH Kinh tӃ ӭng dөng, Sӕ 30 ÿѭӡng Dean, BATEMAN, Tây Úc 6150
3
Trѭӡng Ĉҥi hoc Tây Úc, Sӕ 35 ÿѭӡng Stirling, NEDLANDS, Tây Úc 6907
§
Thông tin tác giҧ: , Ph/Fax: +61 8 9332 8310




05/2007
Tóm tҳt

Mөc tiêu cӫa nghiên cӭu này phân tích giá hiӋn trҥng thӵc hành nuôi tôm trong các nông hӝ ӣ
Bҳc Trung Bӝ ViӋt Nam, ÿánh giá hiӋn trҥng sҧn xuҩt cNJng nhѭ ÿiӅu kiӋn kinh tӃ xã hӝi và
môi trѭӡng ÿӗng thӡi tiӅm hiӇu nhӳng hҥn chӃ trong viӋc áp dөng Thӵc Hành Quҧn Lý Tӕt
(BMP). Báo cáo này thӇ hiӋn các kӃt quҧ ÿiӅu tra 90 nông hӝ nuôi tôm tҥi 3 tӍnh Bҳc Trung
Bӝ (gӗ
m NghӋ An, Hà Tƭnh và Thӯa Thiên-HuӃ).

Chi phí thӭc ăn chiӃm ѭu thӃ trong sҧn xuҩt nuôi tôm (trung bình là 65% tәng chi phí sҧn
xuҩt) vӟi sӵ ÿa dҥng vӅ chӫng loҥi thӭc ăn giӳa các tӍnh. Chi phí con giӕng chiӃm vӏ trí tiӃp
theo (trung bình chiӃm 13% tәng chi phí). Ĉánh giá cӫa các nông hӝ vӅ chҩt lѭӧng tôm giӕng
ӣ các mӭc ÿӝ là tѭѫng ÿѭѫng nhau (chia làm 4 mӭc rҩt tӕt, tӕt, trung bình và xҩu), v
ӟi ÿiӇm
trung bình mӛi mӭc ÿӝ là 2,7. Các chi phí khác bao gӗm tu sӱa ao (thuê công lao ÿӝng vӟi giá
trung binh 45 ngàn ÿӗng/công tѭѫng ÿѭѫng 2,8 ÿô-la/công tӹ giá quy ÿәi tháng 4 năm 2007),

chi phía năng lѭӧng, hoá chҩt, chӃ phҭm sinh hӑc (Diatomite, Zeolite và các loҥi khác), chi
phí vôi và phân bón (ÿҥm, lân và NPK).

Có 75% sӕ hӝ thӵc hiӋn viӋc kiӇm tra môi trѭӡng (chӫ yӃu là chҩt lѭӧng nѭӟc) và bӋnh tôm.
BӋnh tôm ÿѭӧc phát hiӋn ӣ 75% sӕ hӝ có kiӇm tra bӋnh tôm, mһc dù t
ӹ lӋ này cao hѫn ӣ
nhӳng tӍnh có sӕ hӝ kiӇm ra bӋnh tôm it phә biӃm hѫn. ThiӋt hҥi trung bình tӯ bӋnh tôm, chӫ
yӃu là sӵ giҧm năng suҩt, ѭӟc tính là 7 triӋu ÿӗng mӛi hӝ (chiӃm khoҧng 2 phҫn 3 lӧi nhuұn).
Vì vұy, giҧm thiӇu bӋnh dӏch và nâng cao nҵn suҩt thông qua tăng khҧ năng thӵc hành quҧn lý
là cҫn thiӃt.

DiӋ
n tích ao nuôi trung bình là 7000 m
2
, cӥ tôm thu hoҥch trung bình 18 gram/com, giá bán
trung bình 63 ngàn ÿӗng/kg và sҧn lѭӧng bình quân là 760 kg/ha tѭѫng ÿѭѫng vӟi 100
gram/m
2
. Lӧi nhuұn bình quân ÿҥt xҩp xӍ 11 triӋu/hӝ tѭѫng ÿѭѫng 1600 ÿӗng/m
2
(0,1 ÿô-
la/m
2
), vӟi sӵ khác nhau có ý nghƭa giӳa các tӍnh (dao ÿӝng tӯ 0,3 ÿӃn 16 triӋu/hӝ tѭѫng
ÿѭѫng 100 ÿӃn 2700 ÿӗng/m
2
). Nhӳng nông hӝ ít bӏ tác ÿӝng cӫa bӋnh tôm thѭӡng mang lҥi
lӧi nhuұn cao hѫn. Tӹ lӋ giӳa lӧi nhuұn và chi phí bình quân là 1,29 cho thҩy nuôi tôm mang
lҥi lӧi nhuұn khá cao, vӟi sӵ ÿҫu tѭ 1 ÿӗng mang lҥi thu nhұp 1,29 ÿӗng. Tӹ lӋ này cNJng dao
ÿӝng ÿáng kӇ giӳa các tӍnh tӯ 1,02 ÿӃn 1,44. KӃt quҧ này ÿѭӧc tính tӯ sӕ liӋu thu thұp trong 1

năm cӫa hӋ thӕ
ng nuôi tôm và không bao gӗm chi phí cѫ hӝi và lao ÿӝng gia ÿình.

Thӵc hành nuôi tôm bình quân vùng nghiên cӭu là 5 năm vӟi gҫn 1 nӱa sӕ lao ÿӝng tham gia
vào hoҥt ÿӝng nuôi. Thu nhұp tӯ các hoҥt ÿӝng ngoài nuôi tôm gӗm nông nghiӋp, chăn nuôi,
khai thác thuӹ sҧn chӃ biӃn và làm thuê. Thu nhұp tӯ các hoҥt ÿӝng kӇ trên trung bình ÿҥt 12
triӋu ÿӗng/hӝ. Vì vұy, hoҥt ÿӝng nuôi tôm chiӃm xҩp xӍ 47% tәng thu nhұp cӫa gia ÿình (dao
ÿӝng tӯ 3 ÿӃ
n 59%)

Các nông hӝ cho biӃt thiӃu vӕn là hҥn chӃ cѫ bҧn nhҩt trong sӵ phát triӇn nuôi tôm. Các khó
khăn khác gӗm thiӃu con giӕng có chҩt lѭӧng tӕt, kӻ thuұt nuôi thҩp, thiӃu kӻ năng quҧn lý,
thiӃu thông tin vӅ thӏ trѭӡng, giá các nguyên liӋu ÿҫu vào cao và giá bán còn thҩp. Các hoҥt
Ĉánh giá kinh tӃ và kӻ thuұt vӅ thӵc hành quҧn lý trong nuôi tôm ӣ Bҳc Trung Bӝ ViӋt Nam
ÿӝng nuôi tôm có ҧnh hѭӣng tích cӵc vӅ mһt cӝng ÿӗng nhѭ tҥo thêm viӋc làm và phát triӇn
cѫ sӣ hҥ tҫng. Tuy nhiên, cNJng nhұn thҩy các ҧnh hѭӣng tiêu cӵc ÿӃn cӝng ÿӗng nhѭ mҩt các
nghӅ truyӅn thӕng, giҧm nguӗn lӧi thuӹ sҧn khai thác tӵ nhiên, tăng ô nhiӉm nguӗn nѭӟc và
tăng các tranh chҩp xã hӝi và sӱ dөng ÿҩt ÿai.

Hҫu h
Ӄt các nông hӝ nuôi tôm thӵc hành các kӻ thuұt tӯ các lӟp tұp huҩn vӅ kӻ thuұt nuôi
(96% sӕ hӝ) vӟi 2 phҫn 3 sӕ hӝ ӣ mӛi tӍnh áp dөng các kӻ thuұt ÿѭӧc tұp huҩn. Chѭa có hӝ
nào trong sӕ hӝ ÿiӅu tra tham gia tұp huҩn vӅ BMP trong nuôi tôm, mһc dù có 20% sӕ hӝ
nhұn ÿѭӧc tài liӋu khuyӃn ngѭ vӅ BMP.

So sánh giӳa thӵc hành nuôi tôm hiӋn t
ҥi và BMP cho thҩy các nông hӝ ÿã thӵc hành các
khâu vӅ quy cӥ ao nuôi, thӡi gian làm khô ao và bón vôi. Tuy nhiên, so sánh vӟi hѭӟng dүn,
các hӝ còn chѭa thѭa thӵc hiӋn ÿúng các khâu nhѭ tӹ lӋ phân bón cao (có thӇ ҧnh hѭӣng
không lӟn ÿӃn thu nhұp nhѭng ҧnh hѭӣng ÿӃn môi trѭӡng) và mұt ÿӝ thҧ thҩp (có thӇ do sӵ

hҥn chӃ vӅ vӕn hoһc tính sҹn có cӫa con giӕng) dүn ÿӃn năng suҩ
t không nhѭ mong muӕn
(trong ÿó it nhҩt mӝt phҫn lý do là mұt ÿӝ thҧ thҩp và cӥ tôm thu hoҥch nhӓ).

KӃt quҧ nghiên cӭu cho thҩy các hӝ nuôi tôm sҹn sàng hӑc hӓi và nâng cao khҧ năng vӅ quҧn
lý thӵc hành. ThiӃu kiӃn thӭc vӅ BMP và thiӃu tuân thӫ mӝt phҫn các khuyӃn nghӏ cho thҩy
sӵ cҫn thiӃt phҧi phân tích thêm các hҥn chӃ vӅ kinh tӃ và kӻ thuұt cӫ
a viӋc chҩp nhұn BMP
mӝt cách toàn diӋn và tăng cѭӡng khuyӃn khích BMP cNJng nhѭ tăng cѭӡng năng lӵc hoҥt
ÿӝng.


ViӋn Nghiên cӭu nuôi trӗng Thuӹ sҧn 1 và Trѭӡng Ĉҥi hӑc Tây Úc
2
Ĉánh giá kinh tӃ và kӻ thuұt vӅ thӵc hành quҧn lý trong nuôi tôm ӣ Bҳc Trung Bӝ ViӋt Nam
Nӝi dung

Tóm tɬt 1
1. Gi͛i thiʄu 4
2. Phɉɇng pháp 5
3. Phân tích s͑ liʄu 6
3.2 Thông tin chung vӅ kӻ thuұt nuôi tôm 8
3.3 Nguӗn và chҩt lѭӧng tôm giӕng 9
3.4 Chuҭn bӏ ao 10
3.6 Sӱ dөng thӭc ăn và các ÿҫu vào khác 11
3.7 KiӇm tra ÿiӅu kiӋn môi trѭӡng và dӏch bӋnh 12
3.8 Thu nhұp tӯ nuôi tôm và các nguӗn thu khác 13
3.9 Tham gia các lӟp tұp huҩn và thӵc hành BMP 15
3.10 Các yӃu tӕ ҧnh hѭӣng ÿӃn hoһc bӏ ҧnh hѭӣng bӣi nuôi tôm 16
4. Thɠo luɪn và kɼt luɪn 19

Bibliography 21
Phͥ Lͥc 1: Hɉ͛ng dɨn Thͱc Hành Quɠn Lý T͑t (BMP) 22
Phͥ lͥc 2: B͘ CÂU H͎I ĈIɽU TRA Error! Bookmark not defined.

ViӋn Nghiên cӭu nuôi trӗng Thuӹ sҧn 1 và Trѭӡng Ĉҥi hӑc Tây Úc
3
Ĉánh giá kinh tӃ và kӻ thuұt vӅ thӵc hành quҧn lý trong nuôi tôm ӣ Bҳc Trung Bӝ ViӋt Nam
1. Giӟi thiӋu
Sҧn xuҩt tôm quy mô nông hӝ là loҥi hình sҧn xuҩt chiӃm ѭu thӃ trong nuôi trӗng thuӹ sҧn
(NTTS) ven biӇn ViӋt Nam. Năm 2003, sҧn lѭӧng tôm xҩp xӍ 341.000 tҩn chiӃm khoҧng 12%
tәng sҧn lѭӧng thuӹ sҧn ViӋt Nam nhѭng chiӃm ÿӃn 50% giá trӏ sҧn phҭm (giá trӏ khoҧng 1,4
tӍ USD năm 2003) (
). Sҧn lѭӧng tôm nuôi chiӃm khoҧng 70% tәng
sҧn lѭӧng tôm và khoҧng 24% tәng sҧn lѭӧng NTTS nhѭng chiӃm tӟi 71% giá trӏ. Sҧn lѭӧng
tôm gia tăng 13% và 21% trong năm 2002 và 2003. Hѫn nӳa, tӕc ÿӝ phát triӇn tă2ng trѭӣng
còn cao hѫn vӟi 20% và 28% trong 2 năm 2002 và 2003. Do giá cҧ ÿѭӧc duy trì әn ÿӏnh nên
sӵ gia tăng vӅ giá trӏ cӫa sҧn phҭm cNJng tѭѫng ÿӗng vӟi sӵ gia tăng vӅ khӕi l
ѭӧng
(
).
Nhӳng năm gҫn ÿây, các chҩt kháng sinh và chҩt ÿӝc ÿã ÿѭӧc tìm thҩy trong tôm xuҩt khҭu
làm ҧnh hѭӣng ÿӃn kӃt quҧ sҧn xuҩt và giá thành sҧn phҭm. Năm 2003, năm chuyӃn hàng tӯ
Thӯa Thiên-HuӃ xuҩt ÿi Châu Âu ÿã bӏ tiêu huӹ hoһc trҧ lҥi do xuҩt hiӋn cӫa chҩt kháng sinh
và có khҧ năng mӝt sӕ lѭӧng lӟn hѫn tӯ các tӍnh B
ҳc MiӅn Trung cNJng rѫi vài tình trҥng
tѭѫng tӵ trong năm 2004. Hҥn chӃ vӅ kiӃn thӭc, giӟi hҥn vӅ vӕn cӫa các trҥng trҥi và ít cѫ hӝi
ÿѭӧc hӑc hӓi nâng cao năng lӵc cӫa các hӝ sҧn xuҩt ÿã gây nên nhӳng hұu quҧ trên, nó cNJng
gây ra nhӳng suy thoái vӅ môi trѭӡng, giҧm chҩt lѭӧng nѭӟc, mҩt các ngӗn lӧi và làm cho
dӏch bӋnh phát triӇn. T
ӯ ÿó hӋ quҧ gây ra là sinh kӃ cӫa nhiӅu ngѭӡi dân bӏ ҧnh hѭӣng nghiêm

trӑng.
Sӵ suy giҧm sҧn lѭӧng, nhӳng tác ÿӝng tiêu cӵc ÿӃn môi trѭӡng và kinh tӃ xã hӝi cNJng nhѭ
nhӳng quan tâm ÿӕi vӟi an toàn vӋ sinh thӵc phҭm ÿã ÿһt ra vҩn ÿӅ phҧi mӣ rӝng thӵc hành
sҧn xuҩt tӕt (BMP) ÿӕi vӟi các hӝ nuôi tôm. BMP ÿã ÿѭӧc áp dөng ӣ
nhiӅu nѭӟc trong thӵc
hành sҧn xuҩt và là ÿiӅu kiӋn không thӇ thiӃu ÿӕi vӟi sҧn xuҩt tôm (FAO 1995). Nó cNJng
ÿѭӧc xem nhѭ tiêu chuҭn cѫ sӣ nhҵm tăng cѭӡng hiӋu quҧ sҧn xuҩt, làm giҧm nhҽ các tác
ÿӝng xҩu ÿӃn môi trѭӡng, kinh tӃ xã hӝi và ÿáp ӭng ÿѭӧc yêu cҫu và an toàn thӵc phҭm.
BMP hiӋn nay ÿѭӧc sӱ dөng rӝng rãi và trӣ thành yӃu cҫu quan tr
ӑng trong viӋc nâng cao tính
thѭѫng mҥi cӫa sҧn phҭm thuӹ sҧn.
Mӝ sӕ dӵ án ÿã tұp trung vào viӋc ÿҭy mҥnh tiêu chuҩn thӵc hành BMP ÿӕi vӟi các trҥi nuôi
tôm ӣ ViӋt Nam (các dӵ án cӫa DANIDA nhѭ SUMA/NACA và dӵ án thí ÿiӇm cӫa
NAFIQUAVED (National Fisheries Quality Assurance and Veterinary Directorate)( xem phӫ
lөc 1, danh mөc các tiêu chuҭn BMP). Nhӳng dӵ án này ÿã ÿѭa ra nhӳng mөc tiêu BMP cө
thӇ và áp dөng trên quy mô nhӓ. KӃt qӫa cӫ
a các dӵ án chѭa ÿѭӧc áp dөng trên quy mô lӟn
nhҵm phә biӃn rӝng rãi ÿӕi vӟi các nhà sҧn xuҩt và khҧ năng thi hành còn hҥn chӃ. ĈiӅu này
xuҩt phát tӯ mӝt sӕ các nguyên nhân vӅ tài chính, kinh tӃ xã hӝi và kӻ thuұt. Các trang trҥi
nuôi tôm quy mô nhӓ thѭӡng không thӕng nhҩt và năng lӵc cӫa các hӝ dân ÿӇ phù hӧp vӟi
BMP gһp phҧi rào cҧn do thiӃu kiӃn thӭc, hҥn chӃ v
Ӆ vӕn và khҧ năng lƭnh hӝi. HiӋu quҧ cӫa
viӋc áp dөng BMP ÿӕi vӟi các hӝ dân cҫn thiӃt ÿѭӧc nghiên cӭu tӹ mӍ. Tuy nhiên, kinh
nghiӋm tӯ Thái Lan, Ҩn Ĉӝ và Băng La Ĉét cho thҩy rҵng nhӳng ngѭӡi nông dân áp dөng
BMP làm gia tăng hiӋu quҧ, sҧn lѭӧng và chҩt lѭӧng (SUMA, 2004).
Báo cáo này là mӝt trong nhӳng kӃt quҧ cӫa dӵ án ÿѭӧc hӛ trӧ bӣi cѫ
quan phát triӇn Quӕc tӃ
Australia và Bӝ Nông nghiӋp Phát triӇn Nông thôn ViӋt Nam thông qua sӵ cӝng tác cӫa
chѭѫng trình phát triӇn Nông nghiӋp Nông thôn (CARD). Báo cáo thӇ hiӋn kӃt quҧ nghiên
ViӋn Nghiên cӭu nuôi trӗng Thuӹ sҧn 1 và Trѭӡng Ĉҥi hӑc Tây Úc

4
Ĉánh giá kinh tӃ và kӻ thuұt vӅ thӵc hành quҧn lý trong nuôi tôm ӣ Bҳc Trung Bӝ ViӋt Nam
cӭu ÿӕi vӟi 90 hӝ nuôi tôm tҥi ViӋt Nam, ÿánh giá hiӋn trҥng năng xuҩt, kinh tӃ xã hӝi và
ÿiӅu kiӋn môi trѭӡng và ÿӏnh ra nhӳng vҩn ÿӅ khó khăn khi áp dөng BMP. KӇ quҧ này ÿѭӧc
sӱ dөng ÿӇ thông tin nhӳng phân tích vӅ tác ÿӝng vӅ mһt kinh, tӃ kӻ thuұt ÿӕi vӟi viӋc thӵc
thi BMP, hӛ trӧ viӋc lӵa chӑn nhӳng mô hình trang trҥi và sӱ d
өng nhѭ mӝt căn cӭ so sánh
ÿӕi vӟi các mô hình và trang trҥi ÿӕi chӭng trong và sau quá trình thӵc thi dӵ án.
Báo cáo ÿѭӧc trình bày vӟi các phҫn: phѭѫng pháp (phҫn 2), phân tích dӳ liӋu (phҫn 3) và kӃt
quҧ thҧo luұn (phҫn 4).
2. Phѭѫng pháp
TiӃn hành ÿiӅu tra và phân tích theo các bѭӟc sau ÿây:
Bѭӟc 1: xây dӵng bӝ câu hӓi ÿiӅu tra
Bӝ câu hӓi ÿiӅu tra ÿѭӧc khӣi thҧo tҥi ViӋn nghiên cӭu NTTS 1 (RIA1). Sau ÿó tiӃp tөc lҩy ý
kiӃn cӫa Trѭӡng Ĉҥi hӑc Tây Úc (UWA) và tәng hӧp lҥi (xem phөc lөc 2).
Bѭӟc 2: Thu thұp sӕ liӋu
Bӝ câu hӓi do các cán bӝ ViӋn NC NTTS 1 thӵc hiӋn phӓng vҩn. Tәng sӕ 90 nông hӝ tham
gia phӓng vҩn trong quá trình ÿiӅu tra tҥi 3 tӍnh NghӋ An, Hà Tƭnh và Thӯa Thiên-HuӃ mӛi
tӍnh 30 hӝ (xem Hình 1). Nhӳng tӍnh này ÿѭӧc lӵa chӑn dӵa trên cѫ sӣ nhӳng các tӍnh nҵm
phía bҳc trung bӝ (khu vӵc tұp trung cӫa dӵ án) và có tiӅm năng ÿӕi vӟi NTTS so vӟi các tӍnh
khác do có diӋn tích l
ӟn hѫn và cѫ sӣ hҥ tâng phù hӧp hѫn. Bӝ câu hӓi ÿѭӧc phӓng vҩn thí
ÿiӇm và sau ÿӕ ÿѭӧc phân cho 3 nhóm chuyên gia phӓng vҩn trӵc tiӃp ÿӕi vӟi ngѭӡi dân nuôi
tôm.
Bѭӟc 3: Phân tích sӕ liӋu và viӃt báo cáo
Các chuyên gia cӫa Úc (UWA) và ViӋt Nam (RIA1) cùng thӵc hiӋn phân tích sӕ liӋu và viӃt
báo cáo. Quá trình phân tích ban ÿҫu ÿѭӧc thӵc hiӋn thông qua liên lҥc bҵng email. Buәi hӑp
cӫa dӵ án ÿѭӧc tә chӭc tҥi Perth năm 2007 sӁ ÿi sâu vào thҧo luұn và kiӇm tra lҥi dӳ liӋu ÿã
ÿiӅu tra. Phҫn 2 cӫa báo cáo sӁ ÿѭӧc hoàn tҩt sau phiên hӑp dӵ án tҥi Perth.
Bѭӟc 4: Phҧn hӗi tӯ các cán bӝ thӵc hiӋn và hoàn thiӋn báo cáo

Các kӃt quҧ chính ÿѭӧc phát hiӋn sӁ ÿѭӧc tәng hӧp và phân phát ÿӃn các nhóm cán bӝ chӫ
chӕt nhҵm thu nhұn các góp ý. Sau ÿó mӝt báo cáo các kӃt quҧ thҧo luұn sӁ ÿѭӧc ÿӅ xuҩt bao
gӗm cҧ các góp ý ӣ trên.
Nhóm dӵ án
Phía Vi͏t Nam:
¾ Thҥc sӻ Ĉinh Văn Thành, Trung tâm chuyӇn giao công nghӋ - ViӋn NC NTTS 1
¾ Thҥc sӻ NguyӉn Xuân Sӭc, Trung tâm chuyӇn giao công nghӋ - ViӋn NC NTTS 1
Phía Australia :
¾ TiӃn sӻ Elizabeth Petersen, Kinh tӃ ӭng dөng - Ĉҥi hӑc Ĉҥi hӑc Tây Úc
ViӋn Nghiên cӭu nuôi trӗng Thuӹ sҧn 1 và Trѭӡng Ĉҥi hӑc Tây Úc
5
Ĉánh giá kinh tӃ và kӻ thuұt vӅ thӵc hành quҧn lý trong nuôi tôm ӣ Bҳc Trung Bӝ ViӋt Nam
¾ Thҥc sӻ Abbie McCartney, Kinh tӃ vӅ nguӗn lӧi tӵ nhiên, Ĉҥi hӑc Tây Úc
¾ Phó giáo sѭ-tiӃn sӻ Steven Schilizzi, Ĉҥi hӑc Tây Úc


Ha Tinh
Thua Thien-Hue
Nghe An
Hình 1: Bҧn ÿӗ chӍ 3 tӍnh tham gia dӵ án
3. Phân tích sӕ liӋu
ViӋc phân tích sӕ liӋu tӯ bӝ câu hӓi ÿiӅu tra dӵa trên giá trӏ trung bình tӯ 90 nông hӝ nuôi tôm
tham gia trҧ lӡi phӓng vҩn và tách biӋt giӳa các tӍnh tham gia dӵ án (gӗm Hà tƭnh, NghӋ an,
và Thӯa thiên HuӃ, 30 ngѭӡi trҧ lӡi phӓng vҩn tӯ mӛi tƭnh). Sӕ liӋu ÿѭӧc phân tích theo các
tiêu chí sau:
- Thông tin chung vӅ chӫ hӝ (mөc 3.1),
- Thông tin chung vӅ kӻ thuұt nuôi tôm (mөc 3.2),
- Ngu
ӗn và chҩt lѭӧng tôm giӕng (mөc 3.3),
- Chuҭn bӏ ao nuôi (mөc 3.4),

- Sӱ dөng hóa chҩt và chӃ phân sinh hӑc (mөc 3.5),
- Thӭc ăn và nhӳng ÿҫu tѭ khác (mөc 3.6),
ViӋn Nghiên cӭu nuôi trӗng Thuӹ sҧn 1 và Trѭӡng Ĉҥi hӑc Tây Úc
6
Ĉánh giá kinh tӃ và kӻ thuұt vӅ thӵc hành quҧn lý trong nuôi tôm ӣ Bҳc Trung Bӝ ViӋt Nam
- KiӇm tra bӋnh và môi trѭӡng (mөc 3.7),
- Thu nhұp tӯ nuôi tôm và các nguӗn khác (mөc 3.8),
- Tham gia các lӟp tұp huҩn và áp dөng BMP (mөc 3.9), và
- Các yӃu tӕ gây ҧnh hѭӣng tӟi hoҥt ÿӝng nuôi tôm và ngѭӧc lҥi (mөc 3.10).

3.1 Thông tin chung vӅ chӫ hӝ
Các thӕng kê liên quan ÿӃn chӫ hӝ nói chung ÿѭӧc trình bày ӣ phҫn này. Bình quân mӛi hӝ có
5 khҭu, sӵ khác nhau giӳa các tӍnh là không lӟn (Bҧng 1). Tuәi trung bình cӫa chӫ hӝ là 47,
dao ÿӝng tӯ 41 tuәi thuӝc Hà Tƭnh ÿӃn 50 tuәi thuӝc Thӯa Thiên- HuӃ, trong ÿó 86% là nam
giӟi. Kinh nghiӋm nuôi tôm trung bình xҩp xӍ 5,4 năm, vӟi sӵ khác biӋt ÿáng kӇ giӳa các tӍnh
(dao ÿӝng tӯ 3,1 năm ӣ NghӋ An ÿӃn 8,5 n
ăm ӣ Thӯa Thiên- HuӃ).
Bҧng 1: Thông tin chung vӅ nông hӝ theo tӯng tӍnh

TӍnh Hà Tƭnh NghӋ An TT- HuӃ
Tính chung
Sӕ khҭu trung bình nông hӝ 5,1 4,7 5,5 5,1
Tuәi TB cӫa chӫ hӝ (năm)
41

48

50

47

Tӹ lӋ chӫ hӝ là nam giӟi (%) 90 80 87 86
Kinh nghiӋm nuôi tôm (năm) 4,8 3,1 8,5 5,4

Xҩp xӍ 52% sӕ thành viên trong gia ÿình là nam giӟi (Hình 2). Trung bình có 55% sӕ thành
viên gia ÿình tham gia lao ÿӝng trӵc tiӃp, trong ÿó gҫn 1 nӱa tham gia vào hoҥt ÿӝng NTTS.
Con sӕ này có sӵ thay ÿәi không nhiӅu giӳa các tӍnh.
0
10
20
30
40
50
60
70
NghӋ An Hà Tƭnh Thӯa Thiên-HuӃ Tính chung
Tӹ lӋ %
Tӹ lӋ % nam giӟi
trong gia ÿình
Tӹ lӋ % sӕ
ngѭӡi là lao
ÿӝng chính
Tӹ lӋ % lao ÿӝng
tham gia NTTS

Hình 2: Thông tin liên quan ÿӃn chӫ hӝ theo tӍnh

Hҫu hӃt chӫ nông hӝ ÿã hoàn thành chѭѫng trình ÿào tҥo ÿӃn cҩp 2 và 3 (Bҧng 2). Trong ÿó
sӕ chӫ hӝ có trình ÿӝ cҩp 3 ӣ ӣ NghӋ An (67%)chiӃm khá cao (63%) và Hà Tƭnh . Riêng ӣ
ViӋn Nghiên cӭu nuôi trӗng Thuӹ sҧn 1 và Trѭӡng Ĉҥi hӑc Tây Úc

7
Ĉánh giá kinh tӃ và kӻ thuұt vӅ thӵc hành quҧn lý trong nuôi tôm ӣ Bҳc Trung Bӝ ViӋt Nam
Thӯa Thiên-HuӃ, sӕ ngѭӡi hoàn thành cҩp 1, 2, và 3 là gҫn ngang nhau. Không có chӫ hӝ nào
hoàn thành trình ÿӝ trung cҩp, ngoҥi trӯ ӣ NghӋ An có 7 ngѭӡi.
Bҧng 2: Trình ÿӝ hӑc vҩn cӫa chӫ hӝ theo %

TӍnh Cҩp 1
a
Cҩp 2
b
Cҩp 3
c
Trung cҩp
d
Hà Tƭnh 0 37 63 0
NghӋ An 3 67 23 7
Thӯa Thiên- HuӃ 30 37 33 0
Tính chung 11 47 40 2
a
Năm năm ÿҫu tiên cӫa hӋ hӑc 12 năm, thѭӡng hӑc sinh trong ÿӝ tuәi 6 ÿӃn 10.
b
Bӕn năm tiӃp theo cӫa hӋ ÿào tҥo 12 năm, thѭӡng trong ÿӝ tuәi tӯ 12 ÿӃn 15.
c
Ba năm cuӕi cӫa hӋ ÿào tҥo, ÿӝ tuәi hӑc sinh tӯ 16 ÿӃn 17.
d
Mӝt ÿên hai năm ÿào tҥo lƭnh vӵc cө thӇ, thѭӡng kӃ tiӃp bұc hӑc cҩp 3.

Hoҥt ÿӝng nuôi tôm và nông nghiӋp là hai trong sӕ nhӳng nghӅ chính, bao gӗm cҧ nghӅ chính
và phө (Bҧng 3). Ĉáng chú ý là, nuôi tôm là nghӅ chính cӫa nông hӝ tҥi Thӯa Thiên- HuӃ
(67% sӕ hӝ), trong khi nông nghiӋp lҥi là nghӅ chính ӣ NghӋ An và Hà Tƭnh. Các nghӅ khác

ÿóng vai trò ít quan trӑng hѫn, bao gӗm thӫ công, buôn bán, xây dӵng và nhi
Ӆu nghӅ khác.
Bҧng 3: Phân bӕ nghӅ nghiӋp cӫa ngѭӡi tham gia phӓng vҩn, gӗm nghӅ chính và hai
nghӅ phө (S1) và (S2)
Nuôi
tôm
Nông
nghiӋp
Thӫ
công
Buôn
bán
Xây
dӵng
Khác
a
Hà Tƭnh 37 47 0 0 0 17
NghӋ An 30 53 10 0 0 7
Thӯa Thiên- HuӃ 67 23 0 7 0 3
NghӅ
chính
Tính chung 45 41 3 2 0 9
Hà Tƭnh 60 27 0 0 0 3
NghӋ An 30 20 33 0 17 0
Thӯa Thiên- HuӃ 30 37 0 30 0 0
S1
Tính chung 40 28 11 10 6 1
Hà Tƭnh 3 0 20 0 0 7
NghӋ An 37 20 10 0 3 3
Thӯa Thiên- HuӃ 0 3 0 0 0 7

S2
Tính chung 13 8 10 0 1 6
a
Ghi chú: Các tiêu chí ÿánh giá ngh͉ nghi͏p g͛m 5 ngh͉ chính và ngh͉ phͭ, bao g͛m các
ngh͉ phͭ nh˱ công nhân, lao ÿ͡ng thuê, d͓ch vͭ sͱc kh͗e, phi nông nghi͏p, buôn bán thͱc ăn
tôm, chăn nuôi, cán b͡ nhà n˱ͣc, và khai thác ÿánh b̷t.
3.2 Thông tin chung v͉ kͿ thu̵t nuôi tôm
Ngѭӡi tham gia trҧ lӡi phӓng vҩn ÿѭӧc yêu cҫu cung cҩp thông tin chung liên quan ÿӃn hoҥt
ÿӝng nuôi tôm, thông tin ÿѭa ra dӵa trên 2 ao nuôi chӫ yӃu. Tuy nhiên, kӃt quҧ ÿiӅu tra cho
thҩy ao thu hai nhìn chung không ÿѭӧc ÿҫu tѭ nhiӅu và cho năng suҩt kém ao thӭ nhҩt, tӭc là
sӵ ÿҫu tѭ vào các ao nuôi cӫa cùng mӝt gia ÿình ӣ các ao là rҩt khác nhau. Nhѭ vұy, sӕ liӋu
chӍ sӱ dөng tӯ ao nuôi có ÿҫu tѭ cao hѫn và cho hiӋ
u quҧ cao hѫn

Có sӵ sai khác ÿáng kӇ vӅ diӋn tích ao nuôi, mұt ÿӝ thҧ, cӥ giӕng, giá con giӕng, và sҧn lѭӧng
giӳa các tӍnh nghiên cӭu. (Bҧng 4). KӃt ÿѭӧc tәng hӧp sau ÿây:
ViӋn Nghiên cӭu nuôi trӗng Thuӹ sҧn 1 và Trѭӡng Ĉҥi hӑc Tây Úc
8
Ĉánh giá kinh tӃ và kӻ thuұt vӅ thӵc hành quҧn lý trong nuôi tôm ӣ Bҳc Trung Bӝ ViӋt Nam
x Kích thѭӟc ao trung bình 6,930 m
2
, diӋn tích ao ӣ Thӯa Thiên- HuӃ lӟn nhҩt
(8,970m
2
), ӣ Hà Tƭnh (6,100m
2
) và 5,740 m
2
ӣ NghӋ An.
x Mұt ÿӝ thҧ trung bình là 8,4 con/m

2
, mұt ÿӝ này cao hѫn ӣ NghӋ An (12,8 con/m
2
) so
vӟi các tӍnh khác vӟi 8,5 con/m
2
ӣ Hà Tƭnh và 5,6 con/m
2
ӣ Thӯa Thiên- HuӃ.
x Cӥ thҧ và giá tôm giӕng lҫn lѭӧt là 25,1 ngày tuәi và 87 ÿӗng/con. Cӥ thҧ và giá tôm
giӕng ӣ Thӯa Thiên- HuӃ cao hѫn ÿáng kӇ sѫ vӟi các tӍnh khác.
x Cӥ thu hoҥch ÿҥt 18,2 g/con và giá bán trung bình là 63 ngàn ÿӗng/kg. Cӥ thu hӑach
ӣ Hà tƭnh (20,5 g/con) cao hѫn các tӍnh khác (NghӋ An 17,3 g/con và Thӯa Thiên-
HuӃ 17,2 g/con). Giá bán không chênh lӋch nhau nhiӅu giӳa các tӍnh.
x Sҧn lѭӧng trung bình xҩp xӍ ÿҥt 762 kg, tѭѫ
ng ÿѭѫng 108 g/m
2
. Sҧn lѭӧng thay ÿәi
ÿáng kӇ giӳa các tӍnh, cao nhҩt ӣ Thӯa Thiên- HuӃ (1,151kg) ÿӃn các tӍnh khác (842
kg ӣ NghӋ An và 48kg ӣ Hà Tƭnh), mһc dù năng suҩt ӣ NghӋ An ÿҥt cao nhҩt (147
g/m
2
so vӟi 128 g/m
2
ӣ Thӯa Thiên- HuӃ và 48 g/m
2
ӣ Hà Tƭnh).
Bҧng 4: Các thông sӕ vӅ hoҥt ÿӝng nuôi tôm cӫa các nông hӝ ӣ các tӍnh ÿiӅu tra
Hà Tƭnh NghӋ An Thӯa Thiên HuӃ
Tính chung

Tәng diӋn tích ao (m
2
) 6.100 5.740 8.970 6.930
Mұt ÿӝ thҧ (con/m
2
) 8,52 12,8 5,60 8,44
Cӥ giӕng thҧ (ngày tuәi) 18,0 15,0 42,3
25,1
Giá con giӕng (ÿӗng/con) 53,7 35,2 171,9
87,0
Cӥ tôm thu hoҥch (g/con) 20,5 17,3 17,2
18,2
Tәng sҧn lѭӧng (kg/hӝ) 293 842 1,151
762
Năng suҩt (g/m
2
) 48 147 128 108
Giá bán tҥi ao (ngàn ÿӗng/kg) 64 61 64
63
Thӡi gian nuôi thѭӡng kéo dài 3 tháng, ӣ NghӋ An và Hà Tƭnh thѭӡng bҳt ÿҫu tӯ tháng 3 ÿӃn
tháng 7 hoһc tӯ tháng 4 ÿӃn tháng 8. Tҥi Thӯa Thiên- HuӃ thӡi gian nuôi kéo dài hѫn thѭӡng
là 4 tháng, tӯ tháng 2 ÿӃn tháng 6. Nhìn chung, các nông hӝ ÿѭӧc hӓi chӍ nuôi thuҫn con tôm.
3.3 Ngu͛n và ch̭t l˱ͫng tôm gi͙ng
Giӕng tôm ÿѭӧc mua tӯ nhiӅu nguӗn khác nhau (Bҧng 5,6 và 7). Phҫn lӟn giӕng sӱ dөng cho
nuôi ӣ Hà Tƭnh có nguӗn gӕc tӯ KǤ Anh, trong khi ÿó DiӉn Châu là nѫi cung cҩp giӕng tôm
chính cho NghӋ An. Thӯa Thiên- HuӃ sӱ dөng con giӕng mua tӯ ngoҥi tӍnh.
Bҧng 5: Nguӗn tôm giӕng cung cҩp cho Hà tӍnh
KǤ Anh Nghi Xuân
% nguӗn giӕng tӯ 67 33

Bҧng 6: Nguӗn tôm giӕng cung cҩp cho NghӋ An
QuǤnh
Lѭu
DiӉn
Châu
Cӱa Lò DiӉn Châu và
Cӱa Lò
Ĉà Nҹng
% nguӗn giӕng tӯ 13 67 3 3 14

Bҧng 7: Nguӗn tôm giӕng cung cҩp cho Thӯa Thiên- HuӃ TӍnh
Trong tӍnh Ngoài tӍnh Cҧ hai
% nguӗn giӕng tӯ 13 83 4
Ngѭӡi tham gia trҧ lӡi phӓng vҩn ÿѭӧc yêu cҫu ÿánh giá xӃp hҥng chҩt lѭӧng tôm giӕng theo
thang ÿiӇm Likert, trong ÿó mӭc ÿӝ ÿҧm bҧo chҩt lѭӧng tôm giҧm dҫn theo thang ÿiӇm tӯ 1
ÿӃn 4, thông tin vӅ thang ÿiӇm tham khҧo Alreck và Settle (1995) (Bҧng 8). ĈiӇm trung bình
ViӋn Nghiên cӭu nuôi trӗng Thuӹ sҧn 1 và Trѭӡng Ĉҥi hӑc Tây Úc
9
Ĉánh giá kinh tӃ và kӻ thuұt vӅ thӵc hành quҧn lý trong nuôi tôm ӣ Bҳc Trung Bӝ ViӋt Nam
theo ÿánh giá là 2,7, vӟi gҫn 1 nӱa cho rҵng giӕng tôm có chҩt lѭӧng tӕt (theo thang ÿiӇm là
2), phҫn còn lҥi cho rҵng giӕng tôm có chҩt lѭӧng kém. Chҩt lѭӧng con giӕng ӣ Hà Tƭnh
(ÿiӇm trung bình là 3,1) thҩp nhҩt, so vӟi các tӍnh khác (NghӋ An là 2,8 và Thӯa Thiên- HuӃ
là 2,2).
Bҧng 8: Ĉánh giá vӅ chҩt lѭӧng (theo sӕ ngѭӡi trҧ lӡi) cho mӛi tӍnh
Trung
bình
1
(rҩt tӕt)
2
(khá)

3
(trun
g
bình)
4
(kém
)
5
(không biӃt)
Hà Tƭnh 3,1 0 9 8 12 1
NghҫTn 2,8 0 14 8 7 1
Thӯa Thiên- HuӃ 2,2 0 23 7 0 0
Tính chung 2,7 0 15 8 6 1
Thang ÿiӇm này dӵa trên tҫn suҩt tôm giӕng ÿѭӧc kiӇm tra hình thái và bӋnh tұt, mà Thӯa
Thiên- HuӃ là tӍnh có tӹ lӋ tôm ÿѭӧc kiӇm tra nhiӅu nhҩt (63%), tiӃp theo là NghӋ An (30%)
và Hà Tƭnhnh (20%).
3.4 Chu̱n b͓ ao
Tәng quan các hoҥt ÿӝng chuҭn bӏ ao nuôi ÿѭӧc trình bày ӣ Bҧng 9. Trung bình ao nuôi ÿѭӧc
chuҭn bӏ mӝt lҫn/vө nuôi, tiêu tӕn trung bình khoҧng 57 ngày công. Ӣ Hà Tƭnh thӡi gian
chuҭn bӏ ao thѭӡng kéo dài hѫn (102 ngày công) so vӟi NghӋ An (36 ngày công) và Thӯa
Thiên- HuӃ (34 ngày công). Nhân công ÿѭӧc thuê hӧp ÿӗng vӟi mӭc lѭѫng 45 ngàn
ÿӗng/ngày. ViӋc tu sӱa ao tӕn nhiӅu chi phí hѫn cҧ, trung bình 2,5 triӋu ÿӗng, tѭѫng ÿѭѫng
374 ÿӗng/m
2
. Các công viӋc liên quan ÿӃn cҧi tҥo ao khác do các thành viên cӫa chính gia
ÿình ÿҧm nhiӋm, song không ÿѭӧc ÿӅ cұp trong Bҧng 9. Ao ÿѭӧc phѫi khô trong khoҧng 9
ngày/vө. Vôi ÿѭӧc bón vӟi tҫn suҩt 1 lҫn/vө, vӟi liӅu lѭӧng trung bình 1,2 tҩn tѭѫng ÿѭѫng
762 ngàn ÿӗng hay 114 ÿӗng/m
2
. Giӳa các tӍnh không có sӵ khác nhau nhiӅu vӅ bón vôi.

Bҧng 9: Tҫn suҩt trung bình, lѭӧng và chi phí chuҭn bi ao
Các chӍ tiêu Chuҭn
bӏ ao
Phѫi
ao
Bón
vôi
Ĉҥm NPK Phân
hӳu cѫ
Phân
lân
Hà Tƭnh 1,0 - 1,0 0,5 0,7 0,2 0,2
NghӋ An 1,0 - 1,0 1,0 1,2 0,0 0,2
TT- HuӃ 1,0 - 1,4 0,8 1,2 0,2 0,8
Tҫn suҩt/vө
Tính chung 1,0 - 1,1 0,8 1,0 0,1 0,4
Hà Tƭnh 102 7,3 1.167 6 13 4 3
NghӋ An 36 13,3 1.253 9 22 0 1
TT- HuӃ 34 7,2 1.168 8 39 17 77
Sӕ lѭӧng
trung bình
(1)
Tính chung 57 9,3 1.196 8 25 7 27
Hà Tƭnh 3.147 - 737 33 40 - 6
NghӋ An 1.658 - 783 35 67 - 2
TT- HuӃ 2.836 - 766 41 139 - 83
Tәng chi phí
bình (ngàn
ÿӗng)
Tính chung 2.547 - 762 36 82 - 30

Hà Tƭnh 516 - 121 5 7 - 1
NghӋ An 289 - 136 6 12 - 0
TT- HuӃ 316 - 85 5 15 - 9
Chi phí trên
diӋn tích ao
(ÿӗng/m
2
)
Tính chung 374 - 114 5 12 - 4
(1)
Ghi chú: Ĉ˯n v͓ ÿ˱ͫc tính nh˱ sau: Chu̱n b͓ ao = ngày công; ph˯i ao = ngày; bón vôi,
phân hͷu c˯, phân lân, phân ÿ̩m và NPK = kg. “-“ không có s͙ li͏u.
ViӋn Nghiên cӭu nuôi trӗng Thuӹ sҧn 1 và Trѭӡng Ĉҥi hӑc Tây Úc
10
Ĉánh giá kinh tӃ và kӻ thuұt vӅ thӵc hành quҧn lý trong nuôi tôm ӣ Bҳc Trung Bӝ ViӋt Nam
Phân ÿҥm và hӛn hӧp Ĉҥm/Lân/Kali (NPK) ÿѭӧc bón mӝt lҫn trong cҧ vө nuôi, lѭӧng bón
tѭѫng ӭng 8 kg và 25 kg. Chi phí cho viӋc sӱ dөng hai loҥi phân này xҩp xӍ 36 ngàn ÿӗng
(tѭѫng ÿѭѫng 5 ÿӗng/m
2
) và 82 ngàn ÿӗng (tѭѫng dѭѫng 12 ÿӗng/m
2
). Giӳa các tӍnh không
có sӵ khác nhau nhiӅu, ngoҥi trӯ ӣ Thӯa Thiên- HuӃ sӱ dөng nhiӅu phân Lân hѫn và nhѭ vұy
chi phí sӁ cao hѫn (xҩp xӍ 77 kg tѭѫng ÿѭѫng 9 ÿӗng/m
2
) so vӟi các tӍnh khác (xҩp xӍ 2 kg
tѭѫng ÿѭѫng 1 ÿӗng/m
2
). Phân hӳu cѫ và phân Lân (tӵ có) hiӃm khi ÿѭӧc sӱ dөng.

3.5 Sӱ dөng hoá chҩt và chӃ phҭm sinh hӑc
Hai loҥi hoá chҩt và chӃ phҭm sinh hӑc chính ÿѭӧc sӱ dөng trong nuôi tôm là Diatomite và
Zeolite (Bҧng 10). Diatomite ÿѭӧc sӱ dөng ÿӇ làm sҥch nѭӟc vӟi tҫn xuҩt sӱ dөng trung bình
là 3 lҫn mӛi vө nuôi, trong khi Zeolite ÿѭӧc sӱ dөng ÿӇ di chuyӇn nhӳng hӧp chҩt chӭa Nitѫ
tӯ nѭӟc và thӭc ăn bә sung hàng ngày vào ao nuôi vӟi tҫn xuҩt bình quân là hai lҫn mӛi vө
nuôi. Chi phí trung bình cӫa nhӳng loҥi này xҩp x
Ӎ là 957.000 ÿӗng/hӝ (tѭѫng ÿѭѫng 138
ÿӗng/m
2
) ÿӕi vӟi Diatomite và 872.000 ÿӗng/hӝ (tѭѫng ÿѭѫng 124 ÿӗng/m
2
) ÿӕi vӟi Zeolite.
Các nông hӝ ӣ NghӋ An sӱ dөng nhiӅu loҥi chӃ phҭm sinh hӑc và hoá chҩt khác nhau. Chi phí
chӃ phҭm sinh hӑc và hoá chҩt ӣ Thӯa Thiên-HuӃ là cao nhҩt và thҩp nhҩt ӣ Hà Tƭnh, mһc dù
chi phí này tính trên ÿѫn vӏ diӋn tích ӣ các tӍnh là rҩt khác nhau.

Bҧng 10: Tҫn xuҩt, sӕ lѭӧng và tәng chi phí hoá chҩt và chӃ phҭm sinh hӑc sӱ dөng .
Loҥi sҧn
phҭ
m
Tҫn
xuҩt
(lҫn/vө)
Sӕ lѭӧng
trung bình
(lҫn/kg)
Chi phí trung
bình
(ngàn ÿӗng/hӝ)
Chi phí trung

bình/m
2

(ÿӗng/m
2
)
Hà Tƭnh 2,6 - 630 103
NghӋ An 3,6 - 953 166
Thӯa Thiên-HuӃ 2,5 0,9 1.288 144
Diatomite
Tính chung 2,9 0,9 957 138
Hà Tƭnh 1,5 - 543 89
NghӋ An 3,0 47,1 790 138
Thӯa Thiên-HuӃ 1,8 7,1 1.282 143
Zeolite
Tính chung 2,1 24,1 872 124
Hà Tƭnh 0,6 1,1 66 11
NghӋ An 1,2 100,5 196 34
Thӯa Thiên-HuӃ 0,7 10 19 2

Khác
Tính chung 0,8 37,2 94 14
“-“ sӕ liӋu không thu ÿѭӧc

3.6 S͵ dͭng thͱc ăn và các ÿ̯u vào khác
NhiӅu loҥi thӭc ăn ÿѭӧc sӱ dөng ӣ mӛi tӍnh (Bҧng 11 và 12). Ngѭӡi nuôi tôm ӣ NghӋ An chӫ
yӃu sӱ dөng thӭc ăn UP và Robet, trong khi nông dân ӣ Hà Tƭnh tín nhiӋm chӫ yӃu là thӭc ăn
Wind. Nông dân Thӯa Thiên-HuӃ sӱ dөng phҫn lӟn thӭc ăn tӵ chӃ và mӝt phҫn thӭc ăn
KP90 và các loҥi thӭc ăn công nghiӋp khác. Giá các loҥi thӭc ăn này ӣ
các tӍnh là khác nhau.

Tәng chi phí thӭc ăn ӣ Hà Tƭnh là 8,6 triӋu ÿӗng/hӝ (tѭѫng ÿѭѫng 1.414 ÿӗng/m
2
. Chi phí
thӭc ăn ӣ NghӋ An là 25,5 triӋu ÿӗng/hӝ (tѭѫng ÿѭѫng 4.450 ÿӗng/m
2
). Chi phí thӭc ăn ӣ
Thӯa Thiên-HuӃ là 38 triӋu ÿӗng/hӝ (tѭѫng ÿѭѫng 4.244 ÿӗng/m
2
)

ViӋn Nghiên cӭu nuôi trӗng Thuӹ sҧn 1 và Trѭӡng Ĉҥi hӑc Tây Úc
11
Ĉánh giá kinh tӃ và kӻ thuұt vӅ thӵc hành quҧn lý trong nuôi tôm ӣ Bҳc Trung Bӝ ViӋt Nam

Bҧng 11: Sӕ lѭӧng và giá trung bình cӫa các loҥi thӭc ăn ӣ NghӋ An và Hà Tƭnh
Loҥi thӭc ăn UP Robet Wind Thӭc ăn tӵ chӃ
Hà Tƭnh 63 116 549 42
Sӕ lѭӧng trung bình (kg/hӝ)
NghӋ An 1,059 1,067 - -
Hà Tƭnh 5 5 14 1
Giá trung bình (000 VND/kg)
NghӋ An 8 16 - -

Bҧng 12: Sӕ lѭӧng và giá trung bình cӫa các loҥi thӭc ăn ӣ Thӯa Thiên HuӃ
Thӭc ăn sӱ dөng KP90 Khác Thӭc ăn tӵ chӃ
Sӕ lѭӧng trung bình (kg) 575 386 2,042
Giá trung bình (000 VND/kg) 14 9 13

Chi phí năng lѭӧng và các chi phí khác ӣ các tӍnh là rҩt khác nhau, Thӯa Thiên-HuӃ các chi
phí này cao nhҩt (gҫn 3,3 triӋu/hӝ tѭѫng ÿѭѫng 367 ÿӗng/m

2
) so vӟi NghӋ An (2,6 triӋu
ÿӗng/hӝ tѭѫng ÿѭѫng 454 ÿӗng/m
2
) và Hà Tƭnh (1,7 triӋu ÿӗng/hӝ tѭѫng ÿѭѫng 282 ÿӗng/m
2
)
(Chi tiӃt xem bҧng 13)

Bҧng 13: Chi phí năng lѭӧng và chi phí khác tính trung bình ӣ các tӍnh
Hà Tƭnh NghӋ An TT-HuӃ
Tính chung
Tәng chi phí năng lѭӧng (ngàn
ÿӗng/hӝ)
1.723 2.604 3.292
2.540
Chi phí năng lѭӧng tính theo
diӋn tích (ÿӗng/m
2
)
282 454 367
367
Tәng chi phí khác (ngàn
ÿӗng/hӝ)
67 371 1.327
588
Chi phí khác tính trên m
2

(VND/m

2
)
11 65 148
75

3.7 Ki͋m tra ÿi͉u ki͏n môi tr˱ͥng và d͓ch b͏nh
Gҫn ba phҫn tѭ các nông hӝ có kiӇm tra môi trѭӡng và bӋnh tôm (Bҧng 14). Tuy nhiên, có sӵ
khác nhau ÿáng kӇ giӳa các tӍnh. Tҩt cҧ các hӝ nuôi tôm ӣ Hà Tƭnh có kiӇm các yӃu tӕ môi
trѭӡng và bӋnh tôm. Toàn bӝ các hӝ ӣ Thӯa Thiên-HuӃ có kiӇm tra môi trѭӡng và 87% sӕ hӝ
có kiӇm tra bӋnh tôm. ChӍ có sӕ ít các hӝ ӣ NghӋ An kiӇm tra môi trѭӡng (23%) hoһc kiӇm
tra bӋnh tôm (43%). Có tӟi 72% sӕ hӝ phát hiӋn b
Ӌnh ӣ nhӳng hӝ có kiӇm tra và mӭc thiӋt hҥi
trung bình là 7 triӋu ÿӗng/hӝ do giҧm năng suҩt nuôi. ThiӋt hҥi kinh tӃ do bӋnh tôm gây ra ӣ
Hà Tƭnh cao nhҩt (12 triӋu ÿӗng/hӝ) so vӟi các tӍnh khác (xҩp xӍ 4 triӋu ÿӗng/hӝ)

Bҧng 14: KiӇm tra môi trѭӡg, bӋnh tôm, phát hiӋn bӋnh và thiӋt hҥi do bӋnh tôm
KiӇm tra môi
trѭӡng (hӝ)
KiӇm tra
bӋnh (hӝ)
B
Ӌnh xuҩt
hiӋn (hӝ)
Tәn thҩt do bӋnh
(triӋu ÿӗng)
Hà Tƭnh 30 30 23 12
NghӋ An 7 13 12 3
Thӯa Thiên-HӃu 30 26 15 5
Tính chung 22 23 17 7
ViӋn Nghiên cӭu nuôi trӗng Thuӹ sҧn 1 và Trѭӡng Ĉҥi hӑc Tây Úc

12
Ĉánh giá kinh tӃ và kӻ thuұt vӅ thӵc hành quҧn lý trong nuôi tôm ӣ Bҳc Trung Bӝ ViӋt Nam
3.8 Thu nh̵p tͳ nuôi tôm và các ngu͛n thu khác
Bҧng 15 trình bày các nguӗn thu nhұp cӫa nông hӝ, thu nhұp có sө sai khác ÿáng kӇ giӳa các
tӍnh. Nông dân ӣ NghӋ An và Hà Tƭnh có nguӗn thu nhұp lӟn tӯ nông nghiӋp cNJng nhѭ tӯ
chăn nuôi, trong khi ÿó các hӝ ӣ Thӯa Thiên HuӃ nguӗn thu nhұp chính là tӯ nuôi tôm và làm
thuê. ĈiӅu này cNJng ÿѭӧc phҧn ánh trong Bҧng 3 khi có tӟi 67 % sӕ hӝ cӫa Thӯa Thiên HuӃ
cho biӃt nuôi tôm là công viӋc chính cӫa hӑ, so vӟi 37 %
ӣ Hà Tƭnh và 30 % ӣ NghӋ An.
Bҧng 15: Thu nhұp trung bình tӯ nguӗn khác cӫa nông hӝ ӣ các tӍnh (ngàn ÿӗng)

Nông
nghiӋp
Chăn
nuôi
Khai
thác cá
ChӃ
biӃn
Làm
thuê
Khác
Tәng
Hà Tƭnh 2.784 1.944 533 214 0 6.952
12.427
NghӋ An 3.673 1.729 33 200 0 7.624
13.259
TT-HuӃ 182 0 0 0 4.000 6.636
10.818
Tính chung 2.213 1.224 189 138 1.333 7.071

12.168

Chi phí và tәng thu nhұp tӯ nuôi tôm ÿѭӧc thӇ hiӋn ӣ Bҧng 16. Chi phí lӟn nhҩt là thӭc ăn
(xҩp xӍ 65 % tәng chi phí) và chi phí tôm giӕng (xҩp xӍ 13 % tәng chi phí). Chi phí chuҭn bӏ
ao cNJng chiӃm vӏ trí khá cao ӣ Hà Tƭnh (17 % tәng chi phí).
Bҧng 16: Lӧi nhuұn, chi phí liên quan ÿӃn nuôi tôm và nguӗn thu khác
Hà Tƭnh NghӋ An TT-HuӃ
Tính chung
Con giӕng

-Tәng (ngàn ÿӗng/hӝ) 2,791 (15) 2,586 (7) 8,635 (15) 4,671 (13)
-Tính trên diӋn tích (ÿӗng/m2) 458 451 963
674
Chuҭn bӏ ao
-Tәng (ngàn ÿӗng/hӝ) 3,147 (17) 1,658 (5) 2,836 (5)
2,547 (7)
-Tính trên diӋn tích (ÿӗng/m2) 516 289 316
368
Vôi và phân bón

-Tәng (ngàn ÿӗng/hӝ) 816 (4) 887 (2) 1,029 (2)
911 (2)
-Tính trên diӋn tích (ÿӗng/m2) 134 154 114
131
Hoá chҩt và chӃ phҭm sinh hӑc

-Tәng (ngàn ÿӗng/hӝ) 1,239 (7) 1,939 (5) 2,589 (4)
1,922 (5)
-Tính trên diӋn tích (ÿӗng/m2) 203 338 289
278

Thӭc ăn


-Tәng (ngàn ÿӗng/hӝ) 8,623 (47) 25,544 (72) 38,070 (66)
24,079 (65)
-Tính trên diӋn tích (ÿӗng/m2) 1,414 4,450 4,244
3,369
Năng lѭӧng


-Tәng (ngàn ÿӗng/hӝ) 1,723 (9) 2,604 (7) 3,292 (6)
2,540 (7)
-Tính trên diӋn tích (ÿӗng/m2) 282 454 367
368
Khác


-Tәng (ngàn ÿӗng/hӝ) 67 (0) 371 (1) 1,327 (2)
588 (2)
-Tính trên diӋn tích (ÿӗng/m2) 11 65 148
85
Tәng chi phí


-Tәng (ngàn ÿӗng/hӝ)
18,406 35,589 57,778
37,258
-Tính trên diӋn tích (ÿӗng/m2)
3,018 6,201 6,441
5,273

ViӋn Nghiên cӭu nuôi trӗng Thuӹ sҧn 1 và Trѭӡng Ĉҥi hӑc Tây Úc
13
Ĉánh giá kinh tӃ và kӻ thuұt vӅ thӵc hành quҧn lý trong nuôi tôm ӣ Bҳc Trung Bӝ ViӋt Nam
Bҧng 16: Lӧi nhuұn, chi phí liên quan ÿӃn nuôi tôm và nguӗn thu khác (tiӃp)
Hà Tƭnh NghӋ An TT-HuӃ
Tính chung
Tәng thu nhұp tӯ nuôi tôm

-Tәng (ngàn ÿӗng/hӝ)
18,752 51,362 73,664
47,926
-Tính trên diӋn tích (ÿӗng/m2)
3,074 8,948 8,212
6,916
Lãi suҩt tӯ nuôi tôm

-Tәng (ngàn ÿӗng/hӝ)
346 15,773 15,886
10,668
-Tính trên diӋn tích (ÿӗng/m2)
57 2,748 1,772
1,643
Tӹ xuҩt sinh lӧi (BCR) 1.02 1.44 1.27 1.29
Nguӗn thu khác (ngàn ÿӗng/hӝ) 12,427 13,259 10,818 12,168
Tәng thu nhұp (ngàn ÿӗng/hӝ) 12,773 29,032 26,704 22,836
Tӹ lӋ thu nhұp tӯ nuôi tôm (%) 3 54 59 47
Ghi chú: Nhͷng s͙ li͏u trong ḓu ngo̿c ÿ˯n ch͑ ph̯n trăm cͯa t͝ng chi phí

Tәng thu nhұp trung bình ÿҥt 48 triӋu ÿӗng/hӝ, thay ÿәi khác nhau giӳa các tӍnh, tӯ 19 triӋu
ÿӗng ӣ Hà Tƭnh ÿӃn 74 triӋu ÿӗng ӣ Thӯa Thiên HuӃ. Tәng thu nhұp trên mӛi ÿѫn vӏ diӋn tích

ao trung bình là 7.000 ÿӗng/m
2
, thay ÿәi theo mӛi tӍnh, tӯ 3.000 ÿӗng/m
2
ӣ Hà Tƭnh tӟi 9.000
ÿӗng/m
2
ӣ NghӋ An. Lӧi nhuұn trung bình tính ÿѭӧc là 11 triӋu ÿӗng/hӝ (tѭѫng ÿѭѫng 1.600
ÿӗng/m
2
) hay 665 ÿô-la/hӝ (tѭѫng ÿѭѫng 0,1 ÿô-la/m
2
) (theo tӹ giá quy ÿәi tháng 4 năm
2007). Lӧi nhuұn tӯ nuôi tôm ӣ các tӍnh là rҩt khác nhau, dao ÿӝng tӯ 0,3 triӋu ÿӗng/hӝ (60
ÿӗng/m
2
) ӣ Hà Tƭnh tӟi 16 triӋu ÿӗng/hӝ (2.700 ÿӗng/m
2
) ӣ NghӋ An. Tӹ suҩt sinh lӧi trung
bình là 1,29 vӟi biên ÿӝ giao ÿӝng tӯ 1,02 ӣ Hà Tƭnh tӟi 1,44 ӣ Thӯa Thiên HuӃ. Tӹ suҩt sinh
lӧi cho thҩy nuôi tôm mang lҥi lӧi nhuұn, trong nuôi tôm khi ÿҫu tѭ 1 ÿӗng sӁ cho thu nhұp
1,29 ÿӗng. Lѭu ý rҵng tӹ sӕ lӧi nhuұn này ÿѭӧc tính cho trang trҥi nuôi tôm trong mӝt năm.
Không bao gӗm chi phí xây dӵng trang trҥi.

Qua kӃt quҧ phân tích các thӵc hành nuôi tôm và kӃt quҧ lãi thu ÿѭӧc cho thҩ
y, Thӯa Thiên
HuӃ và NghӋ An ngѭӡi dân thu ÿѭӧc lãi cao nhҩt do tôm ít bӏ bӋnh nên tác ÿӝng không nhiӅu
ÿӃn sҧn lѭӧng tôm thu hoҥch. Thӵc tӃ, nӃu thiӋt hҥi vӅ bӋnh tұt ӣ Hà Tƭnh (ѭӟc tính vӅ tiӅn
mһt là 12 triӋu ÿӗng) mà bҵng vӟi giá trӏ trung bình cӫa sӵ thiӋt hҥi do bӋnh tôm ӣ NghӋ An
và Thӯa Thiên HuӃ (4 triӋu ÿӗng) thì lӧi nhuұn trung bình thu ӣ ÿây sӁ

là 8,3 triӋu ÿӗng (thay
vì 0,3 triӋu ÿӗng) hay 1.400 ÿӗng/m
2
(thay vì 60 ÿӗng/m
2
) và tӹ suҩt lӧi nhuұn sӁ bҵng 1,45
(thay vì 1,02)

Tәng thu nhұp tӯ nuôi tôm và tӯ nhӳng nguӗn khác trung bình là 23 triӋu ÿӗng. Con sӕ này
rҩt khác nhau giӳa các tӍnh, tӯ 13 triӋu ÿӗng ӣ Hà Tƭnh ÿӃn 30 triӋu ÿӗng ӣ NghӋ An. Thu
nhҫp tӯ nuôi tôm chiӃm xҩp xӍ 47 % tәng thu nhұp cӫa các nông hӝ, mһc dù có sӵ khác biӋt
ÿáng kӇ giӳa các tӍnh (3 % ӣ Hà Tƭnh, 54 % ӣ NghӋ An và 59 % ӣ
Thӯa Thiên HuӃ)

Trong nghiên cӭu này, lao ÿӝng gia ÿình chѭa ÿѭӧc ÿӅ cұp trong các tính toán. ĈiӅu này nӟi
lên rҵng chi phí cѫ hӝi nguӗn lao ÿӝng gia ÿình băng không và nhѭ vұy chѭa thӇ hiӋn ÿúng
vӟi nhӳng tiӅm năng nguӗn thu nhұp khác cӫa nông hӝ thӇ hiӋn trong Bҧng 15. Lӧi nhuұn tӯ
nuôi tôm sӁ thҩp hѫn nӃu giá trӏ lao ÿӝng gia ÿình ÿѭӧc tính toán vào chi phí sҧn xu
ҩt.
ViӋn Nghiên cӭu nuôi trӗng Thuӹ sҧn 1 và Trѭӡng Ĉҥi hӑc Tây Úc
14
Ĉánh giá kinh tӃ và kӻ thuұt vӅ thӵc hành quҧn lý trong nuôi tôm ӣ Bҳc Trung Bӝ ViӋt Nam
3.9 Tham gia các lͣp t̵p hṷn và th͹c hành BMP
Phҫn lӟn các nông hӝ ÿӅ ÿã tham gia các lӟp tҫp huҩn vӅ kӻ thuұt nuôi tôm, vӟi 100 sӕ hӝ ӣ
NghӋ An (Bҧng 17). Ӣ NghӋ An và Thӯa Thiên HuӃ, các lӟp tұp huҩn thѭӡng ÿѭӧc tә chӭc
tҥi cҩp xã, trong khi ÿó ӣ Hà Tƭnh các lӟp tұp huҩn lҥi ÿѭӧc tә chӭc ӣ cҩp tӍnh. Các lӟp tұp
huҩn này thѭӡng tұp trung vào các khâu nhѭ
chuҭn bӏ ao, quҧn lý ao hay nhѭ cách cho tôm ăn
nhѭ ӣ nghӋ an và cách chӑn tôm giӕng nhѭ ӣ Thӯa Thiên HuӃ. Chҩt lѭӧng các lӟp tұp huҩn
ÿѭӧc ngѭӡi dân ӣ Thӯa Thiên HuӃ cho là tӕt và hài lòng còn ӣ NghӋ An và Hà Tƭnh ngѭӡi

dân hài lòng vӟi các lӟp tұp huҩn này. Ít nhҩt hai phҫn ba sӕ hӝ ÿѭӧc tұp huҩn áp dөng các trӻ
thuұt ÿѭӧc hӑc vào sҧn xuҩt, con sӕ này ӣ
Thӯa Thiên HuӃ là 80%

Bҧng 17: Sӕ nông hӝ tham gia tұp huҩn ӣ các cҩp khác nhau
TӍnh Cҩp tӍnh Cҩp huyӋn Cҩp xã Tәng
Hà Tƭnh 28 2 0 28
NghӋ An 6 17 27 30
Thӯa Thiên HuӃ 10 10 25 28
Trung bình 15 10 17 86

Chѭa có nông hӝ nào tham gia các lӟp tұp huҩn chuyên vӅ BMP trong nuôi tôm. Tuy nhiên,
có 18 hӝ ӣ Thӯa Thiên HuӃ và 3 hӝ ӣ NghӋ An ÿã nhұn ÿѭӧc tài liӋu vӅ BMP. nhӳng hӝ nhұn
ÿѭӧc tài liӋu BMP cNJng chѭa áp dөng vào thӵc tӃ sҧn xuҩt. Tuy vұy, hҫu nhѭ trong các lӟp
tҫp huҩn kӻ thuұt nuôi tôm ÿã ÿӅ cұp ÿӃn các khâu khác nhau vӅ BMP.

Bҧng 18 so sánh giӳa các thӵc hành nuôi hiӋn tҥ
i (tӯ các bҧng trѭӟc) vӟi bҧn hѭӟng dүn BMP
(Phө lөc 1). Nhìn chung, thӵc hành quҧn lý trong ÿiӅu tra này cӫa các nông hӝ ÿã tuân thӫ 1
sӕ khâu trong tiêu chuҭn BMP nhѭ quy cӥ ao nuôi (tuy nhiên ao ӣ Thӯa Thiên HuӃ lӟn hѫn
hѭӟng dүn), thӡi gian phѫi ao ( tuy nhiên thӡi gian phѫi ao ӣ NghӋ Ao dài hѫn hѭӟng dүn) và
bón vôi.
Bҧng 18: Phân tích sӵ chҩp nhұn BMP
Các chӍ tiêu Tiêu chuҭn
BMP
Hà Tƭnh NghӋ An TT-HuӃ
Trung
bình
I. Chuҭn bӏ ao
1.1 Cӥ ao nuôi (ha)

0,5-0,7
0,6 0,6 0,9 0,7
1.2 Thӡi gian phѫi ao (ngày)
7-10
7 13 7
9
1.3 Lѭӧng vôi (tҩn CaO/ha)
1-3
1,9 2,1 1,3
1,7
1.5 Phân NPK (kg/ha)
20-35
22 37 43
35
II. Chӑn và thҧ giӕng
2.4 Cӥ ôm giӕng (ngày tuәi)
15
18 15 42 25
2.4 Mұt ÿӝ thҧ (con/m
2
)
10-40
9 13 6 8
2.4 Năng suҩt TB (kg/ha)
3000
500 1400 1300
1000
IV. Thu hoҥch và tiêu thө
4.1 Cӥ thu hoҥch (g/con)
25-30

21 17 17 18

Tuy nhiên, còn rҩt nhiӅu khâu trong quҧn lý thӵc hành nuôi chѭa ÿѭӧc ngѭӡi dân tuân thӫ
theo tiêu chuҭn BMP. Ngѭӡi dân ӣ Thӯa Thiên HuӃ và NghӋ An thѭӡng dung nhiӅu NPK hѫn
các hѭӟng dүn. ĈiӅu nҫy không ҧnh hѭӣnh ÿáng kӇ ÿӃn lӧi nhuұn do chi phí phân bón chiӃm
ViӋn Nghiên cӭu nuôi trӗng Thuӹ sҧn 1 và Trѭӡng Ĉҥi hӑc Tây Úc
15
Ĉánh giá kinh tӃ và kӻ thuұt vӅ thӵc hành quҧn lý trong nuôi tôm ӣ Bҳc Trung Bӝ ViӋt Nam
tӹ trӑng thҩp nhѭng nó có thӇ ҧnh hѭӣng ÿӃn môi trѭӡng. Cӥ tôm thҧ ӣ Thӯa Thiên HuӃ
thѭӡng lӟn hѫn trong hѭӟng dүn. Mұt ÿӝ thҧ thѭӡng thҩp hѫn hѭӟng dүn ngoҥi trӯ NghӋ An.
ĈiӅu này có thӇ do thiӃu vӕn hoһc thiӃu giӕng. Sҧn lѭӧng tôm thu hoҥch cNJng thҩp hѫn mong
muӕn, mӝt phҫn do mұt ÿӝ th
ҧ thҩp. Cӥ tôm thu hoҥch cNJng nhӓ hѫn so vӟi hѭӟng dүn ӣ thӡi
ÿiӇm thu hoҥch

3.10 Các y͇u t͙ ̫nh h˱ͧng ÿ͇n ho̿c b͓ ̫nh h˱ͧng bͧi nuôi tôm
Các yӃu tӕ ҧnh hѭӣng hoҥc bӏ ҧnh hѭӣng do nuôi tôm ÿѭӧc ÿánh giá bӣi chính các nông hӝ
nuôi tôm theo thang cho ÿiӇm (trong ÿó 1 là quan trӑng nhҩt), các yӃu tӕ gӗm:
1/ Tác ÿӝng cӫa nuôi tôm ÿӃn các hoҥt ÿӝng sҧn xuҩt khác
2/ Tác ÿӝng cӫa các hoҥt ÿӝng sҧn xuҩt khác ÿӃn nuôi tôm
3/ Tác ÿӝng cӫa các yӃu tӕ xã hӝi ÿӃn nuôi tôm
4/ Tác ÿӝng cӫa nuôi tôm ÿӃn môi trѭӡng
5/ Tác ÿӝng cӫa môi trѭӡng
ÿӃn nuôi tôm
6/ Các khó khăn trӣ ngҥi ÿӃn phát triӇn cӫa nuôi trӗng thuӹ sҧn hoһc nuôi tôm.

Ĉҫu tiên là xem xét tác ÿӝng cӫa nuôi tôm tӟi các hoҥt ÿӝng sҧn xuҩt khác. Các hӝ ÿiӅu tra
ÿѭӧc yêu cҫu xӃp hҥng vӟi 4 tác ÿӝng tích cӵc và 5 tác ÿӝng tiêu cӵc, vӟi ÿiӇm 1 là quan
trӑng nhҩt (Bҧng 19). KӃt quҧ cho thҩy tác ÿӝng tích cӵc nhҩt cӫa nuôi tôm ÿӃn các hoҥt ÿӝng
khác là nuôi tôm tҥo ra vӕn cung c

ҩp cho các hoҥt ÿӝng sҧn xuҩt khác. ChiӃm dөng diӋn tích
sҧn xuҩt là tác ÿӝng tiêu cӵc nhҩt cӫa nuôi tôm ÿӃn các nghӅ sҧn xuҩt khác.

Bҧng 19: Tác ÿӝng cӫa nghӅ nuôi tôm tӟi các hoҥt ÿӝng khác (1 là quan trӑng nhҩt)
XӃp loҥi 1 2 3
Sӱ dөng sҧn phҭm tӯ các hoҥt ÿӝng khác 0 15 3
Dùng phө phҭm tӯ các hoҥt ÿӝng khác 6 12 0
Cung cҩp vӕn cho các hoҥt ÿӝng khác 73 6 0
Tích cӵc
Khác 0 17 0
Giҧm diӋn tích cӫa các hoҥt ÿӝng khác 45 4 5
Giҧm nguӗn nѭӟc cung cҩp 6 0 0
Cҥnh tranh vӟi các hoҥt ÿӝng sҧn xuҩt khác
vӅ thӭc ăn và phân bón
0 9 12
Giҧm thӡi gian,lao ÿӝng cho nhӳng hoҥt ÿӝng
sҧn xuҩt khác
9 0 0
Tiêu cӵc

Khác 0 0 0
Các nông hӝ ÿѭӧc yêu cҫu xӃt loҥi 3 yӃu tӕ ҧnh tích cӵc và 6 yӃu tӕ tiêu cӵc cӫa các hoҥt
ÿӝng sҧn xuҩt khác tӟi nghӅ nuôi tôm (Bҧng 20). Sӱ dөng nguӗn vӕn kiӃm ÿѭӧc tӯ nuôi tôm
cho các hoҥt ÿӝng khác là ҧnh hѭӣng tích cӵc quan trӑng nhҩt. ChiӃm dөng thӡi gian là ҧnh
hѭӣng tiêu cӵc nhҩt cӫa các hoҥt ÿӝng sҧn xuҩt khác tӟi nghӅ nuôi tôm. Bҧng 19 và 20 ch
Ӎ ra
rҵng nông hӝ nào chú trӑng ÿҫu tѭ vào các hoҥt ÿӝng khác và có tác ÿӝng tích cӵc ÿӃn nuôi
tôm thì nuôi tôm làm tăng nhӳng hoҥt ÿӝng sҧn xuҩt ÿó và tác ÿӝng tiêu cӵc thì nó làm thiӋt
hҥi ÿӃn các hoҥt ÿӝng sҧn xuҩt này.
ViӋn Nghiên cӭu nuôi trӗng Thuӹ sҧn 1 và Trѭӡng Ĉҥi hӑc Tây Úc

16
Ĉánh giá kinh tӃ và kӻ thuұt vӅ thӵc hành quҧn lý trong nuôi tôm ӣ Bҳc Trung Bӝ ViӋt Nam
Bҧng 20: Ҧnh hѭӣng cӫa hoҥt ÿӝng khác tӟi sҧn xuҩt nuôi tôm (1 là quan trӑng nhҩt)
XӃp loҥi 1 2 3
Sӱ dөng sҧn phҭm/phө phҭm tӯ nuôi tôm 0 38 2
Dùng tiӅn thu ÿѭӧc tӯ nuôi tôm cho ÿҫu tѭ khác 82 0 0
Tích cӵc
Khác 0 0 6
Giҧm diӋn tích nuôi tôm 0 0 0
Giҧm nguӗn nѭӟc cung cҩp cho tôm 0 0 0
Cҥnh tranh vӟi nuôi tôm vӅ thӭc ăn và phân bón 3 5 0
Giҧm thӡi gian dành cho nuôi tôm 25 0 0
Giҧm lao ÿӝng các hoҥt ÿӝng khác 14 2 0
Tiêu cӵc
Khác 0 8 7

Các nông hӝ ÿѭӧc yêu cҫu xӃt loҥi 5 yӃu tӕ ҧnh tích cӵc và 4 yӃu tӕ tiêu cӵc cӫa nuôi tôm ÿӃn
vҩn ÿӅ xã hӝi (Bҧng 21). Tác ÿӝng có ý nghƭa nhҩt cӫa nuôi tôm là gҧi quyӃt viӋc làm cho
nhiӅu lao ÿӝng và phát triӇn cѫ sӣ hҥ tҫng cӫa ÿӏa phѭѫng. Ҧnh hѭӣng tiêu cӵc ÿáng kӇ nhҩt
là làm giҧm nhӳng ngành nghӅ truyӅn thӕng ӣ ÿӏa ph
ѭѫng và gia tăng mүu thuүn vӅ sӱ dөng
ÿҩt ÿai.

Bҧng 21: Tác ÿӝng cӫa nuôi tôm tӟi xã hӝi (1 là quan trӑng nhҩt)
XӃp loҥi 1 2 3
Tăng lao ÿӝng 51 19 11
Tăng thu nhұp cho ngѭӡi nông dân 7 41 24
Liên quan ÿӃn phát triӇn cѫ sӣ hҥ tҫng ӣ ÿӏa phѭѫng 22 2 26
Liên quan tӟi sӵ phát triӇn các nghӅ khác 9 32 35
Tích cӵc

Khác 0 5 2
Hҥn chӃ phát triӇn các sҧn xuҩt khác 0 25 2
Gia tăng mүu thuүn vӅ viӋc sӱ dөng ÿҩt 23 11 15
Giҧm ngành nghӅ truyӅn thӕng 39 3 9
Tiêu cӵc
Khác 0 0 0

Các nông hӝ ÿѭӧc yêu cҫu xӃt loҥi 2 yӃu tӕ ҧnh tích cӵc và 4 yӃu tӕ tiêu cӵc cӫa nuôi tôm ÿӃn
môi trѭӡng (Bҧng 22). Duy nhҩt ҧnh hѭӣng tích cӵc cӫa nuôi tôm tӟi môi trѭӡng là giҧm
ÿánh bҳt và khai thác tӵ nhiên. Ҧnh hѭӣng tiêu cӵc nhҩt cӫa nuôi tôm ÿӃn môi trѭӡng là làm
gia tăng ô nhiӉm nguӗn nѭӟc.

Bҧng 12: Ҧnh hѭӣng cӫa nuôi tôm ÿӃn môi trѭӡng (1 là quan trӑng nhҩt)
XӃp lo
ҥi 1 2 3
Giҧm ÿánh bҳt và khai thác ngoài tӵ nhiên 60 0 0
Tích cӵc
Khác 0 0 0
Tăng nguӗn nѭӟc ô nhiӉm 31 3 13
Giҧm tính ÿa dҥng sinh hӑc 16 24 1
Tăng bӋnh tұt 13 24 15
Tiêu cӵc
Khác 0 0 0



ViӋn Nghiên cӭu nuôi trӗng Thuӹ sҧn 1 và Trѭӡng Ĉҥi hӑc Tây Úc
17
Ĉánh giá kinh tӃ và kӻ thuұt vӅ thӵc hành quҧn lý trong nuôi tôm ӣ Bҳc Trung Bӝ ViӋt Nam
Các nông hӝ ÿѭӧc yêu cҫu xӃt loҥi 4 yӃu tӕ ҧnh tích cӵc và 5 yӃu tӕ tiêu cӵc cӫa môi trѭӡng

tӟi nuôi tôm (Bҧng 23). ChӍ duy nhҩt ҧnh hѭӣng tích cӵc là ÿiӅu kiӋn thӡi tiӃt và khí hұu
thuұn lӧi và tác ÿӝng xҩu nhҩt ҧnh hѭӣng ÿӃn nuôi tôm là các trӣ ngҥi do thiên nhiên và bão.

Bҧng 23: Sӵ ҧnh hѭӣng cӫa môi trѭӡng ÿӃn nuôi tôm (1 là quan trong nhҩt)
Phân loҥi 1 2 3
Thӡi tiӃt và khí hұu thuұn lӧi 12 0 0
ĈiӅu kiӋn thuӹ văn phù hӧp 0 0 0
TiӅn năng nguӗn lӧi thuӹ sinh phù hӧp 0 0 0
Tích cӵc
Khác 0 0 0
Trӣ ngҥi thiên nhiêu và bão 78 7 1
Hҥn hán 14 64 5
Ҧnh hѭӣng bӣi nѭӟc thҧi tӯ nông nghiӋp 1 5 35
Ҧnh hѭӣng cӫa nѭӟc thҧi công nghiӋp 0 0 0
Ҧnh hѭӣng cӫa dҫu giao thông 0 0 0
Ҧnh hѭӣng bӣi chҩt thҧi tӯ xây dӵng 0 0 0
Ҧnh hѭӣng bӟi chҩt thҧi cӫa ÿӡi sӕng xã hӝi 23 3 0
Ҧnh hѭӣng bӣi nѭӟc thҧi sinh hoҥt 0 8 0
Tiêu cӵc
Khác 5 11 1

Các nông hӝ ÿѭӧc yêu cҫu xӃt loҥi 11 yӃu tӕ khó khăn trӣ ngҥi ÿӃn hoҥt ÿӝng sҧn xuҩt nuôi
tôm (Bҧng 24). ThiӃu vӕn sҧn xuҩt là trӣ ngҥi lӟn nhҩt mà ngѭӡi dân nuôi tôm gһp phҧi.

Bҧng 24: Các trӣ ngҥi tӟi phát triӇn nuôi trӗng thuӹ sҧn/nuôi tôm (1 là quan trӑng nhҩt)
Phân loҥi 1 2 3
ThiӃu vӕn 55 2 10
ThiӃu loài nuôi phù hӧp 0 0 5
ThiӃu kӻ thuұt nuôi 5 18 5
Không có thông tin vӅ thӏ trѭӡng 2 12 12

Giá sҧn phҭm tôm thҩp 0 0 13
Chҩt lѭӧng con giӕng kém 0 19 19
Giá thӭc ăn tôm cao 0 0 4
ThiӃu lao ÿӝng 0 0 0
Không có kӻ năng quҧn lý tӕt 0 11 8
Giá nhiên liӋu cao 0 0 0
ThiӃu thuӕc và thông tin vӅ thuӕc 0 0 7
Nhӳng trӣ ngҥi khác 0 0 0



ViӋn Nghiên cӭu nuôi trӗng Thuӹ sҧn 1 và Trѭӡng Ĉҥi hӑc Tây Úc
18
Ĉánh giá kinh tӃ và kӻ thuұt vӅ thӵc hành quҧn lý trong nuôi tôm ӣ Bҳc Trung Bӝ ViӋt Nam
4. Thҧo luұn và kӃt luұn

Báo cáo này trình bày các kӃt quҧ ÿiӅu tra 90 hӝ nuôi tôm ӣ 3 tӍnh Bҳc Trung Bӝ ViӋt Nam
(Hà Tƭnh, NghӋ An và Thӯa Thiên-HuӃ). Mөc tiêu nghiên cӭu nhҵm phân tích hiӋn trҥng thӵc
hành nuôi tôm, ÿánh giá thӵc trҥng sҧn xuҩt cӫa nông dân, ÿiӅu kiӋn kinh tӃ xã hӝi và môi
trѭӡng ÿӗng thӡi phát hiӋn nhӳng hҥn chӃ ÿӕi vӟi viӋc chҩp nhұn BMP.

KӃt quҧ cho thҩy trung bình kinh nghiӋm nuôi tôm vùng nghiên c
ӭu là 5 năm (dao ÿӝng tӯ 3
năm ӣ NghӋ An ÿӃn 9 năm ӣ Thӯa Thiên HuӃ). Gҫn mӝt nӱa sӕ lao ÿӝng tham gia hoҥt ÿӝng
nuôi tôm, khoҧng mӝt nӱa sӕ lao ÿӝng tham gia sҧn xuҩt nông nghiӋp, mӝt phҫn không ÿáng
kӇ tham gia các hoҥt ÿӝng sҧn xuҩt khác nhѭ nghӅ thӫ công, buôn bán, xây dӵng và các nghӅ
khác.

Kích thѭӟc ao nuôi bình quân là 7.000 m
2

, dao ÿӝng tӯ 5.700 m
2
ӣ NghӋ An ÿӃn 9000 m
2
ӣ
Thӯa Thiên-HuӃ. Chi phí thӭc ăn chiӃm chӫ yӃu trong nuôi tôm (trung bình chiӃm 65% tәng
chi phí). Chӫng loҥi thӭc ăn ÿa dҥng ӣ các tӍnh, nông dân NghӋ An thѭѫng sӱ dөng thӭc ăn
UP và Robet, ӣ Hà tƭnh ngѭӡi dân sӱ dөng chӫ yӃu thӭc ăn Wind còn ӣ Thӯa Thiên-HuӃ thӭc
ăn cho tôm chӫ yӃu là tӵ chӃ và mӝt phҫn nhӓ thӭc ăn KP90 và các loҥi thӭ
c ăn công nghiӋp
khác. Chi phí con giӕng chiӃm vӏ trí thӭ 2 trong nuôi tôm (trung bình chiӃm 13% tәng chi
phí), giá tôm giӕng trung bình là 87 ÿӗng/con vӟi mұt ÿӝ thҧ trung bình 8,4 con/m
2
. Phҫn lӟn
các nông hӝ cho rҵng chҩt lѭӧng con giӕng là tung bình (vӟi thang cho ÿiӇm tӯ 1 (rҩt tӕt) ÿӃn
4 (xҩu), ÿiӇm bình quân là 2,7). XӃp hҥng chҩt lѭӧng tôm giӕng liên quan ÿӃn tҫn suҩt kiӇm
tra chҩt lѭӧng, Thӯa thiên HuӃ có tҫn xuҩt kiӇm tra cao (63 %) cho thҩy chҩt lѭӧng giӕng cao
hѫn (2,2 ÿiӇm)., nhѭng ӣ nhӳng tӍnh tuҫn xuҩt kiӇm tra chҩt l
ѭӧng giӕng thҩp nhѭ NghӋ An
(30 %) và Hà Tƭnh (20 %) thì tӹ lӋ tôm giӕng chҩt lѭӧng thҩp hѫn (tѭѫng ӭng là 2,8 và 3,1
ÿiӇm)

Các chi phí khác gӗm chuҭn bӏ ao (trung bình 7% tәng chi phí) chӫ yӃu là thuê lao ÿӝng vӟi
giá bình quân 45 ngàn ÿӗng/công vӟi 57 công/vө nuôi, chi phí năng lѭӧng (trung bình chiӃm
7% tәng chi phí), chi phí hoá chҩt và chӃ phҭm sinh hӑc (chiӃm 5% tәng chi phí) gӗm các loҥi
nhѭ Diatomite, Zeolite và các loҥi khác. Chi phí vôi và phân hӳu cѫ chiӃm 2% (ure, lân và
NPK). KiӇm tra các yӃu t
ӕ môi trѭӡng nѭӟc ÿѭӧc thӵc hiӋn ӣ hҫu hӃt các nông hӝ tҥi Hà tƭnh
và Thӯa Thiên-HuӃ tuy nhiên con sӕ này ӣ NghӋ An chӍ chiӃm 25%. Tѭѫng tӵ hҫu hӃt các
nông hӝ ӣ Hà Tƭnh và Thӯa thiên-HuӃ có kiӇm tra bӋnh tôm, trong khí ÿó ӣ NghӋ An chӍ mӝt

nӫa sӕ hӝ làm viӋc này. BӋnh tôm ÿѭӧc phát hiӋn ӣ 75% sӕ hӝ tham gia kiӇm tra, tuy nhiên tӹ
lӋ nhiӉ
m bӋnh thѭӡng cao hѫn ӣ nhӳng nѫi ít tham gia kiӇm tra bӋnh tôm. Trung bình thiӋt
hҥi bӣi dӏch bӋnh do giҧm sҧn lѭӧng tôm là 7 triӋu/hӝ (chiӃm 2/3 lӧi nhuұn). Vì vұy, giҧm
thiӇu dӏch bӋnh và nâng cao sҧn lѭӧng thông qua thӵc hành quҧn lý là cҫn thiӃt.

Cӥ tôm thu hoҥch trung bình ÿҥt 18,2 gram/com, giá bán bình quan là 63 ngàn ÿӗng/kg, sҧn
lѭӧng bình quân ÿҥt 800 kg/hӝ tѭѫng ÿѭѫng 150 gram/m
2
. Sҧn lѭӧng thu hoҥch bình quân rҩt
khác nhau ӣ các tӍnh dao ÿӝng tӯ 300 kg/hӝ ӣ Hà Tƭnh ÿѭѫng ÿѭѫng 100 g/m
2
ÿӃn 800 kg/hӝ
ӣ NghӋ An tѭѫng ÿѭѫng 150 gram/m
2
. Lӧi nhuұn trung bình ÿҥt xҩp xӍ 11 triӋu/hӝ (ÿѭѫng
ViӋn Nghiên cӭu nuôi trӗng Thuӹ sҧn 1 và Trѭӡng Ĉҥi hӑc Tây Úc
19
Ĉánh giá kinh tӃ và kӻ thuұt vӅ thӵc hành quҧn lý trong nuôi tôm ӣ Bҳc Trung Bӝ ViӋt Nam
ÿѭѫng 665 ÿô-la quy ÿәi vào tháng 4 năm 2007) và khác nhau ÿáng kӇ giӳa các tӍnh vӟi 0,3
triӋu/hӝ ӣ Hà Tƭnh và 16 triӋu/hӝ ӣ NghӋ An và Thӯa Thiên-HuӃ. Các nông hӝ ӣ Thӯa thiên-
HuӃ và NghӋ An (nѫi có lӧi nhuұn cao hѫn trên ÿѫn vӏ diӋn tích ao so vӟi Hà Tƭnh) chӏu ҧnh
hѭӣng cӫa dӏch bӋnh tôm ít hѫn vì thӃ sҧn lѭӧng tôm thu hoҥch cao hѫn.

Tӹ suҩt ÿҫu t
ѭ (BCR) ÿҥt 1,29 cho thҩy cӭ ÿҫu tѭ 1 ÿӗng thì thu ÿѭӧc 1,29 ÿӗng. Con sӕ này
khác nhau giӳa các tӍnh tӯ 1,02 ӣ Hà tƭnh ÿӃn 1,44 ӣ Thӯa Thiên-HuӃ (Tӹ suҩt ÿҫu tѭ ӣ Hà
Tƭnh sӁ ÿҥt 1,45 nӃu thiӋt hҥi do bӋnh ӣ ÿây tѭѫng ÿѭѫng vӟi các tӍnh khác). Cҫn lѭu ý rҵng
lao ÿӝng gia ÿình chѭa ÿѭӧc tính trong các chi phí ӣ ÿây mà chӍ tính phҫn công lao ÿӝng
ÿi

thuê. Chi phí cѫ hӝi cNJng không phҧi là con sӕ không do phҫn lӟn các hӝ ÿӅu tham gia vào
các hoҥt ÿӝng tҥo thu nhұp tӯ các nghӅ không phҧi là nuôi trӗng thuӹ sҧn .

Các hoҥt ÿӝng phi nuôi trӗng thuӹ sҧn bao gӗm nông nghiӋp, chăn nuôi, ÿánh bҳt thuӹ sҧn,
chӃ biӃn và làm thuê. Thu nhұp tӯ các ngành nghӅ này trung bình 12 triӋu/hӝ. Vì vұy, nuôi
tôm ÿóng góp 47% vào tәng thu nhұp cӫa các nông hӝ. Con sӕ này biӃn
ÿӝng tӯ 3% ӣ Hà
Tƭnh ÿӃn 59% ӣ Thӯa Thiên-HuӃ

Các nông hӝ cho biӃt thiӃu vӕn sҧn xuҩt là trӣ ngҥi lӟn nhҩt ÿӇ phát triӇn nuôi tôm. Ĉây là trӣ
ngҥi lӟn nhҩt hiӋn hӳu so vӟi các trӣ ngҥi khác nhѭ thiӃu loài nuôi phù hӧp vӟi chҩt lѭӧng
giӕng tӕt, kӻ thuұt nuôi chѭa phát triӇn, thiӃu kӻ năng quҧn lý, thiӃu thông tin thӏ tr
ѭӡng, giá
ÿҫu vào cao và giá bán thҩp. Nuôi tôm là nghӅ cung cҩp vӕn ÿҫu tѭ cho các hoҥt ÿӝng khác
(mһc dù nó cNJng làm giҧm diӋn tích sҧn xuҩt cӫa các nghӅ khác), tuy các hoҥt ÿӝng khác
chiӃm thӡi gian dành cho nuôi tôm nhѭng thu nhұp tӯ các hoҥt ÿӝng ÿó cNJng ÿѭӧc ÿҫu tѭ cho
nghӅ nuôi tôm.

NghӅ nuôi tôm cNJng có nhӳng ҧnh hѭӣng tích cӵc ÿӃn cӝng ÿӗng nhѭ cѫ hӝi tҥo thêm viӋc
làm và phát triӇ
n cѫ sӣ hҥ tҫng. Tuy nhiên các nông hӝ cNJng cho rҵng nghӅ nuôi tôm làm suy
giҧm các nghӅ truyӅn thӕng ӣ ÿӏa phѭѫng, suy giҧm nguӗn lӧi thuӹ sҧn khai thác tӵ nhiên,
tăng ô nhiӉm nѭӟc, tăng các vҩn ÿӅ xã hӝi và tranh chҩp sӱ dөng ÿҩt.

Hҫu hӃt các hӝ nuôi tôm ÿã tham gia các lӟp tұp huҩn vӅ kӻ thuұt nuôi tôm (96% sӕ hӝ), có it
nhҩt 2 phҫn 3 sӕ hӝ
ӣ mӛi tӍnh áp dөng các kӻ thuұt ÿѭӧc tұp huҩn. Các kӻ thuұt này tұp trung
vào khâu chuҭn bӏ và quҧn lý ao nuôi, phѭѫng pháp cho ăn và chon giӕng. Chѭa có hӝ nào
tham gia lӟp tұp huҩn chuyên vӅ BMP trong nuôi tôm, tuy nhiên có mӝt sӕ hӝ nhұn ÿѭӧc các
tài liӋu vӅ BMP (18 hӝ ӣ Thӯa Thiên-HuӃ, và 2 hӝ ӣ NghӋ An). Mһc dù không có hӝ nào áp

dөng các thӵc hành này trong sҧn xuҩt, các lӟp tұp huҩn chung vӅ nuôi tôm
ÿã kӃt hӧp các
vҩn ÿӅ vӅ BMP. Tӹ lӋ tham gia các lӟp tұp huҩn cӫa các nông hӝ cao cho thҩy sӵ tӵ nguyӋn
hӑc hӓi và nâng cao thӵc hành quҧn lý cӫa nông dân nuôi tôm.

So sánh giӳa các thӵc hành nuôi tôm hiӋn tҥi vӟi hѭӟng dүn BMP cho thҩy, nhìn chung, các
nӝ ÿѭӧc ÿiӅu tra ÿã tuân thӫ BMP vӅ kích cӥ ao nuôi, thӡi gian phѫi ao và bón vôi. Tuy
nhiên, còn nhiӅu thӵc hành quҧn lý chѭa ÿѭӧc các nông hӝ tuân thӫ ÿӕ
i vӟi BMP bao gӗm sӱ
dung lѭӧng NPK quá nhiӅu có thӇ ҧnh hѭӣng ÿӃn môi trѭӡng, cѫ tôm thҧ lӟn, mұt ÿӝ thҧ thҩp
ViӋn Nghiên cӭu nuôi trӗng Thuӹ sҧn 1 và Trѭӡng Ĉҥi hӑc Tây Úc
20
Ĉánh giá kinh tӃ và kӻ thuұt vӅ thӵc hành quҧn lý trong nuôi tôm ӣ Bҳc Trung Bӝ ViӋt Nam
(có thӇ do thiӃu vӕn hoһc giӕng không sҹn có), sҧn lѭӧng thu hoҥch thҩp (ít nhҩt mӝt phҫn do
mұt ÿӝ thҩp) và cӥ tôm thu hoҥch nhӓ

ThiӃu kiӃn thӭc vӅ BMP và không tuân thӫ ÿҫy ÿӫ các thӵc hành BMPôch thҩy sӵ cҩp bách
cҫn thiӃt phҧi phân tích thêm ÿӕi vӟi các hҥn chӃ vӅ kinh tӃ và kӻ thuұt cӫa viӋc chҩp nhұn
BMP mӝt cách toàn diӋn và tă
ng cѭӡng mӣ rӝng thông tin cNJng nhѭ nâng cao năng lӵc vӅ
BMP



Bibliography

Alreck, P.L., and Settle, R.B. (1995). The Survey Research Handbook, Irwin Professional Publishing, New York.

Commission for Inland Fisheries in Latin America (COPESCAL) (1998). Code of Conduct for Responsible
Fisheries with Special Reference to Inland Fisheries and Aquaculture Development.

Rural Development and Natural Resources East Asia and Pacific Region (EASRD) (2006) Guidelines for
Environmental Management of Aquaculture Investments in Vietnam. Technical note prepared by the
Ministry of Fisheries of the Government of Vietnam and the World Bank.

Food and Agriculture Organization (FAO) (2004). Report of the National Workshop on the Code of Conduct for
Responsible Fisheries and its Practical Application to Coastal Aquaculture Development in Viet Nam.
FAO/FishCode Review. No. 12. FAO, Rome.

Food and Agriculture Organization (FAO) (2005). Code of Conduct for Responsible Fisheries. FAO, Rome.

FAO/NACA/UNEP/WB/WWF. (2006). International Principles for Responsible Shrimp Farming. Network of
Aquaculture Centres in Asia-Pacific (NACA). Bangkok, Thailand, 20 pp.

Support to Marine and Brackish Aquaculture (SUMA) (2004) Proceedings of Workshop on Code of Conduct for
Responsible Fisheries and Code of Practise/Good Aquaculture Practice in Vietnam. Hanoi, 5-6 August,
2004. SUMA publication, Hanoi.








ViӋn Nghiên cӭu nuôi trӗng Thuӹ sҧn 1 và Trѭӡng Ĉҥi hӑc Tây Úc
21
Ĉánh giá kinh tӃ và kӻ thuұt vӅ thӵc hành quҧn lý trong nuôi tôm ӣ Bҳc Trung Bӝ ViӋt Nam
Phө Lөc 1: Hѭӟng dүn Thӵc Hành Quҧn Lý Tӕt (BMP)

I. CHUҬN Bӎ AO NUÔI
1.1 ĈiӅu kiӋn ao nuôi
Ao nuôi tôm bán thâm canh nên có diӋn tích tӯ 0.5-0.7 ha, có bӡ cӕng chҳc chҳn không bӏ rò rӍ. Có cӕng cҩp và
cӕng thoát riêng biӋt. Ĉáy ao nghiêng dҫn vӅ phía cӕng thoát.
1.2 Tҭy dӑn ao
Trѭӟc khi thҧ giӕng 25-30 ngày tháo cҥn ao, phѫi ÿáy tӯ 7-10 ngày. Cày xӟi ÿáy ao sau khi loҥi bӓ lӟp bùn bҭn
trên bӅ mһt ÿáy. NӃu ÿáy ao bӏ chua phèn cҫn thau rӱa ÿáy ao 2-3 lҫn.
Nh
ӳng nѫi không thӇ phѫi khô ÿáy ao, dùng phѭѫng pháp tҭy dӑn ѭӟt. Bѫm cҥn nѭӟc ÿáy ao sau ÿó dùng bѫm
cao áp xӕi lӟp bùn bӅ mһt ao vӅ góc thҩp nhҩt cӫa ao, bѫm bùn ra ngoài. NӃu không có bѫm cao áp có thӇ dùng
bàn gҥt và chuyӇn bùn vӅ nѫi quy ÿӏnh. Các bѭӟc tiӃp theo tѭѫng tӵ nhѭ phѭѫng pháp tҭy dӑn khô.
1.3 Bón vôi
Dùng hӛn hӧp vôi nung và bӝt ÿá vӟi tӹ lӋ 2:1 ÿӇ diӋ
t khuҭn và tăng ÿӝ kiӅm cho ÿáy ao. Trѭӟc khi bón vôi cҫn
làm ѭӟt ÿáy ao ÿӇ tăng tác dөng cӫa vôi bón ÿӗng thӡi kiӇm tra ÿӝ pH ÿáy ao ÿӇ quyӃt ÿӏnh lѭӧng vôi bón phù
hӧp.
Mӝt sӕ công thӭc bón vôi tham khҧo nhѭ sau:
pH ÿҩt ÿáy ao Lѭӧng vôi
nung/ha
Lѭӧng bӝt
ÿá/ha
>6 1000 500
5-6 2000 1000
<5 3000 1500
1.4 Cҩp nѭӟc
Cҩp nѭӟc vào ao nuôi tӯ ao chӭa sau khi ÿã ÿѭӧc xӱ lý nѭӟc qua lҳng lӑc và dùng các loҥi hoá chҩt không bӏ
cҩm sӱ dөng, tӕt nhҩt là dùng chӃ phҭm sinh hӑc ÿӇ xӱ lý nѭӟc. Dùng túi lѭӟi trѭӟc và sau cӕng cҩp ÿӇ loҥi bӓ
chҩt bҭn và sinh vұt không mong muӕn tӯ nguӗn nѭӟc vào ao nuôi. Ĉӝ sâu nѭӟc ao tӕi thiӃu phҧi ÿҥt 1 m
1.5 Gây màu nѭӟc
Trѭӟ

c khi thҧ giӕng 10 -15 ngày cҫn gây màu cho nѭӟc ao bҵng cách sӱ dөng phân vô cѫ. Mӝt sӕ công thӭc
tham khҧo nhѭ sau:
- Hӛn hӧp ÿҥm-lân vӟi tӹ lӋ 2:1 lѭӧng bón 20-30 kg cho 1 ha ao.
- Dùng phân NPK (3:5:1) vӟi lѭӧng bón 20-30 kg cho 1 ha ao
NӃu sau 3-4 ngày nѭӟc ao chѭa có màu tӕt thì bón bә sung 3-5 kg cho 1 ha, cho ÿӃn khi nѭӟc lên màu mong
muӕn.
1.5 Quҧn lý cӝng ÿӗng
Trong khâu chuҭn bӏ ao nuôi, cӝng ÿӗng cҫn thӵc hiӋn các nӝi dung sau:
- Thҧo luұn quyӃt
ÿӏnh lӏch thӡi vө, thӡi ÿiӇm cҧi tҥo ao, thӡi gian cҩp nѭӟc, lӵa chӑn con nѭӟc tӕt.
- Thӕng nhҩt nѫi tұp kӃt bùn bҭn sau khi tҥo vét, tránh ҧnh hѭӟng xҩu ÿӃn nguӗn nѭӟc chung cӫa cҧ cӝng ÿӗng.
- Hӧp tác mua vұt tѭ sӱ dөng trong cҧi tҥo ao nhѭ vôi, phân bón, chӃ phҭm sinh hӑc thông qua lӵa chӑn ngѭӡi
bán, lѭӧng cҫn mua, th
ѭѫng lѭӧng giá cҧ, cách thӭc vұn chuyӇn. Bҵng cách này sӁ giҧm bӟt ÿѭӧc chi phí và
nhân công nhҵm hҥ giá thành sҧn phҭm.

ViӋn Nghiên cӭu nuôi trӗng Thuӹ sҧn 1 và Trѭӡng Ĉҥi hӑc Tây Úc
22
Ĉánh giá kinh tӃ và kӻ thuұt vӅ thӵc hành quҧn lý trong nuôi tôm ӣ Bҳc Trung Bӝ ViӋt Nam
II. CHӐN GIӔNG VÀ XUӔNG GIӔNG
2.1 Lӵa chӑn tôm giӕng
Lӵa chӑn trҥi sҧn xuҩt giӕng có uy tín, ÿã ÿѭӧc cҩp chӭng chӍ chҩt lѭӧng tôm giӕng tӕt ÿӇ mua tôm giӕng. Cҫn
ÿӃn trҥi trѭӟc vài ngày ÿӇ tìm hiӇu vӅ nguӗn gӕc và tӕc ÿӝ tăng trѭӣng cӫa các bӇ tôm dӵ ÿӏnh mua.
Lӵa chӑn tôm giӕng có kích thѭӟc ÿӗng ÿӅu, sinh ra tӯ cùng 1 tôm mҽ
và tôm không bӏ lӑc qua lѭӟi ÿӇ tránh bӏ
xây sát bҫm dұp. NӃu tôm PL15 thì chiӅu dài 12 mm là phù hӧp, nӃu tôm bé có thӇ là tôm bӏ còi.
Chӑn tôm giӕng có màu xám tro hoһc màu trҳng trong, không mua tôm có màu trҳng ÿөc. Tôm giӕng khi bѫi
ÿuôi phҧi xoè, trên thân, chân và râu không có chҩt bҭn bám.

2.2 Mӝt sӕ hình thӭc kiӇm tra chҩt lѭӧng tôm

1) Khi tҳt sөc khí ӣ bӇ ѭѫng tôm tӕt sӁ búng mҥnh lên mһt nѭӟc. Múc tôm vào chұu dùng tay khuҩy nѭӟc quay
chұm tôm khoҿ sӁ b
ѫi ngѭӧc dòng nѭӟc và bám vào ÿáy chұu. nӃu tôm tө vào giӳa chұu là tôm yӃu phҧi chon bӇ
khác
2) Sӕc formol: lҩy 100 con tôm giӕng cho vào chұu có chӭa 10 lít nѭӟc có hoà sҹn 2 ml formalin có sөc khí.
Theo dõi trong vòng 30 phút nӃu sӕ tôm chӃt nhiӅu hѫn 10 con thì bӇ tôm ÿó không tӕt, tìm bӇ khác ÿӇ mua.
3) Sӕc nѭӟc ngӑt: lҩy 40 con tôm giӕng cho vào 1 cӕc nѭӟc lӟn có chӭa nѭӟc ӣ bӇ ѭѫng tôm sau ÿó cho vào cӕc
mӝt lѭӧng nѭӟc ng
ӑt tѭѫng ÿѭѫng vӟi lѭӧng nѭӟc ÿã có. Theo dõi trong vòng 1 tiӃng nӃu sӕ tôm chӃt nhiӅu hѫn
10 con thì bӇ tôm ÿó không tӕt.
4) Chҥy PCR: lҩy mүu 30 tôm giӕng cho vào túi nilông có dѭӥng khí ÿӇ giӳ tôm sӕng ÿѭa ÿӃn các phòng thí
nghiӋm PCR gҫn nhҩt ÿӇ kiӇm tra ÿӕm trҳng và MBV. Hӓi các nhân viên phòng thí nghiӋm hoһc các chuyên gia
kӻ thuұt ÿӇ ÿѭӧc tѭ vҩn xem có nên mua tôm giӕng ÿó hay không.

2.3 Thҧ giӕng
Thӡi gian t
ӕt nhҩt thҧ tôm vào ao là tӯ 5-6 giӡ sáng hoһc 5-6 giӡ tӕi
Tôm trѭӟc khi thҧ cҫn ÿѭӧc thuҫn hoá ÿӇ tránh không bӏ sӕc, 2 yӃu tӕ quan trӑng nhҩt cҫn ÿѭӧc quan tâm là
nhiӋt ÿӝ và ÿӝ mһn cӫa nѭӟc.
ĈiӅu chӍnh nhiӋt ÿӝ cӫa túi ÿӵng tôm giӕng bҵng cách múc nѭӟc ao sӁ thҧ tôm dӝi tӯ tӯ bên ngoài túi sau ÿó thҧ
túi xuӕng ao trong khoҧng 10 phút khi ÿó nhiӋt bên trong và bên ngoài túi là t
ѭѫng ÿѭѫng.
Ĉӝ mһn giӳa trҥi giӕng và ao nuôi càng giӕng nhau càng tӕt và không ÿѭӧc vѭӧt quá 5 phҫn nghìn. ĈӇ tôm thích
nghi vӟi ÿӝ mһn ao nuôi, cho nѭӟc ao nuôi tӯ tӯ vào túi ÿӵng hoһc cho tôm giӕng tӯ túi ÿӵng sau khi ÿã ÿiӅu
chӍnh nhiӋt ÿӝ nhѭ ӣ trên vào chұu lӟn và bә sung nѭӟc ao nhiӅu lҫn vào chұu.
2.4 Mұt ÿӝ thҧ
Mұt ÿӝ thҧ tôm giӕng phө thuӝc khҧ
năng ÿҫu tѭ và trình ÿӝ kӻ thuұt cӫa nông hӝ. Mӝt sӕ mұt ÿӝ tham khҧo nhѭ
sau:

Mұt ÿӝ P15 (con/m
2
) Năng suҩt có thӇ ÿҥt
(kg/ha/vө)
10 - 25 3000 kg
25 - 30 4500 kg
30 - 40 6000 kg
2.4 Quҧn lý cӝng ÿӗng
Sӵ tham gia cӫa cӝng ÿӗng trong khâu chӑn và xuӕng giӕng ӣ các nӝi dung sau:
- Lұp nhóm chӑn và mua tôm giӕng, gom mүu kiӇm tra ÿӕm trҳng và MBV
ViӋn Nghiên cӭu nuôi trӗng Thuӹ sҧn 1 và Trѭӡng Ĉҥi hӑc Tây Úc
23
Ĉánh giá kinh tӃ và kӻ thuұt vӅ thӵc hành quҧn lý trong nuôi tôm ӣ Bҳc Trung Bӝ ViӋt Nam
- Vұn chuyӇn con giӕng tұp trung, thích nghi tôm tҥi cùng mӝt ÿiӇm.
- Mua theo tә nhóm sӁ có nhiӅu thuұn lӧi vӅ giá và chҩt lѭӧng tôm.

III. CHĂM SÓC AO NUÔI VÀ QUҦN LÝ MÔI TRѬӠNG - DӎCH BӊNH
3.1 Quҧn lý chҩt lѭӧng nѭӟc
ĈӇ tránh thay ÿәi nhiӋt ÿӝ nѭӟc ÿӝt ngӝt và gây sӕc cho tôm, giӳ ÿӝ sâu mӭc nѭӟc trong ao
nuôi ít nhҩt là mӝt mét (tӕt nhҩt 1,2-1,5m).

Nѭӟc ao tӕt là nѭӟc có màu xanh do sӵ phát triӇn cӫa thӵc vұt phù du. Ĉӝ trong phù hӧp tӯ 30 - 40 cm. Khi ÿӝ
trong lӟn hѫn 40 cm cҫn thay 20% lѭӧng nѭӟc tӯ ao chӭa và bón bә sung thêm phân vô cѫ 20 - 30 kg/ha. Khi ÿӝ
trong nhӓ hѫn 30 cm thay 20-30% lѭӧng nѭӟc trong ao.
NӃu màu nѭӟc sүm và ÿӝ trong thҩp do có nhiӅu tҧo chӃt thì nên tháo 20-30% nѭӟc, bѫm cҩp dҫn tӯ ao chӭa
sang cho ÿӃn khi màu nѭӟc tӕt hѫn và bón vôi (CaCO
3
) vӟi lѭӧng 50-100 kg/ha/lҫn.
Không sӱ dөng bҩt kǤ dөng cө (lѭӟi, thuyӅn, ) ÿã ÿѭӧc sӱ dөng trong ao khác vì chúng có thӇ mang bӋnh.
Trong trѭӡng hӧp phҧi sӱ dөng nhӳng dөng cө ÿó thì phҧi ÿҧm bҧo các dөng cө này ÿã ÿѭӧc rӱa sҥch sӁ và phѫi

khô ít nhҩt là 1 ngày.
Nѭӟc ao có màu trong hoһc màu không tӕt do mұt ÿӝ tҧo it thì bә sung thêm phân bón có hàm lѭӧng phӕt phát
cao. Bón 2-3 kg/ha sau mӛ
i 2-3 ngày cho tӟi khi nѭӟc ao ÿҥt ÿѭӧc màu theo yêu cҫu.
NӃu có tҧo mӑc ӣ ÿáy ao hoһc nәi trong ao thì vӟt bӓ hӃt ÿi.
3.2 Sӱ dөng quҥt nѭӟc
Quҥt nѭӟc cҫn ÿѭӧc dùng cho ao nuôi tôm bán thâm canh nhҵm làm tăng hàm lѭӧng ô-xy hoà tan, giҧm các khí
ÿӝc trong ao (H
2
S, NH
3
, ). NӃu ao có diӋn tích 0,5 ha thҧ vӟi mұt ÿӝ 20 con/m
2
thì sӱ dөng máy 4 máy (máy sӕ
8), mӛi máy kéo 8 cánh quҥt. Quҥt nѭӟc nên ÿһt ӣ các vӏ trí ÿҧm bҧo nѭӟc trong ao ÿѭӧc lѭu chuyӇn tránh các
vùng nѭӟc “chӃt”. ChӃ ÿӝ quҥt nѭӟc nhѭ sau:
Tuҫn tuәi Thӡi ÿiӇm và thӡi gian quҥt nѭӟc
1 – 4 4h30 - 5h30
4 – 6 2h - 5h30; 17h - 18h
7 – 11 2h-5h30; 8h30-9h30; 17h-18h; 20h30-21h30
12 – 14 0h-5h30; 8h30-9h30; 17h-18h; 2030-21h30
15–thu hoҥch 23h-6h; 7h-9h; 16h-18h; 19h30-21h30
3.3 Cho tôm ăn.
Trong 2 tháng ÿҫu do tұp tính cӫa tôm phân bӕ ӣ khu vӵc ven bӡ, nên thӭc ăn cҫn ÿѭӧc rҧi ӣ gҫn bӡ. Tӯ tháng
thӭ 3 thӭc ăn ÿѭӧc rҧi ÿӅu khҳp ao, tránh rҧi thӭc ăn nѫi ÿáy ao dѫ bҭn và quá sát bӡ. Tҳt máy quҥt nѭӟc 30 phút
trѭӟc khi cho tôm ăn, sau 1 giӡ kiӇm tra sàng ăn và bұt lҥi máy quҥt nѭӟc.
Không nên dùng các loҥi thӭc ăn ѭѫn th
ӕi cho tôm ăn vì nhѭ vұy sӁ mang mҫm bӋnh vào và gây ô nhiӉm môi
trѭӡng.
Không nên sӱ dөng thӭc ăn tѭѫi sӕng có nguӗn gӕc tӯ nhӳng loài giáp xác vì chúng sӁ mang mҫm bӋnh vào ao

nuôi tôm.
Liên tөc kiӇm tra ÿҩt xung quanh khu vӵc cho ăn. NӃu có màu nâu hoһc ít nhҩt có mӝt lӟp mӓng màu nâu ngay
trên bӅ mһt là ÿѭӧc.
NӃu ÿҩt có màu ÿen trên bӅ mһt thì cӕ gҳng rҧi ÿӅu thӭc ăn xa bӡ
hѫn (dùng thuyӅn nӃu ÿiӅu kiӋn có thӇ), giҧm
bӟt lѭӧng thӭc ăn trong khoҧng 2 ngày và thay khoҧng 15-20 cm nѭӟc.
NӃu là ÿҩt phèn hoһc nѭӟc có màu vàng thì bón vôi dӑc theo bӡ ao và tiӃp tөc bón vôi sau khi có mѭa.
ViӋn Nghiên cӭu nuôi trӗng Thuӹ sҧn 1 và Trѭӡng Ĉҥi hӑc Tây Úc
24