CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN KHI SỬ DỤNG MÁY TÍNH_CHƯƠNG 3 ppt

Chng 3 Phn mm

3.1 Các kiu phn mm
3.1.1 Phn mm h thng và phn mm ng dng

H điu hành
H điu hành là mt chng trình đc bit, đc ti mt cách t đng khi máy
tính khi đng. H điu hành cho phép qun lý mi hot đng ca phn mm và phn
cng máy tính. H điu hành đu tiên dành cho máy tính PC chính là MS DOS
(Microsoft Disk Operating System). H điu hành này bao gm nhng chc nng rt
c bn và ngi dùng cn phi hiu mt chút v máy tính. Giao din ca h điu hành
DOS không thân thin lm vi ngi s dng bi h điu hành này không cung cp
giao din đ ha tng tác mà ch có th giao tip vi máy tính thông qua câu lnh
điu khin. Sau đó Microsoft gii thiu Windows và ngày nay h điu hành này đã
đc s dng rng rãi trong PC. Có nhiu phiên bn h điu hành Windows khác
nhau, phiên bn đu tiên ca Windows đc gi là Windows 3.1. Phiên bn này mnh
hn DOS và d s dng bi nó đa nhim và có h tr giao din ngi s dng. Ngi
dùng có th s dng bàn phím đ nhp liu và chut đ ra lnh, điu khin các thc
đn…Các phiên bn v sau này ca Windows gm Windows 95, Windows NT,
Windows 98, Windows 2000, Windows XP và Windows 2003. Các phiên bn ca
Microsoft Windows hu ht là trông ging nhau và tt c đu d s dng hn
Windows 3.1 rt nhiu. Hình
minh ha là biu tng ca hai h điu hành ni ting và
thông dng hin nay, bên trái là biu tng H điu hành Windows XP ca Microsoft,
bên phi là biu tng ca H điu hành mã ngun m Linux.

Hình 3.1.1.1 (Biu tng Windows XP và Linux)

Chng trình ng dng
• Chng trình ng dng là các phn mm chy trên nn ca điu hành. Các chng

trình ng dng giúp cho công vic hàng ngày ca ngi dùng đc t đng hóa. Ví
d chng trình x lý vn bn, bng tính, c s d liu và các chng trình đ ho.
Ti sao hàng nm luôn xut hin các phiên bn mi

25
• Vic xut hin các phiên bn mi ca các phn mm hàng nm do nhiu lý do khác
nhau. Phía nhà sn xut luôn cn hoàn thin sn phm ca mình, sao cho ít li hn,
mm do hn và mang nhiu đc trng hn. Ngoài ra, nhu cu ca con ngi ngày
càng cao, ngi dùng luôn mong ch sn phm mi có nhiu chc nng và tin ích
hn. Cng có trng hp ngi dùng cha s dng ht các chc nng ca phiên
bn c thì phiên bn mi đã ra đi. Tuy nhiên, theo xu th phát trin chung, vic ra

đi phiên bn mi ca phn mm là điu tt yu, chng nào th trng còn chp
nhn nó. Mun bit mình đang s dng phn mm phiên bn gì, thông thng
ngi dùng có th nhn vào thc đn Help và nhn vào About.

3.2 H điu hành
3.2.1 Các chc nng chính ca h điu hành.Mt s h điu hành thông dng

H điu hành
• H điu hành là mt chng trình đc bit, đc ti mt cách t đng khi máy tính
khi đng. H điu hành cho phép ngi dùng có th s dng các đc tính u vit
ca máy tính hin đi mà không cn hc tt c chi tit phn cng làm vic nh th
nào. Có mt s h điu hành khác nhau đang đc s dng rng rãi. Máy tính IBM
PC đc sn xut vào nm 1981 s dng h điu hành đu tiên có tên gi là DOS
(Disk Operating System). H điu hành này rt c bn và ngi dùng phi hiu
mt chút v máy tính mi có kh nng vn hành do đc trng ca h điu hành này
là giao din dòng lnh (Command Prompt) nên không thân thin lm vi ngi s
dng. Sau đó Microsoft gii thiu Windows và ngày nay h điu hành này đã đc
s dng rng rãi trong PC. Có mt s các loi Windows khác nhau, phiên bn đu

tiên ca Windows đc gi là Windows 3.1. Phiên bn này mnh hn DOS và d
s dng do có giao din ngi s dng có ngha là ngi dùng có th điu khin
bng chut tác đng vào các thc đn hoc các biu tng. Các phiên bn v sau
này ca Windows gm Windows 95, Windows NT, Windows 98, Windows 2000,
Windows XP và Windows Longhorn. Các phiên bn ca Microsoft Windows hu
ht là trông ging nhau và tt c đu d s dng hn Windows 3.1 rt nhiu. IBM
cng đa ra mt h điu hành có tên gi là OS/2 nhng h điu hành này không
đc ph dng cho lm và ch đc s dng trong mt s ít các công ty . UNIX và
Linux cng là các h điu hành có th chy trên PC. Các loi máy tính khác nh
nhng máy đc sn xut bi Apple có h điu hành đc thù riêng.
• Tham kho thêm thông tin ti các website sau đ bit chi tit v các h điu hành
thông dng hin nay :
Microsoft Windows: Microsoft:
IBM OS/2 :
Linux:
UNIX:



3.3 Phn mm ng dng
3.3.1 Mt s phn mm thông dng và các ng dng.

Chng trình ng dng (Application Programs)

26

• Chng trình ng dng là chng trình đc thc thi nhm gii quyt mt công
vic nào đó theo nhu cu ca ngi dùng, sau khi h điu hành đã đc khi đng.
Ví d chng trình x lý vn bn nhm giúp ngi dùng có th vit th, to báo
cáo , bng tính giúp ngi dùng có th tính toán s liu, c s d liu giúp ngi

dùng t chc thông tin và các chng trình đ ho giúp cho ngi dùng có th xem
nh, x lý nh

Chng trình x lý vn bn (Word processing)
• Chng trình x lý vn bn (nh Microsoft Word) cho phép ngi dùng có th to
ra các bc th hoc các vn bn mt cách d dàng. Không nhng cung cp chc
nng cho phép ngi dùng nhp vào các ký t, chng trình x lý vn bn còn cho
phép ngi dùng sa cha các ký t nhp vào không đúng và có th in ra sau khi
đã chnh sa hoàn tt
• Có rt nhiu các chng trình x lý vn bn, tiêu biu nh MS Word trong b ng
dng tin hc vn phòng (Office) ca Microsoft, Lotus Word Pro ca hãng Lotus và
WordPerfect ca hãng Corel
• Thông tin chi tit có th tham kho trên các website
Microsoft Word
/>
Lotus Word Pro

WordPerfect


Chng trình bng tính (Spreadsheets)
• Chng trình bng tính (nh Microsoft Excel) cho phép ngi dùng có th tính
toán thu nhp, chi tiêu ca mt công ty và t đó tính toán cân đi. Chng trình
bng tính cho phép ngi dùng có th xây dng loi d án v tng lai ca công ty
và d báo giá c thay đi s nh hng đn li nhun ca công ty nh th nào
cng nh rt nhiu các chc nng tin ích khác nh to biu đ, tham chiu giá
tr
• Thông tin chi tit có th tham kho trên các website
Microsoft Excel
/>

Lotus 123


Chng trình c s d liu (Databases)
• Chng trình c s d liu (database), ví d nh chng trình Microsoft Access,
cho phép ngi dùng có th to mi thông tin, lu tr thông tin và sau đó có th s
dng các thông tin đó theo các nhu cu khác nhau. S d có th làm đc nh vy
là vì phn mm CSDL cho phép lu tr thông tin theo cu trúc, giúp cho vic truy
xut thông tin d dàng và khoa hc.
• Thông tin chi tit có th tham kho trên các website

27

Microsoft Access />
Lotus Approach
/>

Chng trình trình din (Presentation)
• Chng trình trình din, nh Microsoft PowerPoint, cho phép ngi dùng to ra
các bn trình chiu chuyên dng, sau đó có th đc s dng đ trình chiu bng
máy chiu qua đu (overhead) hoc kt ni vi máy chiu chuyên dng (projector)
đ trình din trc đông ngi. S dng phn mm trình din, ngi dùng có th
hin th trc tip bn trình bày ca mình lên màn hình máy tính hoc lên bng trng
nh máy chiu projector.
• Thông tin chi tit có th tham kho trên các website
Microsoft PowerPoint
/>
Lotus Freelance

Duyt web (Web browsing)
• Các ng dng duyt web cho phép ngi dùng có th truy xut, hin th và tng
tác vi World Wide Web (WWW).
• Thông tin v các phn mm duyt web tiêu biu có th xem ti:
Microsoft Internet Explorer

Netscape Navigator / Communicator


Thit k web (Web authoring)
• Các ng dng thit k web là các phn mm giúp cho mi ngi có th thit k
mt trang web mt cách d dàng.
• Thông tin v các phn mm thit k web tiêu biu có th xem ti:
Microsoft FrontPage ca hãng Microsoft

Macromedia Dreamweaver:


3.4 Giao din đ ha ngi dùng
3.4.1 Thut ng giao din đ ha ngi dùng (GUI)
Th nào là giao din đ ha ngi dùng?
• Giao din đ ha ngi dùng (GUI) là mt phn ca h điu hành, cho phép hin
th ca s, các chc nng kéo th các thc đn, và cho phép ngi dùng điu khin
máy tính bng chut . Xu hng ngày nay là hu ht các h điu hành đu có s
dng giao din đ ha do tính d dung và kh nng tng tác vi ngi dùng cao.
Ví d v h điu hành s dng GUI là Windows, Linux, OS/2

28

• GUI khin cho hu ht các chng trình trông tng t nhau và cách thc x lý các

đi tng cng khá ging nhau nên khi ngi dùng chuyn t mt chng trình
đc cung cp bi mt nhà sn xut này ti mt chng trình đc cung cp bi
mt nhà sn xut khác ngi đó s thy vic chuyn đi khá d dàng.
• GUI cng cho phép các lp trình viên d dàng vit chng trình theo các quy tc
giao din nht quán.
3.5 Phát trin h thng
Th nào là phát trin h thng
• ây là mt thut ng đc s dng đ mô t cách thc các h thng, phn mm t
lúc chun b trin khai ti lúc xác đnh, mã hoá, kim th và phân phi cho ngi
s dng
3.5.1 Các quá trình phát trin h thng máy tính
Th nào là mt chu trình phát trin h thng
• Hu ht các d án công ngh thông tin làm vic trong mt chu trình. Bc đu tiên
là phân tích nhu cu ngi dùng . Công vic này thng đc thc hin bi mt h
thng phân tích chuyên nghip, cho phép hi và tìm hiu ngi s dng chính xác
h mun h thng làm gì. Bc tip theo là bc lên k hoch và ch ra các công
vic s đc thc hin trên h thng máy tính thc t nh th nào. Lp trình viên s
ly các ch tiêu k thut t phn phân tích h thng và sau đó mã hóa, chuyn thành
các chng trình máy tính . Bc tip theo là vn hành th và kim tra, rà soát li,
b sung đánh giá, nhu cu. Bc cui cùng gii thiu h thng mi và phát hành s
dng. Phía ngi dung s bt đu s dng h thng, đánh giá và gi ý nhng ci
tin mi và quá trình đc bt đu li t đu. Có nhiu phng pháp lun xác đnh
quy trình phát trin mt h thng và thng thng ta s thy bn giai đon đc
lit kê di đây.
Phân tích, thit k, lp trình và kim th



29
u đim ca GUI