KTH[2008] 4043662 Nguyen Bao Anh (www.kinhtehoc.net)

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH








LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP








PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH SẢN XUẤT
VÀ TIÊU THỤ DÂU HẠ CHÂU Ở
HUYỆN PHONG ĐIỀN-TP.CẦN THƠ






Giáo viên hướng dẫn: Sinh viên thực hiện:
PHÚ LỆ QUYÊN NGUYỄN BẢO ANH
Mã số SV: 4043662

Lớp: Kinh tế Nông Nghiệp 1-Khóa 30










Cần Thơ - 2008
www.kinhtehoc.net


i
LỜI CẢM TẠ
Qua 4 năm học tập tại Trường Đại học Cần Thơ, tôi đã tiếp thu được nhiều
kiến thức quý báu do được sự truyền đạt, không chỉ về lý thuyết mà còn về kinh
nghiệm thực tiễn, từ Quý Thầy Cô của trường và nhất là từ Quý Thầy Cô của Khoa
Kinh tế và Quản trị Kinh doanh.
Tôi xin chân thành cảm ơn tất cả Quý Thầy Cô đã nhiệt tình hướng dẫn sinh
viên trong suốt quá trình họ
c tập tại trường. Đặc biệt, tôi xin chân thành cảm ơn
Thầy Nguyễn Hữu Đặng, Cô Phú Lệ Quyên và các Quý Thầy Cô Khoa Kinh tế và
Quản trị Kinh doanh đã tạo điều kiện thuận lợi, hướng dẫn tận tình trong suốt quá
trình tôi thực hiện luận văn tốt nghiệp.
Tôi xin chân thành cảm ơn các Cô, Chú, Anh, Chị Phòng Kinh tế, Phòng
Thống kê, Ban Khuyến nông Thị trấn Phong Điền, Xã Nhơn Ái, Xã Mỹ Khánh của
Huyện Phong

Điền – Thành Phố Cần Thơ đã nhiệt tình cung cấp số liệu, giúp đỡ tôi
trong quá trình nghiên cứu.
Thay lời cảm tạ, kính chúc Quý Thầy Cô dồi dào sức khỏe.

Ngày… tháng… năm 2008
Sinh viên thực hiện






Nguyễn Bảo Anh





www.kinhtehoc.net


ii
LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan rằng đề tài này là do chính tôi thực hiện. Các số liệu thu thập
và kết quả phân tích trong đề tài là hoàn toàn trung thực. Đề tài không trùng với bất
cứ đề tài nghiên cứu khoa học nào.

Ngày… tháng… năm 2008
Sinh viên thực hiện

Nguyễn Bảo Anh
















www.kinhtehoc.net


iii
NHẬN XÉT CỦA CƠ QUAN THỰC TẬP
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................

.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
Ngày… tháng… năm 2008
Thủ trưởng đơn vị






www.kinhtehoc.net


iv

NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
Ngày… tháng… năm 2008
Giáo viên hướng dẫn

www.kinhtehoc.net


v
NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
Ngày… tháng… năm 2008
Giáo viên phản biện

www.kinhtehoc.net


vi
MỤC LỤC

Trang
CHƯƠNG 1. GIỚI THIỆU ............................................................................... 1
1.1. ĐẶT VẤN ĐỀ:

.....................................................................................................1

1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU:................................................................................2
1.2.1. Mục tiêu chung: .........................................................................................2
1.2.2. Mục tiêu cụ thể: .........................................................................................2
1.3. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU: ..................................................................................2
1.4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU: ..................................................................................3
1.4.1. Không gian nghiên cứu:............................................................................3
1.4.2. Thời gian nghiên cứu: ...............................................................................3
1.4.3. Đối tượng nghiên cứu:...............................................................................3
1.4.4. Nội dung nghiên cứu: ................................................................................3
CHƯƠNG 2. PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN
CỨU..................................................................................................................... 5
2.1. PHƯƠNG PHÁP LUẬN: .....................................................................................5
2.1.1. Một số thuật ngữ kinh tế:..........................................................................5
2.1.2. Một số chỉ tiêu kinh tế để đánh giá hiệu quả kinh tế: ............................5

2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU: .....................................................................6
2.2.1. Chọn địa bàn nghiên cứu:.........................................................................6
2.2.2. Số liệu thu thập: .........................................................................................6
2.2.3. Phân tích dữ liệu:.......................................................................................7
CHƯƠNG 3. TỔNG QUAN VỀ HUYỆN PHONG ĐIỀN – THÀNH PHỐ
CẦN THƠ ........................................................................................................... 10
3.1. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN:.....................................................................................10
3.1.1. Vị trí địa lý: ................................................................................................10
3.1.2. Đất đai:........................................................................................................10
3.1.4. Khí hậu: ......................................................................................................10
3.2. TÌNH HÌNH KINH TẾ - XÃ HỘI: .....................................................................11
3.2.1. Đơn vị hành chính: ....................................................................................11
www.kinhtehoc.net


vii
3.2.2. Dân số: ........................................................................................................11
3.2.3. Văn hóa - xã hội: ........................................................................................11
3.2.4. Cơ cấu ngành nghề: ...................................................................................12
3.2.5. Điều kiện cơ sở hạ tầng: ............................................................................12
3.3. TÌNH HÌNH SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP TRONG HUYỆN: .......................12
3.3.1. Trồng trọt: ..................................................................................................12
3.3.2. Chăn nuôi: ..................................................................................................13
3.3.3. Thủy sản: ....................................................................................................13
3.3.4. Công tác khuyến nông và bảo vệ thực vật:..............................................14
CHƯƠNG 4. PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH SẢN XUẤT VÀ TIÊU THỤ
DÂU HẠ CHÂU Ở HUYỆN PHONG ĐIỀN – THÀNH PHỐ CẦN THƠ... 15
4.1. GIÁ TRỊ KINH TẾ CỦA CÂY DÂU HẠ CHÂU:.............................................15

4.2. PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG TRỒNG DÂU HẠ CHÂU CỦA NÔNG HỘ

Ở HUYỆN PHONG ĐIỀN – THÀNH PHỐ CẦN THƠ: .........................................16
4.2.1. Nguồn lực sản xuất của nông hộ...............................................................16
4.2.2. Khái quát thực trạng trồng dâu Hạ Châu của nông hộ:........................20
4.2.3. Phân tích các khoản mục chi phí bình quân tính trên 1 công đất ở 3
xã của huyện Phong Điền – Thành Phố Cần Thơ.....................................................23
4.2.4. Phân tích các tỷ số tài chính nhằm đánh giá hiệu quả kinh tế ..............25
4.2.5. Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến quá trình s
ản xuất của người
dân trồng dâu Hạ Châu ở huyện Phong Điền – TP.Cần Thơ:.................................28
4.3. PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TIÊU THỤ DÂU HẠ CHÂU TẠI HUYỆN
PHONG ĐIỀN – THÀNH PHỐ CẦN THƠ:.............................................................33
4.3.1. Phân tích kênh tiêu thụ dâu Hạ Châu: ....................................................33
4.3.2. Các thành viên tham gia vào kênh:..........................................................36
4.3.3. Phân tích SWOT đối với quá trình sản xuất kinh doanh sản phẩm
dâu Hạ Châu tại huyện Phong Điền – Thành phố Cần Thơ: ..................................40
CHƯƠNG 5. GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ SẢN XUẤT VÀ TIÊU
THỤ DÂU HẠ CHÂU Ở HUYỆN PHONG ĐIỀN – THÀNH PHÔ CẦN
THƠ..................................................................................................................... 46
www.kinhtehoc.net


viii
5.1. GIẢI PHÁP ĐỐI VỚI QUÁ TRÌNH SẢN XUẤT VÀ TIÊU THỤ CỦA
NÔNG DÂN TRỒNG DÂU HẠ CHÂU:....................................................................46
5.2. GIẢI PHÁP ĐỐI VỚI QUÁ TRÌNH TIÊU THỤ CỦA CÁC ĐỐI TƯỢNG
THU MUA DÂU HẠ CHÂU:......................................................................................46
CHƯƠNG 6. KẾT LUẬN – KIẾN NGHỊ........................................................ 48
6.1. KẾT LUẬN: ..........................................................................................................48
6.2. KIẾN NGHỊ: .........................................................................................................48
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................. 50

PHỤ LỤC............................................................................................................ 51






















www.kinhtehoc.net


ix
DANH MỤC BIỂU BẢNG
Trang
Bảng 1. MÔ TẢ ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU.......................................................6

Bảng 2. DIỆN TÍCH ĐẤT TRỒNG DÂU HẠ CHÂU CỦA NÔNG HỘ
NĂM 2007 ............................................................................................................16
Bảng 3. LỰC LƯỢNG LAO ĐỘNG TRỒNG DÂU HẠ CHÂU CỦA
NÔNG HỘ NĂM 2007 .......................................................................................17
Bảng 4. LÝ DO TRỒNG DÂU HẠ CHÂU CỦA NÔNG HỘ NĂM 2007 ......20
Bảng 5. NGUỒN GIỐNG ĐƯỢC SỬ DỤNG ĐỂ TRỒNG CỦA NÔNG HỘ
NĂM 2007.............................................................................................................21
B
ảng 6. VỀ MẶT KINH NGHIỆM TRỒNG DÂU HẠ CHÂU ......................22
Bảng 7. CÁC KHOẢN MỤC CHI PHÍ BÌNH QUÂN TÍNH TRÊN 1
CÔNG ĐẤT TRỒNG DÂU HẠ CHÂU CỦA NÔNG HỘ NĂM 2007............23
Bảng 8. NGÀY CÔNG LAO ĐỘNG BÌNH QUÂN TRÊN 1 CÔNG ĐẤT
TRỒNG DÂU HẠ CHÂU CỦA NÔNG HỘ NĂM 2007..................................25
Bảng 9. CÁC TỶ SỐ TÀI CHÍNH ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ KINH TẾ
CỦA NÔNG HỘ NĂM 2007...............................................................................25
Bảng 10. MỘT SỐ CHỈ TIÊU VỀ HIỆU QUẢ SẢN XUẤT/CÔNG ĐẤ
T
TRỒNG DÂU HẠ CHÂU CỦA NÔNG HỘ NĂM 2007..................................27
Bảng 11. KẾT QUẢ PHÂN TÍCH CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN
NĂNG SUẤT CỦA NÔNG HỘ NĂM 2007.......................................................29
Bảng 12. KẾT QUẢ PHÂN TÍCH CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN
LỢI NHUẬN CỦA NÔNG HỘ NĂM 2007.......................................................32







www.kinhtehoc.net

x
DANH MỤC HÌNH
Trang
Hình 1. TRÌNH ĐỘ VĂN HÓA CỦA CÁC ĐÁP VIÊN TẠI ĐỊA BÀN
NGHIÊN CỨU.....................................................................................................18
Hình 2. KINH NGHIỆM TRỒNG DÂU HẠ CHÂU........................................18
Hình 3. CƠ CẤU CHI PHÍ/CÔNG ĐẤT TRỒNG DÂU HẠ CHÂU..............23

www.kinhtehoc.net


xi
TÓM TẮT
Đề tài “Phân tích tình hình sản xuất và tiêu thụ dâu Hạ Châu ở huyện Phong
Điền – TP.Cần Thơ” được thực hiện từ 11.02.2008 đến 25.04.2008 tại huyện Phong
Điền – Thành phố Cần Thơ. Đề tài có 6 chương và gồm có một số nội dung như sau:
Thứ nhất, mục tiêu nghiên cứu của đề tài là tập trung nghiên cứu tình hình sản
xuất và tiêu thụ sản phẩm dâu Hạ Châu. Đề tài sử dụng các phương pháp nghiên cứu
như phương pháp thống kê mô tả, hồi quy tuyến tính để xử lý số liệu sơ cấp được
thu thập từ điều tra trực tiếp 44 nông hộ tại địa bàn nghiên cứu; sử dụng phương
pháp phỏng vấn bán cấu trúc đối với các đối tượng thu mua; đồng thời phương pháp
phân tích ma trận SWOT được dùng để đề ra các giải pháp.
Thứ hai, đối với quá trình sản xuất, đề tài phân tích các nguồn l
ực sản xuất, các
tỷ số tài chánh, nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế của nông hộ; đối với quá
trình tiêu thụ, đề tài phân tích tổng quát kênh tiêu thụ sản phẩm dâu Hạ Châu, phân
tích phương thức tiêu thụ, những thuận lợi, khó khăn, cơ hội, thách thức trong quá
trình kinh doanh của các tác nhân tham gia vào kênh.
Cuối cùng, từ kết quả phân tích tình hình sản xuất và tiêu thụ, đề tài đề xuất
một số giải pháp, kiế
n nghị nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất, tiêu thụ sản phẩm dâu
Hạ Châu tại địa bàn nghiên cứu.

www.kinhtehoc.net

1
CHƯƠNG 1
GIỚI THIỆU
1.1. ĐẶT VẤN ĐỀ:

Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) nằm ở hạ lưu sông Mê Kông với đất
đai màu mỡ, sông ngòi, kênh rạch chằng chịt, thuộc vùng khí hậu nhiệt đới…
thuận lợi để phát triển nền nông nghiệp đa canh nhiệt đới. Theo Tiến sĩ Nguyễn
Minh Châu, Viện trưởng Viện nghiên cứu cây ăn quả miền Nam, ĐBSCL không
chỉ là vựa lúa mà cây ăn trái cũng được xem là thế mạnh, là vùng sản xuất cây ăn
trái lớn nhất nước, chiếm khoảng 60% trong tổng diện tích vườn cây ăn trái của
cả nước. Một số tỉnh có diện tích vườn cây ăn trái lớn như Tiền Giang (chiếm
23% diện tích toàn vùng), Bến Tre, Vĩnh Long (mỗi nơi chiếm 15%)… Thành
phố Cần Thơ tuy diện tích sản xuất nông nghiệp nói chung, cây ăn quả nói riêng
không nhiều như các địa phương khác, nhưng có vùng cây ăn quả khá nổi tiếng
là huyện Phong Đ
iền, đang phấn đấu đến năm 2010 trở thành quận sinh thái của
thành phố. Nhắc đến địa danh Phong Điền, nhiều người nghĩ ngay đến chợ nổi và
những vườn cây ăn trái bạt ngàn, mơn mởn suốt bốn mùa. Cây ăn trái huyện
Phong Điền có cam mật, cam sành, sầu riêng, vú sữa,… đặc biệt là những năm
gần đây, khi nói đến đặc sản của huyện, nhiều ng
ười thường nhớ đến vị thơm,
ngọt của dâu Hạ Châu. Giống dâu này có phẩm chất vượt trội hơn các giống dâu
khác, lại ít tốn công chăm sóc hơn so với một số loại cây ăn quả khác. Hiện nay,
dâu Hạ Châu là cây trồng có giá trị kinh tế cao, đã được đăng ký bảo hộ thương
hiệu dâu Hạ Châu, và không chỉ nổi tiếng ở khu vực ĐBSCL, Thành phố Hồ Chí
Minh (TP.HCM)… mà còn được xu

ất khẩu sang Campuchia, Thái Lan, Trung
Quốc theo đường tiểu ngạch, được người tiêu dùng các thị trường này ưa chuộng.
Tuy nhiên, nếu đánh giá tổng quan về thực trạng sản xuất và tiêu thụ dâu Hạ
Châu thì còn rất nhiều khó khăn, thách thức. Một số khó khăn, thách thức điển
hình như: thứ nhất, chi phí nguyên nhiên liệu đầu vào ngày càng tăng, gây khó
khăn không chỉ cho quá trình sản xuất của nông dân mà còn cho quá trình tiêu
thụ vận chuyển của thươ
ng lái; thứ hai, sự biến động về giá trên thị trường, khiến
giá cả bấp bênh, không ổn định; thứ ba, kênh tiêu thụ chưa hiệu quả, còn mang
tính tự phát, các tác nhân tham gia vào kênh phân phối thường tự tìm kiếm đầu
www.kinhtehoc.net

2
vào, đầu ra, thiếu sự hỗ trợ, phối hợp của các cơ quan có chức năng; thứ tư, khâu
bảo quản sau thu hoạch chưa hiệu quả, gây trở ngại cho thương lái trong quá
trình vận chuyển, trao đổi mua bán…; và còn nhiều những khó khăn, trở ngại
khác chưa được đề cập đến. Trước những thách thức trên, việc nghiên cứu thực
trạng, nguyên nhân về tình hình sản xuất và tiêu thụ là vấn đề
hết sức cần thiết;
nhằm đưa ra biện pháp để tối thiểu chi phí, tối đa lợi nhuận của các tác nhân
trong hệ thống sản xuất, phân phối và tiêu thụ dâu Hạ Châu của huyện Phong
Điền – Thành phố Cần Thơ. Vì vậy, đề tài “Phân tích tình hình sản xuất và tiêu
thụ dâu Hạ Châu ở huyện Phong Điền – TP.Cần Thơ” được thực hiện.
1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU:
1.2.1. Mụ
c tiêu chung:
Phân tích tình hình sản xuất và tiêu thụ dâu Hạ Châu của người dân trồng
dâu và các đối tượng thu mua dâu Hạ Châu ở huyện Phong Điền – Thành phố
Cần Thơ. Từ đó, đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất và
tiêu thụ dâu Hạ Châu ở huyện Phong Điền – Thành phố Cần Thơ trong thời gian

tới.
1.2.2. Mục tiêu cụ thể:
- Đánh giá thực trạng chung của nông dân sả
n xuất và các đối tượng thu
mua dâu Hạ Châu ở huyện Phong Điền – Thành phố Cần Thơ.
- Phân tích chi phí, doanh thu, lợi nhuận đạt được của nông dân trồng dâu
Hạ Châu và các nhân tố ảnh hưởng đến quá trình sản xuất, tiêu thụ sản phẩm dâu
Hạ Châu ở huyện Phong Điền – Thành phố Cần Thơ.
- Phân tích những thuận lợi, khó khăn, cơ hội, thách thức trong quá trình sản
xuất và tiêu thụ dâu Hạ Châu ở huy
ện Phong Điền – Thành phố Cần Thơ.
- Đề xuất một số kiến nghị, giải pháp nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả sản
xuất và tiêu thụ dâu Hạ Châu ở huyện Phong Điền – Thành phố Cần Thơ trong
thời gian tới.
1.3. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU:
- Thực trạng sản xuất, tiêu thụ của nông dân và các đối tượng thu mua dâu
Hạ Châu ở huyện Phong Điền – Thành phố Cầ
n Thơ hiện nay như thế nào?
- Chi phí, doanh thu, lợi nhuận của nông dân trồng dâu Hạ Châu hiện nay có
hợp lý, đạt hiệu quả nhất chưa và các nhân tố ảnh hưởng như thế nào đến quá
www.kinhtehoc.net

3
trình sản xuất, tiêu thụ sản phẩm dâu Hạ Châu ở huyện Phong Điền – Thành phố
Cần Thơ?
- Quá trình sản xuất, tiêu thụ dâu Hạ Châu ở huyện Phong Điền – Thành
phố Cần Thơ hiện nay có những thuận lợi, khó khăn, cơ hội, thách thức nào?
- Có những giải pháp nào để nâng cao hiệu quả sản xuất, tiêu thụ dâu Hạ
Châu ở huyện Phong Điền – Thành phố Cần Th
ơ trong thời gian tới?

1.4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU:
1.4.1. Không gian nghiên cứu:
Địa bàn nghiên cứu là huyện Phong Điền – TP.Cần Thơ, gồm thị trấn Phong
Điền (ấp Nhơn Lộc 1A), xã Nhơn Ái (ấp Nhơn Bình, ấp Nhơn Phú, ấp Nhơn
Thọ), xã Mỹ Khánh (ấp Mỹ Hòa).
1.4.2. Thời gian nghiên cứu:
Đề tài sử dụng nguồn thông tin, số liệu thứ cấp trong thời gian 03 năm
2005-2006-2007. Nguồn thông tin, số liệu sơ
cấp được thu thập trong năm 2007.
Đề tài được thực hiện từ 11.02.2008 đến 25.04.2008.
1.4.3. Đối tượng nghiên cứu:
Các hộ nông dân tham gia sản xuất và các đối tượng thu mua dâu Hạ Châu
ở huyện Phong Điền – TP.Cần Thơ.
1.4.4. Nội dung nghiên cứu:
- Đối với hộ nông dân tham gia sản xuất dâu Hạ Châu tại địa bàn nghiên
cứu: do thời gian nghiên cứu có hạn, thực tiễn quá trình sản xuất, tiêu thụ dâu Hạ
Châu là khá phức tạp và vi
ệc thu thập số liệu sơ cấp gặp rất nhiều khó khăn (cả
nguyên nhân chủ quan lẫn khách quan), cho nên từ kết quả phỏng vấn trực tiếp
44 hộ nông dân, đề tài chỉ phản ánh một số nội dung sau đây: phân tích hiệu quả
sản xuất, tình hình đầu ra và các nhân tố ảnh hưởng đến quá trình sản xuất, tiêu
thụ (thông qua qua trình phân tích nguồn lực sản xuất của nông hộ, các chỉ tiêu
kinh tế
, phương trình hồi quy…); đồng thời đề xuất một số giải pháp nhằm nâng
cao hiệu quả sản xuất, tiêu thụ của nông dân trồng dâu Hạ Châu ở huyện Phong
Điền – Thành phố Cần Thơ.
- Đối với các đối tượng thu mua dâu Hạ Châu tại địa bàn nghiên cứu: cùng
với một số khó khăn như đã đề cập đối với nông dân sản xuất thì trong quá trình
thu thập thông tin, số liệu v
ề các tác nhân tham gia vào kênh phân phối dâu Hạ

www.kinhtehoc.net

4
Châu (thương lái, chủ vựa, tiểu thương) gặp thêm một số khó khăn khác như sau:
do thời điểm thực hiện đề tài không trùng khớp với mùa vụ thu hoạch dâu Hạ
Châu, cho nên tìm kiếm thương lái để phỏng vấn là một trở ngại lớn. Đồng thời,
chủ vựa thu mua, tiểu thương bán lẻ tại các chợ ở rất xa địa bàn nghiên cứu. Đây
là một hạn chế rấ
t lớn của đề tài. Vì vậy, thông qua phỏng vấn bán cấu trúc, đề tài
chỉ phân tích tổng quát tình hình thu mua, tiêu thụ và một số nhân tố ảnh hưởng
đến hoạt động kinh doanh của các tác nhân tham gia vào kênh phân phối. Từ đó,
cũng đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả phân phối sản dâu phẩm
Hạ Châu.

www.kinhtehoc.net

5
CHƯƠNG 2
PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. PHƯƠNG PHÁP LUẬN:
2.1.1. Một số thuật ngữ kinh tế:
- Hiệu quả: là việc xem xét và lựa chọn thứ tự ưu tiên các nguồn lực sao cho
đạt kết quả cao nhất. Hiệu quả bao gồm ba yếu tố: không sử dụng nguồn lực lãng
phí, sản xuất với chi phí thấp nhất, sản xuất để đáp ứng nhu cầu của con người.
[7, tr.77].
- Hiệu quả sản xuất: bao g
ồm :
+ Hiệu quả kinh tế: Tiêu chí về hiệu quả kinh tế thực ra là giá trị. Nghĩa là
khi sự thay đổi làm tăng giá trị thì sự thay đổi đó có hiệu quả và ngược lại thì
không có hiệu quả. [7, tr.78].
+ Hiệu quả kỹ thuật: là việc tạo ra một số lượng sản phẩm nhất định từ việc
sử dụng các nguồn lực đầu vào ít nhất. Nó được xem là một thành phần c
ủa hiệu
quả kinh tế. Bởi vì muốn đạt được hiệu quả kinh tế thì trước hết phải đạt được
hiệu quả kỹ thuật. [7, tr.78].
+ Hiệu quả phân phối: thể hiện mối quan hệ giữa nhà sản xuất và người tiêu
dùng nghĩa là các nguồn lực được phân phối sao cho lợi ích của người sử dụng
nó đạt được cao nhất. [7, tr.79].

Hai hiệu quả đầu tiên liên quan đế
n quá trình sản xuất còn hiệu quả thứ ba
liên quan đến vấn đề thị trường. Trong sản xuất nông nghiệp điều mà các chủ hộ
quan tâm nhất là làm sao khi sản xuất mang lại thu nhập cao nhất cho họ. [7,
tr.79].
2.1.2. Một số chỉ tiêu kinh tế để đánh giá hiệu quả kinh tế:
- Tổng thu nhập = Giá bán x Tổng sản lượng
- Tổng chi phí = Chi phí lao động + Chi phí vật chất + Chi phí khác
- Lợi nhuận = Tổng thu nhậ
p - Tổng chi phí
- Thu nhập/Chi phí (chỉ tiêu phản ánh hiệu quả đầu tư, nghĩa là khi nông hộ
đầu tư một đồng sẽ thu được bao nhiêu đồng giá trị sản xuất). [6, tr.46].
- Lợi nhuận/Thu nhập (chỉ tiêu phản ánh tỷ suất lợi nhuận, nghĩa là nông hộ
giữ được bao nhiêu phần trăm trong giá trị sản xuất tạo ra). [6, tr.46].
www.kinhtehoc.net

6
- Thu nhập/Ngày công (chỉ tiêu phản ánh giá trị sản xuất mà mỗi thành viên
trong hộ tham gia sản xuất tạo ra). [6. tr.46].
- Lợi nhuận/Ngày công (tiêu chí phản ánh số tiền mà nông dân kiếm được
khi tham gia sản xuất. [6, tr.46].
2.1.3. Giới thiệu sơ lược về dâu Hạ Châu:
- Về nguồn gốc cây dâu Hạ Châu tại huyện Phong Điền – Thành phố Cần
Thơ: Vào năm 1960, ông Lê Quang Dực ở xã Nhơn Ái, huyện Phong Điền, Cần
Thơ là ng
ười đầu tiên ở ĐBSCL nhân giống thành công loại cây đưa về từ miền
Đông (Lái Thiêu, Bình Dương). Theo lời kể của người thân ông Dực, vào thời
điểm đó, thương lái từ Lái Thiêu đến Phong Điền bán dâu, ông Dực thấy loại dâu
này có phẩm chất vượt trội hơn một số loại dâu khác, nên ông giữ lại hột và nhân
giống để trồng. Hiện nay, trên phần đất của nhà ông Dực vẫn còn 40 cây dâu “tổ

”
22 năm tuổi, được ông Lê Quang Bảy, con út của ông Dực, thừa kế.


Thời gian đầu, loại dâu này vẫn chưa có một tên gọi chính thức. Người dân,
thương lái chỉ gọi là dâu miền dưới. Sau khi ông Dực qua đời, các người con, bạn
bè nhận thấy quả dâu mang đặc trưng miền châu thổ hạ lưu sông Mê Kông và
theo gợi ý của các nhà khoa học ở Viện Nghiên cứu cây ăn quả miền Nam, nên
đặt cho nó cái tên mới là dâu Hạ Châu.

Cùng với các nhà khoa học ở Viện Nghiên cứu cây ăn quả miền Nam đã ông
Lê Quang Bảy đã nghiên cứu, tìm chọn 01 cây đầu dòng trong số 80 cây có năng
suất, sản lượng ổn định, để nhân giống. Và hiện nay, dâu Hạ Châu đã được trồng
phổ biến và nổi tiếng không chỉ một số thị trường trong nước mà còn xuất khẩu
sang một số thị trường ngoài nước qua đường tiểu ngạch.
- Sơ lược một số đặc điểm sinh học của cây dâu Hạ Châu: cũng như các loại
dâu cùng loài khác, dâu Hạ Châu là cây trồng lâu năm, thuộc họ thầu dầu, là loài
biệt chu, có cây đực với cây cái riêng, phát hoa là chùm dài. Dâu Hạ Châu chịu
khí hậu nóng ẩm, chịu nhiệt độ từ 25
0
C – 35
0
C, chịu ánh sáng khuyếch tán, ưa
bóng râm, rất cần nước, thích phân hữu cơ, sống cộng sinh. Dâu Hạ Châu là loại
cây dễ trồng, sống khỏe, ít bệnh.
- Đặc tính của sản phẩm: dâu Hạ Châu cho trái 03 vụ/năm; trái có màu vàng
nhạt, vỏ mỏng, tròn, dài, mỗi trái có từ 03 - 04 múi, trái có vị ngọt đậm, chua nhẹ
và mùi thơm đặc trưng.
www.kinhtehoc.net

7
- Dâu Hạ Châu đã được Bộ Khoa học và Công nghệ, Cục Sở hữu trí tuệ Việt
Nam công nhận nhãn hiệu hàng hóa năm 2006.
2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU:
2.2.1. Chọn địa bàn nghiên cứu:
Địa bàn khảo sát tại huyện Phong Điền là thị trấn Phong Điền (gồm ấp
Nhơn Lộc 1A), xã Nhơn Ái (gồm ấp Nhơn Bình, ấp Nhơn Phú, ấp Nhơn Thọ), xã
Mỹ Khánh (gồm ấp Mỹ Hòa). Phương pháp ch
ọn địa bàn nghiên cứu dựa theo
một số tiêu chí sau:
- Tham khảo số liệu từ các Báo cáo Kinh tế, Niên giám Thống kê huyện
Phong Điền năm 2006. Đồng thời tham khảo sự giới thiệu của các cô, chú, anh,
chị Phòng Kinh tế huyện, trạm Khuyến nông để chọn địa bàn có diện tích trồng
dâu Hạ Châu tương đối lớn.
- Cách chọn nông hộ phỏng vấn như sau: Trước tiên, tham khảo danh sách
các hộ nông dân có trồng dâu Hạ Châu t
ừ Ban Khuyến nông của Thị trấn Phong
Điền, xã Nhơn Ái, xã Mỹ Khánh. Sau đó, trực tiếp đến địa bàn nghiên cứu, tiến
hành chọn nông hộ để phỏng vấn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên.
Bảng 1. MÔ TẢ ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU
Xã Ấp Số mẫu Cơ cấu (%)
TT Phong Điền Nhơn Lộc 1 9 20,5
Mỹ Khánh Mỹ Hòa 9 20,5
Nhơn Bình 14 31,8
Nhơn Phú 8 18,2
Nhơn Ái
Nhơn Thọ 1 4 9,1
Tổng 44 100,0
(Nguồn: Kết quả khảo sát 44 hộ tại vùng nghiên cứu, 2008)
2.2.2. Số liệu thu thập:

2.2.2.1. Số liệu thứ cấp:
Các số liệu về điều kiện tự nhiên, tình hình kinh tế - xã hội, tình hình sản
xuất nông nghiệp trong huyện nói chung, sản xuất dâu Hạ Châu nói riêng… được
tham khảo từ các Báo cáo Tổng kết của Phòng Kinh tế huyện Phong Điền –
Thành phố Cần Thơ năm 2005, 2006, 2007; từ Niên giám Thống kê huyệ
n Phong
Điền, năm 2006.


www.kinhtehoc.net

8
2.2.2.2. Số liệu sơ cấp:
- Phỏng vấn trực tiếp 44 hộ nông dân trồng dâu Hạ Châu tại địa bàn nghiên
cứu. Sở dĩ, chỉ phỏng vấn trực tiếp 44 nông hộ là do thời gian điều tra nghiên
cứu, nguồn lực tài chính, khả năng tiếp cận nông hộ có hạn. Đồng thời, theo
nguyên lý thống kê, cỡ mẫu điều tra trên 30 mẫu thì đã có ý nghĩa về mặt thống
kê.
Nội dung phỏng vấn nông hộ gồm:
+ Thông tin tổng quát về đặc điểm nguồn lực sản xuất của nông hộ (về trình
độ học vấn, kinh nghiệm sản xuất, đất đai, lao động, vốn, ứng dụng khoa học kỹ
thuật…).
+ Các khoản mục, tiêu chí liên quan đến hiệu quả sản xuất (chi phí, thu
nhập, lợi nhuận…).
+ Tình hình về thị trường đầu vào và đầu ra trong quá trình sả
n xuất, tiêu
thụ.
+ Một số nhận định của nông dân về những thuận lợi và khó khăn của nông
dân trong quá trình sản xuất và tiêu thụ.
- Bên cạnh đó, do hạn chế của đề tài đã được đề cập ở trên nên chỉ tiến hành

phỏng vấn bán cấu trúc đối với 02 thương lái, 01 chủ vựa thu mua dâu Hạ Châu
tại địa bàn nghiên cứu.
Nội dung phỏng vấn hai đối tượng trên gồ
m:
+ Thông tin tổng quát về nguồn lực kinh doanh của thương lái, chủ vựa
(trình độ văn hóa, thời gian tham gia ngành nghề, nguồn vốn…).
+ Khái quát về phương thức mua vào và bán ra.
+ Một số thuận lợi, rào cản khi tham gia vào kênh tiêu thụ.
2.2.3. Phân tích dữ liệu:
- Phương pháp thống kê mô tả: đề tài sử dụng phương pháp trung bình số
học đơn giản, tỷ lệ % để phân tích thực trạng sản xuất và tiêu thụ dâu Hạ Châu
của nông h
ộ gồm các nguồn lực sẵn có như diện tích đất sản xuất, kinh nghiệm
sản xuất, vốn sản xuất, nguồn lực lao động; các chỉ tiêu kinh tế như chi phí, thu
nhập, lợi nhuận, các tỷ số tài chính…
- Phương pháp phân tích hồi quy tuyến tính: mục đích của việc thiết lập
phương trình hồi quy là tìm ra các nhân tố ảnh hưởng đến một chỉ tiêu quan trọng
www.kinhtehoc.net

9
nào đó (chẳng hạn như năng suất/công, lợi nhuận/công). Chọn những nhân tố có
ý nghĩa, từ đó phát huy nhân tố có ảnh hưởng tốt và khắc phục nhân tố có ảnh
hưởng xấu. Trong đề tài, phân tích 02 phương trình hồi quy tuyến tính sau:
Phương trình hồi quy tuyến tính 1 có dạng:
Y
1
= b
0
+ b
1

X
1
+ b
2
X
2
+ … + b
i
X
i
Trong đó: Y
1
: năng suất (biến phụ thuộc)
B
0
: hệ số tự do
B
i
: (1, 2,…,n): là các hệ số
X
1
, X
2
, X
3
, X
4
, X
5
: số bao phân/công, số chai thuốc/công, số cây/công, trình

độ văn hóa của các đáp viên (đa số là chủ hộ), số năm sản xuất.
Phương trình hồi quy tuyến tính 2 có dạng:
Y
2
= b
0
+ b
1
X
1
+ b
2
X
2
+ … + b
i
X
i
Trong đó: Y
2
: Lợi nhuận có tính công lao động gia đình (biến phụ thuộc)
B
0
: hệ số tự do
B
i
: (1, 2,…,n): là các hệ số
X
1
, X

2
, X
3
, X
4
, X
5:
chi phí phân bón/công, chi phí lao động có tính công lao
động gia đình/công, doanh thu/công, chi phí thuốc/công, chi phí nhiên liệu/công.
Khi phân tích phương trình hồi quy tương quan, ta xem xét các hệ số tương
quan như sau:
Hệ số tương quan bội (R): nói lên mối liên hệ chặt chẽ giữa biến phụ thuộc
Y và các biến độc lập X
i
. R càng lớn, mối liên hệ càng chặt chẽ.
Hệ số xác định (R
2
): tỷ lệ biến động của Y được giải thích bởi các X
i
.
Hệ số xác định đã điều chỉnh (adjusted R
2
): dùng để trắc nghiệm xem có nên
thêm vào 1 biến độc lập nữa không. Khi thêm vào 1 biến mà R
2
tăng lên thì
chúng ta quyết định thêm biến đó vào phương trình hồi quy.
Significate F: mức ý nghĩa của phương trình hồi quy. Sig.F càng nhỏ càng
tốt, độ tin cậy càng cao. Sig.F là giá trị dùng để so sánh với mức ý nghĩa α để làm
cơ sở chấp nhận hay bác bỏ các yếu tố ảnh hưởng.

- Phương pháp phân tích phương sai một yếu tố: sử dụng 01 biến yếu tố để
phân loại các quan sát thành các nhóm khác nhau. Ở đ
ây, so sánh có sự khác biệt
hay không về giá bán giữa những nhóm hộ có phương thức tiêu thụ khác nhau.
www.kinhtehoc.net

10
- Phương pháp phỏng vấn bán cấu trúc: được sử dụng nhằm thu thập thông
tin tổng quát về hoạt động kinh doanh của thương lái, chủ vựa.
- Phương pháp phân tích ma trận SWOT: được sử dụng để phân tích mục
tiêu nghiên cứu về những thuận lợi, khó khăn, cơ hội, thách thức trong quá trình
sản xuất, tiêu thụ dâu Hạ Châu. Từ đó, đề xuất một số giải pháp nhằm phát huy
những thu
ận lợi, cơ hội; đồng thời khắc phục những khó khăn, thách thức để
nâng cao hiệu quả kinh tế cho người dân trồng dâu và các đối tượng thu mua dâu
Hạ Châu ở huyện Phong Điền – Thành phố Cần Thơ trong thời gian tới.

www.kinhtehoc.net

11
CHƯƠNG 3
TỔNG QUAN VỀ HUYỆN PHONG ĐIỀN – THÀNH PHỐ CẦN THƠ
3.1. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN:
3.1.1. Vị trí địa lý:
Theo Niên giám Thống kê huyện Phong Điền, 2006, huyện Phong Điền là
một trong tám đơn vị hành chính trực thuộc thành phố Cần Thơ. Huyện có vị trí
địa lý như sau:
- Phía bắc của huyện giáp với quận Ô Môn và quận Bình Thủy.
- Phía nam của huyện giáp với quận Cái Răng và tỉnh Hậu Giang.
- Phía tây của huyện giáp với huyện Cờ Đỏ.
- Phía đông củ
a huyện giáp với quận Ninh Kiều và một phần quận Bình
Thủy.
Với vị trí địa lý thuộc vùng ven của Thành phố Cần Thơ nhưng cách trung
tâm thành phố không quá xa, khoảng 16 km. Với vị trí đó, có điều kiện thuận lợi
cho việc phát triển du lịch vườn trái cây sinh thái.
3.1.2. Đất đai:

Theo Niên giám Thống kê huyện Phong Điền, 2006, huyện Phong Điền có
diện tích tự nhiên 12.359,57 ha. Trong đó, đất nông nghiệp chiếm
đến 10.678,57
ha, chiếm đến 86,4% trong tổng diện tích đất tại huyện. Trong đó, đất trồng cây
lâu năm là 5.928,7 ha, chiếm 55,5% trong tổng diện tích đất nông nghiệp, có diện
tích lớn nhất so với các loại đất nông nghiệp khác dùng cho trồng cây hàng năm,
đất vườn tạp, đất có mặt nước nuôi trồng thủy sản. Điều này cho thấy, huyện có
điều kiện tự nhiên đất đai phù hợp cho việc trồng cây ăn trái lâu n
ăm, cho nên
việc đầu tư trồng cây ăn quả là một trong những mục tiêu phát triển quan trọng
của huyện.
3.1.4. Khí hậu:
Theo Niên giám Thống kê huyện Phong Điền, 2006:
- Huyện Phong Điền có đặc tính khí hậu nhiệt đới gió mùa của vùng đồng
bằng miền Nam bộ của Việt Nam. Có hai mùa rõ rệt: mùa khô (bắt đầu từ khoảng
tháng 12 đến khoảng tháng 04 của năm sau) và mùa mưa (bắt đầu từ khoả
ng
tháng 05 và chấm dứt vào khoảng cuối tháng 11).
www.kinhtehoc.net

12
- Nhiệt độ không khí trung bình trên địa bàn huyện dao động khá rộng từ
22,3
0
C đến 33,6
0
C. Tháng 12 và tháng giêng hằng năm thường có nhiệt độ thấp
nhất khoảng 19,4
0
C, trong khi đó tháng 04, tháng 05 có nhiệt độ cao nhất, lên đến

34,8
0
C.
- Số giờ nắng thấp nhất là bình quân cả năm nắng khoảng 2.242,9 giờ.
Trong đó tháng nắng cao nhất là tháng 3 có 238,4 giờ nắng; tháng nắng thấp nhất
là tháng 07 có 135,3 giờ nắng.
- Độ ẩm tương đối trung bình của huyện cả năm là 84%. Trong đó tháng 02
có độ ẩm thấp nhất là 77%, tháng có độ ẩm cao nhất là tháng 9 với 89%.
- Lượng mưa trung bình trong năm của huyện khoảng 1.642,2mm, trong đó
vào tháng 9 có lượng mưa nhi
ều nhất là 307,3mm, thấp nhất vào tháng 02 chỉ có
11,1mm. Sông Cần Thơ là con sông lớn nhất của huyện, cùng với hệ thống kênh
rạch có mật độ tương đối cao đã trở nên là nguồn cung cấp nước chủ yếu cho sản
xuất nông nghiệp. Do đó, nhìn chung huyện có nguồn nước ngọt tương đối dồi
dào, đảm bảo cung cấp nước cho sản xuất nông nghiệp và các hoạt động kinh tế
khác.
3.2. TÌNH HÌNH KINH TẾ
- XÃ HỘI:
3.2.1. Đơn vị hành chính:
Theo Niên giám Thống kê huyện Phong Điền, 2006, huyện Phong Điền bao
gồm 07 đơn vị hành chính trực thuộc là các xã: Nhơn Ái, Nhơn Nghĩa, Tân Thới,
Giai Xuân, Mỹ Khánh, Trường Long và Thị trấn Phong Điền.
3.2.2. Dân số:
Theo Niên giám Thống kê huyện Phong Điền, 2006, huyện có mật độ dân số
trung bình là 839 người/km
2
. Với số dân trung bình trên toàn huyện là 104.072
người. Trong đó, 61.359 người có việc làm; còn lại là số người thất nghiệp hoặc
không tham gia hoạt động kinh tế như làm nội trợ, còn độ tuổi đi học, không có
khả năng lao động.

3.2.3. Văn hóa - xã hội:
Theo Niên giám Thống kê huyện Phong Điền, 2006:
- Về hệ thống giáo dục, năm 2006-2007, có 4 trường mầm non, 02 trường
mẫu giáo, có khoảng 2.500 trẻ em đến trường trong độ tu
ổi này. Về trường trung
học phổ thông, tổng cộng có 30 trường học, trong đó có 23 trường tiểu học, 05
www.kinhtehoc.net

13
trường trung học cơ sở, 02 trường trung học phổ thông; với tổng số học sinh
tương ứng là 14.398 học sinh, trong đó, có 6.983 học sinh tiểu học, 5.556 học
sinh trung học cơ sở, và 2.083 học sinh phổ thông trung học. Tổng số giáo viên
giảng dạy cả ba cấp là 777 giáo viên, trong đó, giáo viên tiểu học là 426 người,
giáo viên trung học cơ sở là 281 người, giáo viên trung học phổ thông chỉ có 53
người.
- Về cơ sở y tế
, năm 2006, toàn huyện chỉ có 01 bệnh viện, 01 phòng y tế,
05 trạm y tế xã với 60 giường bệnh, 60 y, bác sĩ. Số xã chuẩn Quốc gia về y tế.
- Về cơ sở văn hóa giáo dục như sau: có 1 thư viện với 2.950 đầu sách, có
01 trung tâm văn hóa, 01 trung tâm triển lãm, 01 nhà bảo tàng tại trung tâm
huyện.
3.2.4. Cơ cấu ngành nghề:
Theo phòng Kinh tế huyện, tốc độ tăng trưởng kinh tế GDP tăng bình quân
hằng năm 21%. Riêng năm 2006, t
ốc độ tăng trưởng kinh tế trên địa bàn huyện
đạt đến mức 14,04%, vượt 0,58% so với kế hoạch. GDP bình quân đầu người đạt
khoảng 3,89 triệu đồng/người/năm vào năm 2000 đã tăng lên đạt khoảng 6,537
triệu đồng năm 2005, tốc độ tăng GDP bình quân đầu người xấp xỉ 11%/năm.
Cơ cấu kinh tế tiếp tục chuyển dịch dần theo xu hướng thương mại – d
ịch

vụ, công nghiệp – xây dựng, nông nghiệp – lâm nghiệp – thủy sản, theo đúng quy
định phát triển kinh tế của huyện Phong Điền. Phấn đấu để đạt tốc tăng trưởng
kinh tế của huyện từ 13,64% đến 16% từ 2007 đến 2010.
3.2.5. Điều kiện cơ sở hạ tầng:
- Điện: Theo báo cáo tổng kết của phòng Kinh tế huyện Phong Điền thì đến
cuố
i năm 2007, lưới điện hiện hữu trên địa bàn huyện gần như đã được phủ kín
với tổng chiều dài đường dây trung thế là 164,661 km; hạ thế 392,114 km; tổng
số trạm là 168 trạm; công suất: 4.226 KVA. Tổng số hộ sử dụng điện trên địa bàn
huyện là 20.891 hộ, đạt tỉ lệ 97,05%.
- Thủy lợi: Nạo vét xong 03 tuyến kênh, gồm: kênh Đìa Muồng, xã Trường
Long; kênh Thủy lợ
i giữa, xã Tân Thới; và kênh Lò Rèn-Ba Nhớ, xã Giai Xuân
với tổng khối lượng 97.500 m
3
, phục vụ tưới tiêu cho diện tích khoảng 500 ha.
www.kinhtehoc.net