Trà tiêu thực dùng trong ngày Tết pot

Trà tiêu thực dùng trong ngày Tết
Ngày Tết, không ít người phải phiền lòng vì
tình trạng rối loạn tiêu hóa. Phần vì tỳ vị của
họ vốn đã có bệnh khiến cho chức năng co bóp,
hấp thu và bài tiết các men tiêu hóa sút kém;
phần vì ăn uống không điều độ, thức ăn quá
nhiều chủng loại, quá nhiều đồ bổ béo, sống lạnh hoặc khó tiêu.
Đó là chưa kể đến điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm đôi khi
chưa đảm bảo, thời tiết không thuận lợi, nề nếp sinh hoạt nghỉ ngơi
bị đảo lộn. Tất cả gây nên một tình trạng rất khó chịu với các biểu
hiện như bụng đầy chướng, ậm ạch khó tiêu, hay ợ hơi hoặc ợ
chua, ăn uống không ngon miệng, tinh thần mỏi mệt, hơi thở hôi,
rêu lưỡi dày, đại tiện không bình thường…
Trong y học cổ truyền, rối loạn tiêu hóa thuộc phạm vi các chứng
"thương thực", "chướng mãn", "ách nghịch", "vị hư", "can vị bất
hòa"… với các biện pháp chẩn trị hết sức phong phú.
Trong đó, có một biện pháp xử lý rất đơn giản, tiện lợi, rẻ tiền mà
không kém phần hiệu quả là sử dụng các loại trà tiêu thực. Bài viết
này giới thiệu một số công thức và cách dùng trà tiêu thực điển
hình để bạn đọc có thể tham khảo và vận dụng khi cần thiết.
Phương 1: Chỉ thực sao 30g, bạch truật sao 60g, thần khúc sao 50g.
Tất cả tán vụn, mỗi lần dùng 20g cho vào túi vải, đem hãm với
nước sôi trong bình kín, sau 15 phút thì dùng được, uống thay trà
trong ngày, mỗi ngày dùng 1 – 2 lần.
Công dụng: kiện tỳ tiêu thực, hành khí đạo trệ, dùng rất tốt cho
những người vốn bị viêm dạ dày, viêm đại tràng mạn tính nay thức
ăn đình trệ, chậm tiêu, chướng bụng đầy hơi, buồn nôn hoặc nôn,
đại tiện lỏng loãng…
Trong phương, bạch truật là chủ vị, có công năng kiện tỳ ích vị;
chỉ thực và thần khúc tiêu trệ, kích thích tiêu hóa, làm hết đầy
chướng. Cả ba vị phối hợp với nhau tạo nên công năng tiêu thực

khá tốt. Tuy nhiên, những người bị viêm loét dạ dày tá tràng thể đa
toan thì không nên dùng bài này.
Phương 2: Mạch nha sao 10g, sơn tra sao 6g, đường đỏ vừa đủ.
Các vị đem tán vụn rồi cho vào bình kín, hãm với nước sôi trong
20 phút, uống thay trà trong ngày, mỗi ngày dùng từ 1 – 2 lần.
Công dụng: tiêu tích hóa trệ, dùng rất tốt cho những người khỏe
mạnh nhưng do ăn uống vô độ, thức ăn đình trệ mà gây ra đầy
chướng, ợ hôi nuốt chua, buồn nôn và nôn ra thức ăn có mùi chua
hăng, rêu lưỡi dày bẩn, đại tiện không ổn định…
Trong phương, mạch nha và sơn tra đều có công năng tiêu thực,
mạch nha tiêu chất bột, sơn tra tiêu thịt và mỡ. Sách Bản thảo
cương mục viết: "Sơn tra hóa ẩm thực, tiêu nhục tích".
Nghiên cứu hiện đại cho thấy, trong mạch nha có chứa một số men
tiêu hóa và sinh tố nhóm B, trong sơn tra có chứa lipase có tác
dụng kích thích dịch vị tăng tiết, điều chỉnh sức co bóp của cơ trơn,
góp phần thúc đẩy quá trình tiêu hóa thức ăn.
Phương 3: Trà diệp 10g, gạo tẻ 30g sao đen, gừng tươi 2 lát. Tất cả
các vị tán vụn, đem hãm với nước sôi trong bình kín, sau chừng 20
phút thì dùng được, uống thay trà trong ngày.
Công dụng: kiện tỳ tiêu thực, dùng thích hợp cho những người bị
thương thực biểu hiện bằng các triệu chứng đầy bụng, chậm tiêu, ợ
chua, buồn nôn, đại tiện lỏng loãng…
Theo quan niệm của y học cổ truyền trà diệp có công dụng hạ khí
tiêu thực. Sách Bản thảo kinh sơ viết: "Trà diệp hạ khí tiêu thực
giả, khổ năng hạ tả, nhi kiêm điều trừ tràng vị, tắc thực tích tự tiêu
hĩ" (lá trà vị đắng có thể cầm đi lỏng, tiêu thức ăn, điều hòa chức
năng dạ dày và ruột khiến cho thực tích tự tiêu).
Nghiên cứu hiện đại cho thấy, chất cafein trong trà diệp có tác
dụng kích thích dịch vị tăng tiết, làm tăng cảm giác thèm ăn, thúc
đẩy quá trình tiêu hóa của dạ dày. Mặt khác, với hàm lượng tanin

cao, trà diệp còn làm săn se niêm mạc và cầm đi lỏng rất tốt. Trong
phương, gừng tươi cũng có tác dụng kích thích tiêu hóa, làm ấm
bụng và kháng khuẩn.
Phương 4: Chỉ thực sao 10g, bạch truật sao 20g, sinh địa 20g. Tất
cả các vị đem thái vụn, hãm với nước sôi trong bình kín, sau chừng
15 phút thì dùng được, uống thay trà trong ngày.
Công dụng: kiện tỳ tiêu tích, dưỡng âm thông tiện, dùng cho những
người bị rối loạn tiêu hóa thuộc thể Khí âm lưỡng hư biểu hiện
bằng các triệu chứng bụng đầy, chậm tiêu, ăn không ngon miệng,
mệt mỏi nhiều, miệng khô, đại tiện táo, tiểu tiện sẻn đỏ, chát lưỡi
đỏ…
Trong phương, sinh đại có công năng bồi bổ phần âm, làm cho đỡ
táo kết; bạch truật vừa kiện tỳ trừ thấp lại vừa sinh tân dịch khiến
cho quá trình tiêu hóa thức ăn được thuận lợi; chỉ thực có tác dụng
tăng sức co bóp cơ trơn, kích thích bài tiết dịch tiêu hóa. Ba vị phối
hợp chặt chẽ với nhau tạo nên công dụng tiêu thực thông tiện độc
đáo của bài thuốc.
Phương 5: Đại táo 10g, vỏ quýt hoặc vỏ cam 10g, gừng khô 15g.
Các vị thuốc thái vụn, đem hãm với nước sôi trong bình kín, sau
chừng 15 – 20 phút thì dùng được, uống thay trà trong ngày.
Công dụng: ôn bổ tỳ vị, hành khí tiêu thực, dùng thích hợp cho
người bị rối loạn tiêu hóa do ăn nhiều đồ ăn sống lạnh và khó tiêu
hoặc bị đầy bụng chướng hơi do cảm lạnh.
Trong phương, ngoài gừng khô có tác dụng ôn ấm và trợ giúp tiêu
hóa, vỏ quýt vốn chứa nhiều tinh dầu có công năng kích thích bài
tiết dịch vị và dịch ruột, điều hòa sức co bóp cơ trơn ở thành ống
tiêu hóa và bài trừ khí trệ trong lòng ruột.
Phương trà này có thể dùng lâu dài cho những người bị viêm dạ
dày, viêm ruột mạn tính thuộc thể hư hàn, đại tiện thường xuyên
lỏng loãng.

***
Nhìn chung, các phương trà tiêu thực trên đây đều rất đơn giản, dễ
kiếm, dễ chế và cũng dễ sử dụng. Nói là trà nhưng thực chất là lấy
thuốc thay trà, mượn cách pha và dùng trà để chiết xuất và đưa
chất thuốc vào trong cơ thể nhằm mục đích trợ giúp quá trình tiêu
hóa.
Các vị thuốc có thể tự kiếm hoặc mua dễ dàng tại các cơ sở đông
dược. Vấn đề còn lại là ở chỗ các phương trà dược này thực sự có
hiệu quả hay không và hiệu quả đạt được ở mức độ nào. Câu trả lời
chính xác xin để dành cho những người không may bị rối loạn tiêu
hóa trong những ngày Tết nếu như họ tin và mạnh dạn sử dụng các
phương trà giản dị và độc đáo này