Lập trình đơn giản

GIỚI THIỆU SGK
PHẦN I. LẬP TRÌNH ĐƠN GIẢN
Mục tiêu
Cung cấp một số kiến thức và kĩ năng ban đầu về
ngôn ngữ lập trình
Nhận thức được chương trình được tạo để điều
khiển máy tính
Giải được một số bài toán đơn giản trên máy tính
bằng cách vận dụng thuật toán đơn giản, dữ liệu
chuẩn trên ngôn ngữ lập trình bậc cao cụ thể
Rèn luyện phong cách tư duy công nghệ
2
2
Yêu cầu về kiến thức
Biết khái niệm về bài toán, thuật toán, các cách
mô tả thuật toán bằng cách liệt kê các bước
Biết chương trình là mô tả của một thuật toán
trên một ngôn ngữ lập trình cụ thể
Có kiến thức sơ bộ về ngôn ngữ lập trình Pascal,
cấu trúc chung và các thành phần của chương
trình
Biết một số kiểu dữ liệu chuẩn, phép toán, biểu
thức số học, biểu thức quan hệ, khái niệm về
biến, lệnh gán và các câu lệnh vào/ra đơn giản
3
3
Yêu cầu về kiến thức
Biết khái niệm về các cấu trúc điều khiển:

Cấu trúc tuần tự


Cấu trúc rẽ nhánh

Cấu trúc lặp (lặp với số lần biết trước và chưa biết
trước)
Biết kiểu mảng và biến có chỉ số, biết cách khai
báo mảng, truy cập các phần tử của mảng
Hiểu thuật toán của một số bài toán thường gặp
như: tìm số lớn nhất, số nhỏ nhất; kiểm tra 3 số
cho trước có phải là độ dài 3 cạnh của tam giác
không
4
4
Yêu cầu về kỹ năng
Mô tả được thuật toán đơn giản bằng cách liệt kê các
bước
Viết được chương trình TP đơn giản, khai báo đúng biến
và câu lệnh vào/ra
Viết và sử dụng đúng các lệnh điều kiện dạng thiếu và
dạng đầy đủ
Viết và sử dụng lệnh lặp với số lần biết trước và chưa
biết trước
Thực hiện được khai báo mảng, truy cập phần tử mảng,
sử dụng các phần tử của mảng trong biểu thức tính toán
Yêu cầu về thái độ
Nghiêm túc trong học tập, ham thích lập trình trên máy
tính để giải các bài tập
Nội dung
Gồm 16 bài: 09 bài lí thuyết + 07 bài thực hành
Dạy trong 34 tiết, 02 tiết/bài, riêng Bài 5 (Từ bài
toán đến chương trình) dạy trong 4 tiết

7
7
Cấu trúc
Bài 1. Máy tính và chương trình máy tính
Bài 2. Làm quen với chương trình và ngôn ngữ
lập trình
Bài thực hành 1. Làm quen với Turbo Pascal
Bài 3. Chương trình máy tính và dữ liệu
Bài thực hành 2. Viết chương trình để tính toán
Bài 4. Sử dụng biến trong chương trình
Bài thực hành 3. Khai báo và sử dụng biến
Bài 5. Từ bài toán đến chương trình
Cấu trúc
Bài 6. Câu lệnh điều kiện
Bài thực hành 4. Sử dụng lệnh điều kiện if ... then
Bài 7. Câu lệnh lặp
Bài thực hành 5. Sử dụng lệnh lặp for ... do
Bài 8. Lặp với số lần chưa biết trước
Bài thực hành 6. Sử dụng lệnh lặp while...do
Bài 9. Làm việc với dãy số
Bài thực hành 7. Xử lí dãy số trong chương trình
Những điểm cần lưu ý
SGK trình bày kiến thức, kĩ năng chung về lập
trình: dạy lập trình nói chung, từ khái quát đến
cụ thể, không phải là dạy ngôn ngữ lập trình cụ
thể Pascal
Chỉ sử dụng ngôn ngữ Pascal để minh hoạ,
không nhằm mục đích giới thiệu các thành phần,
kiểu dữ liệu, cú pháp, ngữ nghĩa của các câu lệnh
và các đặc trưng khác của Pascal một cách đầy

đủ như là cẩm nang về lập trình
10
10
Những điểm cần lưu ý
Nhấn mạnh việc xác định bài toán và xây dựng
thuật toán là bước quan trọng nhất trong việc
viết chương trình (thời lượng bài 5 tăng gấp đôi!)
Nội dung chọn lọc phù hợp yêu cầu làm quen với
các kĩ thuật lập trình cơ bản, ngắn gọn, dễ hiểu
Định hướng kiến thức từ dễ tới khó, tạo khả năng
tiếp cận các ngôn ngữ lập trình khác nhau
11
11
Những điểm cần lưu ý
Đối với HS THCS, việc trình bày về ngôn ngữ
lập trình cần thông qua một ngôn ngữ lập trình
cụ thể là cần thiết
Lý do chọn Pascal để minh họa: ngôn ngữ lập
trình cấu trúc, trong sáng, có tính sư phạm cao,
phổ biến, phù hợp với giáo viên, dễ cài đặt
Các ví dụ và chương trình Pascal có thể chưa
phải là những chương trình đã được viết một
cách gọn nhất hoặc tối ưu nhất, nhưng phù hợp
với sự phát triển tư duy của học sinh
12
12
Những điểm cần lưu ý
Thứ tự trình bày kiến thức, lý do trình bày nội
dung thuật toán trong Bài 5


Thuật toán và mô tả thuật toán là vấn đề khó
nhất

Sử dụng ký hiệu phép gán

Gây hứng thú cho học sinh

Các ví dụ và bài tập trong những bài trước chưa
cần đến kiến thức về thuật toán
13
13
Cấu trúc của các bài lý thuyết
Cấu trúc nhất quán:

Bắt đầu bằng những ví dụ trong cuộc sống hàng
ngày, dẫn dắt đến cách thức giải quyết các vấn đề
đời thường bằng cách viết chương trình

Tiếp theo trình bày các thành phần cơ bản hoặc
cấu trúc tương ứng của ngôn ngữ lập trình nói
chung ở mức tổng quát nhất có thể, nhưng vẫn
đảm bảo học sinh có thể hiểu được

Khi sử dụng Pascal để minh họa, không cố gắng
trình bày cú pháp và ngữ nghĩa của các câu lệnh
Pascal một cách đầy đủ và chi tiết (dành lại cho
bài thực hành)

Cuối cùng là các ví dụ minh họa
14

14
Cấu trúc của các bài lý thuyết
Cấu trúc nhất quán:

Cuối mỗi bài có phần ghi nhớ

Phần câu hỏi và bài tập
15
15
Cấu trúc của các bài thực hành
Cấu trúc nhất quán:

Mục tiêu

Các bước thực hiện (thường khá chi tiết)
Không chỉ ôn luyện, củng cố, thực hành các kiến
thức đã học mà còn giới thiệu kiến thức mới, cụ
thể là những kiến thức lí thuyết, nhưng gắn liền
với ngôn ngữ lập trình Pascal
Mục Tổng kết cuối mỗi bài thực hành tóm tắt các
kiến thức, kĩ năng cơ bản
16
16
Câu hỏi và bài tập
Nhằm để học sinh ôn luyện kiến thức đã học
trong bài.
Những bài nâng cao dưới dạng hoạt động của
học sinh
Có phân bố thời lượng riêng để giải các câu hỏi
và bài tập

17
17
Định hướng tổ chức dạy học
Tìm hiểu bài toán, xây dựng thuật toán và viết
chương trình: không nhất thiết phải có máy tính
(có thể trên giấy)
Bố trí thực hành ngay sau phần lý thuyết tương
ứng, tận dụng thời gian sử dụng máy tính.
Tăng cường hoạt động, học sinh tự tìm hiểu,
khám phá
Tổ chức hoạt động nhóm
18
18
Bài 1. Máy tính và chương trình máy tính
Con người ra lệnh cho máy tính như thế nào?
Ví dụ: rô-bốt nhặt rác
Viết chương trình - ra lệnh cho máy tính làm
việc
Chương trình và ngôn ngữ lập trình
19
19
Bài 1 - Mục tiêu
Biết con người chỉ dẫn cho máy tính thực hiện
công việc thông qua lệnh
Biết chương trình là cách để con người chỉ dẫn
cho máy tính thực hiện nhiều thao tác liên tiếp
một cách tự động
Viết chương trình là viết các lệnh để chỉ dẫn máy
tính thực hiện các công việc hay giải một bài
toán cụ thể

Biết vai trò của ngôn ngữ lập trình và chương
trình dịch
20
20
Lưu ý Bài 1
Lấy thêm những ví dụ gần gũi
Khái niệm về lệnh: có thể mô tả lệnh với nhiều
mức độ chi tiết khác nhau
Nhấn mạnh việc điều khiển máy tính thực hiện
tự động công việc phức hợp bằng chương trình
Khái niệm ngôn ngữ máy và ngôn ngữ lập trình
(tránh diễn đạt cụ thể ngôn ngữ lập trình bậc
cao)
21
21
Lưu ý Bài 1 (tiếp)
Hai bước để tạo chương trình (không phải là quy
trình phần mềm!)
Ưu điểm của ngôn ngữ lập trình so với ngôn ngữ
máy
Lưu ý không định nghĩa chính xác, chỉ nên mô tả
22
22
Bài 2. Làm quen với chương trình và
ngôn ngữ lập trình
Ví dụ về chương trình
Ngôn ngữ lập trình gồm những gì?
Từ khoá và tên
Cấu trúc chung của chương trình
Ví dụ về ngôn ngữ lập trình

23
23
Bài 2 – Mục tiêu
Biết ngôn ngữ lập trình gồm các thành phần cơ
bản là bảng chữ cái và các quy tắc để viết
chương trình, câu lệnh
Biết các từ khóa dành riêng cho mục đích sử
dụng nhất định
Biết tên trong ngôn ngữ lập trình là do người lập
trình đặt ra và phải tuân thủ các quy tắc của ngôn
ngữ lập trình
Biết cấu trúc chương trình bao gồm phần khai
báo và phần thân chương trình
24
24
Lưu ý Bài 2
Mục tiêu: giới thiệu cho học sinh về một số
thành phần cơ bản của ngôn ngữ lập trình nói
chung, làm quen với một chương trình đơn giản,
làm quen với TP để chuẩn bị cho bài thực hành 1
Tiếp cận từ cụ thể đến khái quát, chưa cần chính
xác đến từng chi tiết
Môi trường lập trình Turbo Pascal
Cần trình bày các ví dụ cụ thể về chương trình
25
25