Khắc phục tác dụng phụ của các sulfamid kháng khuẩn ppsx

Khắc phục tác dụng phụ của các
sulfamid kháng khuẩn


Rất nhiều bệnh cần đến sự có mặt của các các sulfamid như: nhiễm
khuẩn đường hô hấp (viêm phổi, viêm phế quản, viêm họng), nhiễm
khuẩn tiết niệu, sinh dục, đường ruột (lỵ trực khuẩn, viêm ruột), viêm
màng não, đau mắt hột, bệnh ngoài da
Tuy nhiên nếu không biết cách sử dụng sẽ không phát huy được
hiệu quả của thuốc mà còn gây ra các tai biến do thuốc hoặc vi khuẩn
kháng thuốc


Khác với kháng sinh có tác dụng diệt khuẩn thì các sulfamid chỉ có
tác dụng kìm khuẩn. Một số sulfamid thường dùng như: sulfacetamid natri
(sulfacylum, optin), sulfadiazin, sulfaguanidin (ganidan), sulfamethoxazol
(SMX), co-trimoxazol (bactrim, bisepton)
Cơ chế tác dụng kìm khuẩn của sulfamid là do sulfamid cạnh tranh
với acid paraaminobenzoic (A.PAB) trong tế bào vi khuẩn, làm cho việc
tổng hợp và vận chuyển acid folic thành nucleoprotein cần cho mọi tế bào
sống của vi khuẩn bị ngưng trệ, gây rối loạn sự sinh sản và phát triển của vi
khuẩn. Do đó vi khuẩn bị tiêu diệt trước sức đề kháng của cơ thể hoặc nhờ
tác dụng của thuốc.
Tai biến khi dùng sulfamid
Các sulfamid có thể gây sỏi thận (do sản phẩm acetyl hóa của
sulfamid khó tan sẽ lắng đọng và kết tinh thành sỏi ở thận hoặc niệu quản,
gây bí tiểu tiện, đái ra máu, gây cơn đau do sỏi thận), gây buồn nôn, đi lỏng,
viêm gan (ít gặp hơn), gây dị ứng như mẩn ngứa, ban đỏ, viêm da, có khi
tiến triển toàn thân (khi dùng sulfamid thải trừ chậm) nên không dùng
sulfamid cho người mẫn cảm với thuốc.

Ngoài ra có thể gây tổn thương hệ thống tạo máu (với các biểu hiện
như thiếu máu, giảm bạch cầu hạt, giảm tiểu cầu), gây viêm nhiều dây thần
kinh, chứng lú lẫn, tâm thần, viêm tĩnh mạch, huyết khối, vàng da
Và những chú ý khi sử dụng
Để tránh hiện tượng vi khuẩn kháng thuốc lúc đầu phải dùng liều cao
tạo nồng độ thuốc cao trong máu để tranh chấp với A.PAB. Nếu liều ban đầu
không đủ nồng độ để kìm hãm vi khuẩn thì vi khuẩn sẽ sinh ra những chủng
mới có khả năng kháng lại sulfamid làm cho thuốc kém hoặc không còn tác
dụng. Những ngày sau giảm dần đến liều đủ duy trì nồng độ kháng khuẩn
trong máu. Phải dùng đủ thời gian (thường uống từ 7 - 9 ngày liền).
Đặc biệt để tránh tai biến gây sỏi thận ở đường tiết niệu, khi dùng
sulfamid cần uống nhiều nước hoặc uống kèm natri hydrocarbonat (làm
kiềm hóa nước tiểu, tránh sỏi thận).
Tác dụng của sulfamid sẽ bị giảm đi khi nồng độ A.PAB tăng cao, do
đó khi rắc sulfamid vào vết thương (điều trị bệnh ngoài da) phải rửa sạch
máu mủ để tránh A.PAB làm giảm tác dụng của thuốc. Khi dùng sulfamid
nên phối hợp với các thuốc khác như phối hợp với kháng sinh (để tăng hiệu
quả điều trị), với vitamin (tăng sức đề kháng của cơ thể và bù lại lượng
vitamin đã hao hụt do dùng thuốc).