Bệnh Bò Có Thể Lây Nhiễm Sang Người ppt

Bệnh Bò Có Thể Lây Nhiễm
Sang Người


Cơ Quan Y tế Thế giới ước lượng có lối 1/3 dân số thế giới bị nhiễm
lao và trong số nầy có khoảng 8-9 triệu ca biến thành bệnh lao mỗi năm.
Gần đây, tin tức về bệnh lao ở người được báo chí quốc tế hâm nóng
lại nhưng ít người biết được rằng loài thú nhai lại như trâu, bò hươu, nai
chẳng hạn cũng có thể bị laọ Ở người, bệnh lao do trực khuẩn
Mycobacterium tuberculosis gây ra, còn tác nhân của bệnh lao bò là trực
khuẩn Mycobacterium bovis.
Cách gây bệnh và triệu chứng của hai loại bệnh lao của bò và bệnh lao
của người cũng tương tự như nhau.
Bệnh lao bò là gì?
Đây là một bệnh truyền nhiễm do M.bovis gây ra và thường gặp nhất
ở loài bò. Bệnh cũng có thể xảy ra ở tất cả loài hữu nhũ khác kể cả loài
người. Tiên khởi, trực khuẩn M.bovis bắt đầu tấn công vào các hạch bạch
huyết (ganglions lymphatiques,lymph nodes) và gây viêm sưng các hạch
nầy. Sau đó theo thời gian trực khuẩn lao lần lần lấn sang các cơ quan khác
như phổi chẳng hạn…Tùy theo sức đề kháng của con vật mà biến chuyển
của bệnh có thể khác nhau. Trường hợp bệnh nặng, khi mổ bò ra chúng ta có
thể thấy những u lao (tubercle) như những abcès nho nhỏ từ 0.5-1.0cm
đường kính và thường tập trung dưới dạng kết chùm ở màng phổi (pleura),
hoặc ở màng bụng (peritoneum). Ở thú vật, bệnh lao biến chuyển rất chậm.
Dấu hiệu chung chung là bò ốm đi, yếu sức, sốt nhiều ít không chừng, biếng
ăn, mất cân và thỉnh thoảng hay ho từng cơn. Đôi khi vi khuẩn ngủ cả đời
trong cơ thể mà không bao giờ gây thành bệnh cho con vật. Rất khó biết
được là con vật đã mắc bệnh lao lúc nó đang còn sống. Bệnh thường được
phát hiện ra lúc con thú bị hạ thịt và được thú y sĩ khám tại lò sát sinh.
Bệnh lao bò là một bệnh lây nhiễm từ thú sang cho người (Zoonose).
Bệnh lao bò có thể lây sang cho người nên được gọi đó là Zoonotic

TB… Cần nói rõ là tại các quốc gia Tây phương, nhờ các chương trình xét
nghiệm thường xuyên tại nông trại (programme d’éradication) bằng test
tuberculine (chích ở khấu đuôi bò, pli caudal) để loại bỏ những con nào có
dương tính với bệnh lao nên ngày nay bệnh lao bò đã giảm đi rất nhiều tại
các quốc gia kỹ nghệ. Riêng Canada thì được xem như không có bò bị
nhiễm lao nữa…Tại các lò sát sinh Canada, các quầy thịt bò được khám rất
kỹ. Chú trọng đặc biệt nhắm vào các hạch bạch huyết để tìm bệnh tích
lésions lymphadénites granulomateuses là dấu hiệu có thể có của bệnh lao
bò…Khi cắt các hạch bạch huyết vùng hàm (Submandibular), vùng sau yết
hầu (retropharyngeal), vùng cuống phổi (bronchial) và vùng màng ruột
(mesenteric), chúng ta thấy hạch có hơi xền xệt (caseous) đôi khi có thêm
vài điểm calci hóa. Với các dấu hiệu nầy rất có thể là con vật đã bị laọ Để
cho việc chẩn doán được chính xác hơn, quầy thịt bị giam lại trong phòng
lạnh để chờ kết quả xét nghiệm của phòng thí nghiệm. Theo kinh nghiệm
làm việc của tác giả tại các nhà máy mổ bò ở Canada, thì rất hiếm thấy kết
quả dương tính cho biết có sự hiện diện của trực khuẩn lao M. bovis trong
bệnh phẩm, nhưng thay vào dó là các loại vi khuẫn nhóm Actinobacillus
hoặc Actinomyces, v.v…tức không phải là vi trùng lao. Trong chăn nuôi,
nhằm bảo vệ sức khỏe công cộng cho nên người ta không chủ trương chữa
trị thú bị nhiễm lao.
Tại Canada, bò có dương tính lúc làm test thử nghiệm sẽ bị giết bỏ và
Cơ quan kiểm tra thực phẩm CFIA sẽ đền bồi thiệt hại cho nhà chăn nuôi.
Bò truyền bệnh bằng cách nào? - Lúc bò ho, vi khuẩn
Mycobacterium bovis được phun bắn ra ngoài theo bụi nước aérosol gây
nhiễm cho môi sinh, cho những con vật khác cũng như cho những người
đang làm việc xung quanh con vật bệnh Ngõ hô hấp là cách lây nhiễm
chính. Vi khuẩn cũng có thể nhiễm qua ngõ tiêu hóa như khi chúng ta uống
sữa vắt từ bò bị lao mà không được nấu kỹ trước đó.
Uống sữa mua trong chợ an toàn hơn vì luật tại các quốc gia Tây
phương bắt buộc sữa phải được hấp khử trùng pasteurisé tại nhà máy trước

khi đem bán cho người tiêu thụ.
Bệnh lao bò, một vấn đề y tế công cộng! - Ở người bị nhiễm bệnh
lao bò thì dấu hiệu xảy ra thường nằm ngoài phổi (extra pulmonaire). Những
nơi thường gặp triệu chứng lao là ở các hạch bạch huyết vùng cổ (cervical
lymphanodepathy), vùng ruột và một loại bệnh ngoài da mãn tính (chronic
skin disease hay Lupus vulgaris).
Ngày nay bệnh lao bò không phải là bệnh đáng quan tâm của các quốc
gia kỹ nghệ giàu có nhưng nó vẫn còn là một vấn đề sức khỏe quan trọng tại
phần lớn các quốc gia đang phát triển ở những vùng Đông Nam Á, Phi
Châu, Châu Mỹ La Tinh cũng như tại một số nước Đông Âu thuộc khối liên
bang Sô viết ngày xưa…Tại các quốc gia Tây phương, bệnh lao nhiễm từ bò
chỉ chiếm lối 1% trong tất cả trường hợp lao ở người.
Bệnh lao tái xuất hiện! - Trước đây bệnh lao người (TB) cũng hoành
hành dữ dội tại các quốc gia Âu Mỹ, nhưng nhờ vào các tiến bộ y học cũng
như về mức sống được nâng cao lên nên hầu như bệnh lao lần lần biến mất
đi…Bệnh lao chỉ còn tồn tại tại các xứ nghèo khó mà thôi nhưng từ hơn một
chục năm nay tình hình có thay đổi.
Gần đây bệnh lao có mòi tái xuất hiện trở lại tại các quốc gia Tây
phương nhưng lần nầy với những chủng vi trùng dữ hơn và kháng được với
nhiều loại thuốc đặc trị bệnh lao. Người ta nghĩ rằng tình trạng nầy có lẽ do
các người di dân và người tị nạn đến từ các xứ quốc gia đang phát triển
mang theo mầm bệnh lao lúc đi định cư Sự lạm dụng và sử dụng không
đúng cách thuốc men đã làm nẩy sinh ra hiện tượng kháng kháng sinh
(antibiorésistance) và gây rất nhiều khó khăn trong việc chữa trị bệnh lao.
Nếu kháng cùng một lúc với 2 loại thuốc kháng sinh chính dùng để trị
lao như thuốc Rifampicin và Isoniazid thì gọi là Multidrug-resistant-TB,
MDR-TB Còn trầm trọng hơn nữa nghĩa là kháng cùng một lúc trên 3 loại
thuốc kháng sinh thì người ta gọi là Extensivelydrug resistant-TB, XDR-
TB…Đây quả thật là một vấn đề nan giải cho y tế thế giới và cũng là một tai
ương khác của nhân loại nói chung. Phải chăng ngày nay bệnh lao không

còn phải là bệnh chỉ dành riêng cho xứ nghèo thôi?
Một vấn đề khác cũng đáng được quan tâm là một tỉ lệ khá quan trọng
người bị SIDA/AIDS có sức miễn dịch quá yếu nên họ cũng rất dễ bị nhiễm
lao do Mycobacterium tuberculosis hoặc Mycobacterium bovis.
Kết luận
Thú rừng nói chung có thể bị nhiễm lao. Các nhà khoa học nghĩ rằng,
tiên khởi lao là bệnh của loài bò và sau đó bệnh lây nhiễm sang cho các loài
gia súc khác và cho thú rừng để chúng trở thành những ổ chứa (réservoir)
trực khuẩn M.bovis và chờ dịp thuận lợi để lây nhiễm trở lại cho bò. Các
loài động vật rừng như con possum ở Úc, Tân Tây Lan và con badger ở Anh
quốc được xemlà những ổ chứa trực khuẩn M.bovis của bệnh lao bò.
Tại Canada, xét nghiệm cho thấy một số bò rừng bison, wapiti (một
loại nai) tại tỉnh bang Alberta đôi khi có chứa trực khuẩn Mycobacterium
bovis. Ngừa bệnh lao ở bò đồng nghĩa với việc kiểm soát thú rừng. Đây là
một vấn đề rất khó thực hiện.
Việc nuôi quá nhiều bò trên một diện tích quá chật hẹp cũng như việc
sống gần gũi quá với bò bệnh sẽ làm tăng nguy cơ lây nhiễm Mycobacterim
bovis ở thú vật cũng như ở người. Các người nuôi bò, công nhân lò sát sinh
và thú y sĩ là những đối tượng dễ bị nhiễm lao bò nhất. Cách phòng ngừa
bệnh lao bò tốt nhất là tránh uống sữa vừa mới vắt xong nhưng không được
nấu chín hoặc không được hấp khử trùng. Chỉ nên uống sữa đã được hấp
khử trùng.
Theo luật Loi sur la santé des animaux của cơ quan kiểm tra thực
phẩm Canada (CFIA) bệnh lao bò tuberculose bovine là một bệnh phải được
chủ trại hoặc thú y sĩ khai báo (maladie à déclaration obligatoire) cho CFIA.
Cơ quan nầy sẽ gởi thú y sĩ đến trại bò để điều tra tình hình và làm các loại
tests xét nghiệm cho cả đàn bò cũng như ấn định những biện pháp thú y
thích ứng để bảo vệ sức khỏe công cộng./.
Tham khảo: