CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN KHI SỬ DỤNG MÁY TÍNH_CHƯƠNG 8 pot

Chng 8 Bn quyn và pháp lut

8.1 Bn quyn
8.1.1 Bn quyn phn mm và mt s vn đ an ninh.

Bn quyn phn mm
• Hu ht các chng trình mà bn mua đu đã đc đng ký bn quyn và bn
không đc phép copy chúng, trng hp có th copy đc, trên bao bì ca sn
phm cng s gii hng dn rt rõ là đc quyn sao chép trong trng hp nào.
Thông thng, bn ch đc sao lu li mt bn cho mc đích sao lu d phòng.
Ngoài ra, nu copy là bn đ phân phát hoc cho ái đó thì bn đã phm lut và có
th b bt hoc khi t. Nhiu ngi mua mt bn copy ca mt chò chi và copy
cho bn bè hoc ngi thân trong gia đình ca h. iu này cng phm lut. Thm
trí trong nhng trng hp cho ngi khác mn đa chng trình hoc CD-ROM
cng có th phm lut.Có rt nhiu t chc, nh FAST (Federation Against
Software Theft), đc thành lp đ ngn chn vic copy phn mm bt hp pháp.
Trong lnh vc kinh doanh, nu ngi qun lý ca bn yêu cu bn copy phn mm
thì phi chc chn rng bn đã có giy phép license cho phép bn copy phn mm
đó, bi vì  mt s nc bn s phi chu trách nhim cá nhân v s thit hi do
thao tác sao chép trái phép gây ra.
• Hu ht các vn bn mà bn tìm thy trên Internet là đã đng ký bn quyn hoc
thuc v mt t chc, cá nhân nào đó. ng bao gi copy vn bn mà không có s
cho phép và luôn luôn phi trích dn cho s sao chép đó.
Thông tin v t chc FAST có th tham kho ti đa ch:



Giy phép s dng (Licenses)
• Thay vì vic phi mua mt s lng ln đa CD phn mm đ cài đt cho tng
máy, các công ty ln ch cn mua mt vài đa CD và mua license. Ni dung trên
license cho phép công ty đó đc s dng CD phn mm trên bao nhiêu máy, đc

copy nh th nào và chia s trong mng c quan nh th nào

8.1.2 Bn quyn liên quan đn vic s dng và phân phi tài liu đc lu trong
các môi trng di chuyn đc nh CD, Zip disks, diskettes

Lut bn quyn
• Truyn tp tin qua mt mng ni b: Vic copy các tp tin chia s trên mng ni
b cng cn phi xem xét cn thn bi cho dù thao tác copy là rt d dàng thì bn
cng ch có th copy nu đc quyn. iu này cng tng t trong trng hp
bn mun chia s phn mm cho ai đó, dù phn mm đó là ca bn nhng bn cng
ch đc phép chia s nu đc quyn làm điu này.

51
• Ti v (download) tp tin t Internet: Bn nên cn thn khi download tp tin t
Internet bi vì mt ni có th nói là cho download tài liu min phí thì cng không
có ngha là ngi ch ca trang đó có quyn cho phép bn dowload và s dng
nhng tài liu đó. T trên Internet, bn có th ti v rt nhiu tài nguyên, có tài
nguyên min phí thc s và có tài nguyên đc đa lên trái phép. Bn luôn cn lu
ý ti vn đ này và nên ti tp tin v t nhng đa ch uy tín, tin cy.
• a lu tr/ đa CD/ đa DVD/ đa ZIP: Nu bn mua phn mm trên đa hoc d
liu nh th vin clipart, bn có th đc cho phép to mt bn sao lu. Bn không
đc phép phân phi các bn copy cho gia đình và bn bè và chc chn không
đc phép copy hoc bán li nh phn mm thng mi.
• Phn mm min phí (Freeware): Là phn mm có th đc copy hoc ti v
min phí. Phn mm min phí thng là nhng phn mm tin ích, ví d có th là
các phn mm đc phát trin bi các t chc nh các trng đi hc ni mà mc
đích không phi là li nhun t phn mm. Không nên nhm ln gia phn mm
min phí và phn mm chia s.
• Phn mm chia s (Shareware): Là phn mm mà bn có th s dng th min
phí. ôi khi phiên bn shareware có th có đy đ các chc nng, nhng sau thi

gian dùng th thì s hin th mt tin nhn yêu cu bn đng ký, hoc trong mt s
trng hp nó có th ngng làm vic khi ht thi gian dùng th. Bin pháp cho
phép dùng th trc khi dùng này ngày càng thông dng vi các nhà cung cp
phn mm ln.
• Giy phép cho ngi s dng (User Licenses): Nu bn có nhiu hn mt máy
tính, thì bn có th mua mt bn copy riêng cho máy tính ca bn hoc bn có th
mua mt user license. User license cho phép bn to các bn copy và cài chúng lên
các máy tính khác. Càng nhiu bn copy thì giá user license càng đt nhng r hn
giá cho mt PC.

8.1.3 Kim tra mã đnh danh (ID) ca phn mm. Thut ng shareware,
freeware, end-user license agreement.

Kim tra ID phn mm
• Thông thng nu nhn chut lên thc đn Help trong mt ng dng, trong đó có
mt lnh About. Nhn lên la chn này s hin th mã đnh danh ca sn phm
phn mm.
Phn mm min phí (Freeware)
• Có rt nhiu phn mm đc vit ra và phân phát min phí. Nhng phn mm này
đc sn xut bi các t chc hoc cá nhân không vì mc đích li nhun. Tuy
nhiên, nên đc k thông tin v licenses cung cp cùng vi phn mm, cho dù đó là
phn mm min phí.

Phn mm chia s (shareware)
• Shareware là phn mm cho phép bn s dng sn phm min phí trong mt

52
khong thi gian gii hn và trong khong thi gian đó, bn xem có phù hp
không, có nên mua không. Sau thi gian dùng th bn phi xoá b nó hoc tr tin
cho ngi sn xut đ tr thành ngi s hu thc s phn mm đó.

Phn mm trên Internet
• Có mt s trang trên Internet vn hành bi các t chc không đáng tin cy cho
phép copy hoc các phn mm thng mi sn có. Nu bn download bt k mt
phn mm nào t các trang web ca các t chc đó, chc chn rng điu này là
không hp pháp.
Các tha thun ngi s dng (End-user license agreement)
• Thông thng, trong quá trình cài phn mm, bn s thy có mt bc trong quá
trình yêu cu bn phi chp nhn các tha thun vi ngi s dng (user license
agreement). Vic bn đng ý chp thun cho phép nhà sn xut có th yên tâm
trong vic tip tc theo đui nghiên cu phát trin vì phn mm đó có th còn cha
hoàn chnh và có th đc nâng cp sau mt thi gian. Nó cng xác đnh bn đc
phép có nhiêu bn copy ca phn mm.

8.2 Lut bo v d liu
8.2.1 Lut bo v d liu và nhng quy c

Bo v d liu và riêng t
• Nu h thng máy tính ca bn cha các thông tin riêng t thì bn có trách nhim
bo v các thông tin này, đi vi cá nhân nói riêng và k c đi vi pháp lut, vi
xã hi nói chung.Ví d nu máy tính ca lc lng cnh sát đc s dng bi
nhng ngi cu th thì vic đ l thông tin là điu rt nguy him, cha k các
thông tin đó có th b sa đi trái phép. Tng t vy, các c quan nh phòng
khám, vn phòng chính ph thng cha rt nhiu không tin va nhy cm và
riêng t, đòi hi phi đc bo v và tôn trng. Trong mt xã hi t do bn có
quyn đm bo rng thông tin v bn không đc lm dng, quyn này đc đm
bo bi lut bo v d liu.
Xây dng lut bo v d liu
• Các nguyên tc c bn đc lit kê di đây là ni dung ca đo lut bo v d
liu vng quc ANH. ây ch là mt ví d minh ha và bn có th tham kho.
Ngoài ra, bn có th xem thêm thêm v lut bo v d liu ca vng quc Anh

trong trang web:
/>

• Thông tin đc cha trong d liu cá nhân phi đc thu thp và x lý rõ ràng,
đúng lut.
• D liu cá nhân ch đc phép lu tr cho nhng mc đích đc bit và hp pháp.
• D liu cá nhân đc lu tr cho bt k mc đích nào s không đc s dng hoc

53
công b trong bt k hot đng nào mà không phù hp vi nhng mc đích đó.
• D liu đc lu tr cho bt k mc đích nào ch cn va đ, và không quá tha
đi vi mc đích đó.
• D liu cá nhân cn phi chính xác, thc s cn thit và phi đc cp nht.
• D liu cá nhân đc lu tr cho bt k mc đích nào s không đc lu gi lâu
hn nhu cu ca mc đích đó.
• D liu các nhân đc lu tr bi ngi s dng hoc trong các h thng dch v
đc cung cp bi nhng ngi làm vic trong phòng tin hc hoc phòng công
ngh thông tin. Các phòng ban này đã đc thit lp các tiêu chun an toàn thích
hp nhm chng li nhng truy cp trái phép, thay đi hay phá hoi d liu các
nhân và chng li nhng tai nn gây mt mát thông tin.



54