Bảo hộ thương hiệu ở nước ngoài doc

Bảo hộ thương hiệu ở nước ngoài
Những ngày gần đây, dư luận rộ lên câu
chuyện về nguy cơ thương hiệu của Tổng công ty cổ phần Bia-Rượu-
Nước giải khát Sài Gòn (Sabeco) có thể mất vào tay đối tác đã hâm nóng
lại ý thức bảo vệ thương hiệu trong cộng đồng doanh nghiệp.
Đi đòi thương hiệu
Việc đối tác Singapore là Sabeco Asia Pacific sử dụng con dấu có hình
ảnh gần giống như hình ảnh thương hiệu Sabeco đã phần nào cho thấy sự
chủ quan của Sabeco trong việc bảo vệ thương hiệu của mình. Bài viết này
không bàn vào nội dung hợp đồng ký kết cũng như sự vô tình hay hữu ý
trong việc chọn đối tác của Sabeco để dẫn đến những sự cố đáng tiếc như
hiện nay. Chỉ nhân đây xin nhắc lại những câu chuyện thương hiệu đã bị
đối tác nước ngoài chiếm đoạt và một vài gợi ý để giúp doanh nghiệp bảo
vệ tài sản vô hình của mình: thương hiệu.
Kẹo dừa Bến Tre thường được nhắc đến như một trường hợp đầu
tiên, và cũng là trường hợp hy hữu có được một cái kết có hậu về
chuyện đi đòi thương hiệu của mình ở nước ngoài.
Năm 1998, doanh số tiêu thụ kẹo dừa Bến Tre ở Trung Quốc đang tăng
cao thì đột ngột giảm mạnh do một đối tác làm nhái và đăng ký độc quyền
nhãn hiệu này ở Trung Quốc. Bà Hai Tỏ, chủ nhãn hiệu kẹo dừa Bến Tre,
đã phải bao phen vất vả, hết gõ cửa chính quyền đến gặp gỡ giới truyền
thông nước này để chứng minh kẹo dừa Bến Tre là của Việt Nam. Năm
1999, bà thành công trong việc đòi lại tên thương hiệu.
Thương hiệu Vinataba của Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam dẫu đã được
đăng ký sở hữu trí tuệ trong nước từ năm 1990, nhưng đến năm 2001, khi
đăng ký bảo hộ nhãn hiệu ở một số Quốc Gia, mới hay là thương hiệu này
đã được Công ty Putra Satbat Industry của Indonesia “đăng ký giùm” ở 13
nước. Điều này đồng nghĩa sản phẩm Vinataba không thể xuất khẩu sang
các quốc gia đó, vì sẽ vi phạm luật sở hữu trí tuệ, hàng thật sẽ biến thành
hàng giả. Trong 13 thị trường trên có các thị trường láng giềng quan trọng
như Trung Quốc, Lào và Campuchia. Phải tìm đủ mọi cách, trải qua bao

phen tranh đấu, tốn nhiều tiền của, công sức, nhưng cho đến nay, theo
một chuyên gia, Vinataba mới chỉ giành lại được thương hiệu của mình ở
Campuchia.
Những rắc rối của nhãn hiệu mì ăn liền Vifon ở Ba Lan, bia Sài Gòn ở Mỹ,
bánh phồng tôm Sa Giang tại Pháp và hàng loạt câu chuyện bị đánh cắp
thương hiệu khác, theo các chuyên gia, đã phần nào đánh động ý thức bảo
vệ thương hiệu của doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp lớn trong
nước.
Điểm chung của những trường hợp trên là sản phẩm thật của doanh
nghiệp sẽ trở thành hàng giả, hàng nhái khi đi vào các thị trường đã được
phía đối tác đăng ký bảo hộ trước. Điều đó cũng đồng nghĩa cơ hội kinh
doanh ở đó bị khép lại nếu không chịu mất một khoản tiền lớn để “chuộc”
lại tên mình.
Để tránh rủi ro
Theo các chuyên gia, tuy đã có nhiều trường hợp bị đánh cắp thương hiệu,
thế nhưng việc bảo hộ thương hiệu ở nước ngoài vẫn chưa được doanh
nghiệp Việt Nam quan tâm đúng mức. Vì thế, trong tương lai sẽ tiếp tục có
doanh nghiệp khác đi theo vết xe đổ. Bởi bản thân doanh nghiệp Việt Nam
chưa thực sự chú trọng hoặc chưa đủ tiềm lực để có thể đăng ký bảo hộ
thương hiệu ở nhiều quốc gia khác nhau. Doanh nghiệp chưa thể tiên liệu
trước việc phát triển và mở rộng đến các thị trường mới.
Bên cạnh đó, các doanh nghiệp nước ngoài đã đi trước doanh nghiệp
trong nước khá xa. Vì thế nhiều tổ chức, doanh nghiệp đã dò xét, đánh giá
những doanh nghiệp trong nước có khả năng phát triển và đăng ký bảo hộ
thương hiệu hay tên miền ở nước sở tại trước, với một chi phí khá rẻ. Mục
đích là sẽ bán lại cho các doanh nghiệp nạn nhân sau này. Ngay ở Việt
Nam cũng đã xảy ra hiện tượng doanh nghiệp nhập khẩu, làm đại lý đã
nẫng tay trên nhãn hiệu thương mại của doanh nghiệp nước ngoài.
Trong khi đó, các doanh nghiệp nước ngoài luôn có những bước đi rất bài
bản trong việc xây dựng, đăng ký bảo hộ thương hiệu. Một luật sư ở Hà

Nội cho biết, ba năm trước đây, văn phòng của ông nhận được một câu
hỏi dài 10 trang của một doanh nghiệp nước ngoài, đại ý nói rằng để có thể
bảo hộ một sản phẩm với kích thước, hình dáng, hoa văn như thế… thì
cần tiến hành ra sao để phù hợp pháp luật Việt Nam. Bẵng đi một thời
gian, đến đầu năm 2010, văn phòng của ông lại nhận được hai yêu cầu
của doanh nghiệp trên đăng ký bảo hộ nhãn hiệu và kiểu dáng công nghiệp
cho hai sản phẩm… iPhone 3G và iPhone 4.
Như vậy, có thể nói, đối với các doanh nghiệp lớn ở nước ngoài, chuyện
bảo hộ thương hiệu của họ rất được chú trọng. Họ luôn có được sự chuẩn
bị hết sức chu đáo và bài bản trong việc này.
Để tránh những rủi ro có thể gặp, mà lúc đó chi phí kiện tụng cho việc đòi
lại thương hiệu của mình sẽ lớn gấp nhiều lần so với mức phí đăng ký bảo
hộ sở hữu trí tuệ trước, các chuyên gia khuyên doanh nghiệp cần chú
trọng đến việc đăng ký bảo hộ thương hiệu ở nước ngoài.
Tiến sĩ Trần Lê Hồng, Giám đốc Trung tâm Thông tin, Cục Sở hữu trí tuệ,
cho biết có hai cách để đăng ký nhãn hiệu ở nước ngoài là đăng ký theo
thỏa ước và nghị định thư Madrid và đăng ký trực tiếp tại nước sở tại. Việc
đăng ký theo cách thứ nhất, thông qua Cục Sở hữu trí tuệ, có cái lợi là có
thể đăng ký cùng lúc ở nhiều nước với chi phí khá rẻ, khoảng 200-300 đô
la Mỹ cho 10 năm đầu bảo hộ. Trong khi đó, nếu đăng ký trực tiếp tại từng
nước, các doanh nghiệp tốn khá nhiều chi phí dịch vụ, thường lên tới hàng
ngàn đô la Mỹ/lần và cũng chỉ đăng ký được ở từng nước.
Theo bà Nguyễn Thị Hồng Anh, luật sư thành viên, Trưởng bộ phận Sở
hữu trí tuệ và công nghệ Công ty Luật Indochine Counsel, việc đăng ký
bảo hộ nhãn hiệu là cơ sở pháp lý cho việc bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ
của nhãn hiệu. Đây cũng là cơ sở pháp lý để doanh nghiệp thực hiện các
cuộc xúc tiến thương mại, quảng bá thương hiệu, hay xử lý các tranh chấp
về thương hiệu do chính mình gầy dựng.