Quy trình canh tác sắn bền vững cho các tỉnh phía Bắc ppt

Quy trình canh tác sắn bền vững cho các tỉnh
phía Bắc
PHẦN I: NHỮNG KỸ THUẬT CƠ BẢN TRONG CANH TÁC SẮN (Manihot
esculenta)
1. Đất trồng: đất trồng sắn
phải được dọn sạch tàn dư thực
vật như cỏ, thân cây sắn… tốt
nhất nên trồng sắn ngay sau khi
làm đất để đảm bảo độ ẩm và hạn
chế rửa trôi đất khi gặp mưa to.

- Đối với đất có độ dốc < 15o, cày sâu và bừa kỹ để đất tơi xốp, thoáng khí và sạch
cỏ dại. Nếu đất bằng thì lên luống để thoát nước;

- Đối với đất có độ dốc > 15o, không nên cày bừa mà chỉ cần làm cỏ, bổ hốc và
trồng sắn trực tiếp theo đường đồng mức, không cần lên luống, làm như vậy sẽ giữ
được độ ẩm của đất và tránh xói mòn đất thành rãnh khi mưa.

2. Giống và hom sắn - Giống sắn: nên sử dụng những giống sắn mới có năng
suất củ tươi cao, tỷ lệ tinh bột và tỷ lệ chất khô cao như KM60, KM94, KM98-7…
(vùng thâm canh nên sử dụng giống KM94; vùng đất cát, khô, nghèo dinh dưỡng
nên sử dụng giống KM60 và KM98-7).

- Hom sắn: chọn những cây sắn giống khỏe mạnh, không bị nhiễm sâu bệnh, ngắn
đốt từ vườn nhân giống hoặc nương sắn sản xuất, đã đủ 8 tháng tuổi trở lên. Chọn
đoạn giữa thân để chặt hom giống, loại bỏ những cây bị khô, bị trầy xước. Dùng
dao sắc chặt hom, khi chặt tránh làm dập nát hai đầu hom. Chiều dài hom 15 – 20
cm, tối thiểu mỗi hom có 4 – 6 đốt. Để tránh sâu bệnh hại sau trồng, nên xử lý
hom giống trước khi trồng bằng cách nhúng vào các hỗn hợp thuốc diệt nấm
fomadehyt hoặc rải thuốc xử lý đất như Basudin, Carbofuran theo hàng hoặc hốc
trước khi đặt hom sắn.

3. Thời vụ: ở miền Bắc, 1 năm chỉ trồng được 1 vụ vào đầu mùa xuân và thu
hoạch vào cuối đông; tuy nhiên ở từng vùng khác nhau, thời vụ cũng khác nhau:

- Bắc Trung bộ (từ Nghệ An đến Thừa Thiên Huế): trồng tháng 1;

- Trung du miền núi phía Bắc: trồng từ trung tuần tháng 2 đến đầu tháng 3 (riêng
Sơn La trồng vào đầu tháng 4) trước khi có mưa 5 – 10 ngày.

4. Kỹ thuật trồng

- Trồng đứng hom ở những nơi đất cát, những nơi có gió mạnh làm cho sắn dễ đổ
ngã (đất cát ven biển miền Trung);

- Đặt hom nghiêng 15 – 300, lấp kín đất dày 7 – 10cm. Chú ý khi đặt hom đảm
bảo không đặt ngược, đặt gốc hom quay về một phía, phần ngọn hom đặt nghiêng
theo hướng sườn dốc;

- Mật độ trồng tùy thuộc đất, nguyên tắc chung là đất tốt trồng thưa, đất xấu trồng
dày hơn, mật độ và khoảng cách phổ biến như sau:

+ Đất tốt: khoảng cách hàng – hàng: 1,0m; cây – cây: 0,8m (mật độ 10.000
hom/ha);

+ Đất xấu: khoảng cách hàng – hàng: 1,0m; cây – cây: 0,7m (mật độ 14.000
hom/ha).

5. Phân bón và kỹ thuật bón

a. Liều lượng phân bón: cây sắn có khả năng sinh trưởng phát triển trên đất xấu và

đất chua, tuy nhiên để năng suất cao nhất thiết phải bón phân đủ và cân đối cho
cây sắn.

Lượng phân vô cơ thích hợp cho đất trồng sắn là:

- Đất tốt bón: 40N + 40 P2O2 + 80 K2O (tương đương 90 kg đạm urê + 240 kg lân
super + 130 kg kaliclorua) cho 1 ha;

- Đất trung bình bón: 60N + 40 P2O2 + 80-100 K2O (tương đương 135 kg đạm
urê + 240 kg lân super + 130-170 kg kaliclorua) cho 1 ha;

- Đất xấu bón: 80-120N + 40 P2O2 + 80-120 K2O (tương đương 180-270 kg đạm
urê + 240 kg lân super + 130-200 kg kaliclorua) cho 1 ha;

Những nơi có điều kiện nên bón thêm 5 – 7 tấn phân chuồng hoặc từ 1,0 – 1,5 tấn
phân hữu cơ vi sinh để tăng năng suất và ổn định độ phì của đất. Đối với đất trồng
sắn liên tục thì nên bón tăng kali trên nguyên tắc (K>N>P), tuy nhiên nên tùy từng
loại đất mà bón cho thích hợp.

b. Kỹ thuật bón phân:

- Bón lót (lúc trồng): toàn bộ phân chuồng + 100% lân + 50% đạm;

- Bón thúc lần 1: sau trồng 40 – 50 ngày, bón 50% đạm + 50 % kali kết hợp với
làm cỏ và vun nhẹ cho sắn;

- Bón thúc lần 2: sau trồng 75 – 90 ngày, bón 50% lượng kali còn lại, làm cỏ, cào
đất lấp kỹ phân thúc và vun cao cho sắn.

Chú ý:

- Bón phân khi đất có đủ ẩm độ, tránh bón vào lúc trời nắng to hoặc những ngày
có mưa lớn; bón cách gốc sắn 10-15 cm và lấp đất lại;

- Sau khi trồng xong nên dùng thuốc trừ cỏ tiền nảy mầm (có thể phun 2,4 lít thuốc
Dual/ha); chú ý lượng nước pha thuốc phải đủ để thuốc có thể thấm xuống đất từ 2
– 3cm;

- Khi sắn đã mọc cao, nên sử dụng hỗn hợp thuốc Paraquat và Glyphosate để diệt
tận gốc các loại cỏ dại, lưu ý phải sử dụng vòi chuyên dùng để tránh thuốc tiếp xúc
vào cây gây hại cho sắn.

6. Phòng trừ sâu bệnh: sắn thường bị các loại côn trùng phá hại như rệp sáp, ruồi
trắng (whitefly), nhện đỏ, bọ xít (mealybugs)… và các bệnh đốm nâu lá (Brown
Leaf Spot), bệnh chổi rồng, bệnh chảy nhựa thân cây. Phương pháp phòng trừ tốt
nhất là vệ sinh đồng ruộng trước khi trồng, sử dụng hom giống sạch bệnh và xử lý
hom giống bằng thuốc nội hấp (nhúng hom giống vào dung dịch Formandehyt)

a. Sâu hại

- Nhện đỏ Mononychellus tanajoa và nhện đỏ Tetranychus urticae: dùng côn trùng
bắt mồi và các chế phẩm sinh học như Cholorobenzinlate;

- Một số bọ trĩ phổ biến (Frankliniellamsi, Corynothrip stenopterus và Caliothrip
massculimus): dùng thuốc hóa học như Dimethoate (1,0 – 1,5cc/lít nước);

- Dòi đục củ (Anastrepha pickeli và A. manihoti): dùng thuốc nội hấp để phòng trừ
sâu non;

- Sâu trắng thuộc bộ cánh cứng (Scaradacidae và Cerambychidae): tốt nhất là xử

lý đất trước khi trồng bằng Carbofuran hoặc Basudin;

- Sâu xám (Agrotis ipsilon và Prodenia eridania): có thể sử dụng bẫy bả (10 kg
mùn cưa + 10 lít nước + 0,5 kg đường + 0,1 kg Trichlofon);

- Sâu đục thân: dùng thuốc hóa học rất khó phòng trừ, nên sử dụng giống sạch
bệnh và vệ sinh đồng ruộng trước lúc trồng.

b. Các bệnh hại sắn

- Vi khuẩn:

+ Xanthomonas manihotis (rụi cây): tốt nhất sử dụng hom giống sạch bệnh;

+ Xanthomonas cassava: dùng hom giống sạch bệnh từ vườn ươm.

- Virut (khảm châu Phi, bệnh khảm hoa lá phổ biến, bệnh vảy da): sử dụng giống
sạch bệnh, vệ sinh dao chặt hom giống và thu gom đốt tàn dư thực vật;

- Bệnh Mycoplasma (bệnh chổi rồng): ngâm hom trong dung dịch Formandehyt;

- Bệnh thối ướt: gồm nhiều bệnh khác nhau (Phytopthora drechsleri pytrium và
bệnh khác gây thối củ) xảy ra trong mùa mưa và lan rộng, thường xảy ra ở các loại
đất khô hạn nhưng có hàm lượng hữu cơ cao;

- Bệnh thối khô do nhiều loại bệnh: Rosellinia necatrise, Armilariellea,
Rigidopolus lignosus gây ra. Dùng hom giống sạch bệnh, vệ sinh đồng ruộng
trước khi trồng, xử lý hom giống.

7. Thu hoạch và bảo quản

- Thu hoạch củ sắn: khi sắn rụng gần hết lá, thân cây sắn chuyển sang màu xám.
Chọn ngày nắng ráo, tránh trời mưa, thu hoạch củ xong vận chuyển ngay đến cơ
sở chế biến không nên giữ quá 2 ngày, chất lượng củ sẽ bị giảm;

- Thu hoạch và bảo quản hom giống: chọn cây khỏe mạnh, không bị sâu bệnh, trên
8 tháng tuổi ở các ruộng nhân giống hay ruộng sản xuất để làm giống cho vụ sau.

Ở miền Bắc, do thời gian bảo quản hom dài từ 3 – 4 tháng, 1 cây giống thường chỉ
cho khoảng 4 – 5 hom nên chọn những cây có đường kính thân >2 cm, ngắn đốt,
phần lấy hom trên những đoạn thân còn tươi, không già quá hoặc non quá. Có thể
đào hố để bảo quản hom giống bằng cách ủ phần gốc khoảng 20 cm, nếu trời hanh
khô tưới bổ sung nước để giữ ẩm cho hom giống, thời gian bảo quản cây giống
càng ngắn càng tốt.