Vần đề 5 : Đồng chí hãy phân tích tính tất yếu và nội dung
của liên minh giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và
tầng lớp trí thức. Liên hệ thực hiện quá trình liên minh công-
nông-trí thức ở Việt Nam
BÀI LÀM
Lý luận về liên minh công nông với các tầng lớp lao
động khác mà nòng cốt là liên minh giai cấp công nhân, nông
dân và tầng lớp trí thức là một trong những nội dung cơ bản
của chủ nghĩa xã hội khoa học. Trên cơ sở lý luận đó, Đảng
ta đã vận dụng đúng đắn và sáng tạo vào hoàn cảnh nước ta,
góp phần quan trọng hoàn thành cuộc cách mạng dân tôc dân
chủ nhân dân, cả nước cùng tiến hành cách mạng XHCN và
quá độ lên CNXH. Nhận thức đúng đắn và thực hiện tốt khối
liên minh công nhân, nông dân và tầng lớp trí thức trong thời
kỳ quá độ lên CNXH sẽ góp phần to lớn trong việc ổn định và
phát triển kinh tế-xã hội, từng bước xây dựng đất nước ta đi
lên CNXH.
1. Vị trí, vai trò của giai cấp công nhân, nông dân và tầng
lớp trí thức.
a. Giai cấp công nhân :
CNTB ra đời đã đánh dấu một bước tiến vĩ đại về sự lớn
mạnh của lực lượng sản xuất đặt nền tảng cho nền sản xuất
đại công nghiệp và sản sinh ra những công nhân đại diện cho
lực lượng sản xuất tiến bộ. Ở xã hội tư bản, giai cấp công
nhân là cơ sở cho sự giàu có của xã hội, họ bị bóc lột nên
hiện thân của họ biểu hiện cho sự bình đẳng của xã hội, họ
có trách nhiệm xóa bỏ giai cấp tư sản để giải phóng mình, giải
phóng xã hội .
Được sản sinh và rèn luyện từ nền sản xuất đại công
nghiệp nên giai cấp công nhân là giai cấp tiên tiến nhất có
tinh thần cách mạng triệt để nhất, có tính tổ chức kỷ luật cao,
là giai cấp đại biểu cho lực lượng sản xuất mới cao hơn tiến
bộ hơn giai cấp tư sản. Sự tiên tiến của giai cấp công nhân là
biết vạch đường lối, có khả năng vận động và tập hợp các
giai cấp khác cùng bị áp bức bóc lột đấu tranh chống lại giai
cấp tư sản, và qua các cuộc đấu tranh ấy nhận thức được xã
hội, hình thành các ý thức giai cấp. Song, để đấu tranh đi đến
thắng lợi hoàn toàn, giai cấp công nhân có chính Đảng tiên
phong của mình là Đảng Cộng sản, lãnh đạo giai cấp công
nhân đấu tranh giành chính quyền và tiến hành cuộc cách
mạng đối với xã hội tư bản, xây dựng xã hội XHCN, tức là tạo
những điều kiện xây dựng xã hội cộng sản, một xã hội không
có giai cấp. Đó là yêu cầu khách quan sứ mệnh lịch sử của
giai cấp công nhân.
Ở xã hội Việt Nam, khái niệm giai cấp công nhân, được
các nhà nghiên cứu về giai cấp công nhân chấp thuận đưa ra
là: “giai cấp công nhân Việt Nam là cộng đồng xã hội những
người làm công ăn lương nguồn thu nhập chủ yếu bằng tiền
công; trực tiếp tham gia vào quá trình sản xuất công nghiệp;
nắm giữ những cơ sở vật chất kỹ thuật then chốt của xã hội
và tiêu biểu cho phương thức sản xuất tiên tiến cho xã hội”.
Như vậy, giai cấp công nhân Việt Nam bao gồm những
người lao động chân tay và trí óc làm việc trong dây chuyền
công nghệ, trong các cơ sở sản xuất công nghiệp, vận tải,
xây dựng, nông lâm, trường; những người làm việc trong các
cơ sở dịch vụ kỹ thuật công nghiệp, kể cả các tổ chức khoa
học ứng dụng công nghệ, không phân biệt thành phần kinh
tế.
Nhìn chung, khái niệm về giai cấp công nhân đều thống
nhất ở chổ là người nắm giữ một số ngành sản xuất vật chất
cơ bản xã hội, cung cấp cho xã hội sản phẩm công nghiệp
tiêu dùng, ngành công nghiệp còn có khả năng trang bị cho
các ngành sản xuất và tiêu dùng các phương tiện hoạt động,
tạo điều kiện cho các ngành chức năng thực hiện tốt chức
năng của mình. Khái niệm trên cho thấy, khi xã hội ngày càng
phát triển thì đội ngũ giai cấp công nhân ngày càng trưởng
thành lớn mạnh, trình độ ngày càng nâng cao, giai cấp công
nhân càng có vị trí quan trọng trong việc cải tạo thế giới cũ,
xây dựng thế giới mới.
Giai cấp công nhân là giai cấp đại diện cho phương thức
sản xuất tiến bộ, đại diện cho lực lượng sản xuất xã hội hóa
ngày càng cao; lợi ích của nó thống nhất với lợi ích cơ bản và
lâu dài của nhân dân lao động và các dân tộc; đấu tranh xoá
bỏ quan hệ sản xuất cũ lỗi thời, đấu tranh không chỉ giải
phóng mình mà còn giải phóng cho tất cả nhân loại cần lao.
Song, điều quan trọng là giai cấp công nhân có hệ tư tưởng
tiến bộ là lý luận cách mạng khoa học của chủ nghĩa Mác-
Lênin, là lãnh tụ chính trị, là Đảng tiên phong lãnh đạo phong
trào cách mạng. Vì vậy, trong tất cả các giai cấp đối lập với
giai cấp tư sản chỉ có giai cấp công nhân là giai cấp duy nhất
có khả năng tập hợp, đoàn kết và lãnh đạo các tầng lớp nhân
dân lao động trong cuốc đấu tranh xoá bỏ CNTB xây dựng
CNXH.
b. Giai cấp nông dân :
Khác với giai cấp công nhân, giai cấp nông dân là
những người lao động sản xuất nhỏ trong nông nghiệp (bao
gồm cả lâm nghiệp, ngư nghiệp), một mặt họ là những người
lao động, mặt khác họ là những người tư hữu nhỏ và do tính
chất tư hữu nhỏ nên họ dễ bị giai cấp tư sản lôi kéo. Đồng
thời, khi chưa có sự tác động của nền công nghiệp hiện đại
và nông nghiệp nông thôn thì phương thức sản xuất của nông
dân có tính chất phân tán, lạc hậu, năng suất lao động
thấp.Tư tưởng của giai cấp nông dân thường lệ thuộc vào hệ
tư tưởng của giai cấp thống trị xã hội đương thời, họ không
có hệ tư tưởng độc lập. trong cách mạng XHCN. Khi chưa
giác ngộ thì lập trường tư tưởng của nông dân không kiên
định, dễ dao động. Nhưng qua quá trình tham gia đấu tranh
cách mạng họ từng bước hình thành ý thức giác ngộ xã hội,
giác ngộ giai cấp. Đồng thời, giai cấp nông dân là một giai
cấp có cơ cấu không thuần nhất, gồm nhiều thành phần có
địa vị và lợi ích khác nhau, trong cách mạng XHCN họ sẽ
từng bước khắc phục được những sự khác nhau đó. Vì vậy,
nếu không quan tâm đến lực lượng nông dân thì trước các
bước ngoặt của lịch sử, họ dễ bị lôi kéo bởi các tầng lớp khác
chống phá lại cách mạng.
Ở nhiều nước, nông dân vẫn chiếm số đông, họ là lực
lượng đông đảo nhất trong xã hội, nông dân thường gắn bó
cội nguồn dân tộc, có ý thức dân tộc sâu sắc, có truyền thống
yêu nước và là lực lượng có khoa họcả năng cách mạng to
lớn. Do đặc điểm riêng có giai cấp nông dân không thể tự giải
phóng mình và giải phóng toàn xã hội, họ phải liên minh với
giai cấp công nhân mới có thể đánh đổ giai cấp tư sản, giải
phóng triệt để cho giai cấp mình.
Ở Việt Nam, từ khi có Đảng Cộng sản lãnh đạo, nông
dân là lực lượng cách mạng đông đảo nhất, có tinh thần cách
mạng quật khởi. Đấu tranh bất khuất và có nhiều đóng góp
lớn lao trong sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc vì độ
lập tự do của tổ quốc, vì CNXH.
c. Tầng lớp trí thức :
Trí thức là tầng lớp xã hội đặc biệt của bộ phận lao động
trí óc, là người có trình độ học vấn cao, am hiểu sâu rộng
lãnh vực trí tuệ của mình. Trí thức xuất thân trong tất cả các
giai cấp các tầng lớp xã hội, họ hoạt động trong tất cả các
ngành sản xuất , các lãnh vực đời sống. Lợi ích của trí thức
gắn bó với lợi ích giai cấp mà họ phục vụ, vì vậy xét trên toàn
thể tầng lớp trí thức không có sự đối lập trực tiếp đối với lợi
ích của giai cấp tư sản trong xã hội TBCN. Do đó tầng lớp trí
thức cũng không có hệ tư tưởng độc lập. Phương thức lao
động của trí thức là lao động trí tuệ cá nhân. Sản phẩm của
họ là những tri thức khoa học sáng tạo, những giá trị tinh
thần. Có tác động trực tiếp đến năng suất, chất lượng và hiệu
quả của mọi quy trình sản xuất vật chất. Nhưng do phương
thức lao động đặc trưng nhất của trí thức là lao động trí tuệ cá
nhân, nên trí thức không thể là đại biểu cho một phương thức
sản xuất tiên tiến mà trong đó lực lượng sản xuất mang tính
“XH hoá” cao, họ không thể là lưc lượng lãnh đạo xã hội
trong cuộc đấu tranh xoá bỏ xã hội tư bản để xây dựng CNXH
và CNCS.
Ở Việt Nam, quá trình hàng ngàn năm dựng nước và giữ
nước, trí thức vẫn luôn là đại diện cho trí tuệ của dân tộc. Lịch
sử nước ta ghi nhận những tấm gương lớn của nhiều nhà trí
thức như : Trần Hưng Đạo, Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm,
Ngô Thì Nhậm, Phan Bội Châu, Phan Chu Trinh, Nguyễn
Thuợng Hiền…
Ngày nay, trong thời đại mới, một đội ngũ tri thức mới
của nước ta đã trưởng thành cuùng phong trào cách mạng.
Họ là những người đã trãi qua thử thách, tôi luyện trong đấu
tranh lâu dài dân tộc, xây dựng đất nước và bảo vệ tổ quốc
Việt Nam xã hộiCN.
2. Vai trò của liên minh giữa giai cấp công nhân,
nông dân và tầng lớp tri thức là yêu cầu khách quan của
cách mạng XHCN
a. Liên minh công nông
Trong lý luận và thực tiễn cách mạng về liên minh giai
cấp, chủ nghĩa Mác-Lênin khẳng định rằng giai cấp công
nhân nếu tiến hành đấu tranh cách mạng một cách đơn độc
chống giai cấp tư sản thì sẽ thất bại. Ngược lại nếu giai cấp
công nhân lôi kkhoa học liên minh được với đại đa sống quần
chúng lao động chủ yếu là giai cấp nông dân giữ vững vai trò
cách mạng thì cách mạng sẽ hoàn toàn thắng lợi, thực tiễn
cách mạng Pháp (1848-1850) và công xã Paris (1871) đã
chứng minh điều này với sự thất bại của giai cấp công nhân.
Đến cách mạng tháng 10-1917, do xây dựng được khối liên
minh công nông nên cách mạng đã giành được thắng lợi
Xây dựng và củng cố liên minh công nông thực chất là
xác lập và củng cố vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản.
Chính khối liên minh công nông là lực lượng hùng hậu của
cách mạng, đồng thời liên minh với các tầng lớp lao động
khoa họcác là nhằm tăng cường sức mạnh và trí tuệ đảm bảo
cho giai cấp vô sản giành và giữ được chính quyền.
Ở nước ta, qua thực tiễn cách mạng. Chủ tịch Hồ Chí
Minh đã rút ra kết luận đúng đắn rằng chỉ có khối liên minh
công nông do giai cấp công nhân lãnh đạo mới có thể kiên
quyết và triệt để đánh đổ các thế lực phản cách mạng, giành
lấy và cũng cố chính quyền của nhân dân lao động, hoàn
thành nhiệm vụ lịch sử của cách mạng dân tộc dân chủ và
tiến lên CNXH”
Ngày nay, liên minh công nông không còn là lý thuyết,
mà nó trở thành thực tiễn sinh động. Nó được thử thách và tôi
luyện ngày càng vững chảy trong bảo táp cách mạng. Cũng
như theo định hướng xây dựng XHCN, và là một nhân tố
quyết định thắng lợi của cách mạng.
b. Liên minh công nhân trí thức :
Cùng với liên minh công nông, liên minh với tầng lớp trí
thức cũng là một yêu cầu khoa họcách quan đối với sự
nghiệp cách mạng của giai cấp công nhân. nếu giai cấp công
nhân và Đảng của nó lôi kéo, lãnh đạo được trí thức, phát huy
tài năng trí tuệ của họ vào mọi công việc của cách mạng thì
cách mạng mới có thể phát triển nhanh chóng, đỡ phải tổn
thất do thiếu tri thức khoa học. Văn kiện Đại hội Đảng lần 7
của Đảng Cộng sản Việt Nam đã khẳng định : Giai cấp công
nhân nếu không có đội ngũ trí thức của mình và bản thân
công - nông không được nâng cao trí thức thì không thể xây
dựng được CNXH. Đảng cũng đã xác định :”khoa học và
công nghệ, giáo duc và đào tạo phải được xem là quốc sách
hàng đầu” trong sự nghiệp và xây dựng CNXH ở nước ta.
Song chúng ta cũng nhìn nhận rằng, đối với trí thức mặc dù
có lúc, có nơi phạm sai lầm “tả khuynh”, nhưng xét cả quá
trình vận động cách mạng, giai cấp công nhân thông qua
chính Đảng của mình, có quan điểm và thái độ đúng, đã khơi
dậy và phát huy được lòng yêu nước, đã đoàn kết được tầng
lớp trí thức trong mặt trận dân tộc thống nhất. Hơn thế nữa,
ngay từ đầu cũng như về sau này, không ít nhà trí thức dân
tộc đã trở thành người lãnh đạo của Đảng và nhà nước.
c. Nội dung liên minh công nhân , nông dân, trí thức
ở nước ta :
* Đối với nông dân :
- Về Chính trị
+ Xây dựng khối đoàn kết chặt chẽ giữa 2 giai cấp trở
thành lực lượng cách mạng chủ yếu nhất để bảo vệ thành
quả cách mạng đã đạt được, bảo vệ sự lãnh đạo của Đảng,
xây dựng và bảo vệ nhà nước XHCN. Để thực hiện nội dung
này, yêu cầu khoa họcách quan và bức thiết là phải không
ngừng nâng cao vai trò, năng lực, uy tính lãnh đạo của Đảng,
hiệu lực quản lý của nhà nước.
+ Đặc biệt chú ý đổi mới nhận thức, tổ chức và phương
thức hoạt động hệ thống chính trị ở nông thôn vì hiện nay các
cấp bộ Đảng, nhà nước, các tổ chức xã hội ở nông thôn, bên
cạnh những thành tựu, còn có nhiều mặt yếu kém : những
biểu hiện tiêu cực, vi phạm quyền là chủ trong Đảng và nhà
nước, quyền dân chủ của nông dân. Để đạt được sự ổn định
và phát triển về kinh tế chính trị xã hội trong cả nước, phải
thường xuyên kiểm tra, đánh giá, thanh lọc, đổi mới đội ngũ
cấp ủy Đảng, Đảng viên ở nông thôn đi đôi với quá trình giáo
dục, bồi dưỡng đào tạo những cán bộ, Đảng viên có uy tín
nhất định để đáp ứng yêu cầu mới, là nhiệm vụ rất cần thiết
hiện nay.
+ Đối với các tổ chức đoàn thể, xã hội ở nông thôn cần
phải gọn nhẹ, có nội dung và hình thức sinh hoạt phù hợp.
Đặc biệt là hội nông dân các cấp cần tổ chức rộng rãi và
vững mạnh, giáo dục nông dân đoàn kết giúp đở nhau trong
sản xuất và đời sống, chống tiêu cực ở nông thôn
- Về kinh tế : đây là nội dung cơ bản và quyết định nhất,
làm cơ sở kinh tế vững chắc cho liên minh trong quá trình xây
dựng CNXH ở nước ta, đó là :
+ Cốt lỏi của liên minh công nông là xây dựng mối quan
hệ chặt chẽ giữa công nghiệp và nông nghiệp
+ Trong nội dung liên minh kinh tế, phải giải quyết đúng
đắn mối quan hệ giữa nhà nước và nông dân. Trong mối
quan hệ đó, Nhà nước vừa là một chủ thể lợi ích đại diện xã
hội có quan hệ dân chủ, bình đẳng cùng có lợi với nông dân,
vừa là người có vai trò, trách nhiệm và khả năng định hướng,
điều tiết hợp lý các hoạt động, các quan hệ lợi ích thông qua
pháp luật, chính sách và cơ sở quốc doanh.
+ Trong quan hệ với nhà nước-nông dân đặc biệt chú ý
đến chính sách ruộng đất. Nhà nước cần trao quyền sử dụng
đất lâu dài và ổn định cho nông dân để tạo cho các hộ gia
đình nông dân thực sự là những đơn vị kinh tế tự chủ. Mặt
khác, nông dân cũng rất chú ý đến pháp luật và chính sách
đầu tư và nông nghiệp (thuế, giá cả nông sản, XNK…) nhằm
bảo vệ quyền lợi, khuyến khích nông dân yên tâm sản xuất.
+ Để thực hiện liên minh kinh tế, cần từng bước xây
dựng quan hệ sản xuất XHCN ở nông thông với hình thức và
bước đi thích hợp. trong nền kinh tế nhiều thành phần, các
hình thức kinh tế nông dân nước ta hiện có như : kinh tế HTX,
kinh tế các thể, tổ đội công, nhóm hộ gia đình. thực hiện từng
bước có hiệu quả các hình thức kinh tế ấy phải là một quá
trình có lãnh đạo, định hướng, bảo đảm nguyên tắc tự
nguyện, dân chủ cùng có lợi để nông dân từng bước đi lên
CNXH.
- Về xã hội :
+ Nước ta vừa trãi qua chiến tranh lâu dài, ác liệt. Trong
đó nông dân đã có những đóng góp to lớn. vì vậy, Đảng và
nhà nước phải chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho nông
dân. Đặc biệt là các gia đình thuộc diện chính sách.
+ Giải quyết việc là cho lao động nông thôn, thực hiện
xoá đói giảm nghèo và giảm tỷ lệ phát triển dân số ở nông
thôn. Đây là hình thức giải quyết vấn đề đô thị hoá ở nông
thôn.
+ Chống nạn mù chữ, nâng cao dân trí và đời sống văn
hóa tinh thần cho nông dân, đấu tranh loại trừ các tệ nạn
quan liêu, tham nhũng, mất dân chủ và các hủ tục ở nông
thôn. Đây là hình thức giải quyết các tệ nạn xã hội phát sinh
từ tình trạng do trình độ dân trí thấp ờ nông thôn, đặc biệt và
đồng bào thiểu số, đồng bào đồng bằng sông Cửu Long
+ Đảng và nhà nước cần xây dựng và quản lý chặt chẽ,
hợp lý quy hoạch phát triển đô thị với quy hoạch phát triển
nông thôn, tạo điều kiện cho nông nghiệp và công nghiệp,
thành thị và nông thôn hỗ trợ và gắn bó chặt chẽ với nhau.
* Đối với tầng lớp trí thức
Đảng chủ trương : sử dụng có hiệu quả và tăng nhanh
tiềm lực khoa học và công nghệ của đất nước. Phát triển
đồng bộ khoa học xã hội, khoa học tự nhiên, khoa học kỹ
thuật đi đôi với phát triển giáo dục và văn hóa nâng cao dân
trí. Những nhiệm vụ nỗi bật của trí thức nước ta hiện nay là :
+ Để thực hiện tốt việc liên minh với tầng lớp trí thức
Đảng và nhà nước ta phải có nhiều chiến lược phát triển khoa
học và công nghệ một cách đúng đắn.
+ Phải có chính sách vừa tạo điều kiện, động viên
khuyến khích đội ngũ cán bộ tri thức phát huy tài năng, vừa
đổi mới cơ chế kinh tế lãnh đạo để hướng tri thức vào mục
tiêu chung của cách mạng. Nhà nước kiện toàn và hoàn thiện
hệ thống tổ chức khoa học kỹ thuật để hoạt động đồng bộ
trong sự phối hợp giữa các ngành khoa học và trong mọi lãnh
vực đãt hiệu quả cao cho xã hội.
+ Cần đề ra chính sách sử dụng, bồi dưỡng và đãi ngộ
thỏa đáng đối với trí thức vì trí thức là lực lượng chủ yếu và
trực tiếp góp phần nâng cao dân trí, đào tạo nhân tài xây
dựng nền khoa học tiên tiến của đất nước.
+ Đào tạo đội ngũ trí thức mới đũ đáp ứng những yêu
cầu cần thiết của sự phát triển khoa học và công nghệ hiện
đại trong những năm tới. Đồng thời có chính sách sử dụng
hợp lý lực lượng trí thức cũ sẵn có đễ cùng phát triển đất
nước.
Tóm lại, Liên minh giai cấp công nhân, nông dân và
tầng lớp trí thức là nòng cốt của khối đại đoàn kết dân tộc, là
chổ dựa chủ yếu của Đảng và Nhà nước. Đó không phải là ý
muốn chủ quan mà là một tất yếu khách quan do điều kiện
lịch sử kinh tế xã hội quy định và cho phépl àm điều đó cũng
như do yêu cầu cách mạng đòi hỏi phải làm như vậy. Muốn
cho khối liên minh đó ngày càng phát huy được tác dụng
mạnh mẽ, thì Đảng và Nhà nước phải kịp thời ban hành và
thực thi các chính sách nhằm tăng cường sự thống nhất về
lợi ích giữa các giai cấp, đồng thời phải coi trọng lãnh đạo xây
dựng các tổ chức của nó, làm cho các tổ chức đó thực sự là
chổ dựa tin cậy của hội viên, đoàn viên, là chổ dựa vững
chắc của Đảng và Nhà nước trong nền kinh tế thị trường theo
định hướng XHCN.