Phân bào nguyên nhiễm (nguyên phân pps

Phân bào nguyên nhiễm (nguyên phân)
Quá trình phân bào nguyên nhiễm xảy ra gần như
nhau ở các tế bào
khác nhau. Giai đọan từ lúc bắt đầu phân chia lần
trước đến lần phân chia
sau gọi chu kỳ tế bào. Giai đoạn giữa 2 lần phân chia
gọi là pha nghỉ
(interphase) trong giai đoạn này tế bào hoạt động
mạnh nhất.
Quá trình tổng hợp xảy ra, các sản phẩm cần thiết
được tích tụ lại để nhân đôi
cấu trúc (protein, đường, ADN ). Thể nhiễm sắc
trong giai đoạn này cũng ở dạng
kép gồm 2 nửa áp sát nhau. Quá trình phân bào
nguyên nhiễm có thể phân chia ra
làm 4 giai đoạn (4 kỳ) sau:
- Kỳ đầu: các thể nhiễm sắc lúc đầu còn ở dạng dài và
mảnh sau co ngắn lại và
dày lên, vào cuối kỳ đầu nhân con và màng nhân
thường biến mất.
- Kỳ giữa: thể nhiễm sắc nằm ở mặt phẳng xích đạo
của tế bào, đồng thời xuất
hiện thoi vô sắc (là những sợi chất tế bào không bắt
màu khi nhuộm) xuất phát từ 2
cực của tế bào và nối với nhau ở mặt phẳng xích đạo,
thể nhiễm sắc đính vào thoi
vô sắc ở tâm động.
26
- Kỳ sau: các thể nhiễm sắc tách dọc thành 2 nửa (thể
nhiễm sắc con hay
cromatit), các thể nhiễm sắc con dời mặt phẳng xích

đạo, trượt theo thoi vô sắc đi
về 2 cực của tế bào.
- Kỳ cuối: tại 2 cực của tế bào, các thể nhiễm sắc con
trở về dạng sợi dài và
mảnh, mất tính chất xoắn, trở lại dạng thể nhiễm sắc
giống như khi mới bắt đầu
bước vào phân chia, màng nhân và nhân con lại bắt
đầu xuất hiện trở lại, thoi vô sắc
biến đi, ở mỗi cực của tế bào hình thành một nhân
mới, giống như trạng thái nhân ở
giai đoạn nghỉ.
Trên đây mới là sự phân chia của nhân, còn trong
chất tế bào thì sau khi nhân
phân chia xong, tại mặt phẳng xích đạo hình thành
nên một bản mỏng gọi là phiến
tế bào bằng chất pectin, chia đôi chất tế bào thành 2
nửa, mỗi nửa mang một nhân
mới. Đồng thời vách tế bào mới được hình thành trên
cơ sở phiến tế bào đó và kết
thúc sự phân bào.
Như vậy, qua quá trình phân bào nguyên nhiễm từ
một tế bào mẹ ban đầu sẽ
hình thành nên 2 tế bào con, những tế bào con này có
số lượng thể nhiễm sắc bằng
số lượng thể nhiễm sắc của tế bào mẹ. Thời gian của
phân bào nguyên nhiễm kéo
dài tùy thuộc vào các loại mô, vào trạng thái sinh lý
của tế bào và vào các điều kiện
ngoại cảnh.
Hình 1.8. Sơ đồ phân bào nguyên nhiễm

(Nguồn: W.D.Phillips và T.J.Chilton, 1998)
27