1
12
NHNG BIN NG KINH T TRONG NGN HN
Copyright © 2004 South-Western
33
33
Tng Cu
và Tng Cung
Bài ging ca TS Phm Th Anh
Copyright © 2004 South-Western
Nhng bin ng kinh t trong ngn hn
• Hot ng kinh t bin ng t nm này qua
nm khác.
• Sn xut hàng hoá và dch v tng hu ht các
nm.
• Trung bình trong 50 nm qua, sn xut ca nn kinh
t M ã tng khong 3% mt nm.
• Trong mt s nm tng trng không din ra, gây
suy thoái.
Copyright © 2004 South-Western
Nhng bin ng kinh t trong ngn hn
• Suy thoái là thi k thu nhp thc t gim, và
tht nghip tng.
• Khng hong là mt cuc suy thoái nghiêm
trng.
Copyright © 2004 South-Western
BA S KIN CHÍNH V
BIN NG KINH T
• Nhng bin ng kinh t din ra không thng
xuyên và không th d báo.
• Nhng bin ng ca nn kinh t thng c gi
là chu k kinh doanh.
• Hu ht các bin s kinh t cùng bin ng.
• Khi sn lng gim, tht nghip tng.
Hình 1 Bin ng Kinh t trong Ngn hn
T ôla
theo giá 1996
Real GDP
(a) GDP thc t
$10,000
9,000
8,000
7,000
6,000
5,000
4,000
3,000
2,000
1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000
Copyright © 2004 South-Western
2
Copyright © 2004 South-Western
BA S KIN CHÍNH V
BIN NG KINH T
• Các bin kinh t v mô dao ng cùng nhau.
• Hu ht các bin kinh t v mô phn ánh mt loi
thu nhp hoc sn xut nào ó dao ng cùng nhau.
• Mc dù nhiu bin kinh t v mô dao ng cùng
nhau nhng chúng dao ng các mc khác
nhau.
Hình 1 Bin ng Kinh t trong Ngn hn
T ôla
theo giá 1996
(b) Chi tiêu u t
$1,800
1,600
1,400
1,200
1,000
800
600
400
200
1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000
Investment spending
Copyright © 2004 South-Western
Copyright © 2004 South-Western
BA S KIN CHÍNH V
BIN NG KINH T
• Khi lao ng gim, tht nghip tng.
• Nhng thay i ca GDP thc t t l nghch v i
nhng thay i ca t l tht nghip.
• Trong nhng thi k suy thoái, tht nghip tng
áng k.
Hình 1 Bin ng Kinh t trong Ngn hn
% Lc lng
Lao ng
(c) T l Tht nghip
0
2
4
6
8
10
12
1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000
Unemployment rate
Copyright © 2004 South-Western
Copyright © 2004 South-Western
GII THÍCH NHNG BIN NG
TRONG NGN HN
• Ng!n hn khác v i Dài hn th nào
• Hu ht mi nhà kinh t u tin r"ng lý thuyt c
in mô t th gi i trong dài hn ch không phi
trong ng!n hn.
• Nhng thay i ca cung tin nh hng n các bin
danh ngha ch không nh hng các bin thc t trong
dài hn.
• Gi nh v tính trung lp ca tin không phù hp khi
nghiên cu nhng bin ng t nm này qua nm khác
ca nn kinh t.
Copyright © 2004 South-Western
Mô hình C bn v nhng Bin ng Kinh t
• Hai bin c# bn c s$ dng phát trin mt
mô hình phân tích nhng bin ng ng!n hn.
• Sn lng hàng hoá và dch ca nn kinh t c
tính b"ng GDP thc t.
• Tng mc giá chung c tính b"ng CPI hoc
D
GDP
.
3
Copyright © 2004 South-Western
Mô hình C bn v nhng Bin ng Kinh t
• Mô hình C# bn v Tng Cu và Tng Cung
• Các nhà kinh t s$ dng mô hình tng cu và tng
cung gii thích nhng bin ng trong ng!n hn
ca hot ng kinh t quanh xu h ng dài hn ca
nó.
Copyright © 2004 South-Western
Mô hình C bn v nhng Bin ng Kinh t
• Mô hình C# bn v Tng Cu và Tng Cung
• ng tng cu ch% ra lng hàng hoá và dch v
mà các h gia ình, các doanh nghip, và chính ph
mun mua ti m&i mc giá.
Copyright © 2004 South-Western
Mô hình C bn v nhng Bin ng Kinh t
• Mô hình C# bn v Tng Cu và Tng Cung
• ng tng cung ch% ra lng hàng hoá và dch v
mà các doanh nghip la chn sn xut và bán ti
m&i mc giá.
Hình 2 Tng Cu và Tng Cung
Sn lng
Mc
giá
0
Tng cung
Tng cu
Sn lng
cân bng
Mc giá
cân bng
Copyright © 2004 South-Western
Copyright © 2004 South-Western
NG TNG CU
• Bn thành phn ca GDP (Y) thit lp lên tng
cu v hàng hoá và dch v.
Y = C + I + G + NX
Hình 3 ng Tng Cu
Sn lng
Mc
giá
0
Tng cu
P
Y Y
2
P
2
1. S gim sút
c a mc giá
. . .
2. . . . làm t!ng lng cu
v hàng hoá và d"ch v#
.
Copyright © 2004 South-Western
4
Copyright © 2004 South-Western
Ti sao ng tng cu li d$c xu$ng
• Mc giá và Tiêu dùng: Hiu ng Ca ci
• Mc giá và 'u t: Hiu ng Lãi sut
• Mc giá và Xut kh(u ròng: Hiu ng T giá
Copyright © 2004 South-Western
Ti sao ng tng cu li d$c xu$ng
• Mc giá và Tiêu dùng: Hiu ng Ca ci
• S gim sút ca mc giá làm cho ngi tiêu dùng
cm giác giàu h#n, nó kích thích h chi tiêu nhiu
h#n.
• S gia tng chi tiêu ca ngi tiêu dùng hàm ý mt
lng cu l n h#n v hàng hoá và dch v.
Copyright © 2004 South-Western
Ti sao ng tng cu li d$c xu$ng
• Mc giá và 'u t: Hiu ng Lãi sut
• Mc giá thp h#n làm gim lãi sut, nó kích thích
chi tiêu v hàng hoá u t.
• S gia tng chi tiêu cho u t này hàm ý mt
lng cu l n h#n v hàng hoá và dch v.
Copyright © 2004 South-Western
Ti sao ng tng cu li d$c xu$ng
• Mc giá và Xut kh(u ròng: Hiu ng T giá
• Khi giá Vit Nam gim khin cho lãi sut ca
Vit Nam gim, t giá hi oái thc t gim, kích
thích xut kh(u ròng ca Vit Nam.
• S gia tng chi tiêu cho xut kh(u ròng hàm ý mt
lng cu l n h#n v hàng hoá và dch v.
Copyright © 2004 South-Western
Ti sao ng tng cu có th% d"ch chuy%n
• S dc xung ca ng t)ng cu ch% ra s
gim sút ca mc giá làm tng tng lng cu
v hàng hoá và dch v.
• Tuy nhiên nhiu nhân t khác có nh hng n
lng cu hàng hoá và dch v ti mi mc giá.
• Khi mt trong nhng nhân t này thay i,
ng tng cu s* dch chuyn.
Copyright © 2004 South-Western
Ti sao ng tng cu có th% d"ch chuy%n
• S dch chuyn phát sinh do
• Tiêu dùng
• 'u t
• Chi tiêu chính ph
• Xut kh(u ròng
5
Copyright © 2004 South-Western
S d"ch chuy%n c a ng tng cu
Sn lng
Mc
giá
Copyright © 2004 South-Western
NG TNG CUNG
• Trong dài hn, ng tng cung là thng ng.
• Trong ng!n hn, ng tng cung là dc lên.
Copyright © 2004 South-Western
NG TNG CUNG
• 'ng Tng Cung Dài hn
• Trong dài hn sn xut hàng hoá và dch v ca mt
nn kinh t ph thuc vào cung ca nó v lao ng,
t bn, và tài nguyên thiên nhiên và công ngh s+n
có dùng chuyn nhng nhân t sn xut này
thành hàng hoá và dch v.
• Mc giá không nh hng n nhng bin này
trong dài hn.
Hình 4 ng Tng Cung Dài hn
Sn lng
Mc sn lng
t nhiên
Mc
giá
0
Tng cung
dài hn
P
2
1. S thay i
c a mc giá
. . .
2. . . . không nh h&ng
n lng cung hàng hoá
và d"ch v# trong dài hn
P
Copyright © 2004 South-Western
Copyright © 2004 South-Western
NG TNG CUNG
• 'ng Tng Cung Dài hn
• 'ng tng cung dài hn th,ng ng ti mc sn
lng t nhiên.
• Mc sn xut này c-ng phn ánh sn lng tim
nng hay sn lng ti mc toàn dng.
Copyright © 2004 South-Western
Ti sao ng tng cung dài hn
có th% d"ch chuy%n
• Bt k s thay i nào ca nn kinh t làm thay
i mc sn lng t nhiên s* làm dch chuyn
ng tng cung dài hn.
• S dch chuyn này có th c phân loi theo
các nhân t nh hng n sn lng khác nhau
trong mô hình c in.
6
Copyright © 2004 South-Western
Ti sao ng tng cung dài hn
có th% d"ch chuy%n
• S dch chuyn phát sinh do
• Lao ng
• T bn
• Tài nguyên thiên nhiên
• Kin thc công ngh
Hình 5 T!ng tr&ng và Lm phát trong Dài hn
Sn lng
Y
1980
AD
1980
AD
1990
Tng Cu,AD
2000
Mc
giá
0
Tng cung
dài hn
LRAS
1980
Y
1990
LRAS
1990
Y
2000
LRAS
2000
P
1980
1. Trong dài hn
tin b công ngh'
làm d"ch chuy%n
ng tng cung
dài hn…
4. . . . và
lm phát xy ra
3. . . . d(n n t!ng
tr&ng sn lng. . . .
P
1990
P
2000
2. . . . và t!ng tr&ng
cung tin làm d"ch
chuy%n ng tng cu
Copyright © 2004 South-Western
Copyright © 2004 South-Western
Mt cách v) T!ng tr&ng và Lm phát
trong Dài hn m*i
• Nhng bin ng trong ng!n hn ca sn lng
và mc giá c coi là s dao ng so v i xu
h ng dài hn.
Copyright © 2004 South-Western
Ti sao ng Tng cung D$c lên
trong Ngn hn
• Trong ng!n hn, s gia tng ca mc giá chung
trong nn kinh t có xu h ng làm tng lng
cung hàng hoá hoá và dch v.
• S gim sút ca mc giá có xu h ng làm gim
lng cung hàng hoá và dch v.
Hình 6 ng Tng Cung Ngn hn
Sn lng
Mc
giá
0
Tng cung
ngn hn
1. S gim
sút c a mc
giá…
2. . . . làm gim lng cung
hàng hoá và d"ch v# trong
ngn hn
Y
P
Y
2
P
2
Copyright © 2004 South-Western Copyright © 2004 South-Western
Ti sao ng Tng cung D$c lên
trong Ngn hn
• Lý thuyt v s nhn thc sai lm
• Lý thuyt tin l#ng cng nh!c
• Lý thuyt v giá c cng nh!c
7
Copyright © 2004 South-Western
Ti sao ng Tng cung D$c lên
trong Ngn hn
• Lý thuyt v s nhn thc sai lm
• S thay i ca mc giá chung tm thi làm cho
các nhà cung ng nhn thc sai v nhng gì ang
din ra trên các th trng sn ph(m ca h:
• Mc giá gim gây ra nhn thc sai lm v giá c
t#ng i.
• Nhng nhn thc sai lm này khin cho các nhà cung
ng gim lng cung hàng hoá và dch v.
Copyright © 2004 South-Western
Ti sao ng Tng cung D$c lên
trong Ngn hn
• Lý thuyt v tin l#ng cng nh!c
• Tin l#ng danh ngha chm iu ch%nh, hay “cng
nh!c” trong ng!n hn:
• Tin l#ng không iu ch%nh ngay i v i s gim sút
ca mc giá.
• Mc giá thp h#n làm cho vic tuyn dng và sn xut
mang li ít li nhun h#n.
• 'iu này khin cho các doanh nghip c!t gim lng
cung hàng hoá và dch v.
Copyright © 2004 South-Western
Lý thuyt giá c cng nhc
• Giá c ca mt s loi hàng hoá và dch v iu
ch%nh chm chp i v i nhng thay i ca tình
hình kinh t:
S gim sút không d tính c ca mc giá làm cho mt
s doanh nghip có mc giá cao h#n mc mong mun.
• 'iu này làm gim lng bán, và khin cho doanh
nghip phi c!t gim lng hàng hoá và dch v sn xut
ra.
Copyright © 2004 South-Western
Ti sao ng tng cung ngn hn
có th% d"ch chuy%n
• D dch chuyn ny sinh do
• Lao ng
• Vn
• Tài nguyên thiên nhiên
• Công ngh
• Chi phí sn xut
• Mc giá k vng
Copyright © 2004 South-Western
Ti sao ng tng cung ngn hn
có th% d"ch chuy%n
• S gia tng chi phí sn xut ví d nh tin
l#ng và giá các nguyên vt liu u vào làm
gim lng cung hàng hoá và dch v và dch
chuyn tng cung ng!n hn sang trái.
• S gia tng ca mc giá k vng làm gim
lng cung hàng hoá và dch v và dch chuyn
ng tng cung ng!n hn sang trái.
• S gim sút ca mc giá k vng làm tng
lng cung hàng hoá và dch v và dch chuyn
ng tng cung ng!n hn sang phi.
Hình 7 Cân bng Dài hn
Mc sn lng
t nhiên
Sn lng
Mc
giá
0
Tng cung
ngn hn
Tng cung
dài hn
Tng cu
A
Mc giá
cân bng
Copyright © 2004 South-Western
8
Hình 8 S Gim sút c a Tng cu
Sn lng
Mc
giá
0
Tng cung
ngn hn,
AS
1
Tng cung
dài hn
Tng cu,
AD
A
P
Y
AD
2
AS
2
1. S gim sút
c a tng cu . . .
2. . . . khin cho sn lng gim trong ngn hn . . .
3. . . . tuy nhiên
theo thi gian,
ng tng cung
ngn hn d"ch chuy%n…
4. . . . và sn lng
tr& li mc t nhiên.
CP
3
B
P
2
Y
2
Copyright © 2004 South-Western Copyright © 2004 South-Western
HAI NGUYÊN NHÂN GÂY RA
BIN NG KINH T
• S Dch chuyn ca Tng Cu
• Trong ng!n hn, s dch chuyn ca tng cu gây ra
bin ng sn lng hàng hoá và dch v ca nn
kinh t.
• Trong dài hn, s dch chuyn ca tng cu tác
ng n mc giá chung nhng không nh hng
n sn lng.
Copyright © 2004 South-Western
HAI NGUYÊN NHÂN GÂY RA
BIN NG KINH T
• S Dch chuyn Bt li ca Tng Cung
• S gim sút ca mt trong nhng nhân t quyt
nh tng cung làm dch chuyn ng tng cung
sang trái:
• Sn lng gim xung d i mc sn lng t nhiên.
• Tht nghip tng.
• Mc giá tng.
Hình 10 S D"ch chuy%n B+t li c a Tng cung
Sn lng
Mc
giá
0
Tng cu
3. . . . và
mc giá
t!ng.
2. . . . khin cho sn lng gim . . .
1. S d"ch chuy%n b+t li c a
ng tng cung ngn hn . . .
Tng cung
ngn hn AS
1
Tng cung
dài hn
Y
A
P
AS
2
B
Y
2
P
2
Copyright © 2004 South-Western
Copyright © 2004 South-Western
Hi'u ng c a s d"ch chuy%n tng cung
• Lm phát i kèm suy thoái
S dch chuyn bt li ca tng cung gây ra suy thoái
i kèm lm phát.
• Sn lng gim và giá c tng.
• Các nhà hoch nh chính sách - nhng ngi có th tác
ng n tng cu – không th cùng lúc loi b. c hai
hiu ng bt li này.
Copyright © 2004 South-Western
Hi'u ng c a s d"ch chuy%n tng cung
• Phn ng Chính sách i v i Suy thoái
• Các nhà hoch nh chính sách có th i phó v i
suy thoái theo mt trong nhng cách sau:
• Không làm gì c và i giá c và tin l#ng iu ch%nh.
• Hành ng b"ng cách tng tng cu thông qua vic s$
dng chính sách tài khoá và tin t.
9
Hình 11 Thích nghi s d"ch chuy%n b+t li
c a tng cung
Sn lng
Sn lng
t nhiên
Mc
giá
0
Tng cung
ngn hn
AS
Tng cung
dài hn
Tng cu,
AD
1
P
2
A
P
AS
2
3. . . . nó
khin cho
mc giá
t!ng cao
hn na . . .
4. . . . nhng sn lng
c duy trì ti mc
t nhiên
2. . . . các nhà hoch "nh
chính sách thích nghi s
gim sút này bng cách
m& rng tng cu . . .
1. Khi tng cung ngn hn
gim . . .
AD
2
C
P
3
Copyright © 2004 South-Western Copyright © 2004 South-Western
Tóm tt chng
• Mi xã hi u tri qua nhng bin ng kinh
t ng!n hn quanh xu h ng dài hn.
• Nhng bin ng này là không thng xuyên
và hu nh không th d báo.
• Khi các cuc suy thoái xy ra, GDP thc t và
các th c o khác v thu nhp, chi tiêu, và sn
xut gim, tht nghip tng.
Copyright © 2004 South-Western
Tóm tt chng
• Các nhà kinh t phân tích nhng bin ng kinh
t trong ng!n hn s$ dng mô hình tng cu và
tng cung.
• Theo mô hình tng cu và tng cung, sn lng
hàng hoá và dch v và mc giá chung iu
ch%nh cân b"ng tng cu và tng cung.
Copyright © 2004 South-Western
Tóm tt chng
• 'ng tng cu dc xung vì ba lý do: hiu
ng ca ci, hiu ng lãi sut, và hiu ng t
giá.
• Bt k s kin hay chính sách nào làm thay i
tiêu dùng, u t, chi tiêu chính ph, hay xut
kh(u ròng ti mt mc giá nht nh s* làm
dch chuyn ng tng cu.
Copyright © 2004 South-Western
Tóm tt chng
• Trong dài hn, ng tng cung là th,ng ng.
• Trong ng!n hn, ng tng cung dc lên.
• Có ba lý thuyt gii thích s dc lên ca ng
tng cung ng!n hn: lý thuyt v s nhn thc
sai lm, lý thuyt tin l#ng cng nh!c, và lý
thuyt giá c cng nh!c.
Copyright © 2004 South-Western
Tóm tt chng
• Các s kin làm thay i kh nng sn xut ca
nn kinh t s* làm dch chuyn ng tng
cung ng!n hn.
• V trí ca ng tng cung ng!n hn c-ng ph
thuc vào mc giá k vng.
• Mt lý do có th gây ra nhng bin ng kinh
t là s dch chuyn ca tng cu.
10
Copyright © 2004 South-Western
Tóm tt chng
• Mt nguyên nhân có th gây ra nhng bin
ng kinh t là s dch chuyn ca tng cung.
• Lm phát i kèm suy thoái là thi k sn lng
gim và giá c tng.