SƠ LƯỢC CÁC ĐƯỜNG DẪN TRUYỀN CHÍNH

Hệ thần kinh trung ương
Giải phẫu chức năng hệ thần kinh
12

SƠ LƯỢC CÁC ĐƯỜNG DẪN TRUYỀN CHÍNH


I. ĐƯỜNG DẪN TRUYỀN VẬN ĐỘNG


Đường vận động chính là đường
vỏ-gai hay bó tháp khởi điểm từ
hồi trán lên của vỏ não. Các sợi
đi xuống qua bao trong và từ đó
chúng đi vào phần trước của
cuống đại não để đến cầu não.
Tại đây, bó tháp bị tách ra bởi
những sợi ngang của cuống tiểu
não giữa. Sau khi đi vào phần
trước của hành não, bốn phần
năm các sợi bó tháp bắt chéo qua
bên đối diện tạo thành bó tháp
chéo. Bó này chạy xuống trong
cột trắng bên của tủy sống cho
đến các mức thích hợp thì nó
phân nhánh đi vào sừng trước
chất xám và tận hết ở tế bào sừng
trước. Một phần năm các sợi còn
lại tạo thành bó tháp thẳng tiếp
tục đi xuống ở cột trắng trước
của tủy sống. Đến ngang mức

thích hợp, nó phân nhánh đi theo
mép trắng để đến tế bào sừng
trước bên đối diện (hình 4.1.
trang 19).

Các sợi ngoại tháp phát xuất ở vài nơi như nhân đuôi, nhân bèo, liềm đen, và các nhân
khác dưới tên chung là chất lưới, và mái của não giữa. Tất cả các sợi chạy xuống theo cột
trắng bên của tủy sống để đến sừng trước tủy sống.


II. ĐƯỜNG DẪN TRUYỀN CẢM GIÁC NGOẠI GIỚI

Các sợi từ hạch gai đi vào tủy sống qua rễ sau và chuyển tiếp ở sừng sau chất xám. Trong
chặng thần kinh thứ hai, các sợi đi theo mép trắng sang bên kia để đi lên. Hầu hết chạy
trong bó gai-thị bên, đi lên qua hành não, cầu não và não giữa để tận hết ở phần trước
bên của đồi thị. Tại đây nó chuyển tiếp lần thứ hai. Chặng thứ ba đi lên qua bao trong và
vành tia để đến hồi đỉnh lên (hình 4.2. trang 20).

Một số sợi cảm giác ngoại giới khác không chuyển tiếp ở sừng sau mà đi vào cột trắng
sau ở cùng bên và đi lên với các sợi cảm giác bản thể và chuyển tiếp ở hành não. Sau khi
bắt chéo ở hành não nó sẽ đi theo lộ trình tương tự như trên.

N
ỬA
PH
ẢI

CƠ THỂ
NỬA TRÁI
CƠ THỂ

Trung khu vận động sơ cấp
Bao trong
Cuống đại não
NORON VĐ

TRÊN
Não giữa
Cầu não
Bắt chéo ở
hành não
Bó vỏ-gai trước
phía P
DTK tủy sống
Tủy sống
đến cơ vân
Bó vỏ-gai bên
phía T
NORON VĐ
DƯỚI
Hình 2.7. Đường dẫn truyền vận động (bó tháp)
Hệ thần kinh trung ương
Giải phẫu chức năng hệ thần kinh
13

A B

Hình 2.8. Đường dẫn truyền cảm giác
A. Đường cảm giác ngoại giới
B. Đường cảm giác bản thể


III. ĐƯỜNG CẢM GIÁC BẢN THỂ

Một số sợi từ hạch gai đi vào cột trắng sau của tủy sống ở cùng bên và đi lên đến hành
não. Tại đây các sợi của bó Goll chuyển tiếp ở nhân thon, bó Burdach chuyển tiếp ở nhân
chêm. Tại đây chặng thần kinh thứ hai bắt chéo đường giữa ở chéo cảm giác rồi đi lên

đồi thị. Chặng thần kinh thứ ba đi từ đồi thị lên hồi đỉnh lên (hình 4.3 trang 21).

Các sợi bản thể khác chuyển tiếp ở sừng sau và đến bó gai-tiểu não sau ở cùng bên. Theo
cuống tiểu não dưới đi vào bán cầu tiểu não mà không bắt chéo. Còn một số sợi khác
chuyển tiếp ở sừng sau và hầu hết qua bó gai-tiểu não trước ở bên đối diện để đi lên qua
cuống tiểu não trên và rồi đến bán cầu tiểu não đối bên.



NỬA PHẢI
NỬA TRÁI NỬA PHẢI
NỬA TRÁI
Trung khu cảm giác
sơ cấp ở vỏ não
Trung khu cảm giác
sơ cấp ở vỏ não
CHẶNG TK
THỨ III

CHẶNG TK
THỨ III
Đồi thị

Não giữa

Hành não

CHẶNG TK

THỨ I

Tủy sống
Bó gai thị trước

DTK tủy sống

CHẶNG TK
THỨ II

Sừng sau
Bó gai thị bên
Đồi thị
Não giữa
Nhân thon
Nhân chêm
CHẶNG TK

THỨ I


Tủy sống cổ
Tủy sống TL

CHẶNG TK
THỨ II
Hành não
CỘT SAU
B
ó

thon

Bó chêm
DTK tủy sống