Chăm sóc bàn chân cho bệnh nhân tiểu đường ppsx

Chăm sóc bàn chân cho bệnh nhân tiểu đường


Bệnh tiểu đường thường gây ra nhiều biến chứng ở chân, gây khô
ngứa da, vi nấm da, đau nhức. Nghiêm trọng nhất là nhiễm trùng gân cơ và
máu, dẫn đến viêm loét, hoại thư. Người bệnh cần giữ da sạch và khô, uống
nhiều nước và chọn giày dép hợp lý.
Bệnh tiểu đường gây tổn thương bàn chân thế nào?
Mạch máu: khi nồng độ đường trong máu tăng cao và kéo dài, mạch
máu toàn thân dễ bị teo hẹp. Hệ mạch máu ở vùng xa như bàn chân càng bị
suy giảm trầm trọng và hậu quả là giảm lưu thông máu, oxy chất dinh
dưỡng Triệu chứng thường gặp là ngón chân bị tê, lạnh; đau các khối cơ
khi vận động nhiều (chạy bộ, đi bộ nhiều)
Thần kinh: khi các mạch máu nuôi dây thần kinh cảm giác bị tắc
nghẽn, người bệnh sẽ bị rối loạn cảm giác như: nóng rát, tê rần hoặc như bị
kim châm, kiến bò ở chân Nếu bệnh tiến triển, cảm giác ngoài da sẽ giảm
hay mất, dễ gây viêm loét, chấn thương xương - khớp vì bàn chân không
còn nhạy cảm với các nguy cơ xung quanh. Ngoài ra, thần kinh bị tổn
thương sẽ làm yếu các cơ ở chân, góp phần gây biến dạng bàn chân.
- Da: tổn thương mạch máu và thần kinh bàn chân sẽ gây mỏng da,
khô, ngứa, lạnh; rụng lông; móng chân dầy, mất móng Đặc biệt là biến
chứng vết thương ở bàn chân khó hoặc lâu lành hơn người bình thường do
thiếu oxy, chất dinh dưỡng, máu nuôi; các tế bào bạch cầu phản ứng kém với
nhiễm trùng.
Cách chăm sóc bàn chân:
- Ổn định đường máu: giới hạn trong 80-110mg% sẽ giảm thiểu nguy
cơ mắc các biến chứng trầm trọng. Người bệnh cần tuân thủ chế độ ăn kiêng,
tập thể dục, dùng thuốc hạ đường liên tục và đều đặn, tái khám với bác sĩ
điều trị và kiểm tra nồng độ đường máu định kỳ.
- Kiểm tra bàn chân mỗi ngày: khi tắm, cần kiểm tra toàn bộ bề mặt
da để phát hiện sớm bất kỳ tổn thương nào ở bàn chân như vết thương, trầy

xước, vết loét, cục chai, mắt cá, mụn cóc, móng quặp, phồng nước
- Giữ da sạch và khô: rửa bàn chân bằng xà phòng mỗi ngày và lau
thật khô, nhẹ nhàng, không làm cọ sát mạnh. Chú ý lau kỹ những nơi dễ
đọng nước, như kẽ ngón chân, móng chân. Nếu bàn chân dễ đổ mồ hôi thì có
thể giữ khô chân bằng các loại phấn thông thường trước khi mang tấy, giày.
- Ngừa quá khô da: nên dùng các loại xà phòng rửa chân loại nhẹ ít
chất xút, nhiều chất giữ ẩm da, ít mùi thơm và ít bọt. Cần xả nước thật sạch
để tránh đọng xà phòng gây kích ứng da và ngứa. Sau khi tắm, nên dùng
thêm các loại cream, lotion để giữ ẩm da, đặc biệt ở vùng gót chân, để ngừa
các tổn thương da do chứng khô da gây nên, như: cục chai, mắt cá, nứt nẻ
chân. Tuy nhiên, không nên thoa những chế phẩm giữ ẩm này vào kẽ chân,
vì những vùng này vốn đã ẩm ướt rồi.
- Lưu ý nhiệt độ: cẩn thận khi dùng nước nóng, tắm hơi (khô, ướt),
ngâm chân nước nóng, chườm nóng Không nên tắm nước nóng lâu, vì có
thể gây bỏng do cảm giác da của bệnh nhân tiểu đường đã bị suy giảm. Khi
bị lạnh ban đêm cần mang tất chân trước khi đi ngủ.
- Uống nhiều nước: bệnh tiểu đường thường gây tiểu nhiều, làm bệnh
nhân mất nước. Vì vậy, cần uống nhiều nước hơn 1,5 lít nước/ngày để bù
đắp lượng nước thiếu hụt và giúp da luôn được tươi tắn khỏe mạnh.
- Sát trùng da: khi bị trầy xước da (kể cả lúc cắt móng chân, tay), cần
rửa chân sạch bằng xà phòng, thoa dung dịch sát trùng Povidone Iodine, rồi
băng lại bằng băng cá nhân hay gạc vô trùng.
- Không hút thuốc lá: vì nó sẽ làm teo hẹp thêm các mạch máu ở chân
vốn đã bị hẹp và xơ cứng lại trong bệnh tiểu đường.
- Cắt móng chân: cần cắt thẳng ngang qua chứ không nên cắt sâu vào
2 khóe móng, nếu không sẽ dễ cắt nhầm vào da và gây nhiễm trùng, móng
quặp.
- Đo nồng độ đường máu: Việc lấy máu đầu ngón tay để đo nồng độ
đường máu có thể gây ra vết thương ở ngón tay do đâm kim. Để tránh tình
trạng này, nên đâm kim ở cạnh bên đầu ngón tay; thay đổi luân phiên các

ngón tay ở mỗi lần thử máu; điều chỉnh độ đâm kim phù hợp với độ dầy da
của mỗi ngươi.
- Cách chọn giày, dép, tất: bệnh nhân tiểu đường không bao giờ được
đi chân không, bất kể trong nhà hay ngoài đường, vì hầu như mọi đồ vật
chung quanh đều ẩn chứa nguy cơ tiềm tàng gây tổn thương cho bàn chân.
Ngoài ra khi mang giày, bắt buộc phải mang tất, nếu không chính đôi giày sẽ
lại gây tổn thương. Mang giày đế bằng, không nên mang giày mũi nhọn hay
cao gót, vì sẽ làm trọng lực toàn thân đổ dồn vào đầu các ngón chân, về lâu
dài sẽ bị cục chai, mắt cá, mụn cóc, móng quặp. Cần kiểm tra giày trước khi
đi để bảo đảm không có bất cứ vật sắc nhọn nào có thể gây tổn thương bàn
chân, như: bụi, đất đá, côn trùng, những đường may giày bị sút hay gấp
nếp Luôn đi tất dài hơn ngón chân dài nhất 1-2 cm để tránh ép chặt bàn
chân, gây giảm tuần hoàn máu. Tất phải mềm mại và đủ dầy để hạn chế sự
cọ xát giữa bàn chân và giày. Không dùng tất nylon hay loại có dải bằng
thun co dãn hay nịt bít tất ở đầu mũi bàn chân.
Bác sĩ Huỳnh Bá Long