Chương I: ĐỘNG HỌC CHẤT ĐIỂM docx

Trường THTH – Tổ VLKT Giáo án 10 nâng cao

1

Chương I: ĐỘNG HỌC CHẤT ĐIỂM
Bài 1. CHUYỂN ĐỘNG CƠ
A. MỤC TIÊU
1. Kiến thức
- Hiểu được các khái niệm co bản: tính tương đối của chuyển động, chất điểm, hệ
quy chiếu, xác định vị trí của một chất điểm bằng tọa độ, xác định thời gian bằng
đồng hồ, phân biệt khoảng thời gian và thời điểm.
- Hiểu rõ là muốn nghiên cứu chuyển động của chất điểm, cần thiết là chọn một hệ
quy để xác định vị chí của chất điểm và thời điểm tương ứng.
- Nắm vững được cách xác định tọa độ và thời điểm tương ứng của một chất điểm
trên hệ trục tọa độ.
2. Kỹ năng
- Chọn hệ quy chiếu mô tả chuyển động.
- Chọn mốc thời gian, xác định thời gian.
- Phân biệt chuyển động cơ với chuyển động khác.
B. CHUẨN BỊ
1. Giáo viên
- Hình vẽ chiếc đu quay trên giấy to.
Trường THTH – Tổ VLKT Giáo án 10 nâng cao

2

- Chuẩn bị tình huống sau khi cho học sinh thảo luận: Bạn của em ở quê chưa từng
đến thị xã, em sẽ phải dùng những vật mốc và hệ tọa độ nào để chỉ cho bạn đến được
trường thăm em?
2. Học sinh
Xem lại những vấn đề đã được học ở lớp 8: Thế nào là chuyển động? Thế nào là độ

dài đại số của một đoạn thẳng?
3. Gợi ý ứng dụng CNTT
GV có thể chuẩn bị những đoạn video về các loại chuyển động cơ học, soạn các câu
hỏi trắc nghiệm, hình vẽ mô phỏng quỹ đạo của chất điểm
TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY-HỌC
Hoạt động 1 ( phút): Nhận biết chuyển động cơ, vật mốc, chất điểm, quỹ đạo,
thời gian trong chuyển động.
Hướng dẫn của GV Hoạt động của HS Nội dung
-Yêu cầu: HS xem
tranh SGK nêu câu hỏi
(Kiến thức lớp 8) để
học sinh trả lời.
-Gợi ý: Cho HS một
số chuyển động điển
hình.
Phân tích: Dấu hiệu
-Xem tranh SGK, trả
lời câu hỏi:

*Chuyển động cơ là
gì? Vật mốc? Ví dụ?

*Tại sao chuyển động
1. Chuyển động cơ là gì?
*Chuyển động cơ là sự dời chỗ của
vật theo thời gian.
- Khi vật dời chỗ thì có sự thay đổi
khoảng cách giữa vật và các vật
khác được coi như đứng yên. Vật
đứng yên được gọi là vật mốc.

Trường THTH – Tổ VLKT Giáo án 10 nâng cao

3

của chuyển động
tương đối.
-Hướng dẫn: HS xem
tranh SGK và nhận xét
ví dụ của HS.
-Hướng dẫn: HS trả
lời câu hỏi C1

-Gợi ý: Trục tọa độ,
điểm mốc, vị trí vật tại
những thời điểm khác
nhau.
-Giới thiệu: Hình 1.5

-Giới thiệu cách đo
thời gian, đơn vị.

-Hướng dẫn cách biểu
diễn, cách tính thời
gian.
cơ có tính tương đối?
Ví dụ?

Đọc SGK phần 2. Trả
lời câu hỏi:
*Chất điểm là gì? Khi

nào một vật được coi
là chất điểm?
*Quỹ đạo là gì? Ví
dụ.
-Trả lời câu hỏi C1.
-Tìm cách mô tả vị trí
của chất điểm trên
quỹ đạo.
-Hình vẽ
-Trả lời câu hỏi C2
-Đo thời gian dùng
đồng hồ như thế nào?
-Cách chọn mốc
(Gốc) thời gian.
-Biểu diễn trên trục
- Chuyển động cơ có tính tương đối.
2. Chất điểm. Quỹ đạo của chất
điểm
- Trong những trường hợp kích
thước của vật nhỏ so với phạm vi
chuyển động của nó, ta có thể coi
vật như một chất điểm - một điểm
hình học và có khối lượng của vật.
- Khi chuyển động, chất điểm vach
một đường trong không gian gọi là
quỹ đạo.
3. Xác định vị trí của một chất
điểm
- Để xác định vị trí của một chất
điểm, người ta chọn một vật mốc,

gắn vào đó một hệ tọa độ, vị trí của
chất điểm được xác định bằng tọa
độ của nó trong hệ tọa độ này.
4. Xác định thời gian
- Muốn xác định thời điểm xảy ra
một hiện tượng nào đó, người ta
chọn một gốc thời gian và tính
khoảng thời gian từ gốc đến lúc đó.
- Như vậy để xác định thời điểm, ta
Trường THTH – Tổ VLKT Giáo án 10 nâng cao

4

số.
-Khai thác ý nghĩa
của bảng giờ tàu SGK

cần có một đồng hồ và chọn một
gốc thời gian. Thời gian có thể được
biểu diễn bằng một trục số, trên đó
mốc 0 được chọn ứng với một sự
kiện xảy ra.
Hoạt động 2 ( phút): Hiểu hệ quy chiếu và chuyển động tịnh tiến.

Hướng dẫn của GV Hoạt động của HS Nội dung
Gợi ý: Vật mốc, trục
tọa độ biểu diễn vị trí,
trục biểu diễn thời
gian.

-Nêu định nghĩa của
hệ quy chiếu.

-Yêu cầu HS trả lời
C3.
-Giới thiệu tranh đu
quay
-Phân tích dấu hiệu
-Muốn biết sự chuyển
động của chất điểm
(vật) tối thiểu cần
phải biết những gì?
Biểu diễn chúng như
thế nào?
-Đọc SGK: Hệ quy
chiếu?
-Biểu diễn chuyển
động của chất điểm
trên trục Oxt?
-Trả lời câu C3.
-Xem tranh đu quay
5. Hệ Quy chiếu
*Một vật mốc gắn với một hệ tọa
độ và một gốc thời gian cùng với
một đồng hồ hợp thành một hệ quy
chiếu.
Hệ quy chiếu = Hệ tọa độ gắn với
vật mốc + Đồng hồ và g
ốc thời gian
6. Chuyển động tịnh tiến

*Tổng quát, khi vật chuyển động
tịnh tiến, mọi điểm của nó có quỹ
đạo giống hệt nhau, có thể chồng
khít nên nhau được.

Trường THTH – Tổ VLKT Giáo án 10 nâng cao

5

của chuyển động tịnh
tiến.
-Yêu cầu: HS lấy ví dụ
về CĐTT
-Nhận xét các ví dụ.

giáo viên mô tả.
-Trả lời câu hỏi C4
-Lấy một số ví dụ
khác về chuyển động
tịnh tiến.


Hoạt động 3 ( phút): Vận dụng củng cố.
Hướng dẫn của GV Hoạt động của HS
-Nêu câu hỏi. Nhận xét câu trả lời của các
nhóm.
-Yêu cầu: HS trình bày đáp án.
-Đánh giá nhận xét kết giờ dạy.
-Thảo luận nhóm trả lời các câu hỏi trắc
nghiệm nội dung từ câu 1-5 (SGK).

-Làm việc cá nhân giải bài tập 1,2
(SGK).
-Ghi nhận kiến thức: những khái niệm cơ
bản; hệ quy chiếu; chuyển động tịnh tiến.
-Trình bày cách mô tả chuyển động cơ.
Hoạt động 4 ( phút): Hướng dẫn về nhà.
Trường THTH – Tổ VLKT Giáo án 10 nâng cao

6

Hướng dẫn của GV Hoạt động của HS
-Nêu câu hỏi và bài tập về nhà.
-Yêu cầu:HS chuẩn bị bài sau.
-Ghi câu hỏi và bài tập về nhà.
-Những chuẩn bị bài sau.