Giáo trình hướng dẫn mối liên quan giữa người lao động và giai đoạn phát triển doanh nghiệp phần 2 docx

11

của Đại hội đồng cổ đông. Hội đồng Quản trị tự bầu chủ tịch Hội
đồng và chủ tịch Hội đồng Quản trị có thể kiêm Tổng giám đốc
công ty nếu điều lệ công ty không có qui định khác.
Giám đốc điều hành là ngời điều hành hoạt động hàng ngày
của công ty và chịu trách nhiệm trớc hội đồng quản trị về việc thực
hiện các nhiệm vụ và quyền hạn đợc giao. Về thực chất giám đốc
điều hành là ngời làm thuê cho chủ tịch Hội đồng Quản trị. Giám
đốc không làm việc theo nhiệm kỳ mà theo thời hạn hợp đồng ký
kết với chủ tịch Hội đồng Quản trị.
Ban kiểm soát có vai trò giám sát các hoạt động của công ty.
Số lợng uỷ viên kiểm soát theo qui định trong điều lệ của công ty.
Những ngời này không phải là thành viên của Hội đồng Quản trị
và giám đốc.
Phân chia lợi nhuận trong công ty cổ phần: Trong công ty cổ
phần quan hệ phân phối đợc thực hiện theo nguyên tắc vốn góp của
các cổ đông và phụ thuộc vào lợi nhuận của công ty. Lợi nhuận của
công ty sau khi dùng cho các khoản chung cần thiết, phần còn lại
đợc chia đều cho các cổ đông tỷ lệ với phần vốn góp của họ và gọi
là cổ tức.
5. Các loại công ty cổ phần trên thế giới.

12

ở các nớc khác nhau công ty cổ phần có thể khác nhau về
tên gọi. ở Pháp là công ty vô danh, ở Anh là công ty TNHH (
company Ltd ). ở Mỹ nó đợc gọi là công ty kinh doanh (
comercial coorporation). ở Nhật Bản là công ty chung cổ phần (
Habusiki Haishu) Tuy nhiên xét về bản chất chung không có gì

khác nhau lớn.
II. Vai trò của công ty cổ phần trong nền kinh
tế quốc dân
1. Sự ra đời của công ty cổ phần là tất yếu khách quan
Công ty cổ phần là sự hình thành một kiểu tổ chức doanh
nghiệp trong nền kinh tế thị trờng. Nó ra đời không nằm trong ý
muốn chủ quan của bất cứ lực lợng nào mà là một quá trình kinh tế
khách quan do các nguyên nhân sau:
1.1. Quá trình xã hội hoá t bản, tăng cờng tích tụ và tập trung
t bản ngày càng cao
Trong nền sản xuất hàng hoá quy luật giá trị tác động mạnh
đến sự cạnh tranh khốc liệt giữa các nhà t bản buộc họ phải tìm
cách cải tiến nâng cao trình độ kỹ thuật nâng cao năng suất lao
động, giảm chi phí sản xuất nhằm tạo cho giá trị hàng hoá cá biệt
của mình thấp hơn giá trị hàng hoá xã hội thì mới có thể tiếp tục tồn

13

tại và phát triển. Điều này thờng chỉ những nhà t bản lớn, có quy
mô sản xuất ở mức độ nhất định mới có đủ khả năng để trang bị kỹ
thuật hiện đại làm cho năng suất lao động tăng lên do đó mới có thể
thắng đợc trong cạnh tranh. Còn nhứng nhà t bản nào có giá trị
hàng hoá cá biệt cao hơn mức giá trị hàng hoá xã hội thì sẽ bị thua
lỗ và phá sản. Để tránh điều này các nhà t bản vừa và nhỏ phải tự
tích tụ vốn để mở rộng quy mô sản xuất và hiện đại hoá các trang
thiết bị tạo điều kiện nâng cao năng suất lao động hạ giá thành sản
phẩm. Song đây là một biện pháp rất khó thực hiện do việc tích tụ
vốn phải mất một thời gian khá dài, vì thế các nhà t bản vừavà nhỏ
phải thoả hiệp liên minh với nhau để tập trung t bản cá biệt của họ
lại thành một t bản lớn đủ sức cạnh tranh và dành u thế với các

nhà t bản khác. Chính từ hình thức tập trung vốn này các công ty
cổ phần dần dần hình thành và phát triển ngày càng mạnh mẽ


14

1.2. Sự ra đời và phát triển của nền đại công nghiệp cơ khí, của tiến
bộ kỹ thuật tạo động lực thúc đẩy công ty cổ phần hình thành và
phảt triển
Công ty cổ phần ra đời rất sớm ( thế kỷ 16) nhng phải đợi
đến cuối thế kỷ 19 mới phát triển một cách rộng rãi và trở thành phổ
biến trong các nớc t bản. Công ty cổ phần hình thành và phát
triển mạnh mẽ phù hợp với tính chất và trình độ phát triển của lực
lợng sản xuất và yêu cầu khắc nghiệt của cạnh tranh trong nền
kinh tế thị trờng
Sự phát triển của lực lợng sản xuất và do trình độ kỹ thuật
ngày càng phát triển cao đòi hỏi t bản cố định tăng lên và vì thế
quy mô tối thiếu mà một nhà t bản phải có để có thể kinh doanh
trong điều kiện bình thờng cũng nh ngày càng lớn hơn. Một nhà
t bản cá biệt không thể đáp ứng đợc số vốn đó phải có sự liên
minh tập trung nhiều t bản cá biệt còn đang phân tán trong nền
kinh tế bằng cách góp vốn để cùng kinh doanh. Với sự tập trung vốn
nh vậy đã hình thành công ty cổ phần. Mặt khác do kỹ thuật ngày
càng phát triển làm xuất hiện ngày càng nhiều ngành, nhiều lĩnh
vực kinh doanh và những mặt hàng mới có hiệu quả hơn đã thu hút
đợc các nhà t bản đổ xô vào các ngành, lĩnh vực và các mặt hàng
mới này bằng cách di chuyển t bản từ các ngành, lĩnh vực và các
ngành kinh doanh kém hiệu quả. Điều này càng gây ra nhiều khó
khăn cho các nhà t bản khi thực hiện di chuyển vốn bởi vì họ
không thể bỗng chốc xoá bỏ ngay các xí nghiệp đang có để thu hồi

15

và chuyển vốn sang xây dựng ngay một doanh nghiệp mới mà chỉ
có thể rút bớt và chuyển dần từng bộ phận mà thôi. Quy luật đó có
thể kéo dài và do vậy họ có thể mất thời cơ. Mâu thuẫn đó chỉ đợc
giải quyết bằng cách các nhà t bản cá biệt liên minh với nhau,
cùng nhau góp vốn để xây dựng các doanh nghiệp lớn, cùng chung
mục tiêu đi tìm lợi nhuận siêu ngạch họ đã gặp nhau và nhanh
chóng thoả thuận cùng nhau góp vốn để thành lập công ty cổ phần
để cùng kinh doanh
1.3. Sự phân tán t bản để tránh rủi ro trong cạnh tranh và tạo
thế mạnh về quản lý
Sản xuất càng phát triển, trình độ kỹ thuật ngày càng cao,
cạnh tranh càng khốc liệt thì sự rủi ro trong kinh doanh đe doạ phá
sản đối với các doanh nghiệp ngày càng lớn. Để tránh những rủi ro
này các nhà t bản đã phải phân tán t bản của mình tham gia đầu
t kinh doanh ở nhiều ngành, nhiều công ty khác nhau. Điều này có
thể làm cho họ chia sể sự thiệt hại cho nhiều ngời khi gặp rủi ro.
Mặt khác do cùng đợc một số đông ngời quản lý nên tập trung
phát huy đợc sức mạnh trí tuệ của nhiều ngời trách đợc rủi ro và
thành công hơn trong kinh doanh
1.4. Sự phát triển của tín dụng tạo động lực thúc đẩy công ty cổ
phần ra đời và phảt triển

16

Kinh tế hàng hoá phát triển dẫn tới sự ra đời và phát triển của
nhiều loại thị trờng trong đó có thị trờng vốn . Tín dụng là quan
hệ kinh tế dới hình thức quan hệ tiền tệ mà ngời chủ sở hữu tiền

tệ cho ngời khác vay trong một thời gian nhất định để thu hồi một
món lời gọi đó là lợi tức
Trong nền kinh tế thị trờng tín dụng có một vai trò to lớn
trong quá trình cạnh tranh làm giam chi phí lu thông và đẩy nhanh
quá trình tái sản xuất.Tín dụng còn có vai trò, động lực thúc đẩy
việc hình thành và phát triển các công ty cổ phần bởi vì:
-Việc phát hành cổ phiếu trong công ty cổ phần không thể thực
hiện đợc nếu không có thị trờng tiền tệ phát phát triển, nếu không
có những doanh nghiệp và dân c có nhu cầu sử dụng vốn tiền tệ
trên thị trờng.
-Thực tiễn lịch sử ra đời và phát triển của các công ty cổ phần trên
thế giới đều chứng tỏ việc phát hành cổ phiếu chỉ đợc thực hiện
thông qua các ngân hàng, đôi khi còn do bản thân ngân hàng tiến
hành.
Tóm lại, công ty cổ phần là quá trình kinh tế khách quan do
đòi hỏi của sự hình thành và phát triển kinh tế thị trờng , nó là kết
quả tất yếu của quá trình tập trung t bản. nó diễn ra một cách mạnh
mẽ cùng với sự phát triển nền đại công nghiệp cơ khí và sự tự do
cạnh tranh dới chủ nghĩa t bản.

17

2.Vai trò của công ty cổ phần đối với sự phát triển nền kinh tế
quốc dân.
Với những đặc điểm rất riêng của mình công ty cổ phần có vai
trò quan trong đối với việc thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế
quốc dân, cụ thể là:
- Công ty cổ phần có khả năng tập trung vốn nhanh chóng với quy
mô lớn để thực hiện các hoạt động sản xuất kinh doanh khổng lồ mà
không nhà t bản riêng biệt nào có thể tự mình làm nổi. Các Mác đã

đánh giá vai trò nàycủa công ty cổ phần nh sau: "Nếu nh cứ phải
chờ cho đến khi tích luỹ làm cho một nhà t bản riêng lẻ lớn lên đến
mức có thể đảm đơng việc xây dựng đờng sắt thì có lẽ đến ngày
nay thế giới vẫn không có đờng sắt. Ngợc lại qua công ty cổ phần
sự tập trung đã thực hiện đợc việc đó chỉ trong nháy mắt"
- Công ty cổ phần góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng của đồng
vốn bởi vì : Thứ nhất, do hình thức tự cấp phát tài chính bằng huy
động vốn đã đề cao trách nhiệm của doanh nghiệp nâng cao sự quan
tâm đến sử dụng hiệu quả nguồn vốn. Mặt khác do sức ép của cổ
đông do việc đòi chia lãi cổ phần và muốn duy trì giá cổ phiếu cao
trên thị trờng chứng khoán khiến doanh nghiệp phải phấn đấu nâng
cao hiêụ quả sử dụng đồng vốn. Thứ hai, là do lợi nhuận của các
công ty cổ phần là khác nhau trong các lĩnh vực khác nhau thúc đẩy
nên có thể dẫn dắt tiền vốn nhàn rỗi từ nhiều kênh khác nhau trong
xã hội vào các ngành, các lĩnh vực có năng suất lao động và tỷ suất

18

lợi nhuận cao làm cho vốn đợc phân bổ và sử dụng có hiệu quả
trong nền kinh tế
- Công ty cổ phần tạo ra một cơ chế phân bổ rủi ro đặc thù đã hạn
chế đợc những tác động tiêu cực về kinh tế xã hội khi một doanh
nghiệp lâm vào tình trạng khủng hoảng. Chế độ đã hạn chế đến mức
thấp nhất những thiệt hại của rủi ro thua lỗ. Vốn tự có của công ty
huy động thông qua việc phát hành cổ phiếu là vốn của nhiều cổ
đông do đó san sẻ rủi ro cho nhiều cổ đông. Nhờ vậy khi công ty cổ
phần phá sản hậu quả về mặt kinh tế xã hội đợc hạn chế ở mức
thấp nhất. Cách thức huy động vốn của công ty cổ phần đã tạo điều
kiện cho các nhà đầu t tài chính có thể mua cổ phiếu, trái phiếu ở
các công ty ở nhiều ngành khác nhau nên giảm bớt đợc tổn thất khi

công ty bị phá sản so với việc đầu t vào một công ty. Cơ chế phân
bổ rủi ro này đã tạo điều kiện cho những ngời có vốn mạnh dạn
đầu t vào một công ty làm cho nền kinh tế phát triển và có xu
hớng ổn định hơn.
- Việc phát hành chứng khoán của công ty cổ phần cùng với việc
chuyển nhợng mua bán chứng khoán đến một mức độ nhất định sẽ
tạo điều kiện cho sự ra đời của thị trờng chứng khoán trái tim
của thị trờng vốn. ý nghĩa căn bản của thị trờng chứng khoán là
ở chỗ : Đó là nơi các nhà kinh doanh có thể tìm kiếm đợc nguồn
tài trợ cho hoạt động đầu t sản xuất kinh doanh, là nơi khai thông
các nguồn tiết kiệm của những ngời tích luỹ đến các nhà đầu t, là
cơ chế phân bổ các nguồn vốn đầu t phù hợp với yêu cầu của một

19

nền kinh tế thị trờng, và còn là cơ sở quan trọng để Nhà nớc qua
đó sử dụng các chính sách tiền tệ can thiệp vào hoạt động của nền
kinh tế nhằm đạt đợc mục tiêu lựa chọn
- Công ty cổ phần đảm bảo sự tham gia của đông đảo của công
chúng, lại có cơ cấu tổ chức quản lý chắt chẽ, phân định rõ ràng
giữa quyền sở hữu và quyền kinh doanh nên đã tạo điều kiện cho
ngời lao động tham gia quản lý công ty một cách thực sự, sử dụng
đợc những giám đốc tài năng, đảm bảo đợc quyền lợi, lợi ích và
trách nhiêm của chủ sở hữu, đẩy nhanh quá trình phân công lao
động xã hội, thực hiện tốt nguyên tắc " ai giỏi nghề gì làm nghề ấy "
giúp mọi ngời đợc làm việc ở vị trí thích hợp để có thể phát huy
hết tài năng sáng tạo vốn có của mình
- Công ty cổ phần là hình thức liên doanh tốt nhất để tranh thủ sự
tham gia đầu t của nớc ngoài. Với một nền kinh tế đặc biệt là nền
kinh tế đang phát triển thì việc đó thu hút nguồn vốn, khoa học kỹ

thuật, trình độ quản lý thông qua liên doanh liên kết với nớc ngoài
là vô cùng cần thiết để phát triển kinh tế trong nớc