Định giá thấp đồng Việt Nam có tạo đòn bẩy xuất khẩu ppsx

Định giá thấp đồng Việt Nam có tạo đòn bẩy xuất khẩu?
Tác giả: Cảnh Thái
Bài đã được xuất bản.: 04/10/2010 06:00 GMT+7
(VNR500) - Sự ổn định tỷ giá và yếu tố thời điểm vay - trả cùng với tỷ
lệ nội địa hóa hay tỷ trọng nguyên liệu đầu vào trong sản phẩm của
doanh nghiệp tác động ra sao đến doanh nghiệp?
Tác giả Huỳnh Thế Du trong bài "Tỷ giá: Điểm yếu của kinh tế Việt Nam"
(VNR500 đưa lại theo TBKTSG ngày 30/9/2010) có ví dụ: nợ quốc gia 30
tỷ USD tương đương 600.000 tỷ VND, nếu tỷ giá là 1USD = 20.000VND.
Và khi tỷ giá điều chỉnh (giả dụ) tăng lên thành 1USD = 30.000VND thì
tương đương số nợ quốc gia quy ra VND là 900.000 tỷ VND thì cũng
không ảnh hưởng gì vì dù sao Việt Nam cũng phải kiếm được 30 tỷ USD
để trả nợ?!
Ví dụ thứ hai là Vinashin vay nợ 2 tỷ USD khi tỷ giá 1USD = 20.000VND
thì tương đương 40.000 tỷ VND, và khi tỷ giá tăng lên 1USD =
30.000VND thì tương đương số nợ quy ra VND là 60.000 tỷ VND cũng
không vấn đề gì vì dù sao Vinashin vẫn phải kiếm đủ 2 tỷ USD để trả nợ!!!
Tác giả có nhầm lẫn hay chưa tính đến yếu tố thời điểm vay và thời điểm
trả nợ trong bài toán vay - trả nợ này? Thêm vào đó, một yếu tố rất quan
trọng chính là "tỷ lệ nội địa hóa" hay "tỷ trọng nguyên liệu đầu vào của sản
phẩm" của doanh nghiệp.
Trong hai ví dụ trên, vấn đề là, làm sao kiếm được USD để trả nợ?
Vinashin (hay một doanh nghiệp sản xuất kinh doanh và tiêu thụ nội địa
hay xuất khẩu nào đó) vay được 2 tỷ USD thì cũng phải đổi sang tiền đồng
VND để trả lương nhân viên, trả các chi phí vận hành doanh nghiệp, trả
tiền mua nguyên vật liệu đầu vào trong nước và nước ngoài tại thời điểm
vay được tiền (Thời điểm I).
Nếu Vinashin phải nhập nguyên liệu đầu vào từ nước ngoài thì phải thanh
toán cho bên bán nước ngoài bằng USD, lại phải đổi từ VND sang USD
(có thể Vinashin được ưu đãi nhờ thanh toán trực tiếp bằng USD? Còn đa
số các doanh nghiệp khi giao dịch qua ngân hàng, dù có USD, cũng bị bắt

phải đổi sang VND, rồi khi cần thanh toán bằng USD thì ngân hàng sẽ bán
lại USD cho doanh nghiệp để thanh toán cho bên bán nước ngoài - đây lại
là một vấn đề khác của hệ thống ngân hàng!).
Sau một chu trình sản xuất kinh doanh, Vinashin bán được sản phẩm cho
khách hàng thu được tiền. Có hai trường hợp, tiền thu được là a) bằng USD
và b) bằng VND.
Giả dụ, lúc này Nhà nước điều chỉnh tỷ giá lên 1USD = 30.000VND thì
trường hợp: a) Vinashin có thể có lợi nhờ tỷ giá; nhưng trường hợp: b)
Vinashin bán hàng thu được tiền VND thì sẽ bất lợi, vì số tiền thu được vào
thời điểm này sẽ mua được số USD ít hơn để trả nợ hay quay vòng vốn
(đây là trường hợp phổ biến cho các doanh nghiệp bán hàng bằng VND và
thu tiền VND).
Nếu thời điểm Vinashin phải trả nợ (Thời điểm II) rơi đúng vào lúc tỷ giá
vừa tăng lên 1USD = 30.000VND thì thế nào? Nếu Vinashin ký hợp đồng
bán hàng bằng VND và thu tiền VND thì chắc chắn sẽ thiệt hại, vì lượng
tiền VND thu vào tại thời điểm này sẽ ít hơn dự kiến 50%. Nếu Vinashin
bán hàng và thu tiền bằng USD, thì xem như lượng USD mua vào để trả nợ
sẽ bằng với dự kiến.
Tuy nhiên, lúc này lạm phát trên thị trường và đồng lương nhân viên, và số
tiền đã thanh toán cho các bên bán nguyên vật liệu, nhà cung cấp nội địa đã
vơi đi ít nhiều so với tỷ giá mới nếu qui chiếu theo USD (do đã trả bằng
VND trước đó).
Vấn đề ở đây là, khi ta đi vay tiền (Thời điểm 1), tỷ giá là 1USD =
20.000VND, sau một chu kỳ kinh doanh (thời gian có thể là 1, 3, 6, 9, 12
tháng hoặc hơn kém) chúng ta thu về tiền bằng USD hay VND? Số tiền
này lúc đó có đủ để mua lại USD với tỷ giá đã được điều chỉnh lên 1USD
= 30.000VND để trả nợ (Thời điểm 2)?
Trong bài toán trên, với nợ vay Chính phủ 30 tỷ đồng, khi vay và khi trả
vào thời điểm tỷ giá đã biến động, nếu chính phủ phải dùng VND để mua
USD trả nợ nước ngoài (mà không phải in thêm tiền VND gây lạm phát)

thì thực sự chính phủ sẽ phải mất thêm một số tiền VND lớn để trả nợ
(300.000 tỷ đồng)!
Giả sử, Vinashin (hay doanh nghiệp nào khác) vay tiền USD và trả nợ
USD vào cùng thời điểm có cùng tỷ giá đều là 1USD= 30.000VND, có thể
tạm xem là vấn đề tỷ giá không gây phương hại cho Vinashin. Và VND
được định giá thấp so với USD để hổ trợ xuất khẩu như Trung Quốc và
một số quốc gia đang làm.
Lúc này, sức ép sẽ là tỷ lệ nội địa hóa của sản phẩm cũng như tỷ trọng
nguyên vật liệu đầu vào của doanh nghiệp nhiều hay ít. Nếu một doanh
nghiệp làm xuất khẩu mà 90% nguyên vật liệu đầu vào phải mua của nước
ngoài (trả thanh toán bằng USD) thì vấn đề sẽ là "bán rẻ sức lao động" mà
thôi.
Điều này phản ánh "hàm lượng chất xám" hay "giá trị gia tăng" của doanh
nghiệp thể hiện qua sản phẩm không cao! Doanh nghiệp chỉ làm "gia
công", dựa vào lao động giá rẻ, thể hiện qua việc phía nước ngoài bán
nguyên vật liệu đã kiếm lời từ 90% giá thành, trong khi doanh nghiệp trong
nước chỉ kiếm được % lợi nhuận từ 10% còn lại cho tất cả chi phí nội địa
và tiền lương công nhân được trả thấp.
Sản phẩm được làm ra, được xem là giá rẻ khi xuất khẩu ra nước ngoài và
thu được ngoại tệ, lại phải xem ai là người thu được ngoại tệ này? Chính
phủ và người dân Việt Nam hay Trung Quốc (hay các quốc gia có chính
sách đồng tiền yếu - định giá thấp đồng nội tệ để hỗ trợ xuất khẩu) có được
hưởng lợi bao nhiêu phần trăm từ chính sách định giá thấp đồng tiền này?
Các doanh nghiệp xuất khẩu chủ chốt là FDI, Nhà nước hay Tư nhân? Các
mặt hàng xuất khẩu này mang thương hiệu của hãng nào: Nike, Adidas,
Samsung, LG, Sony ? Doanh nghiệp trong nước có bán được sản phẩm
hay quảng bá được thương hiệu của mình?
Thực tế cho thấy, chính phủ Trung Quốc vẫn kêu là tỷ trọng hàng xuất
khẩu của bản thân doanh nghiệp Trung Quốc còn thấp. Thực chất, mối lợi
có thể đã rơi vào tay các doanh nghiệp FDI, đầu tư nước ngoài như Đài

Loan, Nhật, Hàn Quốc, Mỹ v.v những người vừa kiếm lợi nhuận từ việc
bán nguyên vật liệu đồng thời bán được cả thành phẩm và quảng bá thương
hiệu của mình, trong khi các doanh nghiệp quốc nội chỉ làm gia công cho
các công ty và các nhản hiệu hàng hóa của nước ngoài mà thôi!
Việc mở rộng thị phần xuất khẩu có ý nghĩa gì khi mà 90% nguyên vật liệu
đầu vào vẫn phải nhập và thanh toán bằng ngoại tệ (nói cách khác: một
cách tương đối, chúng ta nhập khẩu 90% thì xuất khẩu được 10% - ngay cả
việc xuất khẩu gạo và nông sản thì cũng phải nhập khẩu lại phân bón,
thuốc trừ sâu chiếm 80% - 90% số tiền thu về)?
Giải quyết bài toán lao động và việc làm trong nuớc? Nếu bạn phải ngồi
may quần áo hay giày dép suốt ngày thì liệu bạn có thời gian học nghề lắp
ráp điện tử hay chế tạo máy móc, chế phẩm sinh học v.v. hay làm các sản
phẩm có hàm lượng chất xám và giá thành cao hơn? Có thời gian tái đào
tạo nâng cao tay nghề để được tăng lương hay "đổi đời"?
Đến đây, có thể kết luận một phần nào đó, một mặt nào đó, việc định giá
thấp đồng nội tệ VND có thể trợ giúp cho việc xuất khẩu hàng hóa ra nước
ngoài, tăng thị phần xuất khẩu, nhưng cần xem lại ai là người thực sự
hưởng lợi từ việc này? Hưởng lợi bao nhiêu % và như thế nào? Việc làm
này có tác động làm "kiềm chế" sức sáng tạo và "hàm lượng chất xám"
trong sản phẩm xuất khẩu?
Điều này có tác động "giúp sức cổ vũ" khiến doanh nghiệp và người lao
động trong nước mãi mãi đi làm gia công và bán sức lao động giá rẻ cho
doanh nghiệp nước ngoài theo một trật tự phân công lao động quốc tế mà
qui luật "trâu chậm uống nước đục" đang diễn ra?
Chúng ta chấp nhận một thực tiễn phân công lao động trong chuỗi cung
ứng hàng hóa trên thế giới theo các "lợi thế so sánh" của mỗi quốc gia, ví
dụ: Thái Lan, Việt Nam có thể sản xuất lúa gạo do điều kiện thời tiết phù
hợp, các quốc gia công nghiệp hóa như Nhật, Hàn Quốc, Mỹ, Đức xuất
khẩu máy móc, thiết bị công nghệ v.v.
Vấn đề là làm thế nào để cải thiện được vị thế của quốc gia trên trường

quốc tế và trong chuổi cung ứng hàng hóa này? Có thay đổi và cải thiện
được hay không hoặc mãi mãi như thế?
"Phá giá đồng tiền" cũng kích thích một sự cạnh tranh về thị phần hàng
xuất khẩu, kích thích ý nghĩ về tranh giành thị phần quốc tế giữa các quốc
gia, khơi mào các cuộc tranh cãi, tranh chấp về tỷ giá tiền tệ thậm chí nổ ra
chiến tranh tiền tệ v.v. với các tác hại khó lường?
Trung Quốc vẫn luôn khẳng định chính sách tiền tệ của họ không liên quan
đến tỷ lệ thất nghiệp ở Mỹ đó sao? Vậy nếu có liên quan thì liên quan ra
sao? Ai chứng minh được rõ ràng điều này?
Bạn thử tưởng tượng xem: nếu bạn biết cách định giá thấp đồng tiền nội tệ,
hay phá giá đồng tiền, để trợ sức cho doanh nghiệp trong nước, hổ trợ gia
tăng xuất khẩu, thì người khác và các quốc gia khác không biết làm điều
này chăng? Có phá giá đồng tiền được mãi chăng? Nếu quốc gia nào cũng
đơn giản làm điều này thì thế giới sẽ ra sao ? Vấn đề gia tăng xuất khẩu
được giải quyết dễ dàng vậy sao? Vấn đề cốt lõi nằm ở đâu? Năng suất lao
động và sức sáng tạo của con người không đóng vai trò nào chăng trong
quá trình sản xuất hàng hóa và hệ thống phân công lao động, cung ứng
toàn cầu?