9 YẾU TỐ CỐT LÕI CỦA SỰ THÀNH CÔNG - 6 doc

154
Ai cng biïët thưng minh khưng dêỵn àïën sûå giâu sang, vò
nïëu thïë thò cấc giấo sû àẩi hổc àïìu trúã thânh triïåu ph cẫ.
Thûúâng cố àiïìu gò àố húi k diïåu khi mưåt nhâ kinh doanh rộ
râng khưng tâi giỗi hún nhûäng nhâ kinh doanh khấc bưỵng
trúã nïn giâu cố. Sûå giâu cố cng khưng thïí àûúåc giẫi thđch
bùçng mưåt quấ trònh lao àưång cêåt lûåc búãi lệ cố nhûäng ngûúâi lâm
viïåc chùm chó cẫ àúâi nhûng cng khưng khấ giẫ, cng nhû
khưng thïí coi àố lâ kïët quẫ ca sûå may mùỉn vò mùåc d may
mùỉn hay cú hưåi lâ mưåt ëu tưë quan trổng nhûng chng chó lâ
mưåt khấi niïåm trûâu tûúång khưng thïí giẫi thđch hay gêy ẫnh
hûúãng àûúåc.
Cêu trẫ lúâi nùçm trong cấc gen kinh doanh mẩnh mệ. Mùåc d
chng ta thûúâng nghơ rùçng àố lâ do may mùỉn, nhûng vêỵn cố
mưåt sûå khấc biïåt chđnh ëu giûäa nhûäng ngûúâi “siïu” thânh
cưng vâ nhûäng ngûúâi côn lẩi. Vâ cho d cố hay khưng trûåc
giấc cng nhû tđnh cêín trổng thò nhûäng ngûúâi thânh cưng vêỵn
hiïíu àûúåc sûác mẩnh quìn nùng ca gen kinh doanh.
Trûúác àêy, àiïìu nây àûúåc l giẫi ch ëu dûåa vâo trûåc giấc.
Ngây nay, bùçng viïåc giẫi mậ tđnh khoa hổc ca sûå thânh cưng,
chng ta cố thïí sùỉp àùåt quấ trònh dêỵn àïën thânh cưng mưåt
cấch ch àưång hún.
Vò sao cấc giẫng viïn ngûä vùn àẩi hổc vưën lâ nhûäng sinh
viïn giỗi lẩi kiïëm àûúåc đt hún nhûäng 16 lêìn cấc bẩn cng
trang lûáa vúái hổ vưën lâ nhûäng ngûúâi kếm thưng minh hún,
nhûäng ngûúâi thûúâng chổn cấc nghïì vïì àêìu tû ngên hâng hay
kinh doanh tû bẫn àêìy ri ro? Lúâi giẫi thđch thêåt àún giẫn:
àêìu tû ngên hâng hay kinh doanh tû bẫn ri ro cố gen kinh
doanh mẩnh mệ trưåi hún.
Mưåt vâi gen kinh doanh tỗ ra trưåi hún nhûäng ëu tưë khấc.
155

Àố lâ ëu tưë nâo? Àố lâ nhûäng ëu tưë cố bưåi sưë tẩo ra ca cẫi
cao hún. Ngay sau àêy, chng ta sệ cng tòm hiïíu vâ àõnh
lûúång nhûäng ëu tưë nây mưåt cấch khấch quan.
Lâm thïë nâo àïí chuín àưíi tâi nùng thânh ca cẫi?
Tâi nùng chuín àưíi thânh ca cẫi khi gùåp àûúåc nhûäng gen
kinh doanh quìn nùng vâ nhûäng ëu tưë nây sûã dng tâi
nùng vâo cấc mc àđch ca chng.
Nhốm ngûúâi nâo àấng àïí ta mùåc cẫ hún: nhốm cấ nhên tâi
nùng hay nhốm cấ nhên vn vùåt? Hậy tham khẫo vâi con sưë
sau àïí bẩn cố thïí rt ra àûúåc kïët lån cho mònh.
Giẫ sûã trong mưåt nhốm cng lâm viïåc nhû nhau, sưë đt ngûúâi
tâi giỗi cố thûúng sưë k nùng lâ 120 vâ sưë nhiïìu nhûäng ngûúâi
vn vùåt côn lẩi lâ mưåt trïn 80. Àïí thu ht nhên tâi, giẫ sûã
chng ta phẫi trẫ khưng nhûäng hún 50% mâ cố khi àïën 70%
cho giấ trõ ca hổ. Chng ta cng giẫ àõnh rùçng cấ nhên tâi
giỗi vâ cấ nhên vn vùåt àïìu tđch cûåc lâm viïåc nhû nhau.
Trong mưåt chûâng mûåc nâo àố, àưång cú thc àêíy lâm viïåc vâ
sûå cên bùçng nùng lûåc giûäa cấc thânh viïn trong nhốm trấi
nghõch vúái nhau. Tuy nhiïn, àố lâ mưåt giẫ àõnh húåp l khi bẩn
ln chó mën tuín àûúåc nhûäng nhên viïn tđch cûåc trong
mổi trûúâng húåp. Mưåt cấch bêët ngúâ lâ cố nhiïìu ngûúâi vn vùåt
nhûng lẩi lâm viïåc rêët tđch cûåc, àiïìu nây àưi khi lâm cho ta
khố nhêån ra sûå vn vùåt ca hổ. Mùåt khấc nố cng gip bẩn
dïỵ dâng nhêån ra nhûäng ngûúâi vưën cố nùng lûåc nhûng lẩi thúâ
ú vúái doanh nghiïåp ca bẩn.
Àưëi mùåt vúái viïåc nây, cho d bẩn cố mua chåc àûúåc nhûäng
cấ nhên tâi nùng cng khưng cố nghơa gò.
156
Nhûng bẩn àûâng qụn trong àõnh låt Koch vïì khẫ nùng
tẩo ra ca cẫi ca con ngûúâi vêỵn côn mưåt biïën sưë khấc: tưë chêët

kinh doanh - ëu tưë dng àïí chuín àưíi tâi nùng thânh ca
cẫi. Thêåt vêåy, nố cố thïí ấp dng cho cẫ nhûäng ngûúâi tâi nùng
lêỵn vn vùåt. Nhûng cố húåp l khưng khi ta giẫ àõnh rùçng cẫ
ngûúâi tâi giỗi vâ ngûúâi vn vùåt àïìu tẩo ra lúåi đch tûâ gen kinh
doanh mẩnh mệ nhû nhau? Liïåu cẫ hai nhốm cố khai thấc
àûúåc hïët giấ trõ ca nố khưng? Hay nhốm ngûúâi tâi nùng sệ
lúåi thïë hún trong viïåc nùỉm bùỉt àûúåc bẫn chêët ca gen kinh
doanh mẩnh mệ? Liïåu giấ trõ hổ tẩo ra cố gêëp 10 lêìn nhûäng
ngûúâi bònh thûúâng? Nối mưåt cấch khấc, gen kinh doanh nïëu
àûúåc sûã dng búãi mưåt ngûúâi tâi nùng cố sinh ra àûúåc lúåi đch
gêëp 10 lêìn khưng?
Nïëu vêåy, kïët quẫ cố thïí àûúåc viïët lẩi nhû sau:
Giấ trõ cấ nhên vn vùåt = 80 10 = 80
Giấ trõ cấ nhên tâi nùng = 120 100 = 1200
Trong trûúâng húåp nây, mưåt cấ nhên tâi nùng sệ tẩo ra giấ
trõ gêëp 15 lêìn mưåt cấ nhên vn vùåt khấc (1200/80), cho d
hổ khưng hùèn thưng minh hún gêëp àưi nhûäng ngûúâi khấc.
Àiïìu nây cố khố tin chùng? Cố lệ vêåy. Tưi àậ chổn ra nhên
tưë “10 lêìn” - lúåi đch mâ mưåt ngûúâi tâi giỗi lâm àûúåc tûâ gen kinh
doanh mẩnh mệ - mưåt cấch ngêỵu nhiïn. Vâ bẩn hóåc cố thïí
tûå àấnh giấ xem nố àấng tin cêåy hay khưng.
Phếp tđnh toấn trïn chó ra rùçng mưåt cấ nhên tâi nùng cố thïí
tẩo ra giấ trõ gêëp 15 lêìn mưåt ngûúâi bònh thûúâng. Àiïìu nây gêìn
vúái con sưë 16 lêìn àûúåc nhùỉc àïën trong ngun l 80/20. Mùåc
d l lệ ca tưi cố vễ vông quanh, song mưëi quan hïå nây phẫi
àûúåc ấp dng nïëu chng ta tin rùçng ngun l 80/20 àûúåc ấp
157
dng cho khẫ nùng tẩo ra ca cẫi ca con ngûúâi. Vâ khi àiïìu
nây àûúåc chûáng minh xấc thûåc, thûá duy nhêët trong sûå tđnh
toấn ca tưi cố thïí sai lâ t lïå tûúng àưëi giûäa tâi nùng vâ nhên

tưë “x” (bao gưìm cẫ tưë chêët kinh doanh).
Bẩn hóåc phẫi chêëp nhêån sûå khấc biïåt trong nùng lûåc giûäa
cấc cấ nhên côn lúán hún cẫ nhûäng gò tưi àïì cêåp - àố lâ nhûäng
àiïìu mâ suy nghơ vâ cấc giấc quan thưng thûúâng mấch bẫo
vúái chng ta rùçng àố khưng phẫi lâ sûå thêåt, hóåc phẫi tin rùçng
sûå khấc biïåt trong lúåi đch ca tưë chêët kinh doanh xêëp xó gêëp
10 lêìn nhûäng gò tưi lâm.
Dơ nhiïn, gêëp 10 lêìn úã àêy chó ấp dng àưëi vúái nhûäng gen
kinh doanh mẩnh mệ. Trong trûúâng húåp cng lâ gen kinh
doanh nhûng cố thïí khưng mẩnh mệ lùỉm thò chó cho ta giấ trõ
gêëp khoẫng 5 lêìn lâ nhiïìu. Vâo cëi bẫng phên loẩi, sûác
mẩnh ca gen kinh doanh cố thïí thûåc sûå rêët cao, trong nhûäng
trûúâng húåp cấ biïåt cố thïí lïn àïën hâng trùm hâng nghòn lêìn.
Ngay cẫ khi chó sưë IQ ca Einstein lâ khoẫng 200-300 thò tưë
chêët kinh doanh mâ ưng thïí hiïån - nhûäng tûúãng khoa hổc
vưën lâ “ngun vêåt liïåu” cho ra àúâi thuët tûúng àưëi, chùỉc
chùỉn phẫi lâ mưåt quìn nùng phi thûúâng. Riïng khấi niïåm vïì
thiïn tâi, àố lâ nhûäng ngûúâi cố trđ thưng minh bêím sinh vûúåt
trưåi hún nhûäng ngûúâi khấc, chng ta khưng thïí giẫi thđch
àûúåc giấ trõ vư cng to lúán trong cấc thânh quẫ do mưåt thiïn
tâi tẩo ra. Sûå giẫi thđch phẫi àûúåc tòm trong tấc dng ca àôn
bêíy. Thiïn tâi, bêët kïí trong lơnh vûåc khoa hổc hay kinh doanh,
àïìu cêìn àûúåc phất hiïån vâ khai thấc cấc gen kinh doanh
mẩnh mệ. Nhûäng khấc biïåt trong trđ tụå gốp phêìn lâm cho tâi
sẫn ca hổ nhên lïn gêëp bưåi.
158
Tranh th nhên tâi nhû thïë nâo
1. Nhûäng gúåi thiïët thûåc tûâ qui låt “Con ngûúâi tẩo ra ca cẫi”
Tuín àûúåc mưåt nhên tâi hùèn lâ phẫi tưët hún tuín mưåt
ngûúâi vn vùåt lâm viïåc. Trong vđ d mâ tưi àậ àïì cêåp bïn trïn,

nhûäng ngûúâi cố nùng lûåc trưåi hún nhûäng àưìng nghiïåp khấc
50% sệ àûúåc trẫ 70% hóåc hún. Cng nhû trong tđnh toấn mâ
chng ta àậ thûåc hiïån, nhên tâi àûúåc giẫ thiïët rùçng sệ tẩo ra
giấ trõ gêëp 15 lêìn nhûäng ngûúâi khấc.
Giẫ sûã mưåt ngûúâi bònh thûúâng trõ giấ 50 àún võ vâ mưåt nhên
tâi trõ giấ 85 àún võ (hún 70%).
Giấ trõ tđnh àûúåc cho mưåt ngûúâi bònh thûúâng = 80/50 = 1,6
Giấ trõ tđnh àûúåc cho mưåt ngûúâi tâi nùng = 1200/70 = 17,1;
nghơa lâ hún 10 lêìn giấ trõ cho mưåt ngûúâi bònh thûúâng.
Tâi nùng chó chuín hốa thânh khẫ nùng tẩo ra ca cẫi
khi chng ta ấp dng àûúåc cấc gen kinh doanh mẩnh mệ.
Trong mưåt chûâng mûåc nâo àố, chđnh nhûäng tâi nùng múái sệ
àûa àïën quấ trònh nây. Nhûng nhòn chung, cấc tâi nùng trễ
chó lâ mưåt sûå kïë thûâa tûâ cấc gen kinh doanh, quấ trònh khai
thấc hổ àïí tẩo ra giấ trõ àậ súám àûúåc thûåc hiïån búãi nhûäng thïë
hïå nhên tâi trûúác àêy - vâ nố àậ àûúåc kïët tinh lẩi trong tûâng
lơnh vûåc cưng nghïå c thïí, trong cấc têåp àoân hay cấc nhốm
cng lâm viïåc.
Àiïìu nây l giẫi vò sao ngay tûâ ban àêìu tâi nùng khưng phẫi
lâ u cêìu bùỉt båc àïí tẩo ra giấ trõ. Vâ quan trổng hún lâ nố
159
khưng xûáng àấng vúái nhûäng thânh quẫ giấ trõ ca nố. Giấ trõ
thûåc sûå àûúåc hònh thânh tûâ sûå tûúng tấc giûäa tâi nùng vâ cấc
gen kinh doanh mẩnh mệ, vưën lâ nhûäng ëu tưë cố sùén trong
cấc ngânh nghïì hóåc cấc têåp àoân. Gen kinh doanh rộ râng
quan trổng hún tâi nùng. Do àố tâi nùng cố thïí àûúåc trẫ nhiïìu
hún giấ trõ thûåc ca nố (trong vđ d bïn trïn ca tưi, ngûúâi ta
cố thïí trẫ 70% cho 50% sûå khấc biïåt trong nùng lûåc) song vêỵn
đt hún phêìn ca cẫi do mưi trûúâng kinh doanh tẩo ra. Àêy quẫ
lâ mưåt tin tưët cho têët cẫ nhûäng ai quan têm.

Nhûäng ngûúâi àang lâm nhên viïn, àang lâm viïåc hiïåu quẫ
vúái nhûäng gen kinh doanh mẩnh mệ, cng vúái mưåt sưë bûúác
ngóåc quan trổng, cố thïí àấnh cûúåc vúái nhûäng tûúãng nây
trong mưåt cåc phiïu lûu múái thânh cưng – hổ sệ trúã thânh
nhûäng con ngûúâi 80/20.
2. Khai thấc l thuët ca cẫi/tâi nùng trong chûáng khoấn
Nhêån ra mưåt tâi nùng khưng khố khùn gò mêëy. Hậy “sùn” nố
trûúác khi nhûäng àưëi th ca bẩn “chưåp” àûúåc vâ chuín nố
thânh khẫ nùng tẩo dûång ca cẫi câng nhanh, câng nhiïìu
câng tưët. Hậy nhanh chống tuín dng nhûäng dẩng tâi nùng
cố khẫ nùng thûåc hiïån nhûäng bûúác àưåt phấ trong quấ trònh
tẩo ra ca cẫi.
Tâi nùng chó trúã thânh khẫ nùng sinh ra ca cẫi khi nố kïët
húåp vúái nhûäng “gen kinh doanh” quìn nùng. Khúãi àêìu, tâi
nùng cố giấ trõ rêët nhỗ, nhûng sau mưåt thúâi gian, nố trúã nïn
lúán lao, mang lẩi nhûäng giấ trõ phi thûúâng, vâ dêìn dêìn àưåc lêåp
vúái thên ch ca nố. Tâi nùng tđch ly giấ trõ nhû chđnh bẫn
thên nố vâ trúã nïn cố đch cho nhûäng gen kinh doanh mẩnh
mệ. Nhûäng ngûúâi tẩo ra ca cẫi nưíi trưåi sệ trúã nïn “lậo luån”
160
trong viïåc tiïëp thu nhûäng gen kinh doanh giấ trõ àậ àûúåc sûã
dng búãi ch ca hổ hóåc hún nûäa lâ tûâ bïn ngoâi.
Thûåc tïë, àiïìu nây khưng chó thìn ty lâ vêën àïì tâi nùng. Nố
lâ vêën àïì ca sûå thc àêíy mang tđnh bẫn nùng kïët húåp vúái chó
duy nhêët mưåt kiïíu tâi nùng. Vâ vêën àïì chđnh lâ khẫ nùng nhêån
ra cấc gen kinh doanh thiïët thûåc vâ biïët cấch vêån dng chng
mưåt cấch àêìy à. Tuy nhiïn, theo kinh nghiïåm ca tưi, viïåc súã
hûäu cấc àưång lûåc tûúng àưëi lâ cûåc k khố khùn. Cho d tâi
nùng nhêët thiïët phẫi àûúåc chuín hốa thânh ca cẫi, nhûng
chng ta cng khưng cêìn thiïët phẫi trûåc tiïëp sûã dng nố àïí

tẩo ra ca cẫi; tûå nố sệ thïí hiïån trong cấc kïët quẫ àẩt àûúåc.
Nhên tâi hiïëm khi àûúåc àõnh giấ àng. Vâo thúâi àiïím ban
àêìu, hổ thûúâng àûúåc trẫ giấ rêët cao. Vâ ngay khi hổ bùỉt àêìu
cố khẫ nùng tẩo ra ca cẫi thò lêåp tûác mûác th lao mâ hổ nhêån
àûúåc khưng côn xûáng àấng vúái nùng lûåc ca hổ nûäa.
Cấi giấ ca nhûäng ngûúâi lâm phất sinh ca cẫi lâ mưåt hâm
sưë giûäa danh tiïëng vâ sûå tûå tin. Cẫ hai kïët húåp cng nhau
nhûng khưng hïì thïí hiïån àûúåc mưëi tûúng quan tuåt àưëi.
Danh tiïëng hiïëm khi ngang bùçng àûúåc vúái sûác sẫn sinh ca
cẫi. Trong vâi nùm àêìu, lûúång tâi sẫn do nhûäng ngûúâi cố khẫ
nùng tẩo ra ca cẫi àùåc biïåt lâm ra vûúåt xa danh tiïëng ca hổ.
Vâi nùm sau àố, mổi thûá hoân toân khấc àưëi vúái mưåt sưë nhên
tâi cấ biïåt. Nhûäng ngûúâi nây hiïëm khi giûä vai trô nhû mưåt
ngûúâi lao àưång bònh thûúâng. Mưåt khi hổ àậ lâm, hổ sệ thúã
thânh mưåt ngûúâi giấ trõ nhêët trong mn ngûúâi.
3. Àấnh giấ cao nhûäng tâi nùng trễ
Con ngûúâi 80/20 cêìn biïët cấch phất hiïån àïí “chưåp” àûúåc
nhûäng tâi nùng trễ, cố tiïìm nùng tẩo ra ca cẫi, ngay trûúác khi
161
tiïìm nùng àố àûúåc àấnh giấ àng. Lc àêìu, mổi thỗa thån
àïìu thiïn vïì phđa cấc nhên tâi nây. Sau àố tòm cấch chuín
hốa cấc tâi nùng trễ nây thânh nhûäng ngûúâi lâm phất sinh
ca cẫi câng nhanh câng tưët. ÚÃ giai àoẩn nây, ngûúâi ch 80/
20 nhêët àõnh sệ thu àûúåc mưåt mốn húâi bếo búã. Mưåt ngûúâi ch
80/20 ln biïët rùçng nhûäng ngûúâi cố khẫ nùng tẩo ra ca cẫi
nhêët àõnh sệ lâm viïåc hiïåu quẫ hún rêët nhiïìu lêìn so vúái àa sưë
nhên viïn thẩo nghïì bònh thûúâng khấc – trung bònh khoẫng
16 lêìn. Do àố, ưng ta àùåc biïåt ch àïën viïåc àâo tẩo vâ phất
triïín nhûäng tâi nùng trễ cho túái khi hổ hêëp thu hïët nhûäng gen
kinh doanh mẩnh mệ vâ sưëng nhû nhûäng bẫn sao ca ngun

l 80/20. Nïëu mưåt vâi tâi nùng trễ nâo àố khưng trúã thânh
àûúåc nhûäng ngûúâi lâm ra ca cẫi thò ngûúâi ch 80/20 àố àậ
mùỉc phẫi sai sốt khi tuín dng vâ ưng cêìn phẫi sûäa chûäa sai
lêìm nây.
Giấ trõ tẩo ra tûâ mưåt tâi nùng trễ tíi ln lúán hún cấi giấ
mâ anh ta àûúåc trẫ. Vđ d nhû mưåt thẩc sơ múái tưët nghiïåp tûâ
viïån Cưng nghïå Massachusetts nùm 1998 àûúåc trẫ lûúng nhiïìu
hún 60% so vúái nùm 1994, trong khi mưåt chun gia cố 45
àïën 54 tíi nghïì thêåt sûå thêët bẩi khi chó kiïëm àûúåc 24% trong
sët mưåt phêìn tû thêåp k qua (vâo thúâi k àiïìu chónh lẩm
phất ca àưìng àưla). Rộ râng nhûäng ngûúâi trễ àang àùỉt giấ
hún nhûäng ngûúâi lúán tíi trong khi xết vïì giấ trõ tẩo thânh thò
ngûúâi trễ lẩi tẩo ra àûúåc đt giấ trõ hún nhûäng ngûúâi lúán tíi.
Tuy nhiïn, thïë hïå trễ lẩi cố khẫ nùng tiïëp thu cấc gen kinh
doanh mẩnh mệ tưët hún vâ cố khẫ nùng khấm phấ àûúåc nhiïìu
àiïìu múái lẩ hún.
Nhûäng nhên viïn lúán tíi cố thïí lâ mưåt nhốm tûå lûåa chổn
lêỵn nhau. Hổ thûúâng vêỵn lâ nhûäng ngûúâi lâm cưng do thêët bẩi
162
trong viïåc trúã thânh mưåt ngûúâi tẩo ra sûå giâu cố, hay thêët bẩi
trong viïåc nhêån ra giấ trõ thûåc ca chđnh mònh, hóåc thêët bẩi
trong viïåc tòm kiïëm mưåt phêìn thûúãng xûáng àấng vúái nhûäng
giấ trõ do mònh lâm ra. Nhûäng ngûúâi rúi vâo trong hai nhốm
cëi nây lâ nhûäng ngoẩi lïå cûåc k quan trổng. Hêìu hïët cẫ
cën sấch nây viïët vïì hổ. Hổ àậ hổc àûúåc cấch tẩo ra tâi sẫn
nhûng vêỵn chûa giûä àûúåc ca cẫi vâ kiïím soất àûúåc cåc sưëng
mâ nố mang lẩi. Hổ thêët bẩi trong viïåc giûä lẩi nhûäng gò àấng
lệ ra thåc vïì hổ.
Khi ngìn tâi nùng nây trúã nïn àùỉt àỗ, hậy chuín sang
mưåt ngìn khấc vúái nhiïìu àùåc tđnh tûúng tûå nhûng kếm àùỉt

àỗ hún.
Cấc cûã nhên tûâng chiïëm lúåi thïë, ngây nay thò hổ àang àûúåc
trẫ giấ quấ cao. Cng tûúng tûå úã Anh: Tònh trẩng chẫy mấu
chêët xấm úã bïn kia Àẩi Têy dûúng tẩm ngûng do vâi ngun
nhên tưët àểp. Nhûäng sinh viïn vûâa tưët nghiïåp tûâng àấng giấ
àïën mûác lẩ k, thò giúâ àêy hổ àậ “rễ” hún. Vâ lúâi khun ca
tưi lâ hậy tòm kiïëm nhûäng ngûúâi cố cng “chêët lûúång” nhûng
thưng minh vâ đt tưën kếm hún: tưët nghiïåp tûâ cấc ngânh đt “thúâi
thûúång” (nhû nhên vùn), nhûäng sinh viïn bỗ hổc nûãa chûâng,
nhûäng ngûúâi múái 18 tíi nhûng thïí hiïån rêët tưët trong cấc bâi
kiïím tra, hóåc nhûäng ngûúâi lao àưång tûâ cấc qëc gia “rễ” hún
nhûng phẫi lâ núi cố hïå thưëng giấo dc tưët nhû ÊËn Àưå, Nam
Phi hay New Zealand.
Trấnh nhûäng ngìn tâi nùng mâ àưëi th ca bẩn thûúâng lui
túái. Cấc àưëi th ca bẩn úã àêy lâ cấc cưng ty cố cấc gen kinh
doanh (hay khẫ nùng chuín hốa tâi nùng thânh ca cẫi) tưët
hún bẩn.
163
Theo dội t lïå chuín biïën tâi nùng thânh ca cẫi ca tûâng
ngìn nhên tâi. So sấnh t lïå giûäa giấ trõ vúái chi phđ phẫi bỗ
ra, tûâ àố àiïìu chónh sûå tuín dng ca bẩn cho thđch húåp.
Ln ln nïn trẫ cho nhûäng ngûúâi cố nùng lûåc nhiïìu hún
hổ mong àúåi nhûng đt hún giấ trõ thûåc ca hổ. Àiïìu nây cng
giưëng nhû viïåc bẩn àïí lẩi mưåt sưë dû “an toân” trong lc chúi
chûáng khoấn nhùçm tẩo ra mưåt giấ trõ thùång dû xûáng àấng.
Hậy hâo phống súám trûúác khi quấ trïỵ.
Cëi cng, àõnh ra mûác lâm ra tiïìn trung bònh, hóåc mûác
tiïìm nùng trong cưng ty vúái tûâng nhên viïn múái tòm àûúåc.
Nhiïìu ngûúâi ch cố khuynh hûúáng tuín nhûäng ngûúâi mâ vúái
hổ ưng ta cẫm thêëy thoẫi mấi, nhûäng ngûúâi khưng thđch thûã

thấch tâi nùng ca hổ. Àêy quẫ lâ mưåt sai lêìm lúán. Bẩn nïn
thụ nhûäng ngûúâi giỗi nhêët mâ bẩn tòm àûúåc, àùåc biïåt khi hổ
giỗi hún bẩn hóåc cố thïí trúã nïn giỗi hún chđnh bẩn. Chó nïn
thụ nhûäng ngûúâi cố tiïìm nùng trúã thânh nhûäng ngûúâi àưìng
sûå ca bẩn. Thêåm chđ cëi cng àïën khi hổ ra ài, bẩn vêỵn thu
àûúåc nhiïìu lúåi đch tûâ hổ.
Tốm lẩi:

Hậy tuín dng ngìn nhên tâi trễ tíi, nhûäng ngûúâi cố
khẫ nùng trúã thânh ngìn phất sinh ca cẫi nhanh chống.

Trong sưë cấc ngìn nây, hậy tòm ngìn rễ nhêët; thõ trûúâng
ca nhûäng ngûúâi trễ tíi rêët àa dẩng vâ khưng hoân hẫo.

ÚÃ mổi cêëp àưå ca tâi nùng vâ tiïìm nùng sẫn sinh ca cẫi,
hậy thiïn vïì sûå khiïm tưën vâ nïn thêån trổng vúái sûå tûå tin
thấi quấ. Nhûäng ngûúâi thåc thïë hïå trûúác thûúâng úã lẩi lêu
hún sau khi hổ àậ trúã thânh nhûäng ngûúâi tẩo ra ca cẫi
quìn nùng.
164

Trẫ giấ cao cho nhûäng nhên tâi trễ tíi, nhûäng ngûúâi mâ
bẩn cố thïí àâo tẩo thânh cưng hổ trong viïåc gip bẩn lâm
ra ca cẫi. Nhûäng ngûúâi hổc viïåc à khẫ nùng ln rêët àấng
giấ, thêåm chđ ngay khi bẩn phẫi trẫ lûúng rêët cao. Hậy lâm
cho hổ gùỉn bố vúái cưng ty ca bẩn.

Hậy gip àúä nhûäng ngûúâi tâi nùng nhûng thêët bẩi trong
viïåc trúã thânh mưåt ngìn phất sinh ca cẫi tòm àûúåc mưåt
viïåc lâm tưët hún úã mưåt cưng ty khấc, núi mâ mưåt ngûúâi ch

khấc cố thïí trẫ lûúng cao hún cho hổ.

Cêín thêån àoấn nhêån vâ tuín dng nhûäng nhên viïn lúán
tíi hún, vưën lâ nhûäng ngûúâi tẩo nïn ca cẫi chđnh hiïåu
nhûng lẩi khưng nhêån ra hóåc khưng biïët têån dng giấ trõ
ca mònh.

Tuín dng nhùçm mc àđch nêng cao mûác khẫ nùng trung
bònh trong cưng ty bẩn. Hậy tuín nhûäng ngûúâi cố tiïìm
nùng tẩo ra ca cẫi cao hún chđnh bẫn thên bẩn.
Lâm thïë nâo giûä àûúåc nhên tâi
Hậy tỗ ra hâo phống àïí tẩo lông trung thânh cao nhêët úã
nhûäng nhên viïn cố nùng lûåc. Khi thûúng lûúång vúái mưåt ngûúâi
trễ tíi cố khẫ nùng gip bẩn lâm phất sinh ca cẫi, d bẩn
rưång rậi àïën àêu, bẩn vêỵn ln lâ ngûúâi àûúåc lúåi hún.
Bill Bain nhêån ra giấm àưëc ca mưåt cưng ty tû vêën quẫn
trõ cố thối quen biïën nhûäng siïu sao trễ thânh cấc àưìng sûå
ca ưng ta súám cẫ nùm trûúác khi hổ cố thïí mong àúåi àiïìu àố.
Bill Bain biïët thïm mưåt bđ quët khấc. Ưng bẫo hổ rùçng hổ
165
sệ trúã thânh àưìng sûå ca ưng khoẫng sấu thấng trûúác khi
àiïìu àố thêåt sûå xẫy ra. Do àố, ưng cố thïí hûúãng lúåi tûâ nhûäng
cåc thẫo lån trûúác khi ưng phẫi chi trẫ cho nố; sấu thấng
lâ mưåt khoẫng thúâi gian dâi trong ngânh tû vêën. Vâ ai trong
chng ta, nhûäng ngûúâi àûúåc hûúãng lúåi àïìu cẫm thêëy vư cng
biïët ún Bill. Chi phđ duy nhêët mâ ưng phẫi chõu àố lâ viïåc ưng
phẫi cố quët àõnh súám. Nhûäng “àưìng sûå” thûúâng cố khuynh
hûúáng bỗ qua sûå thêåt rùçng hổ chó àûúåc mưåt phêìn lúåi đch rêët
nhỗ trong mưëi quan hïå lâm ùn nây, vâ vò thïë Bill chiïëm hêìu
hïët lúåi nhån.

Nïëu bẩn mong mën giûä àûúåc nhûäng ngûúâi cưång tấc xûáng
àấng hún lâ nhûäng nhên viïn bònh thûúâng, hậy “hâo phống”
vúái hổ. Hậy àẫm bẫo rùçng bẩn àûa ra mưåt cấi giấ cao hún
nhûäng ngûúâi cưång tấc vúái bẩn trong tûúng lai mong àúåi, hóåc
cố lệ cao hún cẫ mûác mâ hổ xûáng àấng nhêån àûúåc. Àiïìu nây
àùåc biïåt àng nïëu nhû bẩn tuín nhûäng ngûúâi trễ tíi, thiïëu
kinh nghiïåm vâ chûa àẩt àûúåc tiïìm nùng thêåt sûå ca hổ. Khẫ
nùng tẩo ra ca cẫi lâ mưåt mc tiïu di chuín àûúåc, nhûng lúåi
đch phẫi chia cho nhûäng ngûúâi àưìng sûå thò khưng. Do àố, cho
d cố trẫ lûúng cao cho hổ trong hiïån tẩi thò tûúng lai bẩn vêỵn
lâ ngûúâi hûúãng lúåi.
Khi Jim Lawrence àûa ra àïì xët húåp tấc vúái Iain Evans àïí
thânh lêåp mưåt tưí chûác mâ khưng lêu sau àûúåc àưíi tïn thânh
The LEK Partnership (vâo thúâi àiïím tưi gia nhêåp), Jim àậ àïì
nghõ nhêån mưåt mûác lûúng bùçng Iain, mùåc d thûåc chêët Iain
khưng giỗi bùçng vâ phẫi bấo cấo cưng viïåc cho Jim. Quët
àõnh nây nghe cố vễ hâo phống mưåt cấch th võ, nhûng sau
nây mổi ngûúâi múái nhêån ra rùçng àố lâ mưåt trong nhûäng quët
àõnh tuåt vúâi nhêët ca Jim.
166
Tiïìn lâ vêën àïì chđnh, nhûng tònh bẩn vâ sûå th võ cng cêìn
àûúåc tđnh àïën. Mùåc d àêy lâ quan àiïím thûúâng gêy nhiïìu
tranh cậi, song tưi vêỵn cho rùçng bẩn nïn tuín dng nhûäng
ngûúâi mâ bẩn cẫm thêëy thđch hổ vâ hổ cng thđch bẩn.
Tđnh th võ ca cưng viïåc rêët quan trổng vò nhûäng l do
kinh tïë cng nhû phi kinh tïë. Àêìu tû vâo tđnh chêët th võ trong
cưng viïåc lâ mưåt khoẫn àêìu tû tưët. Sûå th võ àem lẩi hiïåu quẫ
cao. Nố àem lẩi mûác lúåi nhån trïn vưën cao, thêåm chđ cẫ àưëi
vúái lúåi nhån trïn cưng viïåc quẫn trõ. Sûå th võ lâ mưåt mốn
hâng khấ húâi.

Tưi khưng cố nối rùçng bẩn nïn dêỵn mổi ngûúâi ài ùn ëng
thõnh soẩn thûúâng xun hay sùỉp xïëp nhûäng cåc vui chúi
ph phiïëm. tưi lâ bẩn nïn dânh thúâi gian cho viïåc giẫi trđ
tiïu khiïín, cẫ cho cấ nhên lêỵn têåp thïí trong kïë hoẩch lâm viïåc,
vâ khi cưng viïåc mêët ài sûå th võ, bẩn nïn cưë gùỉng tòm ra l
do vâ khùỉc phc nố. Nïëu bẩn nghơ rùçng mònh khưng cố khẫ
nùng cho àiïìu àố, vêåy lâ bẩn khưng cố tđnh tấo bẩo ca ngûúâi
80/20. Nïëu bẩn vêån dng tưët ngun l 80/20, d phẫi chi
trẫ nhiïìu song bẩn vêỵn thu àûúåc lúåi nhån cao vâ vêỵn cố thúâi
gian cho viïåc giẫi trđ.
Nhû Rachel àậ nối vúái tưi: “Cưng viïåc hóåc cố thïí nhâm
chấn vâ àấng súå, hóåc cố thïí rêët th võ. Khi tưi àïën vùn phông
àẩi diïån, mổi ngûúâi úã àố àïìu thêåt sûå tễ nhẩt. Têët cẫ àïìu mang
vễ mùåt phiïìn mån, cau cố cng nhûäng bíi hổp hânh liïn
miïn. Khi tưi quay lẩi àêy [vïì vùn phông ca mònh], mổi thûá
hoân toân khấc. Tưi cố thïí bây tỗ chđnh mònh, chng tưi cố thïí
bây tỗ cẫm xc vúái nhau. Chng tưi cng nhau tẩo ra nhûäng
àiïìu th võ. Chng tưi qu mïën nhau. Chng tưi chùỉc chùỉn
rùçng mònh àang cố mưåt khoẫng thúâi gian tưët àểp. Chng tưi
167
khưng cẫm thêëy àiïìu gò àấng trấch hay khưng thđch húåp. Nïëu
chng tưi khưng hôa thån vúái nhau nhû vêåy, chng tưi khưng
thïí giûä cho mûác lúåi nhån tùng àïìu hâng nùm àûúåc”.
Chu trònh thån lúåi ca sûå súã hûäu nhên tâi
Khi àậ cố àûúåc mưåt nhốm nhên tâi quan trổng, àiïìu àố
àưìng nghơa vúái viïåc bẩn àậ bûúác vâo mưåt chu trònh thån lúåi.
Nố gip bẩn dïỵ dâng thu ht cấc nhên tâi khấc. Tiïëng tùm
ca cưng ty bẩn àûúåc nêng cao. Tinh thêìn lâm viïåc trúã nïn
phêën chêën, nùng sët lao àưång vâ lúåi nhån nhúâ àố cng tùng
theo. Nhûäng àùåc tđnh nây gip cưng ty bẩn dïỵ dâng tranh th

àûúåc cấc cấ nhên cố khẫ nùng tẩo ra ca cẫi mẩnh hún.
Nhûäng àiïìu nây lêìn lûúåt àûúåc cưång vâo lúåi nhån, vâo khẫ
nùng tấi àêìu tû cho cấc hoẩt àưång kinh doanh sinh lúâi…, cho
àïën khi bẩn trúã nïn tûå mận, ngẩo mẩn hay kếm may mùỉn.
Dêëu hiïåu àêìu tiïn gip bẩn nhêån ra chu trònh thån lúåi nây
àang trïn àâ sa st khưng phẫi lâ doanh sưë hay lúåi nhån, mâ
chđnh lâ sûå ra ài ca cấc nhên viïn cố nùng lûåc. Mưåt hóåc hai
ngûúâi thò vêỵn ưín, nhûng nhiïìu hún thò chùỉc chùỉn àố khưng
côn lâ sûå ngêỵu nhiïn. Cêìn cố kïë sấch kõp thúâi àïí ngùn chùån
sûå ra ài nây.
Lâm gò khi nhên tâi ra ài
Nïëu mưåt hay hai ngûúâi ra ài, hậy tuín lẩi vâi ngûúâi cố tiïìm
nùng khấc vâ lêìn nây “chùm sốc” hổ k hún. Mc tiïu khưng
chó lâ nêng cao mûác trung bònh ca cưng ty mâ côn lâ cưë gùỉng
tuín nhûäng ngûúâi cố tiïìm nùng tưët hún nhûäng ngûúâi àậ ra
ài. Trûúác mùỉt, àiïìu nây sệ gip nêng cao lúåi nhån ca bẩn.
168
Nïëu sưë ngûúâi ra ài nhiïìu hún “mưåt tđ”, viïåc nây àấng àïí bẩn
lo lùỉng. Hậy tòm hiïíu xem l do vò sao. Àûâng chêëp nhêån cấc
cêu trẫ lúâi theo phếp lõch sûå, bẩn cêìn phẫi tòm ra ngun nhên
thêåt sûå. Nối chuån vúái nhûäng ngûúâi giỗi khấc, trûng cêìu
kiïën ca hổ, lâm theo nhûäng gò hổ nối vâ hún thïë nûäa.
Giấ trõ ca nhûäng con ngûúâi
lêåp dõ
Giẫ thiïët ca sûå chổn lổc tûå nhiïn vâ ca cấc gen kinh
doanh cho chng ta thêëy rùçng trong kinh doanh cng nhû
trong cåc sưëng nối chung, thânh phêìn giûä vai trô ch àẩo rêët
àa dẩng. Sûå àa dẩng lâm tùng hiïåu quẫ. Tđnh àưìng àïìu dêỵn
àïën sûå kïët thc dûát àiïím.
Hêìu hïët mổi ngûúâi àïìu khưng thđch sûå àa dẩng, àùåc biïåt

trong nhên sûå. Ngûúâi ta thûúâng thđch nhûäng ngûúâi thđch
mònh. Ghi nhêån tđnh phưí biïën nhûng lẩi àùåt cấc àưìng nghiïåp
vâo tònh thïë lâm hổ bêët ngúâ vúái cấc quët àõnh tuín dng
ca mònh.
Ch àưång tòm kiïëm cấc ûáng viïn cố lai lõch khấc thûúâng -
bêët cûá ai lâm cho cưng ty bẩn trúã nïn àùåc biïåt: dên tưåc thiïíu
sưë, ngûúâi àưìng tđnh, ngûúâi ngoẩi qëc, ngûúâi giâu, ngûúâi nghêo,
ngûúâi khưng à tiïu chín hay thûâa tiïu chín, ngûúâi cố vùn
hốa, hay dên sưëng lïì àûúâng - vâ àùåt ra mưåt quy låt rùçng cûá
ba (hay hai hóåc bưën) ngûúâi àûúåc tuín dng thò cố mưåt ngûúâi
cố l lõch àùåc biïåt. Tẩo àiïìu kiïån àïí ngûúâi lêåp dõ àố hôa húåp
àûúåc vúái nhốm ca bẩn, nố cố nghơa lâ bẩn phẫi phỗng vêën
nhiïìu ngûúâi hún nûäa.
169
D bẩn thđch hay khưng, vïì phêìn tưi, àố lâ nhûäng àùåc trûng
khưng thay àưíi àûúåc. Khưng cố lân sống dên nhêåp cû, rộ râng
M vâ chêu Êu sệ kếm thõnh vûúång hún ngây nay.
Khi tuín mưåt ngûúâi “àùåc biïåt”, bẩn phẫi chín bõ tinh thêìn
àïí giẫi quët cấc v lưån xưån cố thïí xẫy ra trong cưng ty: tòm
mưåt chưỵ nûúng tûåa cho nhûäng ngûúâi tuy cố lai lõch khấc thûúâng
nhûng thêåt sûå tâi nùng vâ têån ty, nhûäng ngûúâi thûúâng khưng
cố àûúåc cấc cú hưåi trong cưng ty ca bẩn. Àiïín hònh nhû vđ
d ca Bill Bain. Khi ưng àûúåc Bruce Henderson tuín vâo
BCG tûâ nhûäng ngây àêìu, Bill khưng cố bêët cûá mưåt bùçng cêëp
kinh doanh nâo, sûå thêåt ưng khưng biïët gò vïì kinh doanh. Ưng
chó lâ mưåt ngûúâi bn bấn sấch kinh thấnh vâ tûâng lâ mưåt
ngûúâi gêy qu trong trûúâng trung hổc. Vêåy mâ ưng àậ trúã
thânh mưåt ngûúâi tẩo ra ca cẫi vơ àẩi nhêët trong lơnh vûåc tû
vêën sët cẫ mưåt thïë hïå.
Hậy àưång viïn sûå “hưåi nhêåp” ca nhûäng ngûúâi khấc thûúâng

vâo nhốm ca bẩn. Nhûng cêìn nhêån thûác àûúåc rùçng sûå hưåi
nhêåp khưng bao giúâ lâ mưåt quấ trònh dïỵ dâng vâ cêìn àûúåc
quẫn l chùåt chệ. Àẫm bẫo rùçng nhốm hiïån tẩi ca bẩn vâ
ngûúâi khấc thûúâng múái vâo cố à sûå àưìng cẫm àïí cng nhau
húåp tấc trong cưng viïåc. Bẩn phẫi chùỉc chùỉn rùçng ngûúâi múái
vâo cố thïí hôa nhêåp hoân toân vâo cấc quy trònh lâm viïåc
thưng thûúâng ca cưng ty bẩn, chûá khưng bõ cư lêåp nhû mưåt
trung têm ca sûå ch .
170
Tûâ gốc nhòn nhên vùn:
L thuët bưå tưåc
Mưåt lơnh vûåc nghiïn cûáu múái ca sûå tiïën triïín têm l cho
rùçng cấc àiïìu kiïån kinh tïë àậ thay àưíi rêët nhiïìu tûâ thúâi k àưì
àấ, nhûng nhên loẩi thò khưng. Khưng ai trong chng ta
thûác àûúåc võ trđ ca mònh trong cưng viïåc; hay chđnh xấc hún
lâ chng ta thûúâng lâm viïåc dûåa trïn cẫm tđnh, tòm kiïëm mưåt
têåp thïí nâo àố àïí thåc vïì vâ chêëp nhêån võ trđ tûå nhiïn ca
mònh trong cấi tưn ti trêåt tûå àố.
Con ngûúâi cố khuynh hûúáng sưëng thânh bêìy, thđch dûåa
dêỵm. Chng ta ln mën cố mưåt ai àố lậnh àẩo. Chng ta
ln tỗ ra thên thiïån vúái nhûäng thûá thåc vïì têåp thïí nhỗ bế
ca mònh vâ nghi ngúâ mổi àiïìu àïën tûâ bïn ngoâi. Chng ta
ln e ngẩi sûå ri ro. Chng ta bỗ ngoâi tai nhûäng lúâi phï
bònh gốp . Chng ta thûúâng ài àïën kïët lån dûåa vâo nhûäng
êën tûúång ban àêìu. Têët cẫ nhûäng àiïìu àố cho thêëy con ngûúâi
ln mën xấc àõnh nhûäng têåp thïí nhỗ bế, khưng nhiïìu hún
khoẫng 150 ngûúâi, àố lâ nhûäng ngûúâi mâ ta cố thïí nhúá mùåt,
nhúá tïn. Vâo thúâi k àưì àấ, nhûäng àùåc tđnh nây tẩo àiïìu kiïån
thån lúåi àïí con ngûúâi tưìn tẩi. Ngây nay, nố thûúâng lâ mưåt
cẩm bêỵy.

Lûu rùçng vúái hêìu hïët mổi ngûúâi, têåp thïí úã àêy khưng cố
nghơa lâ cẫ cưng ty, nhêët lâ khi cưng ty àố khấ lúán. Têåp thïí
thûúâng chó lâ mưåt phông ban c thïí nâo àố mâ chng ta giao
tiïëp hâng ngây vâ cố cng chung mưåt mc àđch. Chó trong
171
nhûäng doanh nghiïåp múái thânh lêåp, têåp thïí múái thûúâng bao
gưìm cẫ cưng ty.
Àêu lâ dêëu hiïåu ca nhûäng con ngûúâi 80/20?

Con ngûúâi ln thđch mưåt têåp thïí gùỉn bố vâ bẩn phẫi tẩo
ra àûúåc mưåt têåp thïí nhû vêåy, àố lâ nhûäng ngûúâi qu mïën
nhau vâ cố thïí cng nhau lâm viïåc tưët. ÚÃ cưng ty tû vêën
LEK, chng tưi ln lêëy ëu tưë xậ hưåi lâm tiïu chđ trong viïåc
tuín chổn nhên sûå: Liïåu nhên viïn ca chng tưi cố hâi
lông vúái tuín dng múái khưng?

Bẩn sệ dïỵ dâng lưi kếo ngûúâi ta ra khỗi cưng ty hiïån tẩi ca
hổ nïëu nhû hổ tòm thêëy úã cưng viïåc múái ca bẩn mưåt têåp
thïí tưët hún chưỵ lâm c. Ngûúåc lẩi, nïëu hổ àang cẫm thêëy vui
vễ vúái têåp thïí hiïån tẩi thò viïåc lưi kếo hổ sang chưỵ ca bẩn
gêìn nhû bêët khẫ thi.

Nïëu nhû nhûäng ngûúâi bẩn mën cố mùåt trong dûå ấn kinh
doanh múái ca mònh àang lâm viïåc vui vễ cng nhau trong
cưng ty ca bẩn thò àêy lâ mưåt cú hưåi ngân vâng àïí bẩn
“àùåt vêën àïì” vúái têåp àoân ca mònh cho mưåt dûå ấn liïn
doanh hay mưåt giẫi phấp kïët húåp (xem Chûúng 8).

Àiïìu kiïån l tûúãng cho mưåt nhâ lậnh àẩo mën thânh lêåp
mưåt dûå ấn kinh doanh àưåc lêåp lâ cố mưåt têåp thïí trong cưng

ty hiïån tẩi àang sùén sâng chúâ àïí àûúåc bẩn lậnh àẩo túái
“miïìn àêët hûáa”. Àiïìu nây àậ àng vúái Moses thò cng sệ
àng vúái bẩn - nhûng chó khi nâo têåp thïí àố thêåt sûå cẫm
thêëy nhû vêåy. Àïí tòm kiïëm nhûäng lúåi đch bưí sung, hậy lậnh
àẩo mổi thûá tûâ phđa sau.

Khi bẩn àậ cố mưåt sûå nghiïåp kinh doanh múái, hậy khai thấc
lông trung thânh ca têåp thïí. Mưåt têåp thïí vui vễ sệ nưëi kïët
172
mổi ngûúâi lẩi vúái nhau. Nïëu bẩn mën giûä nhûäng ngûúâi
khưng thđch húåp úã lẩi têåp thïí, hậy bỗ cưng sûác gip hổ hôa
nhêåp: àẫm bẫo rùçng hổ cố àûúåc đt nhêët vâi ngûúâi bẩn thên
thiïët mâ hổ cố thïí lâm viïåc ùn trong têåp thïí àố.
Sûác mẩnh vâ sûå ûu viïåt ca nhûäng ngûúâi àưìng sûå
Àûâng bao giúâ nghơ rùçng bẩn cố thïí khưng cêìn mưåt têåp thïí.
Nhûäng nhâ lậnh àẩo cư àưåc nối chung thûúâng do hổ tûå cùỉt
àûát quan hïå vúái nhûäng ngûúâi xung quanh. Nïëu bẩn mën
hẩnh phc cng nhû sûå thânh àẩt thò cêu trẫ lúâi duy nhêët lâ
bẩn phẫi cố đt nhêët mưåt ngûúâi àưìng sûå tuåt vúâi. Bẩn cêìn mưåt
ai àố àïí bưí sung cho nhûäng chưỵ bẩn côn thiïëu sốt, nhûng
quan trổng hún lâ mưåt ngûúâi bẩn chđ cưët mâ bẩn cố thïí tin
tûúãng, mưåt ai àố àïí bẩn chia sễ hoâi bậo, chia sễ nhûäng ngúâ
vûåc vâ sûå kếm tûå tin vïì bẫn thên, mưåt ai àố cng bẩn chia sễ
mổi thùng trêìm, quanh co khc khuu ca chuën tâu lûúån
mâ bẩn àang theo, àố chđnh lâ cưng viïåc kinh doanh ca bẩn.
Àûâng bao giúâ bùỉt àêìu mưåt viïåc lâm tấo bẩo nâo mâ khưng
cố đt nhêët mưåt ngûúâi àưìng sûå. Tưi khưng thïí nghơ ra mưåt con
ngûúâi 80/20 thânh cưng vâ hẩnh phc nâo trong sưë hâng
trùm ngûúâi tưi quen biïët mâ khưng cêìn đt nhêët mưåt ngûúâi bẩn
kinh doanh thên cêån. Trấi lẩi, tưi cố thïí nhúá àûúåc khấ nhiïìu

ngûúâi lêåp dõ, nhûäng ngûúâi khưng cêìn àïën mưåt ngûúâi àưìng sûå
trong kinh doanh. Mưåt vâi ngûúâi trong sưë hổ rêët thânh cưng,
nhûng khưng ai cẫm thêëy hẩnh phc vâ thỗa mận.
Con sưë l tûúãng cho sưë ngûúâi àưìng sûå thên tđn lâ tûâ khoẫng
hai àïën bẫy ngûúâi. Nhiïìu hún bẫy ngûúâi bẩn sệ mêët ài sûå thên
thiïët vâ cố thïí sệ hònh thânh mưåt “bê l” nguy hiïím cho bẩn.
173
Nhûäng ngûúâi àưìng sûå lâ ëu tưë chđnh ëu vâ khố kiïëm nhêët.
Vâ khi bẩn àậ cố nhûäng ngûúâi bẩn cưång tấc thêåt sûå trong kinh
doanh, hậy gùỉng duy trò àiïìu àố tưët nhêët. Thûåc hiïån cấc bíi
hổp mùåt kinh doanh hay cng nhau ài du lõch àêu àố, thêåm
chđ ngay khi bẩn cẫm thêëy nố dûúâng nhû khưng cố hiïåu quẫ
gò mêëy. Thùm viïëng gia àònh ca cấc àưìng sûå bẩn (hóåc múâi
hổ lẩi nhâ mònh) đt nhêët mưåt lêìn mưåt tìn. Khưng ngûâng lâm
múái nghơa ca mưëi quan hïå nây. Àưëi vúái sûå thânh cưng vâ
hẩnh phc ca bẩn thò khưng cố gò qu giấ cng nhû cêìn thiïët
hún lâ cố àûúåc mưåt ngûúâi àưìng sûå thên tđn.
DNA kinh doanh
Cố rêët nhiïìu cêu chuån mú hưì vïì “DNA” ca mưåt sưë cưng
ty àùåc biïåt. Àêy lâ mưåt phếp êín d chûá khưng phẫi lâ mưåt
thûåc thïí vêåt l. Cấc cưng ty mang tđnh duy nhêët khưng chó vò
sûå kïët húåp cấc nhên viïn ca hổ mâ côn vò nhûäng gen kinh
doanh bïn trong hổ nûäa. Vâ cấc gen kinh doanh thûúâng tưìn
tẩi vúái cưng ty lêu hún cẫ con ngûúâi.
Cấc àưåi nhốm, cưng ty, lơnh vûåc cưng nghïå vâ thõ trûúâng
àïìu lâ nhûäng thûåc thïí sưëng khưng ngûâng sưi sc vúái cấc ẫo
tûúãng. Ẫo tûúãng chđnh lâ sûå tûúng tấc giûäa cấc gen kinh doanh,
giûäa cấc ëu tưë vâ con ngûúâi, vâ giûäa con ngûúâi vúái nhau. Cấc
cưng ty hiïåu quẫ, ngânh nghïì cng nhû thõ trûúâng hoẩt àưång
chó àún giẫn vò chng àậ àûúåc àõnh hònh. Cấc gen kinh doanh

kïët dđnh lêỵn nhau cng vúái con ngûúâi; con ngûúâi lẩi kïët dđnh
cng nhau trong cấc gen kinh doanh mẩnh mệ.
Nhû mưåt sûå chổn lổc tûå nhiïn, quấ trònh tiïën triïín lâ khưng
174
ngûâng vâ khưng thïí àoấn trûúác àûúåc. Phẫi cố mưåt sûå khưng
ngûâng thay àưíi, cẫi tiïën, loẩi trûâ ca cấc biïën thïí trưåi hún
cng nhû khưng ngûâng phất sinh ca mưåt sưë biïën thïí tuy đt
nhûng thânh cưng.
Àûâng bao giúâ tûå khoấc cho mònh chiïëc ấo “blu” trùỉng vâ cho
rùçng mònh cố thïí biïët rộ ngìn gưëc di truìn ca cấc hưỵn húåp.
Bẩn vâ têët cẫ nhûäng ngûúâi àưìng sûå sệ cng tẩo nïn cấc húåp
chêët trong ưëng nghiïåm. Nïëu bẩn thânh cưng, àố chùèng qua lâ
vò bẩn àang nùỉm trong tay cấc gen kinh doanh tưët vâ sûã
chng mưåt cấch hiïåu quẫ. Nïëu nhûäng ngûúâi cưång tấc vúái bẩn
tòm thêëy mưåt phûúng tiïån nâo àố tưët hún thò xem nhû mổi thûá
kïët thc vúái bẩn. Hóåc nïëu cấc cấ nhên tẩo ra ca cẫi giỗi
nhêët ca bẩn nùỉm hïët trong tay cấc gen kinh doanh vâ hổ
nghơ rùçng hổ cố thïí kiïëm àûúåc nhiïìu hún tûâ bïn ngoâi cưng
viïåc kinh doanh ca bẩn thò xem nhû bẩn cng kïët thc.
Hậy gòn giûä àng ngûúâi vâ àng gen kinh doanh, bẩn sệ cố
mưåt sûå nghiïåp kinh doanh thån lúåi. Tđnh khiïm tưën, khưn
ngoan, sấng tẩo, tđnh toấn, may mùỉn, kinh nghiïåm, tònh bùçng
hûäu, tđnh hiïån thûåc, khẫ nùng lâm viïåc vúái nhûäng ngûúâi àưìng
sûå giỗi nhêët - têët cẫ nhûäng ëu tưë àố àïìu cêìn thiïët àïí giûä cho
DNA ca nhốm bẩn tưìn tẩi vâ phất triïín tưët.
Cêu chuån ca Anton vâ Jamie
Côn mưåt quan àiïím nûäa vïì cấch tranh th cấc nhên tâi. Cố
mưåt mưëi liïn hïå giûäa nhûäng ngûúâi lâm ra tiïìn trễ tíi vâ
nhûäng ngûúâi tûúng nhiïåm nhiïìu kinh nghiïåm hún, nhûäng ngûúâi
cố thïí rêët giấ trõ. Mưëi quan hïå giûäa ngûúâi bẫo trúå vâ ngûúâi

175
àûúåc bẫo trúå cng quan trổng khưng kếm, khưng chó trong
giúái hẩn cưng ty mâ côn trẫi dâi qua nhiïìu mưëi quan hïå lâm
ùn. Ngûúâi trễ tíi àûúåc chó bẫo cấch khai thấc cấc gen kinh
doanh mẩnh mệ, àẩt àûúåc sûå tûå tin, vâ dêìn dêìn hổc àûúåc
cấch tẩo ra ca cẫi. Lc àêìu, phêìn lúán giấ trõ rúi vâo tay ngûúâi
bẫo trúå, khi êëy, hổ àang tẩo ra nhiïìu giấ trõ hún phêìn hổ àûúåc
hûúãng. Àïën mưåt lc nâo àố, con ngûúâi trễ tíi êëy hóåc trúã
thânh mưåt phêìn chđnh ëu trong cưng ty àố hóåc cố thïí ra ài
vò mưåt sûå nghiïåp kinh doanh múái hûáa hển hún. Nhûng àố
khưng phẫi lâ phêìn kïët ca cêu chuån.
Anton vâ Jamie lâ nhûäng ngûúâi bẫo trúå ban àêìu ca tưi tẩi
cưng ty tû vêën LEK. Hổ àậ khúãi àêìu sûå nghiïåp kinh doanh
riïng ca hổ, Anton giûä nhiïåm v hoân têët cấc àún àùåt hâng
thûúng mẩi trûåc tiïëp, côn Jamie trong vai trô mưåt nhâ àêìu tû
kinh doanh (bẩn àậ gùåp Jamie trong Chûúng 3). Chng tưi
lâm viïåc sất cấnh vúái nhau vâ tiïëp tc tẩo ra lúåi nhån cho
nhau. Chng tưi trao àưíi cấc cú hưåi àêìu tû, dêỵn àïën cấc cú hưåi
kinh doanh, vâ quan trổng hún cẫ lâ tòm àïën àûúåc nhûäng
ngûúâi tâi nùng, nhûäng ngûúâi cố thïí trúã thânh ngìn phất sinh
ca cẫi cho chng tưi.
Nhû hêìu hïët nhûäng con ngûúâi 80/20, chng tưi bùỉt àêìu
thûåc hiïån mưåt loẩt cấc lúåi đch chung mang tđnh con ngûúâi vúái
con ngûúâi, vâ àiïìu nây chùỉc hùèn sệ vêỵn tiïëp diïỵn mẩnh mệ
trong sët mưåt thúâi gian dâi sau khi ba ngûúâi chng tưi thoất
khỗi bûúác ngóåc àấng kïí nây. Àêy lâ mư hònh ca sûå tẩo
thânh ca cẫi trong nïìn kinh tïë tûúng lai: mưåt cêu lẩc bưå
nhûäng cấ nhên gip àúä lêỵn nhau àïí tòm ra vâ khai thấc cấc
tûúãng tẩo ra ca cẫi, bêët chêëp sûå liïn minh ca cấc têåp àoân.
176

Rachel: Àiïín hònh ca
mưåt nhâ quẫn l 80/20
Mưåt l do mâ Rachel khiïën tưi cẫm thêëy thđch th lâ bâ àậ
tẩo ra ca cẫi nhûng chûa giûä àûúåc nố cho mònh. Rachel biïët
mònh tẩo ra àûúåc ca cẫi mùåc d bâ ln tđnh cêín thêån cẫ
phêìn ca nhốm mònh. Vò sao Rachel vêỵn chûa bùỉt àêìu àûúåc
sûå nghiïåp kinh doanh riïng ca mònh, hóåc àõnh nghơa lẩi cấc
àiïìu khoẫn húåp àưìng vúái têåp àoân ca bâ?
Khi tưi nối vúái bâ vïì chuån nây thò Rachel lẩi tỗ ra phên vên.
Mưåt mùåt bâ bây tỗ: “Tưi ghết viïåc mònh àang cố nhûäng cưng
viïåc rêët thânh cưng nhûng lẩi thåc vïì têåp àoân, àiïìu àố chùèng
khấc nâo tưi chùèng thânh cưng gò cẫ”. Mùåt khấc, bâ lẩi lûúäng lûå
khi tưi àïì cêåp àïën viïåc rúâi bỗ cưng ty núi bâ àang lâm viïåc.
Nùm 2001, bâ trúã thânh mưåt thânh viïn trong ban quẫn trõ
ca mưåt cưng ty nhûúång quìn. Ưng ch ca Rachel vâ mưåt
cưng ty cưí phêìn tû nhên àậ àûa ra sấng kiïën vïì cưng ty MBO.
Tuy nhiïn, vúái tû cấch lâ mưåt giấm àưëc, chõu trấch nhiïåm hêìu
hïët cấc tâi sẫn ca cưng ty, Rachel cố thïí kiïëm àûúåc khoẫng
mûúâi triïåu àưla sau ba nùm nïëu nhû MBO phất triïín àng
theo nhû kïë hoẩch. Àưíi lẩi, bâ phẫi thûåc hiïån àûúåc mưåt dûå ấn
àêìu tû trõ giấ 60.000 àưla vâ chõu trấch nhiïåm mưåt sưë bẫo
àẫm vïì mùåt phấp l.
Rachel vêỵn tiïëp tc ài cng MBO, nhûng bâ ghết sûå bêëp
bïnh vâ quanh co ca quấ trònh chuín nhûúång tâi sẫn. Cëi
cng, giao dõch nây bõ thêët bẩi, búãi nhûäng l do hoân toân
177
khưng liïn quan àïën Rachel hay cưng viïåc ca bâ. Liïåu bâ cố
thêët vổng khưng? “Mưåt cht!”, Rachel àấp, “nhûng tưi khưng
bao giúâ mën thûåc hiïån lẩi quấ trònh àố mưåt lêìn nûäa”.
“Quẫn trõ cấc cưng ty nhûúång quìn”, bâ nối tiïëp, “rêët tuåt

vúâi nïëu nhû têët cẫ nhûäng gò bẩn quan têm chó lâ tiïìn. Nhûng
tưi thò khưng phẫi thåc mêỵu ngûúâi àố. Tưi thđch tiïìn, nhûng
tưi àậ cố à rưìi. Àiïìu quan trổng vúái tưi bêy giúâ lâ chêët lûúång
ca cåc sưëng, phêìn àúâi lâm viïåc vâ khưng lâm viïåc ca tưi.
Phêìn àúâi lâm viïåc ca tưi ph thåc vâo nhûäng ngûúâi lâm viïåc
cng tưi. Tưi khưng mën phẫi bấo cấo cho mưåt nhâ tû bẫn
àêìu tû nâo mưåt lêìn nûäa”.
Tưi thûã lêìn nûäa. Mổi thûá Rachel nối cố vễ àng, nhûng liïåu
bâ cố thêåt sûå cẫm thêëy hẩnh phc vúái nhûäng giao dõch mâ bâ
cng nhûäng ngûúâi àưìng sûå ca mònh cố àûúåc ngây hưm nay
khưng. Tưi giẫi thđch cùån kệ sưë tâi sẫn mâ hổ àậ tẩo ra. Tưi so
sấnh chng vúái nhûäng gò hổ àûúåc trẫ. Liïåu cố phẫi hổ àang
tûå àấnh lûâa mònh? Khưng bân àïën bẫn chêët ca àưìng tiïìn,
liïåu nhû thïë cố cưng bùçng khưng?
“Nhốm ca tưi cẫm thêëy nhû thïë khưng cưng bùçng. Vùn
phông àẩi diïån lâm hổ khố chõu. Khi hổ tuín dng mưåt àêìu
bïëp ngûúâi Phấp nêëu ùn trûa, àố chđnh lâ àiïìu nùång nïì sau
cng. Àiïìu lâm ngûúâi ca tưi cẫm thêëy bûåc mònh lâ khoẫn tiïìn
mâ mưåt sưë ngûúâi ca vùn phông àẩi diïån kiïëm àûúåc, hổ nghơ
nhû thïë khưng cưng bùçng. Mûác thûúãng thò tưët. Hổ cố thïí kiïëm
àûúåc nhiïìu hún úã mưåt chưỵ khấc nhûng quan trổng lâ chng
tưi thđch lâm viïåc cng nhau. Hâng triïåu, triïåu àưla… àố khưng
phẫi lâ thûá hổ nghơ hổ cố thïí lêëy àûúåc. Hổ khưng phẫi sinh ra
lâ con ngûúâi ca tâi chđnh. Hổ khưng sưëng vò nhûäng cú hưåi àố”.
178
“Hậy nhòn xem, MBO àậ thu ht àûúåc hổ, vâ hổ rêët thêët
vổng khi nố thêët bẩi. Hổ cng bưëi rưëi khi khưng ai tûâ vùn
phông àẩi diïån nối lúâi xin lưỵi. Tưi n têm hún vò tưi cẫm thêëy
àố dûúâng nhû lâ trấch nhiïåm ca mònh, mổi lúåi nhån phẫi
do tưi tẩo ra. Tưi sệ cẫm thêëy cố trấch nhiïåm nïëu Jason phẫi

thïë chêëp tâi sẫn vâ bổn trễ nhâ Jayne hổc kếm vâ têët cẫ mổi
thûá nïëu nhû cố àiïìu gò khưng hay xẫy ra. Nhûäng ngûúâi úã cưng
ty àố khưng hïì tòm àïën tưi vâ giẫi thđch hay gip tưi n lông.
Àưëi mùåt vúái sûå chổn lûåa giûäa cấc nhâ tû bẫn àêìu tû vâ tònh
hònh hiïån tẩi, tưi vêỵn thđch hiïån tẩi hún”.
Tưi nối vúái Rachel rùçng bâ vêỵn cố mưåt chổn lûåa thûá ba. Vâ
chng ta cng sùỉp khấm phấ nố.