Báo cáo khoa học: "ĐIỀU CHỈNH GIÁ VÀ HỢP ĐỒNG XÂY DỰNG CÁC CÔNG TRÌNH GIAO THÔNG" docx

ĐIỀU CHỈNH GIÁ VÀ HỢP ĐỒNG XÂY DỰNG
CÁC CÔNG TRÌNH GIAO THÔNG



KS. PHẠM DIỄM HẰNG
Bộ môn Kinh tế Xây dựng
Khoa Vận tải - Kinh tế
Trường Đại học Giao thông Vận tải

Tóm tắt: Bài báo đề cập đến một số vấn đề cần lưu ý khi thực hiện điều chỉnh giá và hợp
đồng do biến động giá nguyên liệu, nhiên liệu và vật liệu xây dựng đối với các công trình giao
thông.
Summary: The artical mentions some issues that need to be considered when making price
and contract adjustment due to the changes in the price of raw material, fuel and building material.

I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Một thực tế được nhìn nhận đó là việc
trượt giá nguyên, nhiên vật liệu nằm ngoài
khả năng kiểm soát của nhà thầu và chủ đầu
tư đã gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực cho
ngành xây dựng nói riêng và cho nền kinh tế
nói chung. Cũng do trượt giá, nhiều nhà thầu
dù đã được lựa chọn nhưng không ký được
hợp đồng, có những gói thầu dù đã ký được
hợp đồng và đang triển khai nhưng cũng bị
ngưng trệ. Có dự án đang triển khai, thậm chí
đã lên kế hoạch đấu thầu nhưng khi mời thầu
thì không có nhà thầu nào đến vì không có
điều chỉnh về giá. Những vướng mắc trên đã

ảnh hưởng đến tình hình đầu tư chung cũng
như tốc độ tăng trưởng kinh tế của đất nước
và phần nào ảnh hưởng đến quyền lợi, nghĩa
vụ của chủ đầu tư và nhà thầu, kể cả nguồn
thu của Nhà nước do các dự án không được
đưa vào hoạt động đúng thời hạn.
Để giải quyết những khó khăn trên, Bộ
xây dựng và Bộ Giao thông Vận tải đã ban
hành nhiều văn bản như Thông tư
09/2008/BXD ngày 17/4/2008 và văn bản
4199/BGTVT-CQLXD ngày 2/6/2008 về thực
hiện điều chỉnh giá và hợp đồng xây dựng do
biến động giá nguyên liệu, nhiên liệu và vật
liệu xây dựng; Công văn 5417/BGTVT-
CQLXD ngày 21/7/2008 về việc thực hiện
thông tư 09/2008/BXD và văn bản
4199/BGTVT-CQLXD. Tuy nhiên sau một
thời gian thực hiện đã bộc lộ một số khó khăn,
vướng mắc do giá vật liệu luôn biến động, chủ
đầu tư, nhà thầu lúng túng trong việc tính toán
bù trừ do không thống nhất được chứng từ,
hoá đơn thanh toán. Tại rất nhiều địa phương
cho đến nay chưa có công trình nào được
thanh toán, các dự án bị đình hoãn hoặc kéo
dài tiến độ rất nhiều. Để góp phần giúp chủ
đầu tư và nhà thầu giải quyết các khó khăn,
vướng mắc trong quá trình thực hiện điều
chỉnh chi phí do đột biến giá nguyên, nhiên
vật liệu, tác giả xin đề xuất một số vấn đề cần
lưu ý khi thực hiện điều chỉnh giá và hợp

đồng xây dựng như sau:
1. Căn cứ và nguyên tắc điều chỉnh giá
*) Căn cứ:
- Thời điểm điều chỉnh giá (có biến động
tăng, giảm giá).
- Loại vật liệu được điều chỉnh giá: Các


loại nguyên liệu, nhiên liệu, vật liệu xây dựng
thường xuyên chịu sự biến động của tăng,
giảm giá cả được điều chỉnh bao gồm: xăng,
dầu, sắt thép các loại (bao gồm cả cáp thép,
ống thép các loại), nhựa đường, xi măng, cát,
đá, sỏi, gạch, dây điện, cáp điện các loại, gỗ
các loại (bao gồm cả cốp pha gỗ, cửa gỗ các
loại) và kính các loại.
- Mức giá điều chỉnh (theo thông báo,
công bố của cơ quan chức năng).
- Các chứng từ hoá đơn hợp lệ của vật
liệu xây dựng cần điều chỉnh.
- Các chứng từ đối với các loại vật liệu
xây dựng không có hóa đơn.
- Khối lượng xây lắp, khối lượng vật liệu
xây dựng được điều chỉnh tại thời điểm có
biến động tăng, giảm giá.
Các căn cứ để tính trượt giá được xác
định vào thời điểm 28 ngày trước ngày nhà
thầu nộp hồ sơ thanh toán.
*) Một số nguyên tắc điều chỉnh:
- Việc điều chỉnh giá tiến hành song song

với việc rà soát cắt giảm, đình hoãn các dự án
đầu tư chưa cần thiết nhằm thực hiện kiềm
chế lạm phát để dồn vốn đầu tư cho các dự án
sắp hoàn thành, có hiệu quả cao, đồng thời
gắn với việc thương thảo giữa chủ đầu tư và
nhà thầu để chia sẻ bớt khó khăn với nhà thầu.
- Việc điều chỉnh được áp dụng cho cả
hình thức giá hợp đồng trọn gói và giá hợp
đồng theo đơn giá cố định.
- Đối với điều chỉnh hợp đồng, người
quyết định đầu tư xem xét điều chỉnh hình
thức hợp đồng trọn gói sang hình thức hợp
đồng theo đơn giá nhưng cần xác định rõ nội
dung điều chỉnh, phạm vi điều chỉnh và chỉ
được tính từ thời điểm có biến động giá. Chủ
đầu tư được phép xem xét và tính toán đầy đủ
chi phí cần thiết trong dự toán chi phí xây
dựng bổ sung đồng thời cho phép tạm ứng
tiền bù chênh lệch giá theo mức tạm ứng của
hợp đồng của khối lượng chưa thực hiện và
tạm thanh toán 80 - 90% chênh lệch giá của
khối lượng đã thực hiện trong khi chờ thủ tục
điều chỉnh, tránh thiệt hại cho nhà thầu và
không làm chậm tiến độ của dự án.
- Đối với các hợp đồng xây dựng đã được
thanh toán xong trong năm 2007 (đã thanh
toán hết giá trị hợp đồng bao gồm cả giá trị
của hợp đồng đã được ký kết và phần bổ sung
nếu có trong năm 2007), trừ các khoản bảo
hành theo quy định thì không được điều chỉnh

giá vật liệu xây dựng.
2. Phương thức điều chỉnh giá vật liệu xây dựng
Điều chỉnh giá vật liệu xây dựng được xác
định cho từng hợp đồng thi công xây dựng
công trình, từng gói thầu và cho cả dự án.
Giá vật liệu được điều chỉnh là căn cứ để
điều chỉnh dự toán xây dựng công trình, giá gói
thầu, tổng mức đầu tư, hợp đồng dựa trên cơ sở
của việc lập dự toán chi phí xây dựng bổ sung.
- Căn cứ vào nội dung của từng hợp đồng
cụ thể, dự toán chi phí xây dựng bổ sung được
xác định bằng 2 cách:
+ Thứ nhất là tính bù trừ chi phí vật liệu
trực tiếp: cách tính này dựa vào khối lượng
của vật liệu bị ảnh hưởng biến động giá và giá
trị chênh lệch giá của vật liệu tại thời điểm
điều chỉnh so với giá vật liệu xây dựng trong
hợp đồng hoặc trong dự toán gói thầu. Với giá
vật liệu tại thời điểm điều chỉnh là giá chiểu
theo thông báo giá hoặc giá trong thông báo
giá vật liệu theo chứng từ, hoá đơn hợp lệ.
+ Thứ hai là sử dụng hệ số điều chỉnh chi
phí vật liệu: hệ số này do chủ đầu tư tổ chức
tính toán hoặc áp dụng chỉ số giá do Bộ xây
dựng công bố hoặc chỉ số giá của Tổng cục
thống kê.
Dự toán này được lập một lần trên cơ sở

của những khối lượng công tác xây lắp chịu
ảnh hưởng tăng giá vật liệu.
- Trên cơ sở của dự toán chi phí xây dựng
bổ sung được lập thì dự toán xây dựng công
trình điều chỉnh được xác định bằng cách
cộng dự toán xây dựng công trình đã phê
duyệt với các dự toán chi phí bổ sung.
- Với giá gói thầu thì chủ đầu tư điều
chỉnh bằng cách cộng giá trúng thầu đã phê
duyệt với dự toán chi phí xây dựng bổ sung.
Trường hợp giá gói thầu sau khi điều chỉnh
không vượt giá gói thầu đã phê duyệt thì chủ
đầu tư quyết định phê duyệt. Trường hợp giá
gói thầu sau điều chỉnh vượt giá gói thầu đã
phê duyệt nhưng không vượt tổng mức đầu tư
thì chủ đầu tư quyết định phê duyệt và báo
cáo người quyết định đầu tư. Trường hợp giá
gói thầu sau điều chỉnh vượt tổng mức đầu tư
đã được duyệt thì chủ đầu tư báo cáo người
quyết định đầu tư xem xét quyết định.
- Sau khi lập dự toán chi phí xây dựng bổ
sung thì điều chỉnh hợp đồng được tiến hành
như sau:
+ Đối với các hợp đồng đã ký kết thì căn
cứ vào chi phí xây dựng bổ sung và nội dung
hợp đồng đã ký kết, chủ đầu tư và nhà thầu ký
bổ sung giá hợp đồng làm cơ sở thanh toán
hợp đồng.
+ Với gói thầu có kết quả lựa chọn nhà
thầu nhưng chưa ký hợp đồng thì chủ đầu tư

căn cứ vào kết quả trúng thầu, dự toán chi phí
bổ sung, hồ sơ mời thầu, hồ sơ dự thầu để
đàm phán, ký kết hợp đồng.
+ Trường hợp điều chỉnh giá hợp đồng
trọn gói, giá hợp đồng theo đơn giá cố định
sang hình thức giá hợp đồng theo giá điều
chỉnh thì chủ đầu tư phải báo cáo người quyết
định đầu tư về nội dung và phạm vi điều
chỉnh. Hiện nay, hình thức giá hợp đồng theo
giá điều chỉnh được thực hiện theo Thông tư
06/2007/BXD ngày 25/7/2007 hướng dẫn hợp
đồng trong hoạt động xây dựng.
3. Phương pháp điều chỉnh giá hợp đồng
- Một số trường hợp điều chỉnh giá hợp
đồng:
+ Do thay đổi khối lượng thi công: khối
lượng bổ sung ngoài hợp đồng hoặc phát sinh
lớn hơn 20% so với khối lượng đã ký trong
hợp đồng
+ Do thay đổi giá: điều chỉnh đơn giá
hoặc điều chỉnh giá hợp đồng do Nhà nước
thay đổi chính sách liên quan hoặc có biến
động về chi phí đầu vào sản xuất như nhiên
liệu, nguyên vật liệu, thiết bị xây dựng công
trình.
- Khi điều chỉnh giá hợp đồng thì khối
lượng công việc thanh toán được xác định trên
cơ sở khối lượng các công việc hoàn thành
được nghiệm thu, đơn giá thanh toán các công
việc được xác định theo các điều khoản trong

hợp đồng như việc xác định lại đơn giá hoặc
điều chỉnh lại đơn giá trong hợp đồng theo hệ
số điều chỉnh. Có các phương pháp điều chỉnh
giá hợp đồng sau:
+ Phương pháp tính bù trực tiếp: phương
pháp này phù hợp với các công trình xây dựng
có quy mô nhỏ mang tính chất sửa chữa, nâng
cấp cải tạo… trong đó chỉ sử dụng nguồn vốn
trong nước và áp dụng theo các quy định của
Việt Nam.
+ Phương pháp dùng công thức xác định
hệ số điều chỉnh: áp dụng cho các dự án đầu
tư xây dựng công trình có quy mô lớn, công
trình trải dài theo tuyến có sử dụng nguồn vốn
đầu tư khác nhau đặc biệt là nguồn vốn đầu tư
nước ngoài.
4. Một số vấn đề cần lưu ý khi thực hiện bù
trừ chênh lệch giá
Việc bù giá vật liệu xây dựng cho các


nhà thầu theo các văn bản hướng dẫn của cơ
quan quản lý Nhà nước đã ban hành khi áp
dụng vào thực tế không phải là việc làm đơn
giản bởi những khó khăn gặp phải trong cách
tính dự toán chi phí xây dựng bổ sung.
Dự toán chi phí xây dựng bổ sung tính
bằng cách bù trực tiếp mà phải sử dụng hoá
đơn, chứng từ hợp lệ và thông báo giá của liên
Sở Tài chính - Xây dựng đều vướng bởi chủ

đầu tư, Ban quản lý dự án không dám mạo
hiểm chấp nhận trước tình trạng hoá đơn đỏ
và chứng từ giả trôi nổi ngoài thị trường rất
khó kiểm soát và kiểm chứng. Mặt khác, giá
vật liệu xây dựng thực tế ngoài thị trường diễn
biến phức tạp, hôm nay một giá ngày mai đã
lại một giá khác. Thậm chí có khi cùng một
ngày nhà thầu phải mua với nhiều giá khác
nhau. Nếu sử dụng những hoá đơn, chứng từ
để điều chỉnh giá thì khi thanh, kiểm tra sau
này sẽ có rất nhiều rủi ro và liên đới cho cả
chủ đầu tư, nhà thầu và một số cơ quan chức
năng khác. Trong khi đó thông báo giá của
liên Sở Tài chính - Xây dựng thường thấp hơn
nhiều so với giá thực tế ngoài thị trường nên
thiệt thòi cho các nhà thầu. Có khi giá thực là
10 đồng thì thông báo giá của các địa phương
chưa chắc đã được 7 - 8 đồng.
Chính những khó khăn đó làm đã khiến
cho việc điều chỉnh giá và hợp đồng xây dựng
công trình giao thông gần như bị ách tắc và
không có lối thoát.
Nhằm khai thông quá trình thực hiện bù
trừ chênh lệch giá thì chủ đầu tư, Ban quản lý
dự án cần thực hiện 3 vấn đề sau:
- Thứ nhất: với các địa phương chưa có
thông báo giá hoặc có nhưng chưa phù hợp
với giá thị trường thì chủ đầu tư, Ban quản lý
dự án xác định lại giá cho phù hợp làm cơ sở
lập dự toán bổ sung, tạm ứng, tạm thanh toán,

thanh toán phần bù trừ chênh lệch giá.
- Thứ hai: các chủ đầu tư, Ban quản lý dự
án khẩn trương thực hiện việc lập dự toán bổ
sung đối với các khối lượng thực hiện năm
2007 và ưu tiên giải quyết khối lượng thực
hiện từ năm 2008 đến nay và các khối lượng
còn lại ngay trong các đợt nghiệm thu thanh
toán.
- Thứ ba: UBND các tỉnh, thành phố, Sở
xây dựng, Tài chính và các cơ quan liên quan
của địa phương có sự hợp tác chặt chẽ trong
việc cập nhật và công bố giá thị trường hàng
tháng đối với nguyên, nhiên, vật liệu xây dựng
giao thông nhất là những mặt đối tượng chịu
ảnh hưởng mạnh của biến động giá làm cơ sở
của lập dự toán bổ sung và kịp thời nghiệm
thu, thanh toán cho các nhà thầu.
II. KẾT LUẬN
Điều chỉnh giá và hợp đồng xây dựng các
công trình giao thông là viêc làm cần thiết
trong thời điểm hiện tại. Với những vấn đề đề
cập ở trên tác giả hi vọng sẽ giúp cho chủ đầu
tư giải quyết được khó khăn trong việc xử lý
bù chênh lệch giá, các nhà thầu giảm bớt gánh
nặng và có vốn để tiếp tục thi công đẩy nhanh
tiến độ của công trình.


Tài liệu tham khảo
[1]. Trang Web

www.giaothongvantai.com.vn/
Khai thông dòng chảy điều chỉnh giá - Đức Thắng
- ngày 24/7/2008.
[2]. Thông tư 09/2008/BXD ngày 17/4/2008 và
văn bản 4199/BGTVT-CQLXD ngày 2/6/2008
thực hiện điều chỉnh giá và hợp đồng xây dựng do
biến động giá nguyên liệu, nhiên liệu và vật liệu
xây dựng.
[3]. Công văn 5417/BGTVT-CQLXD ra ngày
21/7/2008 về việc thực hiện thông tư
09/2008/BXD và văn bản 4199/BGTVT-
CQLXD
♦