Tổ chức công tác kế toán tập hợp chi phí và tính giá thành sản phẩm xây lắp tại Công ty Cổ phần Xây lắp và Thương mại COMA25

HỌC VIỆN TÀI CHÍNH Báo cáo tốt nghiệp
LỜI NÓI ĐẦU
Cùng với sự phát triển của nền kinh tế quốc dân, trong mấy năm qua ngành
xây dựng cơ bản đã không ngừng lớn mạnh. Nhất là khi nước ta tiến hành công
cuộc "Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá" một cách sâu rộng, toàn diện, công cuộc
xây dựng và phát triển kinh tế đang được tiến hành với tốc độ và quy mô lớn thì
xây dựng cơ bản giữ một vị trí vô cùng quan trọng trong sự phát triển của đất
nước. Vì nó là cơ sở của nền tảng cho nền kinh tế quốc dân. Chính vì vậy đòi
hỏi phải có cơ chế quản lý và cơ chế tài chính một cách chặt chẽ ở cả tầm quản
lý vi mô và quản lý vĩ mô đối với công tác xây dựng cơ bản.
Trong nền kinh tế thị trường hiện nay thực hiện cơ chế hạch toán độc lập và
tự chủ đòi hỏi các đơn vị phải trang trải được chi phí bỏ ra và có lãi. Hơn nữa,
hiện nay các công trình xây lắp cơ bản đang được tổ chức theo phương pháp đấu
thầu, đòi hỏi doanh nghiệp phải hạch toán một cách chính xác chi phí bỏ ra,
không làm lãng phí vốn đầu tư. Mặt khác, chi phí sản xuất là cơ sở tạo nên giá
thành sản phẩm. Hạch toán chi phí sản xuất chính xác sẽ đảm bảo tính đúng, tính
đủ chi phí vào giá thành giúp cho doanh nghiệp xác định được kết quả sản xuất
kinh doanh. Từ đó kịp thời đề ra các biện pháp nhằm tiết kiệm chi phí hạ giá
thành sản phẩm. Chính vì vậy, tổ chức tốt kế toán tập hợp chi phí sản xuất và
tính giá thành sản phẩm là yêu cầu thiết thực và là vấn đề được đặc biệt quan
tâm trong điều kiện hiện nay.
Trong quá trình thực tập tại Công ty CP Xây lắp và Thương mại COMA25
em nhận thấy việc hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành theo chế độ kế
toán mới có nhiều sự đổi mới so với trước đây. Mặt khác, ý thức được vai trò
quan trọng của nó trong các đơn vị xây lắp, em đã chọn đề tài: "Tổ chức công
tác kế toán tập hợp chi phí và tính giá thành sản phẩm xây lắp tại Công ty Cổ
phần Xây lắp và Thương mại COMA25" cho chuyên đề thực tập của mình.
Tăng Hữu Toàn Lớp : KHC9/21.04
1
HỌC VIỆN TÀI CHÍNH Báo cáo tốt nghiệp
PHẦN I

NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ CÔNG TÁC TẬP HỢP CHI PHÍ
SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM XÂY LẮP Ở
DOANH NGHIỆP XÂY LẮP.
1- ĐẶC ĐIỂM CỦA NGÀNH XÂY DỰNG CƠ BẢN, CỦA SẢN PHẨM XÂY
LẮP - YÊU CẦU NHIỆM VỤ CỦA CÔNG TÁC QUẢN LÝ, HẠCH TOÁN CHI PHÍ
SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH CÔNG TÁC XÂY LẮP Ở DOANH NGHIỆP
XÂY LẮP.
1.1- Đặc điểm của ngành xây dựng cơ bản, của sản phẩm xây lắp.
Xây dựng cơ bản là một ngành sản xuất vật chất độc lập, có chức năng tái
sản xuất tài sản cố định cho nền kinh tế quốc doanh. Nó tạo nên cơ sở vật chất
cho xã hội, tăng tiềm lực kinh tế, quốc phòng cho cả nước. Vì vậy một bộ phận
lớn của thu nhập quốc dân nói chung, của quỹ nói riêng cùng với vốn đầu tư, tài
chính hỗ trợ của nước ngoài được sử dụng trong lĩnh vực xây dựng cơ bản.
So với các ngành khác, xây dựng cơ bản có những đặc điểm kinh tế kỹ
thuật đặc trưng, thể hiện rõ nét ở sản phẩm xây lắp, quá trình tạo ra sản phẩm
của ngành.
Sản phẩm xây lắp là những công trình sản xuất, dân dụng, có đủ điều kiện
đưa vào sản xuất, sử dụng và phát huy tác dụng. Nói một cách rõ hơn thì nó là
sản phẩm của công nghệ xây lắp và nó được gắn liền với một địa điểm nhất định
(bao gồm đất đai, mặt nước, mặt biển và thềm lục địa) và được tạo ra bởi vật
liệu xây lắp, máy móc thiết bị thi công và lao động.
Đặc điểm của sản phẩm xây lắp là qui mô lớn, kết cấu phức tạp, thời gian
sử dụng lâu dài, có giá trị lớn. Nó mang tính cố định, nơi sản xuất sản phẩm
cũng đồng thời là nơi sau này khi sản phẩm hoàn thành được đưa vào sử dụng
và phát huy tác dụng.
Sản phẩm xây lắp mang tính chất tổng hợp về mặt kinh tế, chính trị, kỹ
thuật, nghệ thuật. Nó rất đa dạng nhưng mang tính độc lập, mỗi công trình xây
dựng được xây theo một thiết kế riêng và tại một địa điểm nhất định. Những đặc
điểm này có tác dụng lớn tới quá trình sản xuất của ngành xây dựng.
Quá trình từ khởi công công trình cho đến khi công trình hoàn thành, bàn

giao đưa vào sử dụng thường là dài. Nó phụ thuộc vào qui mô và tính chất phức
Tăng Hữu Toàn Lớp : KHC9/21.04
2
HỌC VIỆN TÀI CHÍNH Báo cáo tốt nghiệp
tạp về kĩ thuật của từng công trình. Quá trình thi công xây lắp chia làm nhiều
giai đoạn: chuẩn bị cho điều kiện thi công, thi công móng, trần tường, hoàn
thiện... Mỗi giai đoạn thi công lại bao gồm nhiều công việc khác nhau, các công
việc được thực hiện chủ yếu là ngoài trời nên nó chịu ảnh hưởng rất lớn của thời
tiết, thiên nhiên như: nắng, mưa, bão, gió, lụt lội...Do đó quá trình và điều kiện
thi công mang tính bất ổn định, nó luôn biến động theo địa điểm xây lắp và theo
từng giai đoạn thi công của công trình.
Mỗi công trình lại được tiến hành thi công theo đơn đặt hàng cụ thể, phụ
thuộc vào yêu cầu của khách hàng và thiết kế kĩ thuật của công trình đó. Khi
thực hiện các đơn đặt hàng, các đơn vị xây lắp phải bàn giao đúng tiến độ, đúng
thiết kế kĩ thuật, đảm bảo chất lượng công trình.
1.2- Yêu cầu của công tác quản lý, hạch toán chi phí sản xuất và tính
giá thành công tác xây lắp trong doanh nghiệp xây lắp.
Do đặc thù của ngành xây dựng cơ bản và của sản phẩm xây lắp, cho nên
việc quản lý về đầu tư và xây lắp là một quá trình khó khăn và phức tạp, nhất là
khi chuyển đổi từ nền kinh tế tập trung sang nền kinh tế thị trường. Để quản lý
chặt chẽ sử dụng có hiệu quả các nguồn vốn đầu tư, Nhà nước ta đã ban hành
những quy chế phù hợp với điều kiện hiện nay:
- Công tác quản lý đầu tư và xây lắp phải tạo ra những sản phẩm, dịch vụ
được xã hội chấp nhận về giá cả, chất lượng và đáp ứng được mục tiêu phát triển
kinh tế xã hội trong từng thời kỳ.
- Thực hiện chuyển dịch cơ cấu theo hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá,
đẩy mạnh tốc độ phát triển kinh tế, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho
nhân dân.
- Huy động và sử dụng có hiệu quả các nguồn vốn trong cũng như nước
ngoài đầu tư vào Việt Nam, khai thác nguồn tài nguyên tiềm năng lao động, đất

đai và mọi nguồn tài nguyên khác, đồng thời bảo vệ môi trường sinh thái.
- Xây lắp phải theo quy hoạch được duyệt, thiết kế hợp lý, tiên tiến, mỹ
quan, công nghệ xây lắp hiện đại. Xây lắp đúng tiến độ, chất lượng cao với chi
phí hợp lý và thực hiện bảo hành công trình.
Từ trước đến nay, xây lắp cơ bản là "một lỗ hổng lớn" làm thất thoát nguồn
vốn đầu tư của Nhà nước. Để hạn chế sự thất thoát này, Nhà nước trực tiếp quản
lý giá xây lắp thông qua ban hành chế độ chính sách về giá, các nguyên tắc lập
Tăng Hữu Toàn Lớp : KHC9/21.04
3
HỌC VIỆN TÀI CHÍNH Báo cáo tốt nghiệp
dự toán, các căn cứ định mức kinh tế kĩ thuật, đơn giá xây lắp cơ bản để xác
định tổng mức vốn đầu tư, tổng dự toán công trình (hoặc dự án) và dự toán cho
từng hàng mục công trình.
Giá thanh toán công trình (hoặc dự án) là giá trúng thầu và các điều kiện
ghi trong hợp đồng giữa chủ đầu tư và đơn vị xây lắp. Giá trúng thầu không
vượt quá tổng dự toán được duyệt.
Đối với từng doanh nghiệp xây lắp, để đảm bảo thi công đúng tiến độ, đúng
thiết kế kĩ thuật, đảm bảo chất lượng công trình và chi phí hợp lý, bản thân
doanh nghiệp phải có biện pháp tổ chức, quản lý sản xuất, quản lý các chi phí
sản xuất chặt chẽ, hợp lý và có hiệu quả.
Hiện nay trong lĩnh vực xây lắp cơ bản, chủ yếu áp dụng phương pháp đấu
thầu, giao nhận thầu xây lắp. Vì vậy để trúng thầu, nhận được thầu thi công một
công trình xây lắp thì doanh nghiệp phải xây dựng một giá cả hợp lý cho công
trình đó dựa trên cơ sở các định mức, đơn giá xây dựng cơ bản do Nhà nước
ban hành, trên cơ sở giá thị trường và khả năng của bản thân doanh nghiệp. Mặt
khác, phải đảm bảo sản xuất kinh doanh có lãi.
Để thực hiện được các yêu cầu trên đòi hỏi doanh nghiệp phải tăng cường
công tác quản lý kinh tế. Trước hết là quản lý chi phí, giá thành, trong đó tập
trung là công tác hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp.
1.3- Nhiệm vụ của công tác quản lý, hạch toán chi phí sản xuất và tính

giá thành công tác xây lắp trong các đơn vị xây lắp.
Hạ giá thành sản phẩm tạo điều kiện cho các đơn vị xây lắp có thể giảm bớt
được vốn lưu động sử dụng vào sản xuất hoặc có thể mở rộng thêm sản xuất sản
phẩm xây lắp.
Để thực hiện được mục tiêu phấn đấu tiết kiệm chi phí sản xuất, hạ giá
thành sản phẩm thì đơn vị xây lắp phải biết sử dụng nhiều biện pháp quản lý
khác nhau. Đứng trên góc độ quản lý cần phải biết nguồn gốc hay con đường
hình thành của nó, nội dung cấu thành của giá thành để từ đó biết được nguyên
nhân cơ bản nào những nhân tố cụ thể nào làm tăng hoặc làm giảm giá thành và
chỉ trên cở sở đó người quản lý mới đề ra biện pháp cần thiết để hạn chế, loại trừ
các nhân tố tiêu cực, động viên và phát huy được mức độ ảnh hưởng của các
nhân tố tích cực, khai thác khả năng tiềm tàng trong việc quản lý, sử dụng các
nguồn vật tư lao động và tiền vốn. Một trong những biện pháp giữ vị trí quan
Tăng Hữu Toàn Lớp : KHC9/21.04
4
HỌC VIỆN TÀI CHÍNH Báo cáo tốt nghiệp
trọng mà không thể thiếu được phải kể đến biện pháp quản lý của công cụ kế
toán. Bởi vì phải tính đúng, tính đủ chi phí sản xuất vào giá thành mới đảm bảo
phát huy được tác dụng của công cụ kế toán đối với việc quản lý sản xuất. Do
đó, nhiệm vụ đặt ra cho công tác hạch toán chi phí và tính giá thành công tác
xây lắp là:
Xác định chính xác đối tượng tập hợp chi phí sản xuất và đối tượng tính giá
thành phù hợp với điều kiện thực tế của doanh nghiệp, thoả mãn yêu cầu quản lý
đặt ra, vận dụng phương pháp hạch toán chi phí sản xuất và phương pháp tính
giá thành một cách khoa học và hợp lý. Đảm bảo cung cấp một cách kịp thời,
chính xác, đầy đủ các số liệu cần thiết cho công tác quản lý. Cụ thể là:
- Phản ánh đầy đủ, chính xác, kịp thời toàn bộ chi phí thực tế phát sinh.
- Kiểm tra tình hình thực hiện các định mức chi phí, vật tư, nhân công, sử
dụng máy móc và các dự toán chi phí khác. Phát hiện kịp thời các khoản chênh
lệch so với định mức, dự toán các khoản chi phí ngoài kế hoạch, các khoản mất

mát hư hỏng... trong sản xuất để đề ra các biện pháp ngăn chặn kịp thời.
- Kiểm tra việc thực hiện nhiệm vụ hạ giá thành của doanh nghiệp theo
từng công trình, từng loại sản phẩm xây lắp, vạch ra khả năng và các biện pháp
hạ giá thành một cách hợp lý và có hiệu quả.
- Xác định đúng đắn và bàn giao thanh toán kịp thời khối lượng công tác
xây lắp hoàn thành. Định kỳ kiểm tra và đánh giá khối lượng thi công dở dang
theo nguyên tắc quy định.
- Đánh giá đúng kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của từng công
trình, hạng mục công trình. Kịp thời lập bảng báo cáo kế toán về chi phí sản xuất
và giá thành công tác xây lắp. Cung cấp chính xác, nhanh chóng các thông tin
hiệu dụng về chi phí sản xuất và giá thành phục vụ cho yêu cầu quản lý của lãnh
đạo doanh nghiệp, đồng thời kiểm tra được việc thực hiện kế hoạch giá thành và
nhiệm vụ hạ giá thành. Vạch ra được những nguyên nhân làm cho hoàn thành
hoặc chưa hoàn thành, những khả năng tiềm tàng có thể khai thác và phương
pháp phấn đấu để không ngừng hạ giá thành thực tế sản phẩm.
2- SỰ CẦN THIẾT CỦA CÔNG TÁC KẾ TOÁN TẬP HỢP CHI PHÍ SẢN
XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH TRONG DOANH NGHIỆP XÂY LẮP.
Tăng Hữu Toàn Lớp : KHC9/21.04
5
HỌC VIỆN TÀI CHÍNH Báo cáo tốt nghiệp
Trong công tác quản lý tại một doanh nghiệp xây lắp, chi phí xây lắp và giá
thành sản phẩm là chỉ tiêu quan trọng luôn được các doanh nghiệp quan tâm vì
chúng gắn liền với kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh. Tổ chức kế toán
đúng, đủ, hợp lý, chính xác chi phí, giá thành công trình có ý nghĩa rất lớn trong
công tác quản lý chi phí, giá thành xây dựng. Từ đó kiểm tra tính hợp pháp của
chi phí phát sinh ở doanh nghiệp nói chung, các đội sản xuất nói riêng. Thông
qua số liệu do bộ phận kế toán tập hợp chi phí, tính giá thành thực tế của từng
công trình, hạng mục công trình, hoạt động kinh doanh và các hoạt động khác
trong doanh nghiệp. Qua đó người quản lý có thể phân tích đánh giá tình hình
thực hiện kế hoạch giá thành sản phẩm, tình hình sử dụng lao động, vật tư, tiền

vốn có hiệu quả, tiết kiệm hay lãng phí để từ đó có biện pháp hạ giá thành, đề ra
các quyết định phù hợp với sự phát triển sản xuất kinh doanh và yêu cầu quản trị
doanh nghiệp.
Việc phân tích, đánh giá đúng kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh chỉ có
thể dựa trên cơ sở nắm vững giá thành sản phẩm một cách chính xác. Mặt khác
tính chính xác của giá thành sản phẩm lại chịu ảnh hưởng của kết quả tổng hợp
chi phí xây lắp. Do vậy tổ chức tốt công tác kế toán chi phí và tính giá thành xây
lắp để đảm bảo xác định đúng nội dung, phạm vi chi phí cấu thành trong giá
thành, lượng giá trị các yếu tố chi phí đã chuyển dịch vào sản phẩm hoàn thành
là yêu cầu cấp bách trong nền kinh tế thị trường.
3- NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ
THÀNH CÔNG TÁC XÂY LẮP TRONG DOANH NGHIỆP XÂY LẮP.
3.1- Chi phí sản xuất và phân loại chi phí sản xuất.
3.1.1- Chi phí sản xuất.
Quá trình sản xuất kinh doanh trong doanh nghiệp xây lắp là quá trình biến
đổi một cách có ý thức, có mục đích các yếu tố đầu vào dưới tác dụng của máy
móc thiết bị cùng với sức lao động của công nhân. Nói cách khác, các yếu tố về
tư liệu sản xuất, đối tượng lao động (biểu hiện cụ thể là các hao phí về lao động
vật hoá) dưới tác dụng có mục đích của sức lao động (biểu hiện về lao động
sống) qua quá trình biến đổi sẽ trở thành sản phẩm nhất định.
Mặc dù các hao phí bỏ ra cho hoạt động sản xuất kinh doanh bao gồm
nhiều loại, nhiều yếu tố khác nhau nhưng trong điều kiện cùng tồn tại quan hệ
hàng hoá, tiền tệ thì chúng được biểu hiện dưới hình thức giá trị.
Tăng Hữu Toàn Lớp : KHC9/21.04
6
HỌC VIỆN TÀI CHÍNH Báo cáo tốt nghiệp
Như vậy, chi phí sản xuất trong doanh nghiệp xây lắp là biểu hiện bằng
toàn bộ hao phí về lao động sống, lao động vật hoá và các hao phí cần thiết khác
mà doanh nghiệp phải bỏ ra để tiến hành các hoạt động sản xuất thi công trong
một thời kỳ nhất định.

Các chi phí mà doanh nghiệp chi ra cấu thành nên giá trị của sản phẩm bao
gồm ba bộ phận:
G = C + V + M
Trong đó:
G : Giá trị sản phẩm, lao vụ, dịch vụ
C : Hao phí lao động vật hoá
M : Giá trị mới do lao động sống tạo ra trong quá trình hoạt động
tạo ra giá trị sản phẩm
Như vậy, về mặt lượng chi phí sản xuất phụ thuộc vào hai yếu tố:
- Khối lượng lao động và tư liệu sản xuất đã bỏ ra trong quá trình sản xuất
ở một thời kỳ nhất định.
- Giá trị tư liệu sản xuất đã tiêu hao trong quá trình sản xuất và tiền lương
của một đơn vị đã hao phí.
Trong điều kiện kinh tế thị trường luôn luôn biến động, việc đánh giá chính
xác chi phí sản xuất chẳng những là một yếu tố khách quan mà còn là một yêu
cầu hết sức quan trọng trong việc cung cấp thông tin cần thiết cho yêu cầu quản
lý của lãnh đạo doanh nghiệp. Nhất là trong điều kiện hiện nay, doanh nghiệp
phải tự chủ trong hoạt động sản xuất kinh doanh, kinh doanh phải có lãi và bảo
toàn được vốn.
3.1.2- Phân loại chi phí sản xuất.
Trong doanh nghiệp xây lắp, các chi phí sản xuất bao gồm nhiều loại có
tính chất kinh tế, công dụng khác nhau. Do đó yêu cầu quản lý đối với từng loại
chi phí cũng khác nhau, việc quản lý chi phí không thể chỉ dựa vào số liệu phán
ánh tổng hợp chi phí sản xuất mà còn phải căn cứ vào từng loại chi phí riêng biệt
để phục vụ và phân tích toàn bộ các chi phí sản xuất hoặc theo từng yếu tố kinh
tế ban đầu của chúng, theo từng công trình, từng nơi phát sinh và chịu chi phí.
Do vậy đòi hỏi phải có sự phân loại chi phí sản xuất. Việc phân loại chi phí sản
xuất một cách khoa học có ý nghĩa rất lớn đối với công tác hạch toán chi phí sản
xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp. Trên cơ sở phân loại chi phí sản xuất,
Tăng Hữu Toàn Lớp : KHC9/21.04

7
HỌC VIỆN TÀI CHÍNH Báo cáo tốt nghiệp
căn cứ vào nội dung của chi phí phát sinh, kế toán tiến hành tập hợp chi phí sản
xuất cho các đối tượng có liên quan. Bên cạnh đó, việc phân loại còn giúp cho
doanh nghiệp không ngừng tiết kiệm chi phí sản xuất, hạ giá thành sản phẩm
công tác xây lắp.
Tuỳ theo yêu cầu quản lý, đối tượng cung cấp thông tin, giác độ xem xét
chi phí mà chi phí sản xuất được phân loại theo các cách sau:
3.1.2.1- Phân loại chi phí sản xuất kinh doanh theo nội dung, tính chất
kinh tế của chi phí.
Theo cách phân loại này, chi phí sản xuất phát sinh nếu có cùng nội dung
kinh tế được sắp chung vào một yếu tố bất kể là nó phát sinh ở bộ phận nào,
dùng để sản xuất ra sản phẩm gì.
Theo quy định hiện nay thì chi phí sản xuất được phân thành 5 yếu tố:
- Chi phí nguyên vật liệu: Bao gồm chi phí về các loại đối tượng lao động
là nguyên vật liệu chính, vật lệu phụ, nhiên liệu, thiết bị xây dựng cơ bản...
- Chi phí nhân công: Là toàn bộ tiền công, các khoản trích BHXH, BHYT,
KPCĐ trên tiền lương và các khoản khác phải trả cho người lao động.
- Chi phí khấu hao tài sản cố định: Là toàn bộ số tiền phải trích khấu hao
tài sản cố định sử dụng trong doanh nghiệp.
- Chi phí dịch vụ mua ngoài: Là số tiền phải trả về các loại dịch vụ mua
ngoài, thuê ngoài như chi phí điện, nước, điện thoại...
- Chi phí khác bằng tiền: Là toàn bộ số chi phí phát sinh trong hoạt động
sản xuất kinh doanh ngoài bốn yếu tố kể trên.
Theo cách phân loại này cho ta biết được cơ cấu, tỷ trọng của từng loại chi
phí mà doanh nghiệp chi ra trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Là cơ sở để
phân tích, đánh giá tình hình thực hiện dự toán chi phí sản xuất, lập báo cáo chi
phí sản xuất theo yếu tố ở bảng thuyết minh báo cáo tài chính, phục vụ cho yêu
cầu thông tin và quản lý, lập dự toán chi phí sản xuất kinh doanh cho kỳ sau.
3.1.2.2- Phân loại chi phí sản xuất theo mục đích, công dụng của chi phí.

Theo cách phân loại này, chi phí sản xuất trong doanh nghiệp xây lắp được
chia thành các khoản sau:
Tăng Hữu Toàn Lớp : KHC9/21.04
8
HỌC VIỆN TÀI CHÍNH Báo cáo tốt nghiệp
+ Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp: Gồm toàn bộ giá trị nguyên vật liệu sử
dụng trực tiếp cho thi công công trình mà đơn vị xây lắp bỏ ra (vật liệu chính,
vật liệu phụ...). Chi phí này không kể vật liệu phụ cho máy móc, phương tiện thi
công và những vật liệu tính trong chi phí chung.
- Chi phí nhân công: Phản ánh chi phí lao động trực tiếp tham gia quá trình
hoạt động xây lắp. Chi phí nhân công trực tiếp bao gồm cả những khoản phải trả
cho người lao động thuộc quản lý của doanh nghiệp và cho lao động thuê ngoài
theo từng loại công việc. Không trích BHXH, BHYT, KPCĐ tính trên quỹ lương
công nhân trực tiếp của hoạt động xây lắp.
- Chi phí sử dụng máy thi công: Là chi phí sử dụng máy để hoàn thành sản
phẩm xây lắp gồm: chi phí khấu hao máy thi công, chi phí tiền lương công nhân
vận hành máy, chi phí nhiên liệu và các chi phí khác của máy thi công.
- Chi phí sản xuất chung: Gồm chi phí trực tiếp khác, chi phí cho bộ máy
quản lý tổ đội, các khoản trích BHXH, BHYT, KPCĐ của công nhân trực tiếp
sản xuất và công nhân vận hành máy thi công và công nhân viên quản lý đội.
Phân loại chi phí sản xuất theo mục đích và công dụng kinh tế có tác dụng
phục vụ cho việc quản lý chi phí theo định mức, là cơ sở cho kế toán tập hợp chi
phí sản xuất và tinh giá thành sản phẩm theo khoản mục, là căn cứ để phân tích
tình hình thực hiện kế hoạch giá thành và định mức chi phí cho kỳ sau. Đây
cũng là cách phân loại chủ yếu trong doanh nghiệp xây lắp do phương pháp lập
dự toán trong xây dựng cơ bản được lập cho từng đối tượng theo khoản mục chi
phí.
3.1.2.3- Phân loại chi phí trong mối quan hệ với khối lượng hoạt động.
- Độ lớn của chi phí trong doanh nghiệp phụ thuộc vào nhiều nhân tố khác
nhau. Nếu nghiên cứu mối quan hệ của chi phí với các nhân tố ảnh hưởng đến

độ lớn của chi phí thì có thể biểu diễn phương trình chi phí dưới dạng:
C = f(a,b,c...,x,T)
Trong đó: C: Tổng chi phí (chi phí toàn bộ).
a,b,c...,x: Các nhân tố ảnh hưởng đến độ lớn của chi phí.
T: Sự biểu hiện tiền tệ (giá trị) của chi phí.
- Giả sử các nhân tố khác (kỹ thuật, công nghệ, tổ chức...) không thay đổi
thì có thể biểu diễn phương trình của chi phí trong mối quan hệ với khối lượng
hoạt động (số lượng sản phẩm hoàn thành, số giờ máy hoạt động...) dưới dạng:
Tăng Hữu Toàn Lớp : KHC9/21.04
9
HỌC VIỆN TÀI CHÍNH Báo cáo tốt nghiệp
C = f(x)
Trong đó:
x: Khối lượng hoạt động của doanh nghiệp.
- Theo mối quan hệ của chi phí với khối lượng hoạt động thì các chi phí
được phân biệt thành:
3.2- Giá thành sản phẩm xây lắp.
3.2.1- Giá thành sản phẩm xây lắp trong doanh nghiệp xây dựng.
Để thi công một công trình hay hoàn thành một khối lượng công việc nhất
định cần phải đầu tư vào quá trình sản xuất, thi công một khối lượng chi phí nhất
định. Những chi phí này cấu thành nên giá thành công trình hay hạng mục công
trình hoàn thành.
Như vậy, giá thành sản phẩm xây lắp là toàn bộ chi phí sản xuất bao gồm
chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất
chung tính cho từng công trình hay khối lượng công tác xây lắp hoàn thành đến
giai đoạn qui ước, đã hoàn thành nghiệm thu, bàn giao và chấp nhận thanh toán.
Khác với doanh nghiệp sản xuất công nghiệp, người ta có thể tính giá thành cho
một loại sản phẩm được sản xuất ra trong kỳ và giá thành đơn vị của sản phẩm
đó là một trong những cơ sở quan trọng để xác định giá bán. Ở doanh nghiệp
xây dựng, giá thành sản phẩm xây lắp mang tính cá biệt. Mỗi công trình, hạng

mục công trình hay khối lượng xây lắp sau khi hoàn thành đều có giá thành
riêng.
Hơn nữa, khi được nhận thầu một công trình xây dựng thì giá (giá nhận
thầu) đã có ngay trước đó. Như vậy, giá bán có trước khi xác định giá thực tế
của công trình đó. Do đó, giá thành thực tế của công trình đó chỉ quyết định tới
lãi hoặc lỗ của công trình đó mà thôi.
Tuy vậy, trong điều kiện hiện nay, để đa dạng hoá các hoạt động sản xuất
kinh doanh, được sự cho phép của Nhà nước, một số doanh nghiệp xây dựng đã
linh hoạt chủ động xây dựng một số công trình (chủ yếu là các công trình dân
dụng như: nhà ở, văn phòng, cửa hàng...). Sau đó bán lại cho các đối tượng có
nhu cầu sử dụng với giá cả hợp lý thì giá thành thực tế của sản phẩm xây lắp là
nhân tố quan trọng để xác định giá bán.
Tăng Hữu Toàn Lớp : KHC9/21.04
10
HỌC VIỆN TÀI CHÍNH Báo cáo tốt nghiệp
Trước đây, người ta quan niệm rằng giá thành sản phẩm là toàn bộ chi phí
sản xuất tính theo số lượng và loại sản phẩm đã hoàn thành. Như vậy, giá thành
không phản ánh đúng đắn bản chất của nó và ít nhiều mang tính chủ quan bởi vì:
- Tính vào giá thành một số khoản mục chi phí mà thực chất là thu nhập
thuần tuý của xã hội như: Bảo hiểm xã hội, các khoản trích nộp cho cơ quan cấp
trên, thuế vốn, thuế tài nguyên.
- Một số khoản mục chi phí gián tiếp được phân bổ vào giá thành của từng
loại sản phẩm hay từng sản phẩm theo tiêu thức phù hợp. Việc phân bổ này
mang tính chủ quan.
3.2.2- Phân biệt khái niệm chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm xây
lắp.
Chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm xây lắp là hai mặt biểu hiện của quá
trình sản xuất, chế tạo sản phẩm có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Tuy vậy,
chúng lại khác nhau về giới hạn, phạm vi và nội dung:
- Chi phí sản xuất chỉ tính những chi phí phát sinh trong một thời kỳ nhất

định (tháng, quý, năm) còn giá thành lại liên quan đến chi phí khối lượng sản
xuất kinh doanh dở dang kỳ trước chuyển sang. Nhưng lại không bao gồm chi
phí thực tế của khối lượng xây lắp cuối kỳ.
- Chi phí sản xuất được tập hợp theo từng thời kỳ nhất định, còn giá thành
sản phẩm xây lắp là chi phí sản xuất tính cho một công trình, hạng mục công
trình hoàn thành hay khối lượng xây lắp hoàn thành.
Tuy nhiên, giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm xây lắp lại có
những điểm giống nhau: chúng đều phản ánh chi phí lao động sống và lao động
vật hoá mà doanh nghiệp chi ra trong quá trình sản xuất. Giá thành sản phẩm
xây lắp và chi phí sản xuất của công tác xây lắp chỉ thống nhất về mặt lượng
trong trường hợp: Khi đối tượng tập hợp chi phí sản xuất và đối tượng tính giá
thành của công trình và hạng mục công trình được hoàn thành trong kỳ tính giá
thành hoặc giá trị khối lượng xây lắp dở dang đầu kỳ và cuối kỳ là bằng nhau.
3.2.3- Các loại giá thành sản phẩm công tác xây lắp.
3.2.3.1- Phân loại giá thành theo cơ sở số liệu và thời điểm tính giá thành.
Tăng Hữu Toàn Lớp : KHC9/21.04
11
HỌC VIỆN TÀI CHÍNH Báo cáo tốt nghiệp
* Giá thành dự toán.
Sản phẩm của ngành xây dựng cơ bản có đặc điểm là giá trị lớn, thời gian
thi công dài và mang tính đơn chiếc, kết cấu phức tạp, qui mô lớn nên mỗi công
trình, hạng mục công trình đều có dự toán riêng
Giá thành dự toán của công trình, hạng mục công trình được xác định trên
cở sở các định mức, các đơn giá của cơ quan có thẩm quyền ban hành, dựa trên
mặt bằng giá cả thị trường, nó xác định trước khi đơn vị tham gia đấu thầu thi
công công trình.
Căn cứ vào giá trị dự toán của công trình, hạng mục công trình chúng ta có
thể xác định được giá thành dự toán của chúng.
Thông qua tổng dự toán công tác xây lắp (giá thành dự toán công tác xây
lắp) người ta có thể đánh giá được thành tích của đơn vị. Giá thành dự toán là

hạn mức chi phí cao nhất mà đơn vị có thể chi ra để đảm bảo có lãi, nó là tiêu
chuẩn để đơn vị xây dựng phấn đấu để tiết kiệm chi phí, hạ thấp mức giá thành
thực tế và đây là căn cứ để chủ đầu tư thanh toán cho doanh nghiệp khối lượng
hoàn thành đã được nghiệm thu.
Mặt khác, giá trị dự toán của công trình, hạng mục công trình được xác
định theo các định mức (về vật liệu, nhân công, máy...) đơn giá của cơ quan có
thẩm quyền ban hành và dựa trên mặt bằng giá cả thị trường. Chính vì vậy mà
giá trị dự-->