Cơ sở đo lường điện tử - 2 pdf

39
3. Ĉ̿c ÿi͋mcͯac˯ c̭u ÿo tͳÿi͏n:
+ ѭu ÿiӇm:
•Thangÿo tuyӃn tính Æ có thӇ khҳc ÿӝ thang ÿocӫa dòng ÿiӋnI theogóc
quay cӫa kim chӍ thӏ
• Ĉӝ nhҥycѫ cҩu ÿolӟn
• Dòng toàn thang (I
tt
) rҩtnhӓ (cӥ PA)
• Ĉӝ chính xác cao, có thӇ tҥoracácthangÿocócҩp chính xác tӟi0,5%
•Ítchӏu ҧnh hѭӣng cӫa ÿiӋntӯ trѭӡng bên ngoài.
+ Nhѭӧc ÿiӇm:
•Cҩutҥo phӭctҥp, dӉ bӏ hѭ hӓng khi có va ÿұpmҥnh
•Chӏuquátҧi kém do dây quҩn khung có ÿѭӡng kính nhӓ
•ChӍ làm viӋcvӟidòng1 chiӅu, muӕnlàmviӋcvӟi dòng xoay chiӅuphҧicó
thêm ÿiӕt nҳn ÿiӋn
* Ӭng dөng: dùng rҩt nhiӅulàmcѫ cҩuchӍ thӏ cho các dөng cөÿo ÿiӋnnhѭ
Vônmét, Ampemét,…, các phép ÿocҫucânbҵng
Chѭѫng 3. Các bӝ chӍ thӏ trong máy ÿo
40
3.2.2 C˯ c̭u ÿi͏ntͳ: hoҥt ÿӝng theo nguyên lý: năng lѭӧng ÿiӋntӯ ÿѭӧcbiӃn ÿәi
liên tөc thành cѫ năng nhӡ sӵ tѭѫng tác giӳa tӯ trѭӡng cӫacuӝndâytƭnh khi
có dòng ÿiӋn ÿiqua vӟiphҫn ÿӝng cӫacѫ cҩulàcáclásҳttӯ
1. C̭ut̩o: có 2 loҥi
-Loҥicuӝn dây hình tròn.
-Loҥicuӝn dây hình dҽt
Chѭѫng 3. Các bӝ chӍ thӏ trong máy ÿo
+ Loҥicuӝn dây hình tròn:
-Phҫntƭnh: là 1 cuӝn dây hình trө tròn, phía
trong thành ӕng có gҳn lá sҳttӯ mӅmuӕn quanh
-Phҫn ÿӝng: gӗm1 lásҳttӯ cNJng ÿѭӧcuӕn

cong và gҳnvàotrөcquaynҵm ÿӕidiӋn. Trên
trөc quay gҳnkimchӍ thӏ và lò xo phҧn kháng
Cuӝndây
tròn
Lásҳt
ÿӝng
Lá sҳttӯ
mӅmtƭnh
kim chӍ thӏ
I
1
41
+ Loҥicuӝndâydҽt:
-Phҫntƭnh: gӗm1 cuӝndâydҽt, ӣ giӳacó1khe hҽp.
-Phҫn ÿӝng: gӗm1 ÿƭasҳttӯÿѭӧcgҳn lӋch tâm, chӍ
mӝtphҫnnҵm trong khe hҽpvàcóthӇ quay quanh
trөc. Trên trөccӫa ÿƭasҳttӯ có gҳnkimchӍ thӏ và lò
xo phҧn kháng
2. Nguyên lý ho̩t ÿ͡ng chung:
Khi có dòng I ÿiӋnchҥyqua cuӝndâytƭnh sӁ tҥora
mӝtnăng lѭӧ
ng tӯ trѭӡng
Chѭѫng 3. Các bӝ chӍ thӏ trong máy ÿo
Cuӝndây
dҽt
kim chӍ thӏ
I
tt
q
dW

M
d
D

2
1
2
tt
WLI
vӟiL làÿiӋncҧmcuӝn dây, có giá trӏ tuǤ thuӝcvàovӏ trí tѭѫng ÿӕi cӫalá
sҳttӯÿӝng và tƭnh
Sӵ biӃnthiênnăng lѭӧng tӯ trѭӡng theo góc quay tҥoramômen quay Æ
trөc quay Æ kim chӍ thӏ quay
42
Khi kim chӍ thӏ quay Æ mômen phҧn kháng tăng: M
pk
=D.
D
Tҥivӏ trí cân bҵng: M
pk
= - M
q
Góc quay cӫakimchӍ thӏ tӹ lӋ vӟibìnhphѭѫng cӫaI qua cuӝndây
3. Ĉ̿c ÿi͋mcͯa CCĈÿi͏ntͳ:
+ Ѭu ÿiӇm:
9 CCĈ tӯÿiӋncóthӇ làm viӋcvӟi dòng xoay chiӅu.
9 Có cҩutҥo vӳng chҳc, khҧ năng chӏutҧitӕt.
Chѭѫng 3. Các bӝ chӍ thӏ trong máy ÿo
2
1

2
tt
dW
dL
DI
dd
D
DD
o
2
11
2
tt
dW
dL
I
Dd Dd
D
DD
o
2
0
IS Do
D

d
dL
D
S
2

1
0
,
43
Chѭѫng 3. Các bӝ chӍ thӏ trong máy ÿo
+ Nhѭӧc ÿiӇm:
9 Ĉӝ nhҥy kém do tӯ trѭӡng phҫntƭnh yӃu
9 Thang ÿo phi tuyӃn
9 Ĉӝ chính xác thҩp do dӉҧnh hѭӣng cӫatӯ trѭӡng bên ngoài do tәnhaosҳt
tӯ lӟn
Tuy nhiên vүn ÿѭӧc dùng nhiӅu trong các ÿӗng hӗÿo ÿiӋnáplӟn
3.3 Cѫ cҩuchӍ thӏ sӕ:
Vұtcҫn
ÿo
Trӏ sӕÿo
ÿѭӧc
Khoҧng 't
chӭa các xung
có tҫnsӕ f
ĈӃm xung
trong 't
HiӇnthӏ
dѭӟi dҥng
chӳ sӕ
kӃtquҧ
biӃn ÿәi
biӃn ÿәi
ÿo
44
Chѭѫng 3. Các bӝ chӍ thӏ trong máy ÿo

1. Nguyên lí ho̩t ÿ͡ng chung: các cѫ cҩu ÿo hiӇn thӏ sӕ thѭӡng dùng phѭѫng
pháp biӃn ÿәi trӏ sӕ cӫa ÿҥi lѭӧng ÿo ra khoҧng thӡi gian có ÿӝ lâu 't phө
thuӝc trӏ sӕÿo chӭa ÿҫy các xung liên tiӃp vӟi tҫn sӕ nhҩt ÿӏnh.
ThiӃt bӏ chӍ thӏ ÿӃm sӕ xung trong khoҧng thӡi gian 't và thӇ hiӋn kӃt qu
ҧ
phép ÿӃm dѭӟi dҥng chӳ sӕ hiӇn thӏ.
2. Các ÿ̿c ÿi͋m:
(a) Các ѭu ÿiӇm:
9 Ĉӝ chính xác ÿo lѭӡng cao.
9 ChӍ thӏ kӃt quҧÿo dѭӟi dҥng chӳ sӕ nên dӉÿӑc.
9 Có khҧ năng tӵ chӑnthang ÿo và phân cӵc
9 Trӣ kháng vào lӟn.
9 Có thӇ lѭu lҥi các kӃt quҧÿo ÿӇ ÿѭa vào máy tính.
9 Dùng thuұn ti
Ӌn cho ÿo tӯ xa.
(b) Các nhѭӧc ÿiӇm:
9 Sѫÿӗ phӭc tҥp
9 Giá thành cao
9 Ĉӝ bӅn vӳng nhӓ
45
Chѭѫng 3. Các bӝ chӍ thӏ trong máy ÿo
3.3.1 B͡ ch͑ th͓ s͙ dùng ÿi͙t phát quang (LED_ Light Emitting Diode)
-Do sӵ tái hӧp cӫa các phҫn tӱ mang ÿiӋn (ÿiӋn tӱ và lӛ trӕng) cӫa lӟp tiӃp
xúc p-n khi ÿӏnh thiên thuұn (các e
-
vѭӧt tӯ phía n và tái hӧp vӟi các lӛ trӕng
tҥi phía p), các phҫn tӱ mang ÿiӋn sӁ phát ra năng lѭӧng dѭӟi dҥng nhiӋt và
ánh sáng.
-NӃu vұt liӋu bán dүn trong suӕt thì ánh sáng ÿѭӧc phát ra và lӟp tiӃp xúc p-n
là nguӗn sáng. Nó là nguӗn ÿiӕt phát quang (LED).

-Khi ÿӏnh thiên thuұn, phҫn tӱӣ trҥng thái ÿóng và phát sáng.
-Khi ÿӏnh thiên ngѭӧc, phҫn tӱӣ trҥng thái ngҳt.
46
-Sӵ tái hӧpcӫacácphҫntӱ mang ÿiӋnxҧy ra trong vұtliӋuloҥi p, nên miӅnp
là bӅ mһtcӫaphҫntӱ ÿiӕt. ĈӇ có sӵ phát sáng tӕi ÿa, màng anӕt kim loҥi
ÿѭӧccho kӃttӫa quanh mép cӫavұtliӋuloҥi p. Ĉҫu nӕi cӫa catӕt cӫa phҫn
tӱ loҥi này là màng kim loҥi ӣ ÿáy cӫa miӅn loҥi n.
* LED 7 ÿo
ҥn:
- Các dөng cөÿo hiӇn thӏ sӕ thѭӡng dùng bӝ chӍ thӏ 7 ÿoҥn sáng ghép lҥi vӟi
nhau theo hình sӕ 8. Các ÿoҥn sáng là các ÿiӕt phát quang. Khi cho dòng
ÿiӋn chҥy qua nhӳng ÿoҥn thích hӧp có thӇ hiӋn hình bҩt kì sӕ nào tӯ 0-9.
-Có 2 loҥi: LED 7 ÿoҥn sáng Anӕt chung
LED 7 ÿoҥn sáng Catӕt chung
LED 7 ÿo̩n sáng Cat͙t chung: catӕt cӫa tҩt cҧ các
ÿiӕt ÿӅu ÿѭӧc nӕi chung vӟi
ÿiӇm có ÿiӋn thӃ bҵng 0 (hay cӵc âm cӫa nguӗn). Tác ÿӝng vào ÿҫu vào
(anӕt) cӫa ÿiӕt mӭc logic 1 Æ ÿiӕt sáng.
LED 7 ÿo̩n sáng An͙t chung: các anӕt ÿѭӧc nӕi chung vӟi cӵc dѭѫng cӫa nguӗn
(mӭc logic 1). Tác ÿӝng vào ÿҫu vào (Catӕt) cӫa ÿiӕt mӭc logic 0 Æ ÿiӕt
sáng.
Chѭѫng 3. Các bӝ chӍ thӏ trong máy ÿo
47
Ĉӝ sөtápkhi phân cӵcthuұn ÿiӕtlà1,2V vàdòng thuұn khi có ÿӝ chói hӧplílà
20mA.
Nhѭӧc ÿiӇm: cҫn dòng tѭѫng ÿӕi lӟn.
˰u ÿi͋m: nguӗn ÿiӋnápmӝtchiӅuthҩp, khҧ năng chuyӇnmҥch nhanh, bӅn, kích
tҩc bé.
3.3.2 B͡ ch͑ th͓ s͙ dùng tinh th͋ l͗ng (LCD):
-Tinh thӇ lӓng là tên trҥng thái cӫa mӝt vài hӧp chҩ

t hӳu cѫÿһc biӋt. Các chҩt này
nóng chҧy ӣ 2 trҥng thái: lúc ÿҫu ӣ trҥng thái nóng chҧy liên tөc, sau ÿó nӃu nhiӋt
ÿӝ tiӃp tөc tăng thì chuyӇn sang chҩt lӓng ÿҷng hѭӟng bình thѭӡng.
-Pha trung gian giӳa hai trҥng thái này là trҥng thái tinh thӇ lӓng (vӯa có tính
chҩt lӓng vӯa có tính chҩt tinh thӇ).
Chѭѫng 3. Các bӝ chӍ thӏ trong máy ÿo
48
Chѭѫng 3. Các bӝ chӍ thӏ trong máy ÿo
-Bӝ chӍ thӏ dùng tinh thӇ lӓng (LCD) thѭӡng ÿѭӧc
bӕ trí cNJng theo dҥng sӕ 7 ÿoҥn nhѭ bӝ chӍ thӏ
LED.
-Trên 2 tҩmthuӹ tinh ÿѭӧc phӫ mӝtlӟp kim loҥi
dүn ÿiӋn làm nên 2 ÿiӋncӵc trong suӕt, giӳa2 lӟp
kim loҥi là lӟp chҩtlӓng tinh thӇ.
-Khi chӍ thӏ chӳ sӕ, ngoài ÿiӋnáp
ÿһtvào2 ÿiӋn
cӵccӫaphҫntӱ còn cҫn nguӗnsángÿһt phía trѭӟc
hay phía sau cӫabӝ chӍ thӏ và phông.
(a) ngu͛nsángÿ̿ttr˱ͣc: khi có tín
hiӋu thì tinh thӇ lӓng có ánh sáng
phҧn xҥ tӯ gѭѫng.
C̭ut̩om͟i thanh
49
Chѭѫng 3. Các bӝ chӍ thӏ trong máy ÿo
+ Ĉҫu chung cӫa các phҫn tӱ chӍ thӏ
LCD nӕi vӟi +E qua R.
+ Các ÿiӋn cӵc riêng nӕi vӟi các ÿҫu ra
ÿiӅu khiӇn.
+ Khi transistor T6 tҳt, U
6a

= 0 o phҫn
tӱ 6 không chӍ thӏ.
+ Khi T6 thông, U
6a
= +E o ÿӫ kích
thích ÿӇ phҫn tӱ 6 trӣ nên trong suӕt,
cho ánh sáng ÿi qua.
-(b) ngu͛nsángÿ̿tsau:khi có tín hiӋu thì tinh
thӇ lӓng có ánh sáng ÿi qua tҥo nên hình sӕ trên
màn hình. Màn hình là tҩm phông ÿen.
-Nguӗn ÿiӋn cung cҩp là nguӗn 1 chiӅu hoһc là
nguӗn ÿiӋn áp xung. VD:
50
Chѭѫng 3. Các bӝ chӍ thӏ trong máy ÿo
˰u ÿi͋mcͯach͑ th͓ tinh th͋ l͗ng:
9 Nguӗn cung cҩp ÿѫn giҧn, tiêu thө công suҩtnhӓ, cӥ mW
9 Kích tҩcbé, phùhӧpvӟi các thiӃtbӏÿo dùng mҥch tә hӧp, kƭ thuұtvi ÿiӋntӱ.
9 Hình chӳ sӕ khá rõ ràng, chӃ tҥo ÿѫn giҧn.
Nh˱ͫc ÿi͋m:
9 dҧi nhiӋt ÿӝ làm viӋc hҽp (10
0
C-55
0
C)
9 tuәi thӑ chѭa thұt cao
Tuy vұy các ѭu ÿiӇm là cѫ bҧn nên loҥi này ngày càng ÿѭӧc dùng nhiӅu, ÿbiӋt là
trong thiӃt bӏÿo y tӃ vì màu sҳc có thӇ thay ÿәi theo nhiӋt ÿӝ bӋnh nhân.
51
Chѭѫng 4. Máy hiӋn sóng (Ôxilô)
4.1 Nguyên lý quan sát tín hiӋu trên MHS:

1. Ph˱˯ng pháp vͅ dao ÿ͡ng ÿ͛ cͯa tín hi͏u
-Mӝt tín hiӋuthѭӡng ÿѭӧcbiӇudiӉndѭӟi 2 dҥng:
+ Hàm theo thӡi gian: u = f(t)
+ Hàm sӕ theo tҫnsӕ: u =M(f)
- ĈӇ quan sát dҥng sóng, ÿo các ÿһc tính và các tham sӕ cӫa tín hiӋu o
dùng mӝtmáyÿo ÿa năng là MHS (Ôxilô).
-MHS làmӝtloҥi máy vӁ di ÿӝng theo 2 chiӅuX vàY ÿӇ hiӇnthӏ dҥng tín
hiӋu ÿѭa vào cҫn quan sát theo tín hiӋukháchay theo thӡi gian. `Kim bút
v
Ӂ ` cӫamáylàmӝtchҩm sáng, di chuyӇntrên mànhìnhcӫa ӕng tia ÿiӋn
tӱ theo qui luұtcӫa ÿiӋnápÿѭa vào cҫn quan sát.
F
f
f-F f+F ff
U
AM
0
52
Chѭѫng 4. Máy hiӋn sóng (Ôxilô)
* Các loҥi ôxilô:
-Ôxilô tҫnthҩp, ôxilô tҫn cao, ôxilô siêu cao tҫn
-Ôxilô xung (W/T bé)
-Ôxilô 2 tia; ôxilô nhiӅukênh
-Ôxilô có nhӟ (loҥi tѭѫng tӵ và loҥi sӕ)
-Ôxilô sӕ; ôxilô có cài ÿһtVXL
2. Công dͭng, tính năng cͯa Ôxilô:
Ôxilô là mӝtmáyÿo vҥnnăng, nó có các tính năng:
-Quan sát toàn cҧnh tín hiӋu
-Ĉo các thông sӕ cѭӡng ÿӝ cӫa tín hiӋu:
+ ÿo ÿiӋn áp, ÿo dòng ÿiӋn, ÿo công suҩt

+ ÿo tҫn sӕ, chu kì, khoҧng thӡi gian cӫ
a tín hiӋu
+ ÿo ÿӝ di pha cӫa tín hiӋu
+ vӁ tӵÿӝng và ÿo ÿѭӧc ÿһc tính phә cӫa tín hiӋu
+ vӁÿһc tuyӃn Vôn-Ampe cӫa linh kiӋn
+vӁ tӵÿӝng, ÿo ÿһc tuyӃn biên ÿӝ-tҫn sӕ cӫa mҥng 4 cӵc
53
Chѭѫng 4. Máy hiӋn sóng (Ôxilô)
3. Các ch͑ tiêu kͿ thu̵t chͯ y͇u cͯa Ôxilô:
-Phҥm vi tҫn sӕ công tác: ÿѭӧc xác ÿӏnh bҵng phҥm vi tҫn sӕ quét.
-Ĉӝ nhҥy(hӋ sӕ lái tia theo chiӅudӑc): mV/cm
Là mӭc ÿiӋnáp cҫn thiӃt ÿѭa ÿӃn ÿҫuvàokênh lӋch dӑcbҵng bao nhiêu mV
ÿӇ tia ÿiӋntӱ dӏch chuyӇn ÿѭӧc ÿӝ dài 1 cm theo chiӅudӑccӫamànsáng.
Ĉӝ nhҥycNJng có thӇÿѭӧctínhbҵng mm/V.
-
Ĉѭӡng kính màn sáng: Ôxilô càng lӟn, chҩtlѭӧng càng cao thì ÿѭӡng kính
màn sáng càng lӟn (thông thѭӡng khoҧng 70mm-150 mm).
-Ngoàira còncóhӋ sӕ lái tia theo chiӅu ngang, trӣ kháng vào,
4. Ch͇ÿ͡quét tuy͇n tính liên tͭc
a) Nguyên lí quét ÿѭӡng thҷng trong MHS
-Ĉѭa ÿiӋnápcӫa tín hiӋucҫnnghiên cӭulên cһpphiӃnlӋch Y, và ÿiӋnáp
quét răng cѭa lên cһpphiӃnlӋch X.
54
Chѭѫng 4. Máy hiӋn sóng (Ôxilô)
-Do tác dөng ÿӗng thӡi cӫacҧ hai ÿiӋntrѭӡng lên 2 cһpphiӃnmàtia ÿiӋntӱ
dӏch chuyӇncҧ theo phѭѫng trөcX vàY.
-Quӻÿҥocӫatia ÿiӋntӱ dӏch chuyӇntrên mànsӁ vҥch nên hình dáng cӫa ÿiӋn
áp nghiên cӭubiӃn thiên theo thӡi gian.
Chú ý
: ÿi͏nápquétlàhàmliên tͭc theo thͥi gian

o
quét liên tͭc
ÿi͏nápquétlàhàmgiánÿo̩ntheo thͥi gian
o
quét ÿͫi
b) Nguyên lý quét tuyӃn tính liên tөc
-ĈiӋn áp quét tuyӃn tính liên tөc có tác dөng
lái tia ÿiӋn tӱ dӏch chuyӇn lһp ÿi lһp lҥi 1 cách
liên tөc theo phѭѫng ngang tӹ lӋ bұc nhҩt vӟi
thӡi gian.
-ĈӇ quét tuyӃn tính liên tөc cҫn phҧi dùng ÿiӋn
áp biӃn ÿәi tuyӃn tính liên tөc (tăng tuyӃn tính
hay giҧm tuyӃn tính)
Quét t
2
liên tͭcvͣi T
q
= T
th
55
Chѭѫng 4. Máy hiӋn sóng (Ôxilô)
Chu kǤ quét: T
q
= t
th
+t
ng
Thông thѭӡng: t
ng
d 15% t

th
tӭclàt
ng
rҩtnhӓ hѫn t
th
nên có thӇ coi T
q
| t
th
, lí
tѭӣng: t
ng
= 0 (T
q
= t
th
)
-NӃutҫnsӕ quét ÿӫ cao, màn huǤnh quang có ÿӝ dѭ huy ÿӫ mӭc cҫnthiӃtthìkhi
mӟi chӍ có U
q
ÿһtvàocһpphiӃnX ÿãcómӝt ÿѭӡng sáng theo phѭѫng ngang. Khi
có cҧ U
th
ÿһtvàocһp phiӃnY vànӃuT
q
= nT
th
thì trên màn xuҩthiӋndao
ÿӝng ÿӗ cӫamӝthay vàichu kìcӫa ÿiӋnápnghiên cӭu(U
th

).
-NӃuT
q
z nT
th
thì dao ÿӝng ÿӗ không ÿӭng yên mà luôn di ÿӝng rӕi loҥn o khó
quan sát. HiӋntѭӧng này gӑi là không ÿӗng bӝ (không ÿӗng pha giӳa U
q
và U
th
).
t
ng
t
th
U
q
t

Nn
56
Chѭѫng 4. Máy hiӋn sóng (Ôxilô)
-Thӵc tӃ, t
ng
z 0. Vì t
ng
<< t
th
nên ÿѭӡng sáng mà
tia ÿiӋntӱ vҥch lên trên màn trong khoҧng t

th
sáng
hѫn so vӟi ÿѭӡng sáng trong khoҧng t
ng
. Trên dao
ÿӝng ÿӗ cӫa ÿiӋnápn/cӭucNJng bӏ mҩt ÿi mӝtphҫn
chu kì (= t
ng
) ÿӇ tia ÿiӋntӱ quay trӣ vӅ vӏ trí ban
ÿҫu.
-Xoá ÿѭӡng vҥch sáng cӫatia ÿiӋntӱ trong khoҧng
t
ng
: ӭng vӟi lúc có t
ng
thì tҥonên mӝt xung ÿiӋnáp
âm có ÿӝ rӝng ÿúng bҵng t
ng
ÿѭa tӟi cӵc ÿiӅuchӃ
cӫa ӕng tia ÿiӋntӱ.
-Khi ÿiӋn áp quét răng cѭa không thҷng o méo
dao ÿӝng ÿӗ do tӕc ÿӝ quét không ÿӅu.
Giҧi pháp:
cҧi tiӃnmҥch ÿiӋn ÿӇ ÿiӋnápquétrăng
cѭa có dҥng gҫnnhѭ lí tѭӣng
57
Chѭѫng 4. Máy hiӋn sóng (Ôxilô)
-HӋ sӕ không ÿѭӡng thҷng (J):
Ĉ͋ có ̫nh quan sát vͣi ch̭t l˱ͫng cao c̯n:
-t

ng
<< t
th
hay T
q
| t
th
-ĈiӅu kiӋn ÿӗng bӝ phҧi thoҧ mãn: T
q
= nT
th
-Phҧi có mҥch tҳt tia quét ngѭӧc.
5. Nguyên lí quét ÿͫi
-Vӟi xung có ÿӝ xӕp lӟn (W/T bé), có chu kì hoһc không có chu kì Æ quét ÿӧi.
-Quét ÿӧi: ÿiӋn áp quét chӍ xuҩt hiӋn khi có xung nghiên cӭu ÿѭa ÿӃn kênh Y
cӫa MHS.
 
%2%
minmax
minmaxminmax
¸
¹
·
¨
©
§

¸
¹
·

¨
©
§
¸
¹
·
¨
©
§

¸
¹
·
¨
©
§

¸
¹
·
¨
©
§
¸
¹
·
¨
©
§


¸
¹
·
¨
©
§
J
dt
dU
dt
dU
dt
dU
dt
dU
dt
dU
dt
dU
dt
dU
tb
58
Chѭѫng 4. Máy hiӋn sóng (Ôxilô)
(a) T
q
= T
th
; tín hiӋu chӍ xuҩt hiӋn trong
mӝt t/g rҩt bé (W << T

th
) Ædao ÿӝng
ÿӗ có hình dáng xung rҩt béÆkhông
tiӃn hành quan sát ÿo lѭӡng ÿѭӧc.
(b) T
q
= T
th
/6 (quét liên tөc):
-Hình dáng xung ÿã ÿѭӧc khuӃch ÿҥi
ra.
-Ĉѭӡng trên mӡ, ÿѭӡng dѭӟi ÿұm
Ækhó quan sát
-Khó thӵc hiӋn ÿӗng bӝ Ædao ÿӝng
ÿӗ không әn ÿӏnh
NX: không quan sát ÿѭӧc dҥng xung mӝt cách ÿҫy ÿӫ (sѭӡn xung, ÿӍnh xung, ).
(c) Quét ÿӧi: chӍ có ÿiӋn áp quét khi có tín hiӋu nghiên cӭu.
-Hình dáng xung ÿã ÿѭӧc khuӃch ÿҥi ra.
-Ĉѭӡng trên ÿұm ÆdӉ quan sát
-ĈӇ quan sát toàn bӝ xung nghiên cӭu ÆÿiӅu chӍnh ÿӇ W
q
> W mӝt chút
59
Chѭѫng 4. Máy hiӋn sóng (Ôxilô)
6. Nguyên lý ÿ͛ng b͡:
-Khi quan sát dҥng tín hiӋutrên MHS, ÿôi khi ҧnh bӏ trôi, nháy, là do mҩt
ÿӗng bӝ.
*
Minh hӑa :
ҧnh I, II, III là các dao ÿӝng ÿӗ tѭѫng ӭng tҥi các chu kì quét tѭѫng ӭng. Nó

phân bӕ lҫnlѭӧttӯ trái qua phҧi, do tính chҩtlѭu ҧnh cӫa màn hình các ҧnh sӁ
mӡ dҫntheothӭ tӵ tѭѫng ӭng Æ cҧmgiácdaoÿӝng ÿӗ chuyӇn ÿӝng tӯ trái qua
phҧi.
*
Æ tѭѫng tӵ, dao ÿӝ
ng ÿӗ có cҧm giác chuyӇn ÿӝng tӯ phҧi qua trái

Nn
thqth
nTTTn 
¸
¹
·
¨
©
§

1
4
1
thqth
TTT 
1
4
3
thqth
TnTnT
¸
¹
·

¨
©
§

4
1
2
b
a
T
T
q
th
z
2
,
60
Chѭѫng 4. Máy hiӋn sóng (Ôxilô)
*(minh hӑa ):
Dao ÿӝng ÿӗ ÿӭng yên nhѭng không phҧnánhÿúng dҥng tín hiӋucҫnquansát
mà chӍ gӗmnhӳng ÿoҥn tín hiӋukhácnhaucҫn quan sát mà thôi.
* T
q
= nT
th
(minh hӑa T
q
= T
th
),

Dao ÿӝng ÿӗ әn ÿӏnh và phҧnánhÿúng dҥng tín hiӋucҫnquansát.
Æ ĈiӅu kiӋn ÿӗng bӝ: T
q
= nT
th
Quá trình thiӃtlұpvàduytrìÿiӅukiӋn này là quá trình ÿӗng bӝ cӫaMHS
-Các ch͇ÿ͡ÿ͛ng b͡:
+ Ĉӗng bӝ trong: tín hiӋu ÿӗng bӝ lҩy tӯ kênh Y cӫa MHS
+ Ĉӗng bӝ ngoài (EXT)
+ Ĉӗng bӝ lѭӟi (LINE)
b
a
T
T
q
th

3
3
4
3

q
th
T
T
Nn
61
Chѭѫng 4. Máy hiӋn sóng (Ôxilô)
0

0
Uq
1
U
th
t
t
T
q1
T
th
2T
th
3T
th
T
th
0
Uq
4
t
T
q4
0
Uq
2
t
T
q2
0

Uq
3
t
T
q3
62
Chѭѫng 4. Máy hiӋn sóng (Ôxilô)
4.2 Sѫÿӗcҩutҥomӝt MHS ÿiӇn hình
1. C̭u t̩o MHS:
- Ӕng tia ÿiӋn tӱ
- Kênh lӋch ÿӭng Y
- Kênh lӋch ngang X và ÿӗng bӝ
- Kênh Z (khӕng chӃÿӝsáng)
* ͘ng tia ÿi͏n t͵:
+ là bӝ phұn trung tâm cӫaMHS, sӱ
dөng loҥi ӕng 1 tia khӕng chӃ bҵng
ÿiӋntrѭӡng
+ Có nhiӋmvө hiӇnthӏ dҥng sóng trên
mànhìnhvàlàÿӕitѭӧng ÿiӅ
u khiӇn
chính (U
y
, U
x
, U
G
).
Mҥch
vào và
phân

áp Y
TiӅn
khuӃch
ÿҥi
Dây
trӉ
KhuӃch
ÿҥi Y
ÿӕi
xӭng
Tҥo
xung
chuҭn
K/ÿҥi
ÿӗng bӝ
và tҥo
dҥng
Tҥo
xung
ÿӗng bӝ
Tҥo
ÿiӋn áp
quét
Ĉӧi
liên
tөc
Mҥch
vào và
KĈ X
K/ÿҥi X

ÿӕi
xӭng
Chӑn
cӵc tính
K/ÿҥi
Z
Kênh l͏ch ÿͱng Y
Kênh l͏ch ngang X và ÿ͛ng b͡
Kênh Z
Tӟi G cӫa CRT
U
Z
U
x
U
quét
S
3
S
2
S
1
AC
DC
GND
U
th
V
pp
CH

EXT
LINE
AC
50Hz
U
ÿb
U
x
U
xÿb
1
2
3
CRT
X
1
X
2
Y
1
Y
2
Hình: S˯ÿ͛ kh͙i MHS 1 kênh dùng ͙ng tia ÿi͏n t͵
63
* Kênh l͏ch ÿͱng Y: có nhiӋmvө nhұn tín hiӋuvàocҫnquansát, biӃn ÿәivàtҥo
ra ÿiӋnápphùhӧpcungcҩpchocһpláiÿӭng Y
1
, Y
2
. Gӗmcáckhӕichӭcnăng:

+ Chuy͋nm̩ch k͇tn͙i ÿ̯uvàoS
1
: chophépchӑnchӃÿӝhiӇnthӏ tín hiӋu.
S
1
tҥiAC: chӍ hiӇnthӏ thành phҫnxoaychiӅucӫaU
th
.
S
1
tҥiDC: hiӇnthӏ cҧ thành phҫnmӝtchiӅuvàxoaychiӅucӫaU
th
.
S
1
tҥiGND: chӍ quan sát tín hiӋunӕi ÿҩt(0V).
+ M̩ch vào phân áp Y
: có nhiӋmvө phӕihӧptrӣ kháng và phân áp tín hiӋuvào
ÿӇ tăng khҧ năng ÿo ÿiӋnápcao. Thѭӡng dùng các khâu phân áp R-C mҳc liên
tiӃp nhau, hӋ sӕ phân áp không phө thuӝcvàotҫnsӕ. ChuyӇnmҥch phân áp
ÿѭӧc ÿѭarangoàimһt máy và kí hiӋu là Volts/Div.
+ Ti͉nkhu͇ch ÿ̩i
: có nhiӋmvө khuӃch ÿҥi tín hiӋu, làm tăng ÿӝ nhҥy chung cӫa
kênh Y. Thѭӡng dùng các mҥch KĈ có trӣ kháng vào lӟnvàcóhӋ sӕ KĈ lӟn.
+ Dây tr͍
: có nhiӋmvө giӳ chұm tín hiӋutrѭӟc khi ÿѭatӟi KĈ Y ÿӕixӭng,
thѭӡng dùng trong các chӃÿӝquét ÿӧi ÿӇ tránh mҩtmӝtphҫnsѭӡntrѭӟccӫa tín
hiӋu khi quan sát. Thѭӡng dùng các khâu L-C mҳcliêntiӃp.
Chѭѫng 4. Máy hiӋn sóng (Ôxilô)
64

Chѭѫng 4. Máy hiӋn sóng (Ôxilô)
+ KĈ Y ÿ͙ixͱng: có nhiӋmvө KĈ tín hiӋu, làm tăng ÿӝ nhҥy chung cӫakênhY,
ÿӗng thӡitҥoraÿiӋnápÿӕixӭng ÿӇ cung cҩpchocһpláiÿӭng Y
1
Y
2
.
+ T̩o ÿi͏nápchu̱n
: tҥoraÿiӋnápchuҭncódҥng biên ÿӝ, tҫnsӕ biӃttrѭӟc,
dùng ÿӇ kiӇmchuҭnlҥicáchӋ sӕ lӋch tia cӫaMHS
* Kênh l͏ch ngang X và ÿ͛ng b͡: có nhiӋmvө tҥoraÿiӋnápquétphùhӧpvӅ
dҥng và ÿӗng bӝ vӅ pha so vӟiU
Y1, Y2
ÿӇ cung cҩpchocһp lái ngang X
1
X
2
+ Chuy͋nm̩ch ÿ͛ng b͡ S
2
: chophépchӑn các tín hiӋu ÿӗng bӝ khác nhau.
S
2
tҥiCH: tӵÿӗng bӝ (U
ÿ
b
= U
th
)
S
2

tҥiEXT: ÿӗng bӝ ngoài (U
ÿ
b
=U
EXT
), tín hiӋu ÿӗng bӝÿѭӧc ÿѭaqua ÿҫuvào
EXT.
S
2
tҥiLINE: ÿӗng bӝ vӟilѭӟi ÿiӋnAC 50Hz (U
ÿ
b
=U
AC50Hz
) lҩytӯ nguӗnnuôi.
+ KĈÿ͛ng b͡ và t̩od̩ng
: k/ÿҥi tín hiӋuU
ÿb
phù hӧpvàtҥoradҥng xung nhӑn
ÿѫncӵc tính có chu kì: T
x
=T
ÿ
b
65
+ T̩o xung ÿ͛ng b͡: chia tҫnU
x
và tҥo ra xung ÿӗng bӝ có chu kì:
T
x

ÿ
b
=nT
x
=nT
ÿ
b
. Xung này sӁÿiӅu khiӇnbӝ tҥo ÿiӋnápquétÿӇ tҥora U
q
răng
cѭatuyӃntínhtheochӃÿӝquét ÿӧihoһc quét liên tөcvàcóchukìT
q
=T
x
ÿ
b
.
+ KĈ X ÿ͙ixͱng
: KĈÿiӋnápquétvàtҥoraÿiӋnápÿӕixӭng ÿӇ ÿѭatӟicһplái
ngang X
1
X
2
.
+ M̩ch vào và KĈ X
: nhұn tín hiӋuU
X
và k/ÿҥi, phân áp phù hӧp.
+ Chuy͋nm̩ch S3
: chuyӇnmҥch lӵachӑnchӃÿӝquét (quét liên tөc, quét ÿӧi)

+ B͡ t̩o ÿi͏n áp quét
: tҥo ÿiӋn áp quét liên tөc (hoһc quét ÿӧi) ÿѭa ÿӃn cһp
phiӃn X
* Kênh ÿi͉ukhi͋nch͇ÿ͡sáng Z: có nhiӋmvө nhұn tín hiӋu ÿiӅuchӃÿӝsáng
U
Z
vào, thӵchiӋnchӑncӵc tính và k/ÿҥi phù hӧprӗi ÿѭatӟilѭӟi ÿiӅuchӃ G cӫa
CRT.
Chѭѫng 4. Máy hiӋn sóng (Ôxilô)
66
Chѭѫng 4. Máy hiӋn sóng (Ôxilô)
2. C̭u t̩o cͯa ͙ng tia ÿi͏n t͵:
Ӕng tia ÿiӋntӱ CTR (Cathode Ray Tube) là 1 ӕng thuӹ tinh hình trө có ÿӝ chân
không cao, ÿҫu ӕng có chӭa các ÿiӋncӵc, phía cuӕi loe ra hình nón cөt, mһt ÿáy
ÿѭӧcphӫ 1 lӟphuǤnh quang tҥo thành màn hình. Cҩutҥogӗm3 phҫn:
Súng ÿiӋntӱ
HӋ thӕng
lái tia
Màn hình
Y
2
Sӧi ÿӕt
F
K
G
A
1
A
2
Y

1
X
1
X
2
R
1
R
2
R
focus
R
bright
-E
A hұu
Lӟp
than chì
Màn huǤnh quang
Hình : S˯ÿ͛c̭ut̩ocͯa ͙ng tia ÿi͏nt͵
67
Chѭѫng 4. Máy hiӋn sóng (Ôxilô)
a) Màn hình: -LӟphuǤnh quang thѭӡng là hӧpchҩtcӫa Phôtpho. Khi có ÿiӋntӱ
bҳntӟi màn hình, tҥivӏ trí va ÿұp, ÿiӋntӱ sӁ truyӅn ÿӝng năng cho các ÿiӋntӱ lӟp
ngoài cùng cӫa nguyên tӱ Phôtpho, các ÿiӋntӱ này sӁ nhҧytӯ mӭcnăng lѭӧng
thҩplênmӭcnăng lѭӧng cao và tӗntҥi trong 1 thӡigianrҩtngҳnrӗitӵ nhҧyvӅ
mӭcnăng lѭӧng thҩpban ÿҫu và phát ra photon ánh sáng.
-Màusҳc ánh sáng phát ra, thӡigiantӗntҥicӫa ÿiӇmsáng(ÿӝ dѭ huy cӫamàn
hình) sӁ phө thuӝcvàohӧpchҩtcӫa Phôtpho (tӯ vài Ps ÿӃnvàis).
b) Súng ÿi͏n t͵
: gӗm sӧi ÿӕt F, catӕt K, lѭӟi ÿiӅu chӃ G (M), các anӕt A

1
,A
2
.
NhiӋm vө: tҥogiatӕcvàhӝitө chùm tia ÿiӋntӱ
-CácÿiӋncӵccódҥng hình trө, làm bҵng Niken, riêng Katӕtcóphӫ mӝtlӟpÔxit
kim loҥi ӣÿáy ÿӇ tăng khҧ năng bӭcxҥÿiӋntӱ.
-CácÿiӋncӵc phía sau thѭӡng có vành rӝng hѫn ÿiӋncӵc phía trѭӟcvàcónhiӅu
vách ngăn Æcác chùm ÿiӋntӱ không ÿiquáxatrөc ӕng
Æ viӋchӝitө sӁ dӉ dàng
hѫn. Vӟicҩutҥo ÿһcbiӋtcӫa các ÿiӋncӵcnhѭ vұysӁ tҥora1 tӯ trѭӡng không
ÿӅu ÿһcbiӋtcóthӇ hӝitө và gia tӕc chùm tia.
68
Chѭѫng 4. Máy hiӋn sóng (Ôxilô)
Nguӗncҩp: U
K
= -2kV
U
KG
= 0-50V
U
A2
= 0V
U
A1
= 300V
+ Lѭӟi ÿiӅuchӃ G ÿѭӧccungcҩp ÿiӋnápâmhѫnso vӟiK vàÿѭӧc ghép sát K
ÿӇ dӉ dàng cho viӋc ÿiӅuchӍnh cѭӡng ÿӝ cӫa chùm ÿiӋntӱ bҳntӟimànhình.
+ ChiӃtáptrênG (ÿiӅuchӍnh ÿiӋnáp) thѭӡng ÿѭӧc ÿѭarangoàimһt máy và ký
hiӋulàBright hoһc Intensity dùng ÿӇ ÿiӅuchӍnh ÿӝ sáng tӕicӫadaoÿӝng ÿӗ

trên màn hình.
+ AnӕtA
2
(Anӕtgiatӕc) thѭӡng ÿѭӧcnӕi ÿҩt ÿӇ tránh méo dao ÿӝng ÿӇ khi
ÿiӋnápcungcҩpchocácÿiӋncӵc không phҧilàÿiӋnápÿӕixӭng.
+ AnӕtA
1
(Anӕthӝitө) cNJng có chiӃtápÿiӅuchӍnh ÿѭarangoàimһtmáy, ký
hiӋu là Focus, dùng ÿӇ ÿiӅuchӍnh ÿӝ hӝitө cӫa chùm tia ÿiӋntӱ trên màn hình.
69
Chѭѫng 4. Máy hiӋn sóng (Ôxilô)
c) H͏ th͙ng lái tia: có nhiӋmvө làm lӋch chùm tia ÿiӋntӱ bҳntӟimànhìnhtheo
chiӅu ÿӭng hoһcchiӅu ngang cӫamànhình.
Cҩutҥogӗm2 cһpphiӃnlàmlӋch ÿѭӧc ÿһttrѭӟc, sau và bao quanh trөccӫa ӕng.
+ Cһpláiÿӭng Y
1
Y
2
.
+ Cһp lái ngang X
1
X
2
.
ya
70
* Xét quƭÿ̩ocͯa chùm tia ÿi͏nt͵ khi ÿiqua ÿi͏ntr˱ͥng cͯa2 an͙tA
1
, A
2

:
+ U
A2
> U
A1
Æ ÿѭӡng sӭc ÿiӋntrѭӡng có chiӅu ÿitӯ A
2
ÿӃnA
1
+ e
-
chuyӇn ÿӝng theo chiӅutӯ A
1
tӟiA
2
nên nó ÿӗng thӡichӏutácÿӝng cӫa2
thành phҫnlӵc, 1 thành phҫntheophѭѫng vuông góc vӟi chùm tia và 1 thành
phҫndӑc theo chùm tia.
+ Tҥi ÿiӇm A: chùm e
-
có khuynh hѭӟng chuyӇn ÿӝng dӑctheophѭѫng trөc ӕng,
ÿӗng thӡihӝitө vӟi nhau theo phѭѫng bán kính cӫa chùm tia
+ Tҥi B: thành phҫnlӵctheophѭѫng bán kính ÿәichiӅungѭӧclҥi Æ chùm e
-
có
khuynh hѭӟng phân kì khӓitâmtheophѭѫng bán kính.
Chѭѫng 4. Máy hiӋn sóng (Ôxilô)
Tuy nhiên do cҩutҥocӫa các ÿiӋncӵc, sӵ
phân bӕ cӫa ÿѭӡng sӭc ӣ B ít bӏ cong hѫn
ӣ phҫnvӏ trí ÿiӇmA Æ phân lѭӧng vұn

tӕctheophѭѫng bán kính ӣ B < ӣÿiӇmA
Æ khuynh hѭӟng hӝitө cӫachùme
-
>
khuynh hѭӟng phân kì.
71
Chѭѫng 4. Máy hiӋn sóng (Ôxilô)
* Xét ÿ͡ l͏ch cͯa tia ÿi͏nt͵ theo chi͉u ÿͱng:
Khi U
y
= 0, tia ÿiӋntӱ bҳntӟi chính giӳamànhìnhtҥi ÿiӇmO.
Khi U
y
z 0, ÿiӋntrѭӡng giӳacácphiӃnlàmlӋch sӁ làm lӋch quӻÿҥocӫatia
ÿiӋntӱ theo chiӅu ÿӭng và bҳntӟi màn hình tҥivӏ trí M, lӋch 1 khoҧng là y.
L
y
: khoҧng cách tӯ cһpláiÿӭng ÿӃnmànhình.
l
y
: chiӅudàicӫa các cһpphiӃnlàmlӋch.
d
y
: khoҧng cách giӳa 2 phiӃnlàmlӋch.
U
A
: ÿiӋnápgiatӕccӫa ӕng tia (phө thuӝcvàoU
A2
và K).
dy

A
2
Uy
Y
1
Y
2
ly
Ly
y
M
O
chùm e
-
+
-
Màn hình
2
yy y
o
yy
yA
UlL
ySU
dU

2
yy
oy
yy

A
lL
y
S
UdU

ÿӝ nhҥycӫa ӕng
tia ÿiӋntӱ
72
Tѭѫng tӵ, ÿӝ lӋch cӫa tia ÿiӋntӱ theo chiӅu ngang:
* Nguyên lý t̩o ̫nh trên màn máy hi͏n sóng:
ÿiӅu khiӇn ÿӗng thӡitiaÿiӋntӱ theo 2 trөc: trөcthҷng ÿӭng và trөcnҵm
ngang, nghƭalàÿӗng thӡi ÿѭavàoÿèn ӕng tia ÿiӋntӱ 2 ÿiӋnápÿiӅu khiӇnU
Y
và U
X
. Giҧ sӱÿѭa vào kênh Y và ÿѭatӟicһpláiÿӭng Y
1
Y
2
;
ÿѭatӟicһp lái ngang X
1
X
2
Î ÿiӋnáptrêncáccһp lái tia nhѭ sau:
2
xx x
ox x
xA

UlL
x
SU
dU

Chѭѫng 4. Máy hiӋn sóng (Ôxilô)
sin .
th m
UU t
Z

ta
q
U .
y
S
th
U
yy
U
y
U
21
oy
S
y
K
y
S

73
* M̩ch t̩o ÿi͏nápquétÿͫi (mҥch Boostrap)
Nhұn xét sѫ bӝ:
- D thông, tҫng T
1
hoҥt ÿӝng nhѭ 1 mҥch TF ÿѫn giҧn, T
1
-khoá ÿiӋn tӱ.
- ĈiӋn áp trên tө C Æ T
2
Æ C*. ĈiӋn áp bù ÿѭa vӅÿiӇm X ÿӇ bù méo do sӵ
giҧm dòng ÿiӋn trên R gây ra.
Hoҥt ÿӝng
:
1. Trҥng thái ban ÿҫu (t
1
 t  0):
- D thông: U
X
= E
C
–U
D
# E
C
-T
1
thông bão hoà: U
C
= U

Cbh
# 0V
-T
2
k/ÿҥi C chung nên: U
RE
= U
q
# 0V
-U
C*
= U
X
-U
q
# E
C
Chѭѫng 4. Máy hiӋn sóng (Ôxilô)
74
Chѭѫng 4. Máy hiӋn sóng (Ôxilô)
2. Trҥng thái tҥo U
q
(t
3
 t  t
1
):
t = t
1
: U

ÿk
có ÿӝ rӝng W = t
3
-t
2
T
1
tҳt Æ tө C nҥp ÿiӋn theo 2 giai ÿoҥn:
Giai ÿo̩n 1: t
1
 t <t
2
Khi D còn thông, khi C nҥp ÿiӋn Æ U
C
tăng Æ U
q
tăng, thông qua tө C* làm cho
U
X
tăng, nhѭng D còn thông nên U
q
tăng
theo qui luұt ÿѭӡng cong.
Giai ÿo̩n 2:
khi t = t
2
: U
X
tăng lӟn hѫn E
C

. U
X
tăng
theo qui luұt tuyӃn tính vì khi U
C
tăng Æ U
q
tăng và do C* >> C nên U
X
tăng tѭѫng ӭng.
U
R
= U
X
–U
C
= const
Æ I
R
=const Æ dòng nҥp cho tө C
không ÿәi, vӟi thӡi gian nҥp t
q
= t
3
–t
2
.
75
Chѭѫng 4. Máy hiӋn sóng (Ôxilô)
3. Trҥng thái hӗi phөc:

t = t
3
: kӃt thúc xung ÿҫu vào. T
1
bão hoà, tө C phóng ÿiӋn qua T
1
Æ U
C
giҧm
nên U
q
giҧm Æ U
X
giҧm.
t = t
4
: U
X
d E
C
Æ D thông trӣ lҥi.
D thông, tө C* ÿѭӧc nҥp bә sung, khi C* ÿѭӧc nҥp ÿҫy thì thӡi gian
hӗi phөc kӃt thúc.
Nhұn xét
:
-Trong giai ÿoҥn tҥo quét t
q
, U
C
tăng tuyӃn tính nhӡ nguӗn nҥp chính là C* có

trӏ sӕ cӵc lӟn ÿӇ tích ÿiӋn (làm nhiӋm vө giӕng nhѭ nguӗn 1 chiӅu nҥp cho C).
-ĈӇ giҧm méo phi tuyӃn Æ tҫng KĈ T
2
phҧi ÿѭӧc ÿiӅu chӍnh sao cho k
U
ĺ 1
(R ÿӫ lӟn).
-Tө C* phҧi lӟn nhѭng không quá lӟn vì nӃu quá lӟn thì thӡi gian hӗi phөc cӫa
mҥch tăng.
-Tө C phҧi nhӓ nhѭng không ÿѭӧc chӑn quá nhӓ vì nӃu quá nhӓ thì nó có giá trӏ
tѭѫng ÿѭѫng nhѭ tө kí sinh Æ mҥch làm viӋc không әn ÿӏnh.
76