Xây dựng hệ thống bài thực hành Access chương II SGK Tin học 12 nhằm rèn luyện và nâng cao kỹ năng thực hành cho học sinh

Xây dựng hệ thống bài thực hành Access chương II SGK Tin học
12 nhằm rèn luyện và nâng cao kỹ năng thực hành cho học sinh”
MỤC LỤC
A. PHẦN MỞ ĐẦU
I. Lý do chọn đề tài 1
II. Mục đích nghiên cứu 16
III. Nhiệm vụ nghiên cứu 17
IV. Đối tượng nghiên cứu 20
V. Phạm vi nghiên cứu 22
VI. Phương pháp nghiên cứu 23
VII. Lịch sử nghiên cứu của đề tài 25
VIII. Cấu trúc luận văn 32
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 35
1.1. Cơ sở lý luận về bài thực hành tin học 35
1.1.1. Khái niệm bài thực hành 35
1.1.2. Khái niệm bài thực hành tin học 36
1.1.3. Vai trò của bài thực hành 39
1.1.4. Các loại bài thực hành Tin học 42
1.1.5. Chức năng của bài thực hành 46
1.1.6. Phân biệt bài thực hành với các loại bài học khác 55
1.2. Cơ sở lý luận về kỹ năng thực hành tin học 60
1.2.1. Khái niệm kỹ năng, kỹ năng học tập[18] 60
1.2.2. Khái niệm kỹ năng thực hành Tin học 64
1.2.3. Các giai đoạn của việc hình thành kỹ năng giải bài tập thực hành
Tin học 66
1.2.4. Khái niệm về kỹ xảo[13] 70
1.2.5. Mối quan hệ giữa kỹ năng ban đầu, kỹ xảo và kỹ năng hoàn thiện
[19] 71
1.2.6. Quá trình rèn luyện kỹ năng 74
1.2.7. Các mức độ của kỹ năng[22] 82
1.3. Một số yêu cầu chung đối với quá trình dạy học thực hành Tin học 85

1.4. Đặc điểm tâm lý và trình độ nhận thức của học sinh lớp 12 91
1.5. Thực trạng rèn luyện kỹ năng thực hành tin học lớp 12 ở trường THPT
97
1.6. KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 104
CHƯƠNG 2: XÂY DỰNG HỆ THỐNG BÀI THỰC HÀNH ACCESS
CHƯƠNG II SGK TIN HỌC 12 NHẰM RÈN LUYỆN VÀ NÂNG CAO KỸ
NĂNG THỰC HÀNH CHO HỌC SINH 109
2.1. Mục tiêu chương trình Tin học 12 phần chương II 109
2.1.1. Cấu trúc chương trình sách giáo khoa Tin học 12 109
2.1.2. Mục tiêu của từng bài trong chương II Sách giáo khoa Tin học 12
115
2.2. Các bước yêu cầu học sinh khi giải quyết một bài tập thực hành 134
2.3. Một số vấn đề về rèn luyện kỹ năng thực hành cho học sinh 139
2.4. Hệ thống các kỹ năng thực hành Access cần rèn luyện cho học sinh 149
2.5. Phân tích nội dung các kỹ năng thực hành chương II SGK Tin học 12
152
2.5.1. Kỹ năng thiết lập CSDL 152
2.5.2. Kỹ năng tạo bảng dữ liệu 161
2.5.3. Kỹ năng thiết lập liên kết giữa các bảng 186
Một bước quan trọng trong xây dựng CSDL Access là thiết lập quan hệ
các bảng trong CSDL. Làm được điều này sẽ gặp được rất nhiều thuận lợi
trong quá trình sử dụng các trình Wizard và Design View trong Access
sau này 186
2.5.4. Kỹ năng cập nhật và xử lí dữ liệu 202
2.5.5. Kỹ năng thiết kế biểu mẫu để nhập và hiển thị dữ liệu 217
2.5.6. Kỹ năng thiết kế mẫu hỏi (Query) 248
2.5.7. Kỹ năng thiết kế báo cáo (Report) 273
2.6. Xây dựng hệ thống bài thực hành chương II nhằm rèn luyện kỹ năng
thực hành cho học sinh lớp 12 295
2.6.1. Các tiêu chí để xây dựng một bài thực hành 295

2.6.2. Quy trình thiết kế bài thực hành tin học nhằm rèn luyện kỹ năng
thực hành cho học sinh 304
2.6.3. Hệ thống bài thực hành chương II nhằm rèn luyện kỹ năng thực
hành cho học sinh lớp 12 323
2.7. KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 326
CHƯƠNG 3. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM 331
3.1. Mục đích của thực nghiệm sư phạm 331
3.2. Nhiệm vụ của thực nghiệm sư phạm 333
3.3. Đối tượng thực nghiệm 334
3.4. Phương pháp thực nghiệm sư phạm 335
3.4.1. Chọn đối tượng thực nghiệm và địa bàn thực nghiệm 335
3.4.2. Quan sát giờ học 337
3.4.3. Nội dung thực nghiệm 339
3.4.4. Tổ chức kiểm tra 344
3.5. Đánh giá kết quả thực nghiệm 345
3.5.1. Tiêu chí đánh giá 345
3.5.2. Đánh giá kết quả thực nghiệm 347
3.6. KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 369
I. NHỮNG KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC KHI HOÀN THÀNH LUẬN VĂN 371
II. HẠN CHẾ CỦA ĐỀ TÀI 375
III. ĐỀ XUẤT 377
D. PHẦN TÀI LIỆU THAM KHẢO
Khóa luận tốt nghiệp
A. PHẦN MỞ ĐẦU
I. Lý do chọn đề tài
Ngày nay, trong xu thế của hội nhập và phát triển cùng với sự phát triển
mạnh mẽ của khoa học công nghệ, đặc biệt là sự bùng nổ của công nghệ thông
tin đòi hỏi nghành Giáo Dục phải đổi mới một cách mạnh mẽ, toàn diện, đồng
bộ cả về nội dung chương trình và phương pháp dạy học. Có như vậy mới có
GVHD: ThS. Trương Thế Quy - 1 -

SVTH : Trần Thanh Nhàn
Khóa luận tốt nghiệp
khả năng đào tạo ra được những con người chủ động, sáng tạo, có năng lực
tiếp thu và vận dụng những thành tựu của khoa học, kỹ thuật vào đời sống sản
xuất, sẵn sàng thích ứng với sự phát triển của xã hội. Trước yêu cầu cấp thiết
đó, Luật giáo dục đã nêu rõ: “Phương pháp giáo dục phổ thông, phải phát huy
tính tích cực, tự giác, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng
GVHD: ThS. Trương Thế Quy - 2 -
SVTH : Trần Thanh Nhàn
Khóa luận tốt nghiệp
môn học, lớp học; bồi dưỡng cho học sinh tự học và rèn luyện kỹ năng vận
dụng kiến thức vào thực tiễn”.
Với phương pháp lấy người học làm trung tâm, bồi dưỡng cho người học
những năng lực tư duy, sáng tạo, năng lực tự giải quyết vấn đề nảy sinh trong
cuộc sống. Để đáp ứng yêu cầu đó, dạy học Tin học không chỉ cung cấp cho
GVHD: ThS. Trương Thế Quy - 3 -
SVTH : Trần Thanh Nhàn
Khóa luận tốt nghiệp
học sinh những tri thức có sẵn mà còn phải chú trọng rèn luyện các kỹ năng
thực hành, rèn luyện thành kỹ xảo cho học sinh.
Từ năm 2006-2007, môn Tin học là một môn học chính khóa được đưa
vào giảng dạy lớp 10. Năm 2007-2008, theo quyết định của Bộ giáo dục và
đào tạo, tiếp tục triển khai dạy và học chính khóa môn Tin học ở lớp 11. Năm
2008-2009 là năm đầu tiên chương trình chuẩn SGK Tin Học 12 được chính
GVHD: ThS. Trương Thế Quy - 4 -
SVTH : Trần Thanh Nhàn
Khóa luận tốt nghiệp
thức đưa vào giảng dạy đại trà trên khắp cả nước. Do môn Tin học có những
đặc thù riêng, là môn học còn mới mẻ nên việc dạy và học vẫn còn gặp nhiều
khó khăn.

Một trong những nội dung trọng tâm của môn Tin học là dạy học bài thực
hành tin học. Đây là điều kiện quan trọng để thực hiện tốt mục tiêu dạy học
môn tin học. Bài tập thực hành là loại bài tập chủ yếu giúp học sinh rèn luyện
GVHD: ThS. Trương Thế Quy - 5 -
SVTH : Trần Thanh Nhàn
Khóa luận tốt nghiệp
được các kỹ năng thực hành. Có thể nói, các bài tập thực hành có tác dụng
phát triển tốt tư duy, giáo dục thế giới quan duy vật biện chứng và củng cố
niềm tin cho học sinh. Ngoài ra còn hình thành cho các em những đức tính tốt
của người lao động mới: khoa học, chủ động, sáng tạo. Thông qua bài thực
hành giáo viên có thể củng cố kiến thức và giúp học sinh rèn luyện kỹ năng,
từ đó có thể kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh. Do đó, việc xây
GVHD: ThS. Trương Thế Quy - 6 -
SVTH : Trần Thanh Nhàn
Khóa luận tốt nghiệp
dựng hệ thống bài thực hành như thế nào để đạt hiệu quả cao, cần hình thành
những kỹ năng gì để hoàn thiện quá trình giải bài tập? Đó là một vấn đề cấp
thiết trong dạy học tin học, đặc biệt là trong những năm đầu như hiện nay.
Tin học 12 với mục tiêu chung nhằm cung cấp cho học sinh các kiến thức
ban đầu về hệ cơ sở dữ liệu, từ đó giúp học sinh tìm hiểu một hệ QTCSDL cụ
thể, cung cấp các kiến thức về kiến trúc và bảo mật các hệ CSDL. Hình thành
GVHD: ThS. Trương Thế Quy - 7 -
SVTH : Trần Thanh Nhàn
Khóa luận tốt nghiệp
và rèn luyện cho học sinh bước đầu có những kỹ năng làm việc với một hệ
quản trị cơ sở dữ liệu cụ thể. Từ đó, giáo dục học sinh có ý thức bảo mật
thông tin và sử dụng máy tính để khai thác thông tin, phục vụ công việc hằng
ngày.
Để đạt được mục tiêu đó một cách hiệu quả, nhất thiết phải có sự chuẩn
bị chu đáo của người giáo viên. Trong các khâu chuẩn bị đó thì việc xây dựng

GVHD: ThS. Trương Thế Quy - 8 -
SVTH : Trần Thanh Nhàn
Khóa luận tốt nghiệp
các bài thực hành chặt chẽ, logic, đa dạng và phong phú về nội dung và phải
phù hợp với chuẩn kiến thức, kỹ năng theo yêu cầu mà Bộ đưa ra, phù hợp với
năng lực và đặc điểm tâm sinh lý của học sinh là rất cần thiết.
Một trong những mục tiêu của việc đưa Tin học vào trường học là rèn
luyện kỹ năng thực hành cho học sinh. Nhưng trong thực tế, trong quá trình
dạy học giáo viên không kiểm tra đánh giá kết quả thực hành, không biết các
GVHD: ThS. Trương Thế Quy - 9 -
SVTH : Trần Thanh Nhàn
Khóa luận tốt nghiệp
em đã rèn luyện được những kỹ năng gì? Do đó, việc rèn luyện kĩ năng thực
hành cho học sinh còn nhiều hạn chế.
Thực tế đó đòi hỏi trong quá trình giảng dạy học Tin học nói chung và
quá trình dạy chương hệ quản trị cơ sở dữ liệu Microsoft Access nói riêng cần
phải cung cấp cho người học đầy đủ cả về mặt nội dung kiến thức lẫn những
kỹ năng cần thiết. Tuy vậy, thực tiễn dạy học phần Access trong bộ môn Tin
GVHD: ThS. Trương Thế Quy - 10 -
SVTH : Trần Thanh
Nhàn
Khóa luận tốt nghiệp
học lớp 12 hiện nay vẫn đang còn gặp nhiều khó khăn. Đó là giáo viên chỉ
cung cấp nội dung kiến thức, vẫn chưa rèn luyện đầy đủ các kỹ năng cần thiết
cho người học. Đặc biệt việc xây dựng các hệ thống bài tập nhằm rèn luyện
cho học sinh các kỹ năng thực hành vẫn chưa được chú trọng. Mặc dù các bài
thực hành trong SGK về nội dung kiến thức cơ bản là đầy đủ nhưng chưa đảm
bảo cho người học rèn luyện và phát triển đầy đủ những kỹ năng. Bộ môn Tin
GVHD: ThS. Trương Thế Quy - 11 -
SVTH : Trần Thanh

Nhàn
Khóa luận tốt nghiệp
học 12 khá mới mẻ đối với giáo viên và học sinh, do đó để học sinh tiếp thu
và rèn luyện kỹ năng, ngoài các bài tập thực hành trong sách giáo khoa, giáo
viên cần xây dựng hệ thống các bài thực hành nhằm rèn luyện và nâng cao kỹ
năng thực hành cho học sinh. Vấn đề đặt ra là xây dựng như thế nào? Quy
trình xây dựng ra sao? Cần phải dựa vào những tiêu chí gì? Dạy học bài thực
hành Tin học nhằm hình thành, cũng cố và phát triển những tri thức, kỹ năng,
GVHD: ThS. Trương Thế Quy - 12 -
SVTH : Trần Thanh
Nhàn
Khóa luận tốt nghiệp
kỹ xảo trong các giai đoạn khác nhau của quá trình dạy học. Nó hướng tới
việc rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức, liên hệ lý thuyết với thực tiễn đời
sống. Như vậy, đối với học sinh lớp 12 thì những kỹ năng nào cần được chú ý
rèn luyện? Thông qua việc giải bài tập thực hành Tin học 12 phần chương II
thì thực hiện rèn luyện những kỹ năng đó như thế nào?
GVHD: ThS. Trương Thế Quy - 13 -
SVTH : Trần Thanh
Nhàn
Khóa luận tốt nghiệp
Là một giáo viên Tin học trong tương lai ở trường THPT, việc vận dụng
các tri thức phương pháp vào việc xây dựng hệ thống bài thực hành tin học
nhằm rèn luyện và nâng cao kỹ năng thực hành cho học sinh là một đề tài mà
tôi tâm đắc và có nhiều trăn trở.
Mặt khác, chương 2 của chương trình SGK Tin Học 12 là “Hệ quản trị
cở sở dữ liệu Microsoft Access ” rất phù hợp để hình thành, rèn luyện kỹ năng
GVHD: ThS. Trương Thế Quy - 14 -
SVTH : Trần Thanh
Nhàn

Khóa luận tốt nghiệp
thực hành cho học sinh nên tôi đã chọn để thực hiện với mong muốn là bản
thân mình được góp một phần công sức nhỏ bé để giải quyết một số khó khăn
trong giảng dạy môn Tin Học đang gặp phải.
Từ những lý do trên và được sự gợi ý của thầy giáo hướng dẫn, tôi đã lựa
chọn đề tài: “Xây dựng hệ thống bài thực hành Access chương II SGK Tin
GVHD: ThS. Trương Thế Quy - 15 -
SVTH : Trần Thanh
Nhàn
Khóa luận tốt nghiệp
học 12 nhằm rèn luyện và nâng cao kỹ năng thực hành cho học sinh” làm
đề tài nghiên cứu của mình.
II. Mục đích nghiên cứu
Tìm hiểu, nghiên cứu, các kỹ năng cần thiết, các tiêu chí, quy trình xây
dựng bài tập thực hành và lựa chọn, sắp xếp, xây dựng hệ thống bài thực hành
GVHD: ThS. Trương Thế Quy - 16 -
SVTH : Trần Thanh
Nhàn
Khóa luận tốt nghiệp
nhằm rèn luyện kỹ năng thực hành cho học sinh lớp 12 để nâng cao hiệu quả
dạy học môn Tin học ở nhà trường phổ thông.
Nhằm làm tài liệu tham khảo có hệ thống cho giáo viên và học sinh.
III. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục tiêu trên, đề tài có nhiệm vụ làm sáng tỏ những vấn đề
sau:
GVHD: ThS. Trương Thế Quy - 17 -
SVTH : Trần Thanh
Nhàn
Khóa luận tốt nghiệp
• Nghiên cứu những cơ sở lý luận và thực tiễn của việc rèn luyện kỹ

năng thực hành, hệ thống bài thực hành access, thực trạng của vấn đề này.
• Nghiên cứu nội dung bài thực hành Tin học 12 và chuẩn kiến thức, kỹ
năng phần chương II.
• Nghiên cứu, đưa ra các tiêu chí để xây dựng hệ thống bài thực hành
• Xác định quy trình xây dựng bài tập thực hành.
GVHD: ThS. Trương Thế Quy - 18 -
SVTH : Trần Thanh
Nhàn
Khóa luận tốt nghiệp
• Xác định các bước giải bài tập thực hành
• Nghiên cứu các kỹ năng thực hành cần rèn luyện cho học sinh.
• Lựa chọn, sắp xếp, xây dựng hệ thống các bài thực hành Tin học 12
phần chương II.
• Bài thực hành Tin học và việc thực hiện mục tiêu của chương trình Tin học
12.
GVHD: ThS. Trương Thế Quy - 19 -
SVTH : Trần Thanh
Nhàn
Khóa luận tốt nghiệp
• Tiến hành phân tích và giải các bài thực hành Tin học 12 chương II mà
đã xây dựng.
• Tiến hành thực nghiệm sư phạm nhằm kiểm chứng tính khoa học và
tính khả thi của đề tài.
IV. Đối tượng nghiên cứu
• Các tài liệu liên quan đến bài tập thực hành tin 12.
GVHD: ThS. Trương Thế Quy - 20 -
SVTH : Trần Thanh
Nhàn
Khóa luận tốt nghiệp
• Cách thức tổ chức dạy học Tin học ở trường THPT.

• Sách giáo khoa Tin học 12
• Bài tập thực hành Tin học 12
• Sách giáo viên Tin học 12
• Hệ thống bài tập Tin học 12 phần chương II.
GVHD: ThS. Trương Thế Quy - 21 -
SVTH : Trần Thanh
Nhàn
Khóa luận tốt nghiệp
V. Phạm vi nghiên cứu
• Nghiên cứu các bài thực hành chương II sách giáo khoa Tin học 12,
sách bài tập Tin học 12 và các tài liệu liên quan.
• Nghiên cứu các kỹ năng thực hành thông qua hệ thống bài thực hành
access.
GVHD: ThS. Trương Thế Quy - 22 -
SVTH : Trần Thanh
Nhàn