Quy Luật thời khí và biện chứng luận trị về bệnh thời khí - Bài 7,8 pps

Quy Luật thời khí và biện chứng luận
trị về bệnh thời khí
Phần I: Quy luật thời khí

Bài 7: Ảnh hưởng của khách khí tới chủ khí

Thứ tự các bước khí
Ảnh hưởng của khách khí tới chủ khí
Bảng tính ảnh hưởng của khách khí tới chủ khí trong 6 năm

Bài 8: Ảnh hưởng của khách vận tới khí hậu

ảnh hưởng của các bước khách vận tới khí hậu
Chủ bệnh của ngũ vận
BÀI 7: ẢNH HƯỞNG CỦA KHÁCH KHÍ TƯỚI CHỦ KHÍ

I. THỨ TỰ CÁC BƯỚC KHÍ:

Cách tính ảnh hưởng của khách Khí tới chủ Khí trước hết phải chú ý tới thứ tự nối tiếp các bước của khách khí có khác với
sự nối tiếp các bước của chủ khí, sau đó là xem đến sinh khắc giữa ngũ hành với chủ khí và khách khí.

1. Thứ tự các buớc của khách khí nối tiếp nhau trong một năm giống như thứ tự nối tiếp nhau của khách Khí tư thiên
trong 6 năm tức là:
Thiếu âm quân hoả - Thái âm thấp thổ - Thiếu dương tướng hoả - Dương minh táo kim - Thái dương hàn thuỷ - Quyết âm
phong mộc

2. Thứ tự các bước chủ khí khí nối tiếp nhau trong một năm như sau:
Quyết âm phong mộc - Thiếu âm quân hoả - Thiếu dương tướng hoả - Thái âm thấp thổ - Dương minh tảo kim - Thái dương
hàn thuỷ.br Ở chủ khí, sau Thiếu âm quân hoả là tới Thiếu dương tướng hoả, sau đó mới đến Thái âm thấp thổ. Nhưng trong
khách khí, sau Thiếu âm quân hoả là tới Thái âm thấp thổ, sau đó lại là Thiếu dương tướng hoả.

3. Trong khi chủ khí đều đặn hàng năm , năm nào cũng thế, ở mỗi bước khí, tên của chủ khí năm trước, năm sau không
thay đổi. Nhưng giữa các năm với nhau, tên khách khí ở các bước khí có sự thay đổi, mỗi năm, bước khách Khí trên chủ khí
tăng lên một bậc.

Sách Trung y khái luận viết: "Khách khí luân chuyển hàng năm gia lên chủ Khí thì gọi là khách chủ gia lâm" (xem bảng các
bước khách khí của 6 năm ở phần thứ tư Khác khí).

II. ẢNH HƯỞNG CỦA KHÁCH KHÍ TƯỚI CHỦ KHÍ:

Là do quan hệ sinh khắc giữa ngũ hành ờ chủ khí với ngũ hành ở khách khí.

1. Lấy khách khí làm chính, sức của khách khí mà thắng được chủ khí là thuận, có ba trường hợp được coi là thuận như sau:

+ Khách khắc chủ.
+ Khách sinh chủ.
+ Vua gia lên tôi (khách là quân hoả, chủ là tướng hoả).
Như Khí tư thiên là Quyết âm phong mộc gia lên Khí thứ ba của chủ khí (tam khi) là Thiếu dương tướng hoả là khách sinh
chủ (mộc sinh hoa) thế là thuận. Nói về khí hậu biến hoá thì khí thứ ba (tam khí ) làm chủ trong bốn tiết Khí từ tiểu mãn đến
Tiểu thử, tuy có phong khí lưu hành nhưng không mạnh lắm.

2. Trái lại, nếu như sức của chủ Khí thắng được khách khí là nghịch như.

+ Chủ khắc khách.
+ Chủ sinh khách.
+ Tôi gia lên vua (khách là Thiếu dương tướng hoả, chủ là Thiếu âm quân hoả).
Như khách khí là Thái âm thấp thổ gia lên chủ là Thiếu dương tướng hoả, chủ sinh được khách (hoả sinh thổ) thế là nghịch,
thì trong bốn tiết khí ở thời gian ấy sẽ ma dầm ẩm thấp khá nhiều

3. Ngoài ra còn có "đồng khí". Như khách khí là Thiếu dương tướng hoả gia lên chủ khí cũng là Thiếu dư tướng hoả, hoặc
Quyết âm phong mộc gia lên Quyết âm phong mộc đã không có sinh, khắc, lại không có khác nhau về quân, thần, hai tính

chất giống nhau thì gọi là đồng khí, thì trong thời gian ấy khí hậu nóng lên rất dữ dội. Những khí khác cũng theo đó mà suy
ra.


Bảng 13: Bảng tính ảnh hưởng của khách Khí tới chủ khí trong 6 năm
20 - 1
21 - 3 ± 1
22 - 3
21 - 5 ± 1
22 - 5
21 - 7 ± 1
22 - 7
20 - 9 ± 1
21 - 9, 21 - 11 ± 1 22 - 11,
20 - 1

Bước
khí
Sơ khí nhị khí Tam khí Tứ khí Ngũ khí Chung khí
Chủ
khí
Quyết âm phong
mộc
Thiếu âm quân
hoả
Thiếu dương
tướng hoả
Thái âm thấp thổ Dương minh táo kim Thái dương hàn thuỷ
Khách
khí

Thượng bán niên Hạ bán niên
Niên
chi
Tả gian(*) Hữu gian Tư thiên Tả gian Hữu gian Tại tuyền
Dương minh táo
kim
Quyết âm phong
mộc
Thiếu âm quan
hoả
Thái âm thấp thổ Thiếu dương tướng
hoả
Dương minh táo kim

Tý,
Ngọ
Khách khắc chủ
Thuận
Khách sinh chủ
Thuận
Quân trên
tướng
Thuận

đồng
Khách khắc chủ
Thuận
Khách sinh chủ
Thuận
Thái dương hàn

thuỷ
Thiếu âm quân
hoả
Thái âm thấp
thổ
Thiếu dương
tướng hoả
dương minh táo kim Thái dương hàn thuỷ

Sửu,
Mùi
Khách sinh chủ
Thuận

đồng
Chủ sinh
khách
nghịch
Khách sinh chủ
Thuận

đồng

đồng
Quyết âm phong Thái âm thấp Thiếu dương Dương minh táo Thái dương hàn thuỷ Quyết âm phong mộc
mộc thổ tướng hoả kim

Dần,
Thân

đồng
Chủ sinh khách
Nghịch

đồng
Chủ sinh khách
Nghịch
Chủ sinh khách
Nghịch
Chủ sinh khách
Nghịch
Thiếu âm quân
hoả
Thiếu dương
tướng hoả
Dương minh
táo kim
Thái dương hàn
thuỷ
Quyết âm phong mộc

Thiếu âm quân hoả

Mão,
Dậu
Chủ sinh khách
Nghịch
Tướng sinh trên
quân
Nghịch

Chủ khắc
khách
Nghịch
Chủ khắc khách
Nghịch
Chủ khắc khách
Nghịch
Chủ khắc khách
Nghịch
Thái âm thấp thổ Dương minh táo
kim
Thái dương
hàn thuỷ
Quyết âm phong
mộc
Thiếu âm quân hoả Thái âm thấp thổ

Thìn,
Tuất
Chủ khắc khách
Nghịch
Chủ khắc khách
Nghịch
Khách khắc
chủ
Thuận
Khách khắc chủ
Thuận
Khách khắc chủ
Thuận

Khách khắc chủ
Thuận
Thiếu dương
tướng hoả
Thái dương hàn
thuỷ
Quyết âm
phong mộc
Thiếu âm quân
hoả`
Thái âm thấp thổ Thiếu dương tướng hoả


Tỵ,
Hợi
Chủ sinh khách
Nghịch
Khách khắc chủ
Thuận
Khách sinh
chủ
Thuận
Khách sinh chủ
Thuận
Khách sinh chủ
Thuận
Chủ khắc khách
nghịch

Ghi chú : (*) tả gian tại tuyền năm trước đưa sang (Ngày ghi trong các bước khí là khoảng phỏng chừng - hàng năm theo
lịch nhà nước công bố ghi vào cho đúng).

BÀI 8: ẢNH HƯỞNG CỦA KHÁCH VẬN TỚI KHÍ HẬU

I. ẢNH HƯỞNG CỦA KHÁCH VẬN TỚI KHÍ HẬU

Ảnh hưởng của khách vận tới khí hậu, Cũng giống như ảnh hưởng của khách khí, nghĩa là cũng xét theo quan hệ khách gia
lên chủ, lấy khách vận gia lên chủ vận, và xét thuận, nghịch, đồng, giống như ở lục khí.
Những năm vận thịnh, khí suy, ảnh hưởng của ngũ vận tới khí hậu được coi là chính. khí chỉ để tham khảo.
Những năm Khí thịnh, vận suy, ảnh hưởng của lục Khí tới khí hậu được coi là chính, vận chỉ để tham khảo.

II. CHỦ BỆNH CỦA NGŨ VẬN

- Theo sách Châm cứu đại thành thì chủ bệnh của ngũ vận là:
Mọi thứ phong, hoa mắt, tản hoán, thuộc về can, mộc.
Đau ghẻ, chốc nhọt, lở thuộc về tâm, hoả
Thấp, thũng, mãn, thuộc về tỳ, thổ
Khí bôn, uất, nuy, thuộc về phế, kim
Rét lạnh, thâu về, thuộc về thận, thuỷ