ĐIỀU TRỊ VẾT THƯƠNG- VẾT BỎNG BẰNG THUỐC NAM pdf

ĐIỀU TRỊ VẾT THƯƠNG- VẾT BỎNG
BẰNG THUỐC NAM


I.ĐẠI CƯƠNG.
Trong nền y học cổ truyên của dân tộc, việc hái thuốc, trồng thuốc để chữa bệnh
nói chung và chữa các vết thương, vết bỏng nói riêng đã được áp dụng rộng rãi.
Việc dùng thuốc nam và các thủ pháp y học cổ truyền dân tộc để chữa vết thương,
vết bỏng đã đuợc ghi trong các sách thuốc của các vị danh y như Tuệ tĩnh và Hải
Thượng Lãn Ông đã có nhiều bài thuốc có giá trị dùng để chữa vết thương, vết
bỏng. Nhiều kinh nghiệm quý được lưu truyền trong y học dân gian và y học cổ
truyền.
Ngày nay các cơ sở y tế và các đơn vị quân y đã thừa kế, nghiên cứu ứng dụng các
biện pháp, điều trị y học dân tộc trong ngoại khoa và đã có nhiều cây thuốc, con
thuốc được công nghệ hiện đại chiết xuất, bào chế ra các dạng thuốc khác nhau để
cứu chữa vết thương, vết bỏng đạt kết quả tốt.
II.THUỐC NAM.
- Bao gồm các cây thuốc, con thuốc hoặc khoáng vật dùng làm thuốc được sử
dụng dưới dạng tươi hoặc được bào chế của dược học cổ truyền vẫn gữi toàn phần
hoạt chất của i vị thuốc hoặc của nhiều vị thuốc trong bài thuốc.
- Qua nhiều năm nghiên cứu khoa học, thuốc nam đã được cải tiến dạng bào chế,
được tiêu chuẩn hoá và kiểm định về chất lượng và đã được ứng dụng phổ biến ở
nhiều chuyên khoa ngoại. ở các bệnh viện và các cơ sở y tế quân dân y trong cả
nước.
2.1.Trong ngoại khoa:
Thuốc nam được phân theo tác dụng
- Kháng khuẩn, ức chế VK.
- Chữa viêm tấy.
- Rụng hoại tử và làm sạch vết thương, vết bỏng.
- ảnh hương tốt tới quá trình tái tạo của VT, kích thích mô hạt phát triển và biểu
mô hoá, làm cân bằng chuyển hoá Collagen.

- Làm khô và tạo màng thuốc che phủ VT, vết bỏng, vết mổ.
- Làm giảm mùi hôi của các VT có mủ thối.
- Chống dòi, ruồi, nhặng, bọ.
- Cầm máu tại chỗ.
- Kích thích quá trình liền xương.
- Kích thích nhu động ruột.
- Thuốc chữa 1 số bệnh: Trĩ, sa niêm mạc trực tràng, viêm nghẽn mạch chi.
Đối với một số thuốc kháng khuẩn gây nhiễm khuẩn tại chỗ cần đáp ứng các yêu
cầu là có hiệu lực với vi khuẩn gây nhiễm khuẩn vêt thướng; có khả năng thâm
nhập sâu tại vết thương có nông độ có hiệu lực; không bị ức chế hoặc bị huỷ bởi
các dịch tiết từ mô tế bào và các sản phẩm của vi khuẩn tại VT, bài tiết nhanh và
chuyển hoá nhanh nếu được hấp thụ vào cơ thể; không gây ra các
Nếu là một loại thuốc tạo màng thì cần có 3 yêu cầu sau đây :
Bền vững, dàn hồi, trong suốt.
Khi nghiên cứu một loại thuốc nam điều trị vết thương vết bỏng, cần so sánh các
nhóm chúng và sử dụng các phương phá khoa học, khách quan, để đánh giá tác
dụng của thuốc.
chủng nhờn, kháng thuốc; không gây độc tại chỗ và toàn thân.
2.2. Các bước thừa kế ứng dụng nghiên cứu cây thuốc nam.
- Lựa chọn cây thuốc, con thuốc căn cứ vào kết quả thừa kế (phương pháp sàng
lọc)
-Tìm hiểu về thực vật học.
- Nghiên cứu về hoá thực vật, hoá dược và dạng bào chế.
- Nghiên cứu thực nghiệm.
- Nghiên cứu ứng dụng lâm sàng (phương pháp thử nghiệm điều trị có kiểm tra).
- Kết luận (đánh giá, so sánh).
- Nghiệm thu.
- Sản xuất, phổ biến, ứng dụng.
Sau những bước kể trên, nếu xác định được những hoạt chất chính thì tách chiết
nó,và nghiên cứu cấu trúc của nó bằng các phương pháp lý- hoá hiện đại

2.3.Yêu cầu đối với một loại thuốc dùng tại chỗ để cứu chữa vết thương, vết
bỏng.
Khi dùng 1 loại thuốc nam nào để để điều trị tại chỗ vết thương và vết bỏng, phải
đạt được những yêu cầu sau.
-Thuốc không gây đau, xót hoặc gây ít đau, xót khi đắp tại chỗ vết thương, vết
bỏng.(Bệnh nhân có thể chịu đựng được).
-Không kích thích gây độc hại tại chỗ, không gây ảnh hưởng xấu đến quá trình
tiến triển của vết thương, vết bỏng.
- Trong khi đắp thuốc tại vết thương, vết bỏng. Thuốc không gây độc hoặc ảnh
hưởng xấu đến các cơ quan nội tạng hoặc toàn thân.
- Thuốc không làm cản trở đến chức năng vân động của chi thể.
- Thuận lợi về phương pháp điều trị, sử dụng được dễ dàng, giá thành rẻ.
- Quá trình điều trị phải đạt được những công hiệu nhất định trong các yêu cầu
điều trị tại chỗ đối với vết thương, vết bỏng.
- Thời gian tác dụng tại chỗ đối với với vết thương, vết bỏng phải dài.
III.CÁC LOẠI THUỐC NAM.
Điều trị vết thương, vết bỏng.
Đây là những loại thuốc đã ứng dụng có kết quả để điều trị vết thương, vết bỏng;
được chia thành các nhóm sau:
3.1 Nhóm thuốc làm rụng nhanh các hoại tử VT, vết bỏng.
3.1.1. Cây mã đề: (Plantago major L.Var, asiatica decaisme, họ
Plantaginaceae).
- Tác dụng: loại trừ tổ chức hoại tử, có tác dụng ức chế sự phát triển của
Staphyloccus aureus, đồng thời kích thích tái tạo tổ chức ở vết thưong, vết bỏng.
- Cách dùng: giã lá nhỏ rồi đáp vào vết thương; thuốc dạng mỡ để bôi vào vết
thương; dạng nước ép mã đề dùng để rửa vết thương; dạng cao mã đề để bôi tại
chỗ VT.
3.1.2. Cây nghệ Curcuma longa L họ Zingiberaceae).
- Tác dụng: Loại trừ tổ chức hoại tử, có tác dụng kháng khuẩn; ức chế sự phát triển
của Staphylococus aureus và nấm candida albicans; đồng thời kích thích tái tạo tổ

chức.
Củ nghệ có Curcumin 2-3%, tinh dầu 0,3-0,4% tác dụng ngăn tia cực tím, bảo vệ
được sẹo da với bức xạ cực tím.
- Cách dùng: dùng nước ép nghệ rửa VT, vết bỏng, ngoài ra nước ép nghệ còn
dùng để rửa bàng quang, kem nghệ 1-5%; mỡ nghệ đắp tại chỗ.
3.1.3. Các cây khác trong nhóm:
- Mủ quả đu đủ: chứa men papain phân giải protein thành péptit rồi thành axit
amin.
Dung dịch mủ đu đủ 2% - 10%: dùng nhỏ giọt liên tục vết thương, vết bỏng hoặc
tẩm vào gạc đắp lên vết hoại tử bỏng, có tác dụng làm rụng hoại tử do tác dụng
của men papain.
- Cây bấn (cây mò) có 2 loại .
* Bạch đồng nữ và xích đông nam.
Dùng cành lá,hoa tươi: rửa sạch (1kg) + 10 lít nước đun sôi 30 phút, lọc lấy nước,
nhỏ giọt liên tục hoặc ngâm nước sôi ngày 2 lần, mỗi lần 30 phút – 1 giờ có tác
dụng làm rụng hoại tử nhanh.
-Dứa xanh: ép quả dứa xanh rồi lấy nước để rửa và đắp lên vết thương, vết bỏng
có tác dụng làm rụng hoại tử. Dứa xanh có men bromalein có tác dụng phân giải
protein, phân huỷ các sợi huyết, các màng giả do miễn dịch tạo thành.
- Ráy dại: Giã củ ráy thành bội rồi rác lên VT có hoại tử. Kem ráy đắp VT, vết
bỏng có tác dụng làm rụng hoại tử.
3.2. Nhóm thuốc có tác dụng kháng khuẩn hoặc ức chế vi khuẩn tại chỗ.
3.2.1. Cỏ lào (choromolacna odorata L họ cúc Asteraceae).
-Tác dụng: làm giảm hoặc mất mùi hôi, làm rụng hoại tử nhanh, ức chế phát triển
của từng loại vi khuẩn như: Staphylococus aureus; Psendômnas aeruginosa giảm
viêm nề tại chỗ, đồng thời kích thích sự phát triển mô hạt và tăng nhanh quá trình
liền sẹo, thuốc có tác dụng rất tốt cho các VT, vết bỏng nhiễm khuẩn và các vết
loét lân liền. Ngoài ra thuốc còn có tác dụng cầm máu tại vết thương vết bỏng.
- Cách dùng: lá giã nhỏ đắp vào các vết thương bầm tím, do chấn thương. Nước
sắc lá dùng để ngâm rửa VT nhất là các mỏm cụt chi thể. Dạng cao lỏng, gạc

Eupolin thuốc mỡ Eupolin đắp tại chỗ VT, vết bỏng, các vết thương phần mền và
vết loét lâu liền.
3.2.2. Cây vàng đắng( Coxinium usitaum pierre L họ menispermaceae).
lấy 5 – 6 cây đem phơi khô, sắc lấy nước ở nồng độ 2/1000. Thân cây chứa
becberin( tỷ lệ 2 – 5 % ở dược liệu khô. Nước sắc hoặc dung dịch becberin
clohydrat 2% nhỏ giọt liên tục hoặc tẩm gạc đắp lên VT, vết bỏng. Thuốc ức chế
sự mọc của tụ cầu vàng, liên cầu khuẩn
3.2.3. Các cây thuốc khác trong nhóm:
- Cây lâu tơ uyn: nước sắc, cao lỏng lâu tơ uyn đắp vết thương vết bỏng có tác
dụng làm giảm mùi hôi, giảm tiết dịch mủ. Thuốc còn kích thích tăng sinh tổ chức,
mau liền sẹo vết thương, vết bỏng.
- Cây sến: Cao lỏng lá sến và đầu ép (Maduxin và Maduxin oid) có tác dụng ức
chế tụ cầu vàng và trực khuẩn mủ xanh và một số nấm ; ngoài ra còn làm sạch
mủ hôi, rụng hoại tử nhanh, kích thích mô hạn chế phát triển và liền seoh VT, vết
bỏng.
- Các cây thuốc sau đây có tác dụng tốt đối với vi khuẩn là: bột bù cu vẽ, lá sắn
thuyền, sài đất, lá móng tay, rau diếp cá, sâm đại hành, xuyên tâm liên, lá sòi, lá
dung san, lá trầu không, lô hôi, bạch hoa xà, những loại này có tác dụng hạn chế
sự hoạt động của một số vi khuẩn gây nhiễm khuẩn ở VT vết bỏng.
- Cao mỡ vàng: gồm mật đá đăng( là khoáng vật ở đáy các lò nấu bạc chứa oxyt
chì và tạp chất Al, Fe , Ca, Mg ) và hồng đơn( Fb3O4), sáp ong và mỡ động vật
hoặc dầu thực vật, cao mỡ vàng có tác dụng ức chế sự phát triển và hoạt động của
một số vi khuẩn ở VT vết bỏng.
3.3. Nhóm thuốc có ảnh hưởng đến sự tái tạo VT, vết bỏng.
3.3.1. Mỏ quạ (Cudrania tricuspidata bur họ moraceae).
- Tác dụng: làm giảm mùi hôi, rụng hoại tử nhanh và làm sạch VT, vết bỏng, kích
thích sự phát triển của mô hạt và tăng nhanh quá trình liền sẹo VT, vết bỏng.
- Cách dùng: dùng lá tươi giã nhỏ đắp lên VT, vết bỏng. cao lỏng mỏ quạ dùng
thay băng tại chỗ VT, vết bỏng, và vết loét lâu liền.
3.3.2. Rau má: (Centalla asiatica urb họ umbelliferae).

Y học dân gian dùng lá rau má giã nhỏ áp lên VT, vết bỏng cho chóng lên da non
thành sẹo. Còn dùng đắp ngoài chữa các VT, do ngã, gãy xương và làm tan ung
nhọt.
Bột, thuốc mỡ, chất tổng hợp madecassol chiết xuất từ cây rau má có tác dụng tốt
trong quá trình phát triển của mô liên kết, tạo sự cân bằng cho sự sinh sản của các
sợi sinh keo có khi rối loạn quá trình này có ảnh hưởng đến sự gắn các axit
ribonucleic cơ bản trong kiến trúc của hai axit amin là plolin và alanin, rất cần
thiết cho sự hình thành các sợi keo. Thuốc bào chế từ rau má làm quá trình liền
sẹo nhanh, các mô hạt phát triển phong phú, biểu mô hoá tốt, sẹo mèm mại không
phì đại. Viên cao rau má uống còn dự phòng và hạn chế phát triển sẹo lồi.
3.3.3. Các cây thuốc khác trong nhóm.
- Xuyên tâm liên: dùng dưới dạng thuốc mỡ, thuốc viên có tác dụng tốt tới quá
trình liền sẹo của VT, vết bỏng, các mỏm cụt lâu liền, nước sắc ngâm rửa VT, vết
bỏng có tác dụng làm giảm mùi hôi.
- Nghệ: dùng dưới dạng nước ép, kem nghệ, bột nghệ.
- Mã đề: dùng dưới dạng nước ép, lá tươi giã, thuốc mỡ mã đề.
- Ngoài ra có thể dùng ,mật ong, lá bòng bong, cây thuốc bỏng, lô hội.
3.4. Nhóm thuốc làm se khô và tạo màng thuốc để chữa bỏng nông.
3.4.1. Xoan trà: (Choerospondias hill và burtt; họ Anacardiaceae).
- Thuốc có chứa thành phần: tanin, Flavonoit, gôm nhựa, dầu béo, quinon.
- Tác dụng: làm se, khô, tạo màng thuốc che phủ và bảo vệ vết bỏng nông. Giảm
được thoát huyết tương, giảm được sự bội nhiễm và phất triển của vi khuẩn trên
vết bỏng, không gây độc hại cho cơ thể khi dùng để điều trị tại chỗ vết bỏng.
- Thường sản xuất dưới dạng cao hoặc bột mịn để phun lên vết bỏng nông sớm
trước 24 giờ, được rửa sạch và xử trí đúng quy cách vô khuẩn. Thuốc được đặt tên
là B76.
Không dùng khi vết bỏng đã bị nhiễm khuẩn, có mủ. Bỏng ở vùng mặ và các ngón
chân, ngón tay.
Không được bôi kín thuốc cả chu vi của chi, để tránh hiện tượng màng thguốc co
lại, gây chèn ép tuần hoàn chi thể.

3.4.2. Lá Sim (Rhodomyrtus tomentosa wghi họ myrtaceae).
Cao lá sim chữa vết bỏng nông mới đã được xử lý vô khuẩn. Thuốc tạo ra màng
đen xẫm, tương đối bền che phủ vết bỏng.
3.4.3. Những thuốc có tác dụng tương tự:
- Sến: dưới dạng cao lá sến (Maduxin) tạo màng thuốc màu nâu sẫm bền như
thuốc B76.
- Cao vỏ cây hu đay, cao cây kháo nhậm, cao cây săng lẻ.
3.5. Nhóm thuốc có tác dụng cầm máu.
Dùng khi VT đang rỉ máu hoặc bị chảy máu thứ phát nhiều lần, VT, vết bỏng chảy
máu nhiều trong khi thay băng.
3.5.1. Ô rô( Chicus Japonicus D.C. maxim; họ compositae còn gọi là cây đại
kế.
Dùng làm thuốc cầm máu tại chỗ: bột đại kế rắc vào VT, vết bỏng gây co các
mạch m áu nhỏ vào thúc đẩy quá trình đông máu.
Tác dụng cầm máu của bột đại kế với VT, vết bỏng ngay thuốc cầm máu khác như
: Canxi anginat bột cầm máu Styptic powder của nước ngoài.
3.5.2. Cây tiên hạc thảo (Herba Agrimoniae).
Được bào chế thành dạng cao lỏng, cao khô đắp vào VT, vết bỏng có tác dụng
cầm máu tại chỗ.
3.5.3. Các thuốc thường dùng khác.
- Cây cỏ lào: dùng cao lỏng Eupolin, gạc Eupolin đắp VT, vết bỏng có tác dungụ
co mạch, cầm máu tại chỗ.
- Cây hoa hoè: sâm đại hành, nấu nước để uống.
- Cây chút chít: dùng dịch chiết để cầm máu.