Vai trò của kinh tế trong phát triển báo chí và tác động của báo chí trong phát triển kinh tế

Website: Email : Tel : 0918.775.368

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI Và NHÂN VĂN
KHOA BÁO CHÍ
----------

BÀI CUỐI KỲ
QUẢN LÝ KINH DOANH BÁO CHÍ
Vai trị của kinh tế trong phát triển báo chí và tác động của báo chí trong
phát triển kinh tế


PHẦN MỞ ĐẦU
Ngay từ khi ra đời báo chí đã ngày càng phát huy vai trị và sức mạnh
của nó trong cuộc đấu tranh giành và giữ quyền lực chính trị của các thế lực,
các giai cấp; trong tiến trình phát triển kinh tế văn hoá xã hội; trong việc nâng
cao dân trí, giáo dục nhân cách con người.
Báo chí muốn phát triển, ngoài những yếu tố nội lực ra thì các mối
quan hệ tương tác khác với các lĩnh vực trong đời sống kinh tế, chính trị, văn
hố xã hội có chi phối sự phát triển của ngành báo chí hay khơng? Đó là phân
tích vai trị của báo chí trong sự phát triển kinh tế, và ngược lại: vai trò của
kinh tế trong sự phát triển của báo chí. Ngày nay báo chí và kinh tế là hai yếu
tố có mối quan hệ gắn chặt, tương hỗ với nhau. Nền kinh tế thị trường cùng
với sự phát triển như vũ bão của khoa học công nghệ đã làm nên một nền
cơng nghiệp báo chí hùng mạnh, giúp cho q trình “làm báo” dễ dàng hơn,
tiếp cận được cơng chúng nhanh hơn, đáp ứng được nhu cầu giải trí, thơng tin
của độc giả gần như ngày lập tức.
Báo chí cũng tác động ngược lại đối với nền kinh tế. Trong nền kinh tế
thị trường như hiện nay, thì báo chí và thơng tin cũng là sản phẩm để mua bán
thơng qua hệ thống phát hành riêng của nó. Bởi lẽ, trong một xã hội hiện đại,

trong một kỷ nguyên thơng tin, ai nắm được thơng tin người đó sẽ chiến
thắng. Mỗi một cơ sở báo chí giàu mạnh là góp phần làm nên một nền kinh tế
phát triển.
Mối quan hệ giữa báo chí và kinh tế có thể xem là mối quan hệ tương
hỗ. Tuy nhiên, cái dòng chảy hai chiều này chẳng phải bao giờ cũng êm ả.
Vậy hãy đi sâu tìm hiểu, phân tích để biết phần nào thực chất về mối quan hệ
giữa hai lĩnh vực quan trọng: Báo chí và Kinh tế.

2


PHẦN I
VAI TRỊ CỦA BÁO CHÍ
ĐỐI VỚI SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ

Đầu năm 2007, cả nước đã có 687 cơ quan báo chí với hơn 800 ấn
phẩm, gồm 172 tờ báo, 448 tạp chí, 67 đài phát thanh, truyền hình, 5 báo điện
tử, 105 trang tin điện tử của các cơ quan báo chí và hàng nghìn trang điện tử
của các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp.
Trong những năm qua, báo chí Việt Nam đã có nhiều đổi mới và vươn
lên mạnh mẽ, phong phú về nội dung, đẹp đẽ về hình thức, đa dạng về chủng
loại. Phần lớn các cơ quan báo chí hoạt động đúng tơn chỉ, mục đích, bảo đảm
định hướng chính trị, thực hiện tốt chức năng vừa là cơ quan ngôn luận của
Đảng, Nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội, vừa là diễn đàn của nhân dân.
Sự phát triển mạnh mẽ của ngành báo chí nước ta thì phải khẳng định
ngành báo chí khơng những có tác động tích cực lên mọi mặt đời sống xã hội
mà còn thúc đẩy sự phát triển trong ngành kinh tế, đặc biệt là các doanh
nghiệp.
Trước hết, báo chí Việt Nam là cơ quan ngơn luận của Đảng, Nhà nước
và là diễn đàn của nhân dân. Vì vậy mà có thể xem báo chí là cơng cụ phục vụ

cho việc tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật
của nhà nước đến các doanh nghiệp và quần chúng nhân dân. Báo chí đã góp
phần định hướng cho các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh theo đúng luật
pháp đã quy định. Các doanh nghiệp hoạt động sản xuất, kinh doanh cần có
sự năng động, sáng tạo nhưng luôn phải song hành với việc tuân thủ đúng
hành lang pháp lý. Báo chí làm nhiệm vụ kết nối giữa lý luận và thực tiễn,
nghĩa là góp phần làm sáng tỏ chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách

3


pháp luật của nhà nước để doanh nghiệp thực hiện đầy đủ, có hiệu quả quyền
lợi và nghĩa vụ của mình. Các tác phẩm báo chí đã đem đến cho cơng chúng
(trong đó có doanh nghiệp) hiểu và nắm rõ những tư tưởng cơ bản, những nội
dung cụ thể mà đường lối chính sách, pháp luật phát triển kinh tế của Đảng và
Nhà nước đã ban hành. Báo chí đi sâu phân tích, gợi ý hướng đi đúng đồng
thời chỉ ra những hạn chế, bất cập trong quá trình hoạt động của các doanh
nghiệp. Chính nhờ báo chí mà các doanh nghiệp định hướng đúng đắn con
đường phát triển sao cho phù hợp với chủ trương đường lối của Đảng. Đó là
nền tảng cần thiết tồn tại của mỗi doanh nghiệp để từ đó phát triển mạnh mẽ,
tích cực giúp doanh nghiệp đứng vững trên con đường kinh tế.
Đặc biệt, báo chí chính là diễn đàn để cộng đồng doanh nghiệp bày tỏ ý
kiến, quan điểm, nguyện vọng đề đạt với cơ quan Nhà nước. Từ đó có tác
động tạo ra những thay đổi, điều chỉnh một cách tích cực trong việc ban hành
các chính sách của Đảng, của Nhà nước đối với các doanh nghiệp, doanh
nhân. Những ý kiến của doanh nghiệp sẽ góp phần tạo ra những đáp ứng tích
cực của các cơ quan Nhà nước trong việc ban hành đổi mới.
Như vậy, thông qua phương tiện thông tin là báo chí, doanh nghiệp sẽ
nhận được những điều kiện thuận lợi cho hoạt động sản xuất kinh doanh của
mình, làm cho thể chế kinh tế sẽ sát với thực tế hoạt động của doanh nghiệp

và tạo điều kiện tốt cho việc tổ chức thực hiện. Thơng qua đó thì hình ảnh của
doanh nghiệp, doanh nhân được phản ánh một cách đậm nét, mang tiếng nói
riêng trên báo chí và có ảnh hưởng thật sự trong cộng đồng xã hội nói chung
và các cơ quan quản lý nhà nước nói riêng. Nói cách khác, báo chí là cầu nối
quan trọng giữa doanh nghiệp với Đảng, Nhà nước và với người lao động,
người tiêu dùng.
Thứ hai, báo chí với nhiệm vụ quan trọng là cung cấp các thông tin, các
vấn đề, sự kiện của mọi mặt đời sống chính trị, kinh tế, văn hố, xã hội. Vì
4


vậy mà báo chí hàng ngày, hàng giờ theo sát để chuyển tải, cung cấp và phản
ánh một cách kịp thời những vấn đề kinh tế trong và ngoài nước. Nhìn chung
những năm gần đây, thơng tin kinh tế trong báo chí ngày càng đa dạng, phong
phú và đa diện hơn, đáp ứng nhu cầu cho các doanh nghiệp trong nước cũng
như các nhà đầu tư nước ngoài đến Việt Nam. Chúng ta có thể tìm thấy đủ các
loại thơng tin kinh tế trên báo chí như: Thơng tin về nguồn vốn, đối tác kinh
doanh, chính sách kinh tế, thị trường kinh doanh, tâm lý người tiêu dùng,
khoa học công nghệ, thị trường nhân cơng, đào tạo lao động… Đó là những
đóng góp tích cực khơng thể phủ nhận của báo chí đối với cơng cuộc đối mới
nền kinh tế nước ta.
Chính nhờ sự giúp đỡ thơng tin khơng thể thiếu của ngành báo chí đã
góp phần cho doanh nghiệp xác định được chiến lược kinh tế đúng đắn. Kênh
thông tin trên báo chí đã giúp cho các doanh nghiệp xây dựng chiến lược kinh
doanh, tìm hiểu thị trường, tìm nguồn vốn, tìm đối tác kinh doanh, ứng dụng
khoa học công nghệ, đổi mới thiết bị, nâng cao chất lượng hàng hố, giảm giá
thành sản phẩm… Đồng thời báo chí cũng có thể xem là diễn đàn giữa doanh
nghiệp và người tiêu dùng. Nhờ nắm bắt được thị hiếu chung của người tiêu
dùng, thị trường chung ở trong nước cũng như quốc tế, thơng qua thơng tin từ
các loại hình báo chí mà doanh nghiệp sẽ tìm ra con đường và chiến lược kinh

tế đúng. Như vậy, các doanh nghiệp sẽ phát triển mạnh mẽ tạo ra sự phát triển
sôi động cho nền kinh tế nước ta.
Mặt khác, báo chí là cầu nối quan trọng trong việc tăng cường các mối
liên doanh, liên kết giữa các doanh nghiệp cùng ngành, cùng nghề, giữa các
doanh nghiệp có khả năng bổ sung lẫn nhau, hỗ trợ cho nhau trong sản xuất,
kinh doanh. Những thơng tin phân tích của báo chí là những gợi ý tốt cho các
doanh nghiệp mở rộng hoặc thu hẹp phạm vi, thay đổi tính chất của các mối
liên kết trong hoạt động quản lý kinh doanh.

5


Báo chí cũng tích cực tuyên truyền cho các doanh nghiệp các vấn đề về
văn hố doanh nghiệp. Đó là những bài học đăng ký thương hiệu, chữ “tín”
trong kinh doanh, các bài học về hoạt động kinh doanh không minh bạch…
được đăng tải trên mọi loại hình báo chí. Đó là những cảnh báo giúp cho
doanh nghiệp có những kiến thức, kinh nghiệm và cái nhìn đúng đắn trong
hoạt động sản xuất, kinh doanh, trong mối quan hệ doanh nghiệp với doanh
nghiệp để cạnh tranh một cách lành mạnh, tích cực hơn.
Đồng thời báo chí với ưu thế cung cấp thơng tin của mình đã đi sâu tìm
hiểu về các doanh nghiệp, doanh nhân. Phản ánh, cung cấp cho cộng đồng xã
hội nói chung và nền kinh tế nói riêng những gương sáng về các doanh nghiệp
phát triển, về các doanh nhân giỏi.
Báo chí ln đi sát để thấu hiểu, cảm thông và phản ánh một cách đầy
đủ, chân thực, sinh động, rộng rãi và toàn diện nền kinh tế nước ta cũng như
đời sống của các doanh nghiệp, doanh nhân. Đó vừa là sứ mạng cao cả của
báo chí, vùa là trách nhiệm xã hội và nghĩa vụ của những người làm báo.
Tuy nhiên, thông tin từ báo chí ln có tính hai mặt. Nếu như đó là sự
phản ánh trung thực, tích cực thì nó sẽ có tác dụng hữu hiệu, thúc đẩy sự phát
triển của doanh nghiệp. Ngược lại, nếu những thông tin thiếu căn cứ, phản

ánh khơng khách quan hay sai sự thật thì sẽ làm tổn hại đến hình ảnh, uy tín
của doanh nghiệp, thậm chí cịn kìm hãm sự phát triển của doanh nghiệp và
đem đến những thiệt hại về kinh tế. Vì vậy, doanh nghiệp rất cần có sự hỗ trợ
thơng tin từ báo chí với những bài viết khách quan, phản ánh chính xác sự
việc. Cũng như vậy, doanh nghiệp cần chủ động hợp tác cung cấp thông tin,
tạo điều kiện thuận lợi cho báo chí tác nghiệp. Đây vừa là nghĩa vụ vừa là
quyền lợi của doanh nghiệp.

6


PHẦN II
VAI TRÒ CỦA KINH TẾ
ĐỐI VỚI SỰ PHÁT TRIỂN BÁO CHÍ

Sự nghiệp cơng nghiệp hố trong thế kỷ XIX đã thúc đẩy các ngành
khoa học kỹ thuật phát triển, tạo ra tiền đề cơ sở vật chất cho sự đổi mới kỹ
thuật truyền thông đại chúng. Vào đầu thế kỷ XX, sự thay đổi lớn lao về nhận
thức là truyền thông phát triển nhờ kỹ thuật khoa học không ngừng được nâng
cao. Khoa học công nghệ phát triển cao chứng tỏ sự thăng tiến mạnh mẽ của
nền kinh tế. Chính vì vậy, có thể nói vai trị của kinh tế trong việc phát triển
báo chí là vơ cùng quan trọng. Sự phát triển kinh tế vào đầu thế kỷ XVI cũng
góp phần mang tính chất quyết định cho báo chí hiện đại ra đời một cách
mạnh mẽ. Đó là thời kỳ tích cực hình thành các quan hệ tư sản, sự tăng cường
giao lưu thương mại quốc tế, sự phát triển của khoa học kỹ thuật và văn hoá,
việc phổ cập chữ viết và bắt đầu nhiều hơn đến việc giáo dục con người. Các
thế lực chính trị, các hiệp hội khoa học - xã hội ngày càng tích cực xuất bản
báo, phát tán thông tin gây ảnh hưởng lên nhiều nhóm cơng chúng khác nhau.
Trong q trình phát triển của nền kinh tế toàn cầu, cùng với sự tiến bộ
như vũ bão của khoa học công nghệ hiện đại, nhân loại đã chứng kiến sự bùng

nổ của thông tin truyền thơng. Có được điều đó là nhờ vào nền kinh tế ngày
càng đi lên, máy móc thay thế sức lao động của con người. Nhờ khoa học kỹ
thuật và công nghệ phát triển một cách tiên tiến, đặc biệt là công nghệ thông
tin, đã giúp cho nền báo chí đạt được những thành tựu vĩ đại vào cuối những
năm 70, hệ thống máy tính tồn cầu được kết nối, mạng Internet, xa lộ thông
tin siêu tốc ra đời cùng với hệ thống các phương tiện truyền thông đại chúng
khác đã làm xuất hiện khái niệm “ngơi nhà tồn cầu”. Hệ thống truyền thông

7


đai chúng đã có thể nhanh chóng biến các sự kiện ở bất kỳ nơi nào khác trên
thế giới thành vấn đề mà toàn cầu quan tâm và ngược lại.
Như vậy, với sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế toàn cầu đã tạo cơ
sở cho những phát minh khoa học kỹ thuật hiện đại ra đời, phát triển và nâng
cao, giúp ích cho khơng chỉ các lĩnh vực khác trong đời sống con người, mà
đặc biệt nó có vai trị quan trọng cho truyền thơng nói chung và báo chí nói
riêng cùng phát triển.
Nền kinh tế ngày càng phát triển thì các doanh nghiệp hoạt động càng
cần thiết phải có sự hỗ trợ, giúp đỡ của các cơ quan báo chí. Bởi lẽ, một
doanh nghiệp muốn xây dựng thương hiệu và đưa thương hiệu, hình ảnh,
thơng tin về sản phẩm của mình đến cho người tiêu dùng thì nhất thiết phải
nhờ đến các phương tiện thông tin đại chúng, đặc biệt là báo chí. Hay nói
cách khác là doanh nghiệp đó muốn quảng cáo các sản phẩm của mình đến
người tiêu dùng trên tất cả mọi phương tiện thơng tin. Báo chí được lựa chọn
như một phương thức hữu hiệu và nhanh chóng nhất để quảng bá rộng rãi cho
doanh nghiệp. Lúc này mối quan hệ giữa doanh nghiệp và báo chí cũng nằm
trong mối quan hệ kinh tế thị trường. Tức là, báo chí sẽ thu lại được lợi nhuận
cho mình từ lĩnh vực quảng cáo. Mở bất kỳ tờ báo nào người đọc cũng thấy
các thông tin quảng cáo, bất kỳ chương trình truyền hình hấp dẫn nào cũng có

các clip quảng cáo chen vào. Dù muốn hay khơng thì quảng cáo cũng trở
thành một hiện tượng thường nhật của đời sống xã hội Việt Nam. Đó cịn xuất
phát từ nhu cầu rất cần thiết của các doanh nghiệp. Có thể nói, doanh thu từ
quảng cáo đã đem lại cho báo chí những lợi nhuận khổng lồ, từ đó các cơ sở
báo chí có điều kiện kinh tế cần thiết và những tiềm năng khác để phát triển
mạng lưới của mình. Thực tế, có những cơ quan báo chí “sống được”, “sống
tốt” chủ yếu là nhờ những khoản lợi nhuận thu được từ lĩnh vực quảng cáo.
Quảng cáo trên báo chí đã trở thành một thị trường hàng trăm tỷ đô la, trong

8


đó Mỹ chiếm 36%, Tây Âu chiếm 30%, Châu á là thị trường đang nổi lên với
mức tăng nhanh ổn định, chiếm 25%. Như vậy, kinh tế càng phát triển thì
hình thức quảng cáo sản phẩm cũng sẽ xuất hiện một cách đa dạng, phong
phú, hấp dẫn hơn với nhiều phương thức khác nhau. Mà làm được điều này
hiện tại chỉ có thể là báo chí.
Những chính sách kinh tế và nền kinh tế thị trường ngày càng phát triển
vươn xa sẽ là cánh cửa mở ra cho hoạt động báo chí những phương trời mới.
Một nền kinh tế mở, năng động thì nhu cầu tìm hiểu, đáp ứng thơng tin sẽ rất
cao. Để có thể đáp ứng được những nhu cầu đó, ngành báo chí phải khơng
ngừng phát triển, khơng ngừng tự hồn thiện mình để khơng tụt hậu. Cũng
như mỗi cá nhân nhà báo phải rèn luyện cho bản thân một phong cách làm
báo chuyên nghiệp, một lối viết vững để phù hợp với thời điểm hiện tại, với
hiện thực đời sống. Chính sự hiện đại, tiến bộ của ngành báo chí và những
người làm báo cùng với sự phát triển, tương tác của một nền kinh tế hiện đại
sẽ là tiền đề để xuất hiện và hình thành nên những tập đồn báo chí. Hiện nay,
Việt Nam gia nhập WTO cũng trở thành một trong những nhân tố thúc đẩy sự
phát triển của nền kinh tế, đồng thời thúc đẩy sự giao lưu văn hoá giữa các
nước, trong đó có sự giao lưu, học tập về phát triển ngành báo chí. Như chúng

ta đã biết, phương Tây có một nền báo chí cực kỳ phát triển và lớn mạnh như:
Thuỵ Điển, Mỹ… Đó là những tập đồn truyền thơng lớn và có sức ảnh
hưởng cực kỳ mạnh mẽ trên tồn thế giới. Có được sự “thịnh vượng” như vậy
là nhờ họ đã biết kinh doanh báo chí. Họ xem báo chí như một cơng ty và
thơng tin chính là mặt hàng để phục vụ cho việc kinh doanh của họ. Vì vậy
mà muốn ngành báo chí phát triển nhất thiết phải dựa vào tiềm năng kinh tế
của chính ngành báo chí đó. Tiềm năng đó nằm trong mối quan hệ tương tác
với các lĩnh lực trong đời sống văn hố, chính trị - xã hội, đặc biệt là của
ngành kinh tế.

9


PHẦN KẾT LUẬN
Quan hệ báo chí - kinh tế là mối quan hệ thực sự cần thiết trong công
cuộc khuếch trương kinh tế hiện nay. Báo chí có vai trị quan trọng đối với
hoạt động và sự phát triển của doanh nghiệp. Ngược lại, sự phát triển của các
doanh nghiệp, của khoa học công nghệ và những yêu cầu mới trong nền kinh
tế tồn cầu đã khiến cho báo chí chuyển mình và phát triển theo. Có thể xem,
mối quan hệ giữa báo chí và doanh nghiệp, doanh nghiệp và báo chí là mối
quan hệ tương hỗ cùng phát triển vì mục tiêu chung của đất nước.
Mối quan hệ giữa báo chí và kinh tế khơng chỉ đem lại những hiệu ứng
tích cực mà bên cạnh đó cũng tồn tại khơng ít những mặt tiêu cực khác. Đó là
tồn tại các bài báo có những nhìn nhận, đánh giá, bình luận thiếu thực tế,
khách quan, ảnh hưởng đến hiệu quả của cơng tác tun truyền, gây khó khăn
và tổn thất về mặt uy tín, kinh tế cho các doanh nghiệp. Hay một số nhà báo
lại lợi dụng chức danh, ngòi bút nhà báo của mình để tư lợi về mặt kinh tế cho
bản thân. Ngược lại, một số doanh nghiệp cũng lợi dụng vào tác dụng của báo
chí để khuyếch trương hoặc che giấu đi những sai phạm của mình.
Hiện nay mối quan hệ giữa báo chí và doanh nghiệp đáng tiếc là chưa

được xây dựng chặt chẽ, thậm chí vẫn còn một khoảng ngăn cách khá rõ.
Khoảng cách này một phần là do báo chí và doanh nghiệp chưa hiểu nhau,
bên cạnh đó là vẫn cịn một lực lượng “nhà báo” dỏm không sống bằng sức
lao động sáng tạo, mà chỉ chuyên đi nhìn vào hầu bao người khác. Tuy nhiên,
đây cũng là thành phần chiếm một bộ phận nhỏ, là điều tiêu cực tất yếu phải
xảy ra trong bất cứ một mối quan hệ hai chiều nào.
Mối quan hệ giữa kinh tế và báo chí là vấn đề đang được xã hội quan
tâm nghiên cứu. Nhiều trường Đại học chuyên ngành đã đưa vấn đề này vào
chương trình giảng dạy để sinh viên, những người chủ tương lai có cảm nhận
tồn diện về thị trường báo chí, trong đó hiểu rõ hơn về cơ chế quản lý và
10


hoạt động kinh doanh báo chí trong nền kinh tế thị trường, cũng như sự tác
động mạnh mẽ của nền kinh tế đối với sự hoạt động và phát triển của nền báo
chí hiện đại. Tại lễ tổng kết Hội thảo “Nâng cao chất lượng báo chí kinh tế
trong giai đoạn hiện nay” (diễn ra ngày 28/6/2007), đồng chí Lê Hồng Vinh –
Phó Trưởng ban Tuyên giáo Trung Ương đã ghi nhận và đánh giá cao vai trị
của báo chí kinh tế trong quá trình đổi mới và phát triển kinh tế đất nước,
đồng thời nhấn mạnh, hoạt động thông tin báo chí là một loại hình hoạt động
khoa học và nhạy cảm, các cơ quan báo chí nói chung và báo chí kinh tế nói
riêng cần phát huy các thế mạnh để làm tốt công tác truyền tải thông tin đến
cơ sở.
Trong mối quan hệ giữa doanh nghiệp, doanh nhân, nền kinh tế nói
chung và báo chí sẽ ngày càng gắn kết, hỗ trợ cho nhau cùng phát triển. Bởi lẽ
trong công cuộc Việt Nam chấn hưng kinh tế và bước ra thế giới hôm nay,
không thể thiếu sự kết hợp chặt chẽ, nhịp nhàng của hai lực lượng này.

11

MỤC LỤC

12