Ý nghĩa việc nghiên cứu và nắm bắt các quy luật kinh tế nhất là trong thời kì quá độ - 2 doc

Trong cơ cấu vốn đầu tư, vốn của tư nhân và vốn đầu tư nước ngoài ngày càng
chiếm tỉ trọng lớn năm 1990 vốn nhà nước chiếm 43,8%, vốn của tư nhân và vốn
của dân cư chiếm 41,5% và vốn GDI chiếm 14,7%. Năm 1995 tỷ lệ tương ứng của
vốn GDI có chiều hướng giảm mạnh, năm 2000 mặc dù có dấu hiệu tăng trở lại
cũng chỉ đạt khoảng 18,6% của tổng dân cư xã hội. Đầu tư của tư nhân trong nước
không còn ở mức thấp mà còn tăng chậm, kết hợp với xu hướng giảm của FDI đã
ảnh hưởng xấu tới việc tăng trưởng kinh tế. Từ đó gây sức ép cho đầu tư từ ngân
sách nhà nước.
Tiết kiệm trong nước trên GDP tăng từ 2,9% năm 1990 lên 18,25 năm 1995, năm
1996 có giảm nhẹ và từ 1997 trở đi tăng liên tục, đạt 23,6% năm 1999. Trong cả
thập kỷ 90, tỉ lệ tiết kiệm/GDP tăng liên tục, kích thích đầu tư, từ đó thúc đẩy tăng
trưởng kinh tế.
Điều này còn thể hiện rõ hơn qua tỷ lệ trong đầu tư tăng so với tổng vốn sử dụng
dành cho tiêu dùng, tích luỹ tăng nhanh từ 12,9% năm 1990 lên 24,95 năm 1995 và
ước khoảng 27,95 năm 2000. Tiết kiệm trong nước tăng nhanh đã giảm sức ép, phụ
thuộc vào vốn đầu tư từ bên ngoài, góp phần quan trọng cho tăng trưonửg kinh tế
bền vững hơn.
e) Dân số, lao động, việc làm và thu nhập
Một trong những tác động quan trọng nhất của chuyển đối nói chung và của tăng
trưởng kinh tế nói riêng là cải thiện chỉ số GDP bình quân đầu người. Theo giá hiện
hành, GDP bình quân đầu người của Việt Nam đã tăng từ 222 USD năm 1991 lên
400 USD năm 2000.
Thu nhập của nhóm dân cư tăng đã làm thay đổi cơ cấu chi tiêu theo hướng tích
cực. Tỉ lệ chi tiêu dành cho ăn uống giảm từ mức 665 năm 1993 xuống còn 53%
năm 1998, đồng thời chi cho sinh hoạt tăng từ 34% năm 1993 lên 47% năm 1998.
So sánh mức thu nhập giữa thành thị nông thôn và các vùng có sự chênh lệch đáng
kể, mức thu nhập ở thành thị đạt 832,5 nghìn đồng/tháng năm 1999 tăng 17,8% năm
so với năm 1996, nếu loại trừ lạm phát thì mức tăng là 13,1%/năm (theo kết quả của
điều tra mức sống dân cư năm 1999 của Tổng cục Thống kê). Mức thu nhập ở nông
thôn đạt 225 nghìn đồng/tháng tăng 6,2% so với cùng kỳ nếu loại trừ yếu tố giá chỉ
còn tăng 1,9%. Như vậy mức thu nhập ở khu vực thành thị gấp 3 lần mức thu nhập

ở khu vực nông thôn. Mức tăng thu nhập ở khu vực thành thị có xu hướng ngày
càng doãng ra so với mức tăng thu nhập ở nông thôn (17,8%/năm so với
6,2%/năm). Nếu loại trừ mức tăng giá thì mức thu nhập ở nông thôn trong 4 năm
1996-1999 hầu như không tăng.
Năm 1999, dân số Việt Nam là 76,76 triệu người đứng thứ 12 trên thế giới. Trong
suốt thập kỷ 90 chính phủ đã thành công thực hiện chương trình kế hoạch hoá gia
đình, nhờ vậy tỉ lệ tăng dân số tự nhiên đã giảm liên tục, từ 2,33% năm 1991 xuống
còn 1,75% năm 1998.
Tổng số lao động làm việc trong ngành kinh tế tăng từ 30,2 triệu người năm 1990
lên khoảng 40 triệu người vào năm 2000, trung bình mỗi năm tăng trên 1 triệu lao
động. Mặc dù cơ cấu lao động trong khu vực công nghiệp - xây dựng và dịch vụ
giảm tỷ trọng lao động nông - lâm - ngư nghiệp nhưng chuyển dịch cơ cấu lao động
diễn ra với tốc độ rất chậm. Năm 2000 khu vực nông nghiệp vẫn chiếm 62,5% tổng
lực lượng lao động so với tỷ lệ 73,26% vào năm 1991.
Trong giai đoạn vừa qua, việc làm được tạo ra trong khu vực kinh tế ngoài quốc
doanh là chính. Tỷ lệ lao động trong khu vực này tăng liên tục từ 89,5% năm 1991
lên 91,72% năm 1998, nhưng năm 1999 lại giảm còn 90,96%, tức bưàng mức của
năm 1993. Tỷ lệ lao động trong khu vực nhà nước tăng lên chủ yếu trong ngành
giáo dục, y tế.
Tăng trưởng kinh tế trong thập kỷ qua đã có tác động tích cực tới giảm tỷ lệ thất
nghiệp ở khu vực thành thị, từ 9-10% năm 1990 xuống còn 5,8% năm 1996. Từ
năm 1997, giảm sút về tăng trưởng kinh tế làm cho số người mất việc làm và không
tìm được việc làm tăng lên, đạt mức cao nhất 6,85% năm 1998 và 6,74% năm 1999.
Năm 2000, tình hình kinh tế có dấu hiệu khả quan hơn, nên tính tỷ lệ thất nghiệp sẽ
giảm còn khoảng 6,5%.
2.1.2. Vai trò của quy luật giá trị
Quy luật giá trị, cùng với sự tác động của cung, cầu quyết định giá cả có ý nghĩa
quan trọng trong nền kinh tế thị trường. Nó điều tiết sản xuất và lưu thông hàng
hoá, thúc đẩy sự tiến bộ kỹ thuật. Như vậy nó đã góp phần giúp nền kinh tế phát
triển mạnh.

Quy luật giá trị tạo ra một môi trường cạnh tranh khốc liệt. Nếu không có cạnh
tranh thì không có kinh tế thị trường nên nó dần hoàn thiện cơ chế thị trường đang
được xây dựng ở nước ta.
Tuy nhiên quy luật giá trị có tác dụng phân hoá những người sản xuất nhỏ, phân hoá
giàu nghèo, dẫn dến bất công bằng trong xã hội. Từ đó hình thành nên mâu thuẫn
giữa hiệu quả và công bằng trong nền kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước
ta.
2.2. Những giải pháp nhằm vận dụng tốt hơn quy luật giá trị ở nước ta trong thời
gian tới
2.2.1. Điều tiết khống chế quản lý vĩ mô đồng thời có sự giám sát của xã hội, nhằm
khắc phục nhược điểm và mặt tiêu cực của thị trường. Muốn thế nhà nước cần có
những giải pháp như: Hoạch định chính sách ngành nghề dài hạn cho nền kinh tế
quốc dân. Thực hiện quản lý, giám sát và bảo vệ trật tự thị trường. Hoạch định
chính sách thu nhập, điều tiết phân phối thu nhập v.v
2.2.2. Nâng cao sức cạnh tranh trong quá trình hội nhập, tham gia tổ chức thương
mại quốc tế WTO.
Trong thời gian tới nước ta sẽ bắt đầu tiến trình hội nhập các tổ chức kinh tế trong
khu vực và thế giới. Vì vậy cần phải nâng cao sức cạnh tranh trên mọi lĩnh vực. Bao
gồm 3 yếu tố: khả năng cạnh tranh của từng mặt hàng dịch vụ, khả năng cạnh tranh
của quốc gia và khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp.
Muốn nâng cao sức cạnh tranh cần đầu tư vào nghiên cứu, ứng dụng và triển khai
khoa học công nghệ (KHCN). Bởi vì đầu tư vào KHCN làm giảm chi phí cá biệt
tăng năng suất lao động, từ đó tăng khả năng cạnh tranh. Mặt khách kích thích việc
nghiên cứu KHCN bằng nhiều cách như: đầu tư về trang thiết bị, xây dựng văn bản
pháp luật về "bảo hộ sở hữu trí tuệ" v.v
Hiện nay đất nước ta đang cố gắng hoàn thiện nền kinh tế tiến tới tham gia tổ chức
thương mại thế giới WTO.
WTO là tổ chức thương mại thế giới điều chỉnh những hoạt động buôn bán đa
phương mang tính chất tương đối tự do, công bằng và tuân thủ những luật lệ rõ
ràng. Gia nhập WTO, Việt Nam sẽ được hưởng nhưng cũng không ít thách thức

phải đặt ra khi gia nhập tổ chức này.
Trong quá trình gia nhập tổ chức này chúng ta đang gặp phải một số khó khăn.
Gia nhập WTO có thể là cuộc trắc nghiệm khó khăn nhất đối với hệ thống pháp luật
của Việt Nam. Việt Nam phải cam kết thực hiện những tiêu chuẩn quốc tế về sự
minh bạch, tính đồng bộ, tính công bằng và tính hợp lý. Công bố công khai: các
luật, qui định và các quyết định của toà án liên quan đến thương mại cần phải được
công bố công khai để cho công chúng và thế giới biết trước khi chúng có hiệu lực.
Mọi yêu cầu về thông tin, thắc mắc và bình luận đều có thể được giải đáp. Tính
đồng bộ: có nghĩa là các chính quyền địa phương không được đưa ra những đạo luật
riêng không thống nhất với những nguyên tắc cuả WTO, tức là chính quyền địa
phương phải tuân thủ các nguyên tắc của WTO. Tính công bằng yêu cầu không
chấp nhận bất cứ sự thiên vị nào trong việc thực hiện luật pháp. Để tuân thủ tính
đồng bộ và tính công bằg các đạo luật cũng phải mang tính chất hợp lý, phù hợp. So
với những tiêu chuẩn quốc tế thì hệ thống luật pháp của Việt Nam còn nhiều yếu
kém. Ngoài ra, Việt Nam đã có luật thương mại và Luật đầu tư nước ngoài, nhưng
chúng ta còn thiếu nhiều luật trong những lĩnh vực thương mại cụ thể. Điều đó sẽ
gây khó khăn đáng kể cho Việt Nam khi làm việc với các công ty nước ngoài.
Chính vì vậy Việt Nam cần nhanh chóng xây dựng, hoàn thiện hệ thống luật đặc
biệt là luật thương mại và luật đầu tư nước ngoài. Để thúc đẩy quá trình gia nhập
WTO.
Ngoài ra, còn không ít các vấn đề phức tạp khác khi Việt Nam gia nhập WTO.
Chẳng hạn như việc hạ thấ mức thuế và giảm sự bảo hộ đối với công nghiệp trong
nước. Tham gia WTO Việt Nam không chỉ được lợi từ mức thuế quan thấp và việc
giảm bớt các rào cản phi thuế quan khác đối với hàng công nghiệp từ các nước công
nghiệp, mà ngược lại Việt Nam cũng phải thể hiện sự sẵn sàng đáp lại tương xứng
và cam kết giảm bớt các rào cản thuế quan và phi thuế quan đối với các công ty
nước ngoài. Tuy nhiên, Việt Nam luôn đứng trước một thực tế khách quan là khả
năng cạnh tranh kém hơn của các công ty trong nước so với công ty của các nước
thành viên. Chính phủ Việt Nam vì vậy vẫn muốn duy trì sự bảo hộ nhất định đối
với các ngành công nghiệp non trẻ nhằm mục đích đảm bảo nguồn thu ngân sách

trước mắt và cuối cùng là xây dựng một cơ cấu công nghiệp hợp lý. Về thủ tục gia
nhập WTO, hiện nay còn rất phức tạp và quá trình gia nhập còn quá kéo dài. Hơn
thế nữa, những mục đích gia nhập thường xuyên thay đổi, trong khi đó những cuộc
đàm phán kéo dài và những lợi ích mới trong mỗi thành viên lại đạt ra những vấn đề
mới. Vì vậy cần phải duy trì các tiêu chuẩn và không làm mất hiệu lực các luật lệ
của WTO. Như vậy vẫn tồn tại một mâu thuẫn giữa việc kết nạp thêm nhiều nước
vào WTO và nhu cầu duy trì đặc tính của nó.
2.2.3. Giảm bất bình đẳng xã hội, giải quyết mâu thuẫn giữa hiệu quả và công bằng
Về mặt khách quan bộ phận dân cư cần được hỗ trợ của các chính sách xã hội được
chia thành hai phần. Phần dân cư chịu sự thiệt thòi tự nhiên so với phần còn lại do
họ bị khiếm khuyết mặt nào đó trong năng lực cá nhân và do đó thường xuyên có
thu nhập thấp. Đó chủ yếu là người tàn tật, thương binh, gia đình chính sách, các
dân tộc thiểu số có trình độ văn hoá thấp. Phần còn lại bao gồm những cá nhân gặp
khó khăn về thu nhập không thường xuyên do biến động của kinh tế, chính trị, chiến
tranh và thiên tai. Bộ phận này luôn thay đổi theo tình hình phát triển kinh tế của đất
nước.
Nhìn chung gánh nặng phúc lợi xã hội của nước ta khá lớn do hậu quả chiến tranh
kéo dài do điều kiện kinh tế xã hội quá thấp và do tốc độ tăng dân số quá nhanh
trong khi đất đai, tài nguyên của nước ta không giàu có lắm. Chính phủ không thể
không gánh vác vấn đề này. Để giải quyết nó chính phủ cần xây dựng phát huy các
chính sách như: tạo ra cơ hội có việc làm, mở các trường dạy nghề, giúp đỡ gia đình
neo đơn khó khăn. Đóng thuế thu nhập cá nhân, gây dựng quỹ phúc lợi xã hội.
Hiện nay việc giải quyết chế độ cho người thất nghiệp ở Việt Nam còn khá tự phát
và lộn xộn tuỳ thuộc chủ yếu vào năng lực taì chính của doanh nghiệp, vào chế độ
lương và việc làm của nhà nước trong từng thời kỳ, vào chính sách đào tạo của nhà
nước cũng như nhiều yếu tố khác. Chính vì chưa có đường hướng rõ ràng về vấn đề
này, nên công tác xử lý lao động dôi dư ở các doanh nghiệp cổ phần hoá gặp không
ít khó khăn. Về lâu dài, nhà nước cần phải có chính sách rõ ràng, nhằm vừa tạo điều
kiện vận hành kinh tế một cách có hiệu quả, vừa ổn định xã hội.
Tóm lại, kinh tế thị trường tất yếu dẫn đến phân hoá giàu nghèo. Song sự phân hoá

đó không đáng sợ đến mức phải gạt bỏ kinh tế thị trường trong chủ nghĩa xã hội.
Ngày nay nhân loại đã tìm ra cơ chế khắc phục và kiểm soát sự phân hoá giàu
nghèo của kinh tế thị trường. Trung tâm của cơ chế đó là các giải pháp thực thi công
bằng trong thu nhập của nhà nước cùng với các phong trào xã hội dưới ảnh hưởng
của các tổ chức khác nhau. Thành công và hiệu quả của cơ chế thực thi công bằng
phụ thuộc vào đường lối, chủ trương, thực lực kinh tế và tài năng của giới lãnh đạo
xã hội.
2.2.4. Quan tâm, đầu tư hơn nữa vào nền giáo dục
Giáo dục để nâng cao trình độ, kiến thức cho toàn dân nói chung, cho lực lượng lao
động nói riêng. KHi đó người sản xuất sẽ dễ dàng hơn trong việc giảm giá trị cá biệt
của hàng hoá so với giá trị xã hội, có khả năng giành ưu thế trong cạnh tranh. Giáo
dục tạo điều kiện cho giáo dục sẽ giúp cho năng lực lao động của toàn xã hội tăng
vọt. Muốn thế cần phải đưa ra các giải pháp như: Tạo ra 1 sự tiếp cận công bằng
hơn đến dịch vụ giáo dục, nâng cao chất lượng và tính thiết thực của dịch vụ giáo
dục, nâng cao hiệu quả trong chi tiêu cho giáo dục đồng thời ngăn chặn nạn "chảy
máu chất xám".
Kết luận
Trên cơ sở phân tích quy luật giá trị và vai trò của nó trong nền kinh tế thị trường
định hướng XHCN ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay. Chúng ta có thể thấy được
vai trò và phạm vi ảnh hưởng của quy luật giá trị đối với nền kinh tế của Việt Nam.
Qua đây chúng ta cũng có thể thấy việc vận dụng chúng vào các quy luật kinh tế,
đặc biệt là quy luật giá trị vào việc xây dựng các kế hoạch của nhà nước là rất quan
trọng. Đề án cũng đã đưa ra được một số giải pháp nhằm vận dụng tốt hơn quy luật
giá trị vào nền kinh tế Việt Nam trong giai đoạn tới.
Tài liệu tham khảo
1. Báo Văn nghệ số 29 ngày 20/7/1991
2. C. Mác Tư bản quyển III tập 2, NXB Sự thật Hà Nội - 1978
3. C. Mác Tư bản quyển thứ nhất tập III, NXB Sự thật - Hà Nội
4. Các phương pháp tài chính về liên quan đến xoá đói giảm nghèo - Tạp chí
kinh tế và phát triển.

5. Giáo trình Kinh tế chính trị Mác - Lênin - NXB Giáo dục.
6. Giáo trình Kinh tế chính trị Mác - Lênin về phương thức sản xuất tư bản chủ
nghĩa - NXB Chính trị quốc gia.
7. Lý luận chính trị số 1/2002
8. Số liệu nguồn báo cáo phát triển kinh tế, con người của Tổng cục thống kê.