Tác dụng không mong muốn của các hormon đồng hóa pdf

Tác dụng không mong muốn của các
hormon đồng hóa


Hormon đồng hóa là các dẫn xuất tổng hợp của nội tiết tố sinh
dục nam (testosterone). Bên cạnh các tác dụng về nội tiết sinh dục, các
tác nhân này còn có tác dụng đồng hóa, tức là làm tăng khối lượng cơ
bắp, kích thích sinh hồng cầu, tăng mật độ xương và giảm lượng mỡ
trong cơ thể. Gần đây, một số dẫn xuất đã được bào chế để tăng tối đa
tác dụng đồng hóa và giảm tác dụng sinh dục, được dùng nhiều nhất
trong thực tế là các dẫn xuất 19 - nortestosterone như nandrolone
phenpropionate, nandrolone decanoate, methandrostenolone,
oxymetholone, stanozolol và oxandrolone.
Bên cạnh chỉ định trong các trường hợp suy giảm chức năng sinh dục,
các hormon đồng hóa còn được sử dụng như một chất kích thích ở các vận
động viên, để tăng cảm giác thèm ăn hoặc để điều trị hỗ trợ cho các bệnh
nhân thiếu máu, suy kiệt (ung thư, HIV/AIDS). Tuy nhiên, các tác nhân này
cũng có thể gây ra không ít tác dụng phụ ở người sử dụng, ảnh hưởng đến
hầu hết các hệ cơ quan trong cơ thể, như hệ nội tiết, tim mạch, tâm thần
kinh, cơ xương khớp, huyết học, gan mật và nhiều vị trí khác.
Ở nam giới
Sử dụng các hormon đồng hóa ở những người đàn ông đã trưởng
thành thường ít gây ra các tác dụng hơn so với khi sử dụng ở lứa tuổi trước
dậy thì hoặc ở những người bị suy giảm chức năng sinh dục gây thiếu hụt
testosterone. Ở nam giới, testosterone có thể gây kích thích, hưng cảm hoặc
các rối loạn cảm xúc, hành vi, nhất là khi sử dụng ở những người đã có bệnh
tâm thần từ trước. Ngoài ra, khi sử dụng ở những người nam giới bình
thường, loại hormon này còn có thể ức chế giải phóng các hormon FSH và
LH từ tuyến yên, kết quả là gây giảm sản xuất tinh trùng, nếu dùng kéo dài
có thể gây mất hoàn toàn tinh trùng. Sau khi ngừng sử dụng testosterone,
thường phải mất ít nhất 6 tháng đến 1 năm để số lượng tinh trùng có thể hồi

phục. Dùng testosterone còn có thể dẫn đến tăng nồng độ estrogen trong
máu (do testosterone được chuyển hóa thành estrogen dưới tác dụng của
men aromatase) và gây ra chứng vú to ở nam giới. Biểu hiện này có thể
không hồi phục và đòi hỏi phải phẫu thuật. Việc điều trị thay thế nội tiết tố
nam còn có thể gây ra chứng cương dương vật kéo dài, bất lực, đi tiểu đau,
tăng nguy cơ phì đại tuyến tiền liệt ở những người lớn tuổi (cả lành tính và
ác tính). Ở trẻ trai, việc dùng testosterone có thể gây giảm chiều cao và dậy
thì sớm.
Ở nữ giới
Tác dụng nam hóa của các hormon đồng hóa là rất cần thiết để điều trị
tình trạng suy sinh dục ở nam nhưng lại gây ra rất nhiều phiền toái khi sử
dụng ở nữ giới. Mức độ nam hóa ở nữ giới phụ thuộc vào liều dùng, thời
gian điều trị và đặc biệt là loại hormon được sử dụng. Mặc dù nhiều loại
hormon đồng hóa đã được bào chế để giảm tối đa tác dụng sinh dục, nhưng
nếu sử dụng liều cao và kéo dài, các hormon này vẫn có thể gây ra nhiều
biểu hiện nam hóa ở nữ giới. Những phụ nữ được điều trị liều cao hormon
đồng hóa vì bất cứ lý do gì thường xuất hiện ria mép, mọc nhiều lông ở mặt
và sau đó là toàn thân (chứng rậm lông), rụng tóc (hói đầu), giảm lớp mỡ
dưới da, vú teo nhỏ lại, giọng nói trầm hơn. Ngoài ra, có thể xuất hiện phì
đại âm vật, teo tử cung và rối loạn kinh nguyệt (thiểu kinh hoặc mất kinh).
Một số tác dụng phụ có thể hết khi ngừng điều trị nhưng một số biểu hiện
thường không hồi phục như hói đầu, mọc nhiều lông ở mặt, phì đại âm vật,
giọng nói trầm, nhất là khi sử dụng ở những phụ nữ trẻ tuổi. Nếu dùng ở
những người đang mang thai, các hormon này có thể gây tình trạng giả
lưỡng tính ở thai nhi, dị dạng thai hoặc thậm chí gây chết thai.
Độc tính ở cả hai giới
Các hormon đồng hóa gây tăng khối lượng và trương lực cơ nhưng
gân và dây chằng không phát triển tương xứng nên có nhiều nguy cơ bị chấn
thương, đặc biệt ở các vận động viên. Ngoài ra, việc sử dụng các hormon
đồng hóa ở cả hai giới, đặc biệt là khi dùng liều cao, có thể gây tình trạng đa

hồng cầu, giữ nước và phù. Điều này có thể nguy hiểm đối với những bệnh
nhân bị tăng huyết áp, suy tim, xơ gan hoặc hội chứng thận hư. Do các
hormon này kích thích hoạt động của các tuyến bã nên có thể gây tình trạng
da dầu và mọc nhiều trứng cá (đặc biệt là ở thân mình) ở một số người.
Hormon đồng hóa còn có thể gây ra các loại rối loạn mỡ máu như giảm nồng
độ HDL cholesterol và tăng nồng độ LDL cholesterol. Những thay đổi nồng
độ cholesterol này có thể làm tăng nguy cơ xơ vữa mạch máu và các bệnh
mạch vành, đặc biệt ở những vận động viên, những người phải sử dụng kéo
dài các horrmon này. Nói chung, các dẫn xuất alkylated như stanozolol có
nguy cơ gây rối loạn mỡ máu lớn hơn so với testosterone. Các hormon đồng
hóa còn có thể gây tăng số lượng và độ ngưng tập tiểu cầu, dẫn đến nguy cơ
tắc mạch. Một số chế phẩm đường uống của hormon đồng hóa có chứa
nhánh 17-methyl trên phân tử steroid có thể gây ra các bất thường ở gan như
vàng da, tăng nồng độ bilirubin và các men gan (AST, ALT, phosphatase
kiềm) trong máu, gặp ở 80% số người sử dụng các chế phẩm này và thường
hồi phục sau khi ngừng điều trị. Ngoài ra, trong một số trường hợp, các
hormon đồng hóa có thể liên quan với sự xuất hiện của các u gan lành tính.
Một số nghiên cứu còn cho thấy, hormon đồng hóa có thể gây các rối loạn
chức năng tuyến giáp (cả suy giáp và cường giáp) và rối loạn dung nạp
đường huyết. Một số tác dụng phụ khác có liên quan với việc sử dụng các
hormon đồng hóa là hội chứng cai thuốc khi ngừng dùng đột ngột, làm nặng
tình trạng khó thở trong giấc ngủ, co giật, liệt mặt, liệt nửa người, rôi loạn ý
thức và hôn mê.