GIỚI THIỆU CHUNG VỀ NỀN BÁO CHÍ HOA KÌ

Website: Email : Tel : 0918.775.368
PHẦN 1. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ NỀN BÁO CHÍ HOA KÌ
1. Phân cấp chính quyền của nền cộng hoà Hoa Kỳ
Một cây bút giỏi của hãng thông tấn Associated Press (AP) đã có lần phát
biểu rằng từ lúc chúng ta mở mắt vào ban sáng đến khi chúng ta nhắm mắt ngủ
lúc tối, cuộc sống chúng ta được điều tiết bởi chính quyền. Các sắc lệnh, luật lệ
và quy định chi phối cả tin tức truyền đi trên đài phát thanh có chương trình báo
thức sang lẫn gói thức ăn dùng lót dạ lúc nửa đêm.
Không gì ngạc nhiên khi người làm báo không sớm thì muộn cũng phải
biết cách thức chính quyền làm việc, phục vụ hay điều tiết công việc của dân
chúng và các nhà báo. Trong đời làm báo của một phóng viên, hiếm có bài báo
nào không liên quan đến một hội đồng, một uỷ ban, một cơ quan nào đó của hệ
thống chính quyền khổng lồ.
Hệ thống kiểm soát và cân bằng trong chính quyền Hoa Kì phân thành
những vai trò khác nhau cho các viên chức chính phủ. Chính quyền thành phố,
hạt, tiểu bang…tất cả đều được phân chia quyền lực và thẩm quyềnthực hiện ba
chức năng thiết yếu khác nhau: hành pháp ( quản lí), lập pháp ( luật sư) và tư
pháp ( toà án).
Ở mức độ liên bang, người đứng đầu hành pháp là Tổng thống Hoa Kỳ,
và sự uỷ quyền của Tổng thống được đại diện bằng những nhân viên hành pháp
chỉ định có mặt ở mọi thành phố bên ngoài thủ đô Oashington. Ngành lập pháp
liên bang - Quốc hội, cũng hiện diện ở từng đại phương qua văn phòng của nghị
sĩ Quốc hội. Ngành tư pháp liên bang được lãnh đạo bởi chín vị thẩm phán của
Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ, khắp nước có những toà án liên bang thấp cấp hơn:
toà án thẩm liên bang, Toà sơ thẩm liên bang, thấp nhất là Toà dự thẩm.
,,

1
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Ở mức độ Tiểu bang, ngành hành pháp đứng đầu là Thống đốc, người
được bổ nhiệm chỉ huy cơ quan cầm quyền tiểu bang. Ngành lập pháp có cơ

quan lập pháp tiểu bang, thu nhận hàng trăm nhân viên tiểu bang có trách nhiệm
trực tiếp trước cơ quan lập pháp. Hệ thống toà án tiểu bang đứng đầu là Toà án
tối cao tiểu bang, và bên dưới là những cấp toà phúc thẩm, toà án hình sự và toà
án dân sự.
Ở mức độ huyện ( country), ngành hành pháp và lập pháp thường kết hợp
với nhau thành Hội đồng huyện ( country commission), đứng đầu là Chủ tịch
Hội đồng. Tuy thế, trong vài khu vực được phép, tổ chức hành pháp huyện được
hội đồng chỉ định hay được bầu cử để giữ nhiệm vụ cai trị hàng ngày của cơ
quan hành pháp huyện. Dù được chỉ định hay bầu cử, tổ chức hành pháp huyện,
một cách tổng quát, thực hiện chính sách lập pháp được đưa ra bởi những uỷ
viên hội đồng. Ngành tư pháp được đại diện qua những toà án huyện.
2. Luật pháp về báo chí tại Hoa Kỳ
Pháp luật và quản lý nhà nước trong lĩnh vực báo chí thể hiện ở các yêu
cầu đòi hỏi của quyền con người và xác định trách nhiệm của Nhà nước đối với
việc đảm bảo quyền con người trong lĩnh vực báo chí.
Hiến pháp Hoa Kỳ năm 1791 đã khẳng định: “ Quốc Hội không được làm
luật để ngăn cấm hoặc giảm bớt: tự do ngôn luận, tự do báo chí và tự do hội họp
biểu tình trong ôn hoà” ( Tu chính án số 1). Hơn 200 năm qua, đây vẫn là tuyên
ngôn cơ bản, quan trọng bậc nhất đối với hoạt động báo chí trong sự quản lí và
pháp luật của nhà nước. Hiến pháp Hoa kỳ, nền tảng của hệ thống chính quyền
Mỹ, chắc sẽ không được 13 tiểu bang sáng lập liên bang phê chuẩn nếu không
có 10 điều tu chính, gọi là Đạo luật về Dân quyền, nhằm bảo vệ quyền tự do cá
nhân. Không phải là một điều ngẫu nhiên mà quyền tự do phát biểu của báo chí
,,

2
Website: Email : Tel : 0918.775.368
đã đứng hàng đầu trong số các khoản tu chính này. Đối với các nhà Lập quốc,
tức là những người soạn thảo Hiến pháp và Đạo luật về Dân quyền, những tài
liệu in - thường là nhật báo và tập sách nhỏ - lúc đó là các phương tiện truyền

thông. Vì vậy trong khoản Tu chính Thứ nhất đã dùng từ "press" (máy in).
Trong suốt lịch sử Hoa kỳ, tự do ngôn luận và báo chí, vì đã được đề cập tới
cùng với nhau trong khoản Tu chính Thứ nhất, đã luôn luôn liên hệ mật thiết với
nhau trong tâm trí của công chúng cũng như của các thẩm phán khi phải xét xử
những vụ liên hệ tới vấn đề phổ biến các điều phát biểu.
Nền báo chí Hoa Kỳ là một nền báo chí phức tạp, đa dạng phản ánh chủ
nghĩa đa nguyên của chính đất nước. Vì vậy, người ta vừa có thể đưa ra một số
nhận định về đặc điểm của nền báo chí Hoa Kỳ nhưng rồi lại cũng nghi ngờ
chính một số nhận định này:
- Ngành công nghiệp tin tức Hoa Kì là một ngành kinh doanh
- Ngành này tự coi là sự đại diện của công chúng
- Ngành công nghiệp tin tức hầu như không chịu sự quản lí của nhà nước
- Không có định nghĩa chung nào về tin tức
- Báo chí chủ đạo nhìn chung không mang tính ý thức hệ
- Truyền thống báo chí Hoa Kỳ là dựa vào cộng đồng
Có thể thấy rằng, Chính phủ Hoa Kỳ luôn cố gắng tạo ra một thế “độc lập
với chính phủ” cho báo chí, hoặc ít nhất là tạo dư luận về điều đó. Báo chí Hoa
Kỳ ra đời vào thế kỉ XVIII. Một ấn bản nghiêm túc và nổi tiếng như tờ
NewYork Times hay một tờ báo lá cải được bày bán ở siêu thị đều tự coi là
những tờ báo. Không có đạo luật hay cơ quan chính phủ nào bỏ giấy phép hoạt
,,

3
Website: Email : Tel : 0918.775.368
động, không có cá nhân nào phản đối chuyện đó, bởi vì không có yêu cầu nào về
việc xin phép hoạt động đối với các tờ báo và cũng không có một định nghĩa hay
quy định nào về một ấn bản cung cấp tin tức chính thống. Báo chí không đòi hỏi
một chuẩn mực tối thiểu nào về tư cách thành viên, không cấp hay huỷ bỏ giấy
phép hoạt động, không quy định các tiêu chuẩn về nghiệp. Mỗi hãng tin hay
hiệp hội nhà báo đều tự đề ra cho mình bộ quy tắc ứng xử và chuẩn mực riêng.

Việc quyết định liệu một người có đủ tư cách và khả năng để trở thành một nhà
báo hay không cũng chỉ phụ thuộc vào người thuê anh ta…Đây có thể là những
yếu tố mà chính phủ Hoa Kỳ luôn muốn thế giới nhìn nhận sự “dân chủ”, “tự do
ngôn luận, tự do báo chí” của mình. Sự thật không phải như vậy. Không thể có
sự “độc lập với chính phủ”, hay “ không mang tính ý thức hệ” của báo chí dù
trong bất kì một xã hội có giai cấp nào.
Pháp luật về quản lý nhà nước trong lĩnh vực báo chí bao gồm các quy
phạm pháp luật điều chỉnh những quan hệ phát sinh trong lĩnh vực báo chí.
Năm 1966, Quốc hội Hoa Kỳ đã thông qua đạo luật Tự do thông tin
( FOIA). Từ đó các phóng viên có một cách thức mới để lấy thông tin về các
hoạt động của Chính phủ. Họ có thể yêu cầu xem các hồ sơ của Chính phủ,
trong đó có cả những hồ sơ phát sinh từ hoạt động của Chính phủ. Năm 1978,
khi Chính phủ liên bang vừa thành lập, các Bộ trưởng được giao trách nhiệm
quy định sử dụng những hồ sơ này, họ đã đề ra Thuyết Cần - được - biết, đến
nay vẫn còn tồn tại. Trong trường hợp một cá nhân yêu cầu được biết nội dung
của một tài liệu hoặc báo cáo cụ thể, quan chức chính quyền sẽ quyết định có
cho phép tiếp cận hay không. Và không có chuyện xem xét lại quyết định từ
chối cho tiếp cận hồ sơ của các quan chức.
Công việc lấy tin trước khi phổ biến tin đôi khi cũng được đưa ra cứu xét
tại các toà Hoa kỳ. Năm 1972 toà Tối cao phán rằng các phóng viên có thể bắt
,,

4
Website: Email : Tel : 0918.775.368
buộc phải tiết lộ các nguồn cung cấp tin kín cho bồi thẩm đoàn. Tuy nhiên, năm
1991, Toà lại quyết định là tự do báo chí không ngăn cấm nhà nước truy tố
những phóng viên không tôn trọng lời hứa là không tiết lộ nguồn cung cấp tin
kín. Các toà Hoa Kỳ thường chủ trương các vụ xét xử phải được công khai cho
dân chúng và báo chí tham dự trừ phi có lý do rất cần thiết, như bảo vệ quyền
của bị cáo được xử một cách công bằng, và quyền này chỉ có thể được bảo đảm

bằng cách xử kín.
Mặc dù không có sự quản lý chính thức nào đối với báo chí, song vẫn có
cơ chế “kiềm chế” và “đối trọng” chống lại sự thái quá của nhà báo ở cả trong
và ngoài ngành. Sự kiềm chế từ bên ngoài bao gồm các Đạo luật về chống bôi
nhọ danh tiếng và sự giám sát của các tổ chức giám sát do báo giới thành lập. Sự
kiềm chế từ bên trong và một số tờ báo chỉ định ra một “thanh tra viên” có
nhiệm vụ điều tra những ý kiến phàn nàn của công chúng, xuất bản các bài tự
phê bình và thi hành những chuẩn mực nội bộ. Nhìn chung, với những tờ báo
nghiêm túc vẫn đề ra các nguyên tắc nghề nghiệp:
- Sự tự do của báo chí: phải được bảo vệ như một quyền sống còn của con
người. Đó là một quyền mặc nhiên khi ta muốn thảo luận về bất kì điều gì mà
luật pháp không cấm đoán một cách rõ ràng, kể cả tính đúng đắn của các luật lệ
quy định.
- Tính trọng luật: Một tờ báo không được công bố những lời tố cáo không chính
thức ảnh hưởng đến uy tín và đạo đức mà không tạo cơ hội cho kẻ bị cáo buộc
được dịp phát biểu; cách làm đúng đắn đòi hỏi phải tạo được cơ hội như thế
trong mọi vụ tố cáo nghiêm trọng nằm ngoài các thủ tục pháp lý. Một tờ báo
không được xâm phạm vào tâm tình hoặc quyền lọi riêng tư mà không chứng
minh được việc làm đó là vì lợi ích công chúng, chứ không phải vì tính tò mò
của công chúng. Quyền lợi và cũng là nghĩa vụ của một tờ báo là phải đính
,,

5