Tiểu luận triết học
1
Ph
ầ
n I
L
ỜI
MỞ
ĐẦU
T
ừ
l
ị
ch s
ử
xa xưa, tr
ả
i qua bao th
ờ
i gian
đế
n nay dù
ở
th
ờ
i
đạ
i nào, x
ã
h
ộ
i nào th
ì
h
ì
nh thái kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i c
ũ
ng luôn luôn t
ồ
n t
ạ
i và phát tri
ể
n ho
ặ
c t
ụ
t
lùi theo s
ự
phát tri
ể
n c
ủ
a x
ã
h
ộ
i đó. Khi ta nh
ì
n vào v
ấ
n
đề
h
ì
nh thái kinh t
ế
-
x
ã
h
ộ
i c
ủ
a m
ộ
t n
ướ
c nào đó ta s
ẽ
th
ấ
y x
ã
h
ộ
i đó l
ớ
n m
ạ
nh và phát tri
ể
n ho
ặ
c
ng
ượ
c l
ạ
i. Nói
đế
n h
ì
nh thái kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i là ta ph
ả
i nói
đế
n m
ộ
t chính th
ể
toàn
v
ẹ
n cơ c
ấ
u ph
ứ
c t
ạ
p ch
ứ
không th
ể
nói
đế
n nh
ữ
ng th
ứ
riêng l
ẻ
đượ
c, nó ph
ả
i
đan xen nhau, có quan h
ệ
không th
ể
tách r
ờ
i nhau
đượ
c và chính m
ặ
t toàn v
ẹ
n
này th
ì
ta m
ớ
i có
đượ
c m
ộ
t h
ì
nh thái kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i c
ầ
n có và ph
ả
i có h
ì
nh thái
kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i v
ạ
ch r
õ
k
ế
t c
ấ
u cơ b
ả
n, ph
ổ
bi
ế
n c
ủ
a m
ọ
i x
ã
h
ộ
i, qui lu
ậ
t v
ậ
n
độ
ng và phát tri
ể
n t
ấ
t y
ế
u c
ủ
a x
ã
h
ộ
i đó, v
ậ
y ta ph
ả
i đi nghiên c
ứ
u sâu v
ề
nh
ữ
ng v
ấ
n
đề
tác
độ
ng tr
ự
c ti
ế
p là y
ế
u t
ố
chính
để
xây d
ự
ng lên h
ì
nh thái kinh
t
ế
- x
ã
h
ộ
i. Nghiên c
ứ
u v
ề
l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t v
ì
đó là n
ề
n t
ả
ng v
ậ
t ch
ấ
t - k
ĩ
thu
ậ
t c
ủ
a m
ỗ
i h
ì
nh thái kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i, v
ề
quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t quan h
ệ
gi
ữ
a ng
ườ
i
v
ớ
i ng
ườ
i trong quá tr
ì
nh s
ả
n xu
ấ
t, ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng, quan h
ệ
gia
đì
nh, x
ã
h
ộ
i. Đây chính là nh
ữ
ng đi
ể
m m
ấ
u ch
ố
t quan tr
ọ
ng nh
ấ
t mà
ở
th
ờ
i k
ì
nào t
ừ
tr
ướ
c kia
đế
n bây gi
ờ
c
ũ
ng ph
ả
i quan tâm và coi đó là m
ụ
c tiêu chính
để
phát
tri
ể
n nh
ữ
ng m
ặ
t đó không cái nào có th
ể
tách r
ờ
i cái nào
đượ
c. Không th
ể
không quan tâm
đế
n l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t mà ch
ỉ
quan tâm
đế
n quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t
đượ
c, c
ũ
ng như ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng và các m
ố
i quan h
ệ
dân t
ộ
c, gia
đì
nh, x
ã
h
ộ
i. Nh
ữ
ng m
ặ
t cơ b
ả
n này ph
ả
i luôn t
ồ
n t
ạ
i song song và ph
ả
i có m
ố
i quan h
ệ
,
c
ũ
ng là quan tr
ọ
ng, n
ế
u m
ộ
t trong nh
ữ
ng m
ặ
t đó m
ấ
t đi th
ì
x
ã
h
ộ
i s
ẽ
phát tri
ể
n
theo cách khác ch
ứ
không như bây gi
ờ
. H
ì
nh thái kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i là nên t
ả
ng
c
ố
t l
õ
i c
ủ
a m
ọ
i x
ã
h
ộ
i, dù x
ã
h
ộ
i đó là x
ã
h
ộ
i l
ạ
c h
ậ
u, nghèo đói hay văn minh
Tiểu luận triết học
2
giàu có th
ì
các m
ặ
t: l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t, quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t ki
ế
n trúc th
ượ
ng
t
ầ
ng v
ẫ
n luôn t
ồ
n t
ạ
i và phát tri
ể
n v
ớ
i m
ứ
c phát tri
ể
n khác nhau nhưng m
ụ
c
đích chính c
ủ
a nh
ữ
ng n
ướ
c đó là thúc
đẩ
y phát tri
ể
n m
ọ
i m
ặ
t trong x
ã
h
ộ
i
để
x
ã
h
ộ
i đó phát tri
ể
n hơn n
ữ
a. Mu
ố
n v
ậ
y th
ì
m
ỗ
i x
ã
h
ộ
i ph
ả
i có
đầ
y
đủ
các m
ặ
t
đã
nêu
ở
trên v
ớ
i s
ự
quan h
ệ
ch
ặ
t ch
ẽ
và đoàn k
ế
t cùng xây d
ự
ng các quan h
ệ
, cơ
s
ở
v
ậ
t ch
ấ
t, y
ế
u t
ố
x
ã
h
ộ
i đi t
ừ
l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t v
ì
đó là n
ề
n t
ả
ng c
ủ
a m
ỗ
i
h
ì
nh thái kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i. Quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t luôn g
ắ
n li
ề
n v
ớ
i l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t
v
ậ
y ph
ả
i t
ì
m ra nh
ữ
ng đi
ể
m tích c
ự
c và đi
ể
m y
ế
u c
ủ
a 2 m
ặ
t này
để
kh
ắ
c ph
ụ
c
và đi sâu hơn t
ừ
đó m
ớ
i h
ợ
p thành ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng
để
h
ì
nh thành nên
nh
ữ
ng quan đi
ể
m pháp lí,
đạ
o
đứ
c, tri
ế
t h
ọ
c Đi sâu vào nghiên c
ứ
u và phát
tri
ể
n các th
ế
m
ạ
nh c
ủ
a
đấ
t n
ướ
c c
ủ
a x
ã
h
ộ
i, t
ì
m phương h
ướ
ng gi
ả
i quy
ế
t các
mâu thu
ẫ
n trong các m
ặ
t đó
để
m
ỗ
i h
ì
nh thái kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i ngày càng phát
tri
ể
n đi lên.
Tiểu luận triết học
3
Tiểu luận triết học
4
Ph
ầ
n II
N
ỘI
DUNG
I. H
ỌC
THUYẾT
VỀ
HÌNH
THÁI KINH
TẾ
- X
Ã
HỘI
1) H
ì
nh thái kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i
+ H
ì
nh thái kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i là m
ộ
t ph
ạ
m trù c
ủ
a ch
ủ
ngh
ĩ
a duy v
ậ
t l
ị
ch
s
ử
dùng
để
ch
ỉ
x
ã
h
ộ
i
ở
t
ừ
ng giai đo
ạ
n l
ị
ch s
ử
nh
ấ
t
đị
nh, v
ớ
i m
ộ
t ki
ể
u quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t
đặ
c trưng cho x
ã
h
ộ
i đó phù h
ợ
p v
ớ
i m
ộ
t tr
ì
nh
độ
nh
ấ
t
đị
nh c
ủ
a l
ự
c
l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t và v
ớ
i m
ộ
t ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng tương
ứ
ng
đượ
c xây d
ự
ng trên
quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t
ấ
y. V
ớ
i t
ừ
ng giai đo
ạ
n phát tri
ể
n l
ị
ch s
ử
nh
ấ
t
đị
nh th
ì
ở
nh
ữ
ng giai đo
ạ
n đó s
ẽ
t
ồ
n t
ạ
i các m
ặ
t
đố
i l
ậ
p, các quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t, l
ự
c l
ượ
ng
s
ả
n xu
ấ
t, l
ự
c l
ượ
ng lao
độ
ng sinh ho
ạ
t khác nhau v
ớ
i phong t
ụ
c t
ậ
p quán c
ủ
a
các n
ướ
c trên th
ế
gi
ớ
i c
ũ
ng khác nhau. Tr
ì
nh
độ
phát tri
ể
n khác nhau, m
ỗ
i
n
ướ
c có m
ộ
t n
ề
n s
ả
n xu
ấ
t, n
ề
n kinh t
ế
khác nhau. Nhưng cu
ố
i cùng th
ì
đó s
ẽ
là
m
ộ
t ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng
đượ
c h
ì
nh thành trong h
ì
nh thái kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i đó
nó c
ũ
ng có nh
ữ
ng k
ế
t c
ấ
u và ch
ứ
c năng cùng các y
ế
u t
ố
c
ấ
u thành h
ì
nh thái
kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i.
+ X
ã
h
ộ
i không ph
ả
i là t
ổ
ng h
ợ
p c
ủ
a nh
ữ
ng hi
ệ
n t
ượ
ng s
ự
ki
ệ
n r
ờ
i r
ạ
c,
nh
ữ
ng cá nhân riêng l
ẻ
mà x
ã
h
ộ
i là m
ộ
t chính th
ể
toàn v
ẹ
n có cơ c
ấ
u ph
ứ
c t
ạ
p,
trong đó có nh
ữ
ng m
ặ
t cơ b
ả
n nh
ấ
t là l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t, quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t và
ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng. M
ỗ
i m
ặ
t đó có vai tr
ò
nh
ấ
t
đị
nh và tác
độ
ng
đế
n các m
ặ
t
khác t
ạ
o nên s
ự
v
ậ
n
độ
ng c
ủ
a x
ã
h
ộ
i. Chính tính toàn v
ẹ
n đó
đượ
c ph
ả
n ánh
b
ằ
ng t
ổ
ng th
ể
các m
ặ
t c
ủ
a h
ì
nh thái kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i.
Tiểu luận triết học
5
+ T
ổ
ng th
ể
h
ì
nh thái kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i bao g
ồ
m nhi
ề
u m
ặ
t, m
ỗ
i m
ặ
t l
ạ
i có
nh
ữ
ng th
ế
m
ạ
nh riêng l
ẻ
và ph
ả
i d
ự
a vào nh
ữ
ng th
ế
m
ạ
nh đó
để
nghiên c
ứ
u,
t
ì
m t
ò
i và phát tri
ể
n m
ạ
nh m
ẽ
hơn n
ữ
a.
2). S
ự
phát tri
ể
n c
ủ
a các h
ì
nh thái kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i là quá tr
ì
nh l
ị
ch
s
ử
t
ự
nhiên.
L
ị
ch s
ử
phát tri
ể
n c
ủ
a x
ã
h
ộ
i loài ng
ườ
i t
ừ
khi h
ì
nh thành
đế
n nay
đã
tr
ả
i
qua các giai đo
ạ
n phát tri
ể
n cao th
ấ
p khác nhau, tương
ứ
ng v
ớ
i m
ỗ
i giai đo
ạ
n
đó là m
ộ
t h
ì
nh thái kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i c
ụ
th
ể
, s
ự
v
ậ
n
độ
ng và thay th
ế
l
ẫ
n nhau c
ủ
a
các h
ì
nh thái kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i trong l
ị
ch s
ử
là do các qui lu
ậ
t khách quan chi ph
ố
i
đặ
c bi
ệ
t là b
ị
chi ph
ố
i b
ở
i qui lu
ậ
t v
ề
s
ự
phù h
ợ
p c
ủ
a quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t v
ớ
i tính
ch
ấ
t và tr
ì
nh
độ
c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t. Do đó C.Mác vi
ế
t “Tôi coi s
ự
phát
tri
ể
n c
ủ
a nh
ữ
ng h
ì
nh thái kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i là m
ộ
t quá tr
ì
nh l
ị
ch s
ử
t
ự
nhiên.
a. L
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t
Trong
đờ
i s
ố
ng hàng ngày nh
ữ
ng đi
ề
u t
ấ
t y
ế
u mà x
ã
h
ộ
i nào c
ũ
ng c
ầ
n có
đó là s
ả
n xu
ấ
t v
ậ
t ch
ấ
t, s
ả
n xu
ấ
t v
ậ
t ch
ấ
t có vai tr
ò
r
ấ
t l
ớ
n trong cu
ộ
c s
ố
ng con
ng
ườ
i, nó là quá tr
ì
nh con ng
ườ
i s
ử
d
ụ
ng công c
ụ
lao
độ
ng tác
độ
ng vào t
ự
nhiên, c
ả
i biên các d
ạ
ng v
ậ
t ch
ấ
t c
ủ
a t
ự
nhiên
để
t
ạ
o ra c
ủ
a c
ả
i v
ậ
t ch
ấ
t cho
đờ
i
s
ố
ng x
ã
h
ộ
i. Đó là quá tr
ì
nh ho
ạ
t
độ
ng có m
ụ
c đích, nh
ằ
m c
ả
i bi
ế
n nh
ữ
ng v
ậ
t
li
ệ
u t
ự
nhiên làm cho nó thích h
ợ
p v
ớ
i nhu c
ầ
u c
ủ
a con ng
ườ
i, s
ả
n xu
ấ
t v
ậ
t ch
ấ
t
th
ự
c hi
ệ
n trong quá tr
ì
nh lao
độ
ng, chính trong quá tr
ì
nh lao
độ
ng mà m
ỗ
i
ng
ườ
i ph
ả
i liên k
ế
t v
ớ
i nhau
để
làm và m
ọ
i ng
ườ
i làm là l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t
sinh ra t
ừ
đây. Quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t c
ũ
ng sinh ra khi m
ọ
i ng
ườ
i d
ự
a vào nhau
để
làm ra c
ủ
a c
ả
i v
ậ
t ch
ấ
t. Các nhà tri
ế
t h
ọ
c c
ủ
a x
ã
h
ộ
i duy tâm gi
ả
i thích nguyên
nhân,
độ
ng l
ự
c phát tri
ể
n c
ủ
a x
ã
h
ộ
i t
ừ
ý
th
ứ
c tư t
ưở
ng c
ủ
a con ng
ườ
i hay t
ừ
m
ộ
t l
ự
c l
ượ
ng siêu t
ự
nhiên nào đó. Ngày nay nhi
ề
u nhà x
ã
h
ộ
i h
ọ
c tư s
ả
n gi
ả
i
Tiểu luận triết học
6
thích s
ự
phát tri
ể
n c
ủ
a x
ã
h
ộ
i theo quan đi
ể
m k
ỹ
thu
ậ
t. H
ọ
không nói
đế
n các
quan h
ệ
kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i, ngu
ồ
n g
ố
c s
ả
n sinh và thay th
ế
các ch
ế
độ
x
ã
h
ộ
i khác
nhau trongl
ị
ch s
ử
.
+ Ăng - ghen vi
ế
t: Mác là ng
ườ
i
đầ
u tiên “
đã
phát hi
ệ
n ra quy lu
ậ
t phát
tri
ể
n c
ủ
a l
ị
ch s
ử
loài ng
ườ
i", ngh
ĩ
a là t
ì
m ra các s
ự
th
ậ
t gi
ả
n đơn là tr
ướ
c h
ế
t
con ng
ườ
i c
ầ
n ph
ả
i ăn u
ố
ng ,
ở
và m
ặ
c, tr
ướ
c khi có th
ể
lo
đế
n chuy
ệ
n chính tr
ị
khoa h
ọ
c, tôn giáo .
+ Con ng
ườ
i ph
ả
i s
ả
n xu
ấ
t c
ủ
a c
ả
i v
ậ
t ch
ấ
t, đó là yêu c
ầ
u khách quan
c
ủ
a s
ự
sinh t
ồ
n x
ã
h
ộ
i . X
ã
h
ộ
i không th
ể
tho
ả
m
ã
n nhu c
ầ
u c
ủ
a m
ì
nh b
ằ
ng
nh
ữ
ng cái
đã
có s
ẵ
n trong t
ự
nhiên,
để
duy tr
ì
và ngày càng nâng cao
đờ
i s
ố
ng
c
ủ
a m
ì
nh con ng
ườ
i ph
ả
i ti
ế
n hành s
ả
n xu
ấ
t ra c
ủ
a c
ả
i v
ậ
t ch
ấ
t. “ N
ế
u không
có s
ả
n xu
ấ
t th
ì
x
ã
h
ộ
i s
ẽ
di
ệ
t vong. V
ì
th
ế
, s
ả
n xu
ấ
t s
ả
n xu
ấ
t c
ủ
a c
ả
i v
ậ
t ch
ấ
t là
m
ộ
t đi
ề
u ki
ệ
n cơ b
ả
n c
ủ
a m
ọ
i x
ã
h
ộ
i, là m
ộ
t hành
độ
ng l
ị
ch s
ử
mà hi
ệ
n nay
c
ũ
ng như ngàn năm tr
ướ
c đây ng
ườ
i ta v
ẫ
n ph
ả
i ti
ế
n hành t
ừ
ng ngày, t
ừ
ng gi
ờ
c
ố
t
để
duy tr
ì
cu
ộ
c s
ố
ng c
ủ
a con ngư
ờ
i.
+
Để
s
ả
n xu
ấ
t ra c
ủ
a c
ả
i v
ậ
t ch
ấ
t th
ì
ph
ả
i c
ầ
n
đế
n l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t v
ì
s
ả
n xu
ấ
t v
ậ
t ch
ấ
t không nh
ữ
ng là cơ s
ở
cho s
ự
sinh t
ồ
n c
ủ
a x
ã
h
ộ
i , mà c
ò
n là
cơ s
ở
để
h
ì
nh thành nên t
ấ
t c
ả
các h
ì
nh th
ứ
c quan h
ệ
x
ã
h
ộ
i khác. Dù b
ấ
t c
ứ
m
ộ
t h
ệ
th
ố
ng v
ậ
t ch
ấ
t nào c
ũ
ng
đề
u có nh
ữ
ng ki
ể
u quan h
ệ
nh
ấ
t
đị
nh gi
ữ
a
các y
ế
u t
ố
c
ấ
u thành nó. Trong
đờ
i s
ố
ng x
ã
h
ộ
i , t
ấ
t c
ả
các quan h
ệ
x
ã
h
ộ
i v
ề
nhà n
ướ
c, chính tr
ị
,pháp quy
ề
n,
đạ
o
đứ
c, ngh
ệ
thu
ậ
t
đề
u h
ì
nh thành và phát
tri
ể
n trên cơ s
ở
s
ả
n xu
ấ
t. Trong quá tr
ì
nh s
ả
n xu
ấ
t nh
ấ
t
đị
nh con ng
ườ
i
đồ
ng
th
ờ
i s
ả
n xu
ấ
t và tái s
ả
n xu
ấ
t ra nh
ữ
ng quan h
ệ
x
ã
h
ộ
i c
ủ
a m
ì
nh.
+ Mu
ố
n s
ả
n xu
ấ
t ra c
ủ
a ca
ỉ
v
ậ
t ch
ấ
t th
ì
nó c
ũ
ng có nh
ữ
ng nhân t
ố
t
ấ
t
y
ế
u c
ủ
a s
ả
n xu
ấ
t và
đờ
i s
ố
ng : X
ã
h
ộ
i là m
ộ
t h
ệ
th
ố
ng t
ự
đi
ề
u khi
ể
n b
ằ
ng
Tiểu luận triết học
7
nh
ữ
ng quy lu
ậ
t
đặ
c thù c
ủ
a m
ì
nh, song đi
ề
u đó không có ngh
ĩ
a là x
ã
h
ộ
i phát
tri
ể
n m
ộ
t cách bi
ệ
t l
ậ
p v
ớ
i t
ự
nhiên. B
ở
i v
ì
t
ự
nhiên là môi tr
ườ
ng s
ố
ng c
ủ
a
con ng
ườ
i h
ợ
p thành x
ã
h
ộ
i và x
ã
h
ộ
i trong đó có con ng
ườ
i là s
ả
n ph
ẩ
m phát
tri
ể
n t
ự
nhiên. Gi
ữ
a x
ã
h
ộ
i và t
ự
nhiên th
ườ
ng xuyên di
ễ
n ra s
ự
trao
đổ
i v
ậ
t
ch
ấ
t. S
ự
trao
đổ
i đó như Mác
đã
ch
ỉ
r
õ
-
đượ
c th
ự
c hi
ệ
n trong quá tr
ì
nh lao
độ
ng s
ả
n xu
ấ
t. Đi
ề
u ki
ệ
n t
ự
nhiên là y
ế
u t
ố
th
ườ
ng xuyên t
ấ
t y
ế
u c
ủ
a s
ự
t
ồ
n t
ạ
i
và phát tri
ể
n c
ủ
a x
ã
h
ộ
i nhưng không gi
ữ
vai tr
ò
quy
ế
t
đị
nh s
ự
phát tri
ể
n c
ủ
a x
ã
h
ộ
i.
+ Vai tr
ò
c
ủ
a đi
ề
u ki
ệ
n t
ự
nhiên tr
ướ
c h
ế
t
đượ
c th
ể
hi
ệ
n
ở
ch
ỗ
: T
ừ
trong
th
ế
gi
ớ
i th
ự
c v
ậ
t và
độ
ng v
ậ
t con ng
ườ
i khai thác nh
ữ
ng tư li
ệ
u dinh d
ưỡ
ng
để
ch
ế
bi
ế
n ra tư li
ệ
u tiêu dùng; tài nguyên khoáng s
ả
n t
ự
nhiên, con ng
ườ
i ch
ế
t
ạ
o
ra tư li
ệ
u s
ả
n xu
ấ
t; t
ừ
ngu
ồ
n năng l
ượ
ng t
ự
nhiên con ng
ườ
i s
ử
d
ụ
ng vào quá
tr
ì
nh s
ả
n xu
ấ
t như: s
ứ
c gió, s
ứ
c n
ướ
c, s
ứ
c hơi n
ướ
c, đi
ệ
n, năng l
ượ
ng c
ủ
a quá
tr
ì
nh hoá h
ọ
c và các quá tr
ì
nh bên trong nguyên t
ử
Ở
tr
ì
nh
độ
khác nhau c
ủ
a
x
ã
h
ộ
i m
ứ
c
độ
ả
nh h
ưở
ng c
ủ
a t
ự
nhiên
đố
i v
ớ
i x
ã
h
ộ
i c
ũ
ng khác nhau.
- Đi
ề
u ki
ệ
n t
ự
nhiên
ả
nh h
ưở
ng
đế
n vi
ệ
c t
ổ
ch
ứ
c phân công lao
độ
ng và
phân b
ố
l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t, nhi
ề
u ngành ngh
ề
đượ
c h
ì
nh thành t
ừ
nh
ữ
ng đi
ề
u
ki
ệ
n t
ự
nhiên như công nghi
ệ
p, lâm nghi
ệ
p, ngư nghi
ệ
p, các ngành khai thác
t
ự
nhiên phong phú là d
ạ
ng cơ s
ở
t
ự
nhiên c
ủ
a vi
ệ
c phân công lao
độ
ng trong
x
ã
h
ộ
i: t
ự
nhiên tác
độ
ng vào x
ã
h
ộ
i hoàn toàn mang tính ch
ấ
t t
ự
phát, c
ò
n x
ã
h
ộ
i tác
độ
ng vào t
ự
nhiên là s
ự
tác
độ
ng có
ý
th
ứ
c c
ủ
a con ng
ườ
i.
+ S
ự
tác
độ
ng c
ủ
a con ng
ườ
i vào t
ự
nhiên như th
ế
nào là tu
ỳ
thu
ộ
c và
tr
ì
nh
độ
phát tri
ể
n c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t và vào ch
ế
độ
x
ã
h
ộ
i. L
ự
c l
ượ
ng s
ả
n
xu
ấ
t quy
ế
t
đị
nh cách th
ứ
c và tr
ì
nh
độ
chinh ph
ụ
c c
ủ
a con ng
ườ
i.
Tiểu luận triết học
8
+Qúa tr
ì
nh phát tri
ể
n l
ị
ch s
ử
t
ự
nhiên c
ủ
a x
ã
h
ộ
i có ngu
ồ
n g
ố
c sâu xa
ở
s
ự
phát tri
ể
n c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t. L
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t bao gi
ờ
c
ũ
ng b
ắ
t
đầ
u
t
ừ
dân s
ố
, mu
ố
n có l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t th
ì
t
ấ
t nhiên ph
ả
i có dân s
ố
, dân s
ố
đông
th
ì
l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t l
ớ
n m
ạ
nh. Nhưng dân s
ố
làm sao ph
ả
i phù h
ợ
p v
ớ
i
đấ
t
n
ướ
c, không quá đông, quá ít mà ph
ả
i v
ừ
a
đủ
th
ì
vi
ệ
c làm m
ớ
i đáp
ứ
ng
đủ
v
ớ
i
l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t c
ò
n n
ế
u thi
ế
u vi
ệ
c làm th
ì
l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t s
ẽ
th
ừ
a.
V
ậ
y mu
ố
n l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t
đủ
phù h
ợ
p v
ớ
i
đấ
t n
ướ
c th
ì
ph
ả
i k
ì
m h
ã
m dân
s
ố
phát tri
ể
n v
ớ
i nh
ữ
ng n
ướ
c đông dân và khuy
ế
n khích sinh
đẻ
dân s
ố
v
ớ
i
nh
ữ
ng n
ướ
c có dân s
ố
ít. V
ì
l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t là nhân t
ố
chính c
ủ
a h
ì
nh thái
kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i .
+ Nh
ữ
ng l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t
đượ
c t
ạ
o ra b
ằ
ng năng l
ự
c th
ự
c ti
ễ
n c
ủ
a con
ng
ườ
i, song không ph
ả
i con ng
ườ
i làm ra theo
ý
mu
ố
n ch
ủ
quan. B
ả
n thân
năng l
ự
c th
ự
c ti
ễ
n c
ủ
a con ng
ườ
i c
ũ
ng b
ị
quy
đị
nh b
ở
i nhi
ề
u đi
ề
u ki
ệ
n khách
quan nh
ấ
t
đị
nh. Ng
ườ
i ta làm ra l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t c
ủ
a m
ì
nh d
ự
a trên nh
ữ
ng
l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t
đã
đạ
t
đượ
c trong m
ọ
i h
ì
nh thái kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i
đã
có s
ẵ
n
do th
ế
h
ệ
tr
ướ
c t
ạ
o ra. L
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t bi
ể
u hi
ệ
n quan h
ệ
gi
ữ
a ng
ườ
i v
ớ
i
gi
ớ
i t
ự
nhiên. Tr
ì
nh
độ
c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t th
ể
hi
ệ
n tr
ì
nh
độ
chinh ph
ụ
c t
ự
nhiên c
ủ
a loài ng
ườ
i, l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t bao g
ồ
m:
- Tư li
ệ
u s
ả
n xu
ấ
t do x
ã
h
ộ
i t
ạ
o ra, tr
ướ
c h
ế
t là công c
ụ
lao
độ
ng .
- Ng
ườ
i lao
độ
ng v
ớ
i kinh nghi
ệ
m s
ả
n xu
ấ
t, thói quen lao
độ
ng, bi
ế
t s
ử
d
ụ
ng tư li
ệ
u s
ả
n xu
ấ
t
để
t
ạ
o ra c
ủ
a c
ả
i v
ậ
t ch
ấ
t.
+
Đố
i t
ượ
ng lao
độ
ng không ph
ả
i là toàn b
ộ
gi
ớ
i t
ự
nhiên mà ch
ỉ
có b
ộ
ph
ậ
n c
ủ
a gi
ớ
i t
ự
nhiên
đượ
c đưa vào s
ả
n xu
ấ
t ,
đượ
c con ng
ườ
i s
ử
d
ụ
ng m
ớ
i
là
đố
i t
ượ
ng lao
độ
ng tr
ự
c ti
ế
p. Con ng
ườ
i không ch
ỉ
t
ì
m trong gi
ớ
i t
ự
nhiên
nh
ữ
ng
đố
i t
ượ
ng lao
độ
ng có s
ẵ
n, mà c
ò
n sáng t
ạ
o ra b
ả
n thân
đố
i t
ượ
ng lao
Tiểu luận triết học
9
độ
ng. S
ự
phát tri
ể
n c
ủ
a s
ả
n xu
ấ
t có liên quan v
ớ
i vi
ệ
c đưa nh
ữ
ng
đố
i t
ượ
ng
ngày càng m
ớ
i hơn vào quá tr
ì
nh s
ả
n xu
ấ
t.
+ Tư li
ệ
u lao
độ
ng là v
ậ
t th
ể
hay là ph
ứ
c h
ợ
p v
ậ
t th
ể
mà con ng
ườ
i
đặ
t
gi
ữ
a m
ì
nh v
ớ
i
đố
i t
ượ
ng lao
độ
ng, chúng d
ẫ
n truy
ề
n tích c
ự
c s
ự
tác
độ
ng c
ủ
a
con ng
ườ
i vào
đố
i t
ượ
ng lao
độ
ng.
+ Tr
ì
nh
độ
phát tri
ể
n c
ủ
a tư li
ệ
u lao
độ
ng ch
ủ
y
ế
u là công c
ụ
lao
độ
ng là
th
ướ
c đo tr
ì
nh
độ
chinh ph
ụ
c t
ự
nhiên c
ủ
a loài ng
ườ
i, là cơ s
ở
xác
đị
nh tr
ì
nh
độ
phát tri
ể
n c
ủ
a s
ả
n xu
ấ
t, là tiêu chu
ẩ
n
để
khác nhau gi
ữ
a th
ờ
i
đạ
i kinh t
ế
.
Đố
i v
ớ
i m
ỗ
i th
ế
h
ệ
m
ớ
i, nh
ữ
ng tư li
ệ
u lao
độ
ng do th
ế
h
ệ
tr
ướ
c
để
l
ạ
i tr
ở
thành
đi
ể
m xu
ấ
t phát c
ủ
a s
ự
phát tri
ể
n tương lai.
V
ì
v
ậ
y nh
ữ
ng tư li
ệ
u đó là k
ế
t
ụ
c c
ủ
a l
ị
ch s
ử
chính nh
ữ
ng tính ch
ấ
t và
tr
ì
nh
độ
k
ỹ
thu
ậ
t c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t
đã
quy
đị
nh m
ộ
t cách khách quan tính
ch
ấ
t và tr
ì
nh
độ
quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t, do đó xét
đế
n cùng l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t quy
ế
t
đị
nh quá tr
ì
nh v
ậ
n
độ
ng và phát tri
ể
n c
ủ
a h
ì
nh thái kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i như m
ộ
t quá
tr
ì
nh l
ị
ch s
ử
- t
ự
nhiên .
+ Ngày nay cu
ộ
c cách m
ạ
ng khoa h
ọ
c k
ỹ
thu
ậ
t hi
ệ
n
đạ
i
đã
t
ạ
o ra b
ướ
c
nh
ả
y v
ọ
t l
ớ
n trong l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t. Khoa h
ọ
c tr
ở
thành l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t
tr
ự
c ti
ế
p. Khoa h
ọ
c tr
ở
thành đi
ể
m xu
ấ
t phát cho nh
ữ
ng bi
ế
n
đổ
i to l
ớ
n trong
k
ỹ
thu
ậ
t s
ả
n xu
ấ
t, t
ạ
o ra nh
ữ
ng ngành s
ả
n xu
ấ
t m
ớ
i, k
ế
t h
ợ
p khoa h
ọ
c k
ỹ
thu
ậ
t
thành m
ộ
t th
ể
th
ố
ng nh
ấ
t, đưa
đế
n nh
ữ
ng phương pháp công ngh
ệ
m
ớ
i đem l
ạ
i
hi
ệ
u qu
ả
cao trong s
ả
n xu
ấ
t. Do khoa h
ọ
c tr
ở
thành l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t tr
ự
c
ti
ế
p mà thành ph
ầ
n ng
ườ
i c
ấ
u thành l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t c
ũ
ng thay
đổ
i. Ng
ườ
i
lao
độ
ng trong l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t không ch
ỉ
bao g
ồ
m lao
độ
ng chân tay, mà
bao g
ồ
m c
ả
k
ỹ
thu
ậ
t viên, k
ỹ
sư và cán b
ộ
khoa h
ọ
c ph
ụ
c v
ụ
tr
ự
c ti
ế
p quá tr
ì
nh
s
ả
n xu
ấ
t.
Tiểu luận triết học
10
- Trong các quy lu
ậ
t khách quan chi ph
ố
i s
ự
v
ậ
n
độ
ng, phát tri
ể
n c
ủ
a
các h
ì
nh thái kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i th
ì
quy lu
ậ
t v
ề
s
ự
phù h
ợ
p c
ủ
a quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t v
ớ
i
tính ch
ấ
t và tr
ì
nh
độ
c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t có vai tr
ò
quy
ế
t
đị
nh nh
ấ
t. L
ự
c
l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t, m
ộ
t m
ặ
t là phương th
ứ
c s
ả
n xu
ấ
t, là y
ế
u t
ố
đả
m b
ả
o tính k
ế
th
ừ
a trong s
ự
phát tri
ể
n ti
ế
n lên c
ủ
a x
ã
h
ộ
i, quy
đị
nh khuynh h
ướ
ng phát tri
ể
n
t
ừ
th
ấ
p
đế
n cao.
Tiểu luận triết học
11
b) Quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t.
+ Quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t là m
ố
i quan h
ệ
gi
ữ
a ng
ườ
i và ng
ườ
i trong quá tr
ì
nh
s
ả
n xu
ấ
t
đượ
c g
ọ
i là quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t.
+ C
ũ
ng như l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t, quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t thu
ộ
c l
ĩ
nh v
ự
c
đờ
i
s
ố
ng v
ậ
t ch
ấ
t c
ủ
a x
ã
h
ộ
i , tính v
ậ
t ch
ấ
t c
ủ
a quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t
đượ
c bi
ể
u hi
ệ
n
ở
ch
ỗ
chúng t
ồ
n t
ạ
i khách quan,
độ
c l
ậ
p v
ớ
i
ý
th
ứ
c con ng
ườ
i. Quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t
là nh
ữ
ng quan h
ệ
cơ b
ả
n, ban
đầ
u và quy
ế
t
đị
nh t
ấ
t c
ả
m
ọ
i quan h
ệ
x
ã
h
ộ
i
khác, không có nh
ữ
ng m
ố
i quan h
ệ
đó th
ì
không thành x
ã
h
ộ
i và không có quy
lu
ậ
t x
ã
h
ộ
i . M
ỗ
i h
ì
nh thái kinh t
ế
l
ạ
i có m
ộ
t ki
ể
u quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t c
ủ
a nó
tương
ứ
ng v
ớ
i m
ộ
t tr
ì
nh
độ
nh
ấ
t
đị
nh c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t.
+ Quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t là b
ộ
xương c
ủ
a cơ th
ể
x
ã
h
ộ
i nó bao g
ồ
m các m
ố
i
quan h
ệ
c
ủ
a quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t là quan h
ệ
kinh t
ế
cơ b
ả
n c
ủ
a m
ộ
t h
ì
nh thái kinh
t
ế
- x
ã
h
ộ
i. M
ỗ
i ki
ể
u quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t tiêu bi
ể
u cho b
ả
n ch
ấ
t kinh t
ế
c
ủ
a m
ỗ
i
h
ì
nh thái kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i nh
ấ
t
đị
nh.
+ Quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t bao g
ồ
m nh
ữ
ng m
ặ
t cơ b
ả
n sau đây:
- Các quan h
ệ
s
ở
h
ữ
u
đố
i v
ớ
i tư li
ệ
u s
ả
n xu
ấ
t.
- Các quan h
ệ
trong t
ổ
ch
ứ
c và qu
ả
n l
ý
s
ả
n xu
ấ
t.
- Các quan h
ệ
trong phân ph
ố
i s
ả
n ph
ẩ
m lao
độ
ng.
+Ba m
ặ
t nói trên có quan h
ệ
h
ữ
u cơ vơí nhau, trong đó quan h
ệ
s
ở
h
ữ
u
v
ề
tư li
ệ
u s
ả
n xu
ấ
t có
ý
ngh
ĩ
a quy
ế
t
đị
nh
đố
i v
ớ
i t
ấ
t c
ả
các quan h
ệ
khác. B
ả
n
ch
ấ
t c
ủ
a b
ấ
t k
ỳ
quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t nào c
ũ
ng
đề
u ph
ụ
thu
ộ
c vào v
ấ
n
đề
nh
ữ
ng tư
li
ệ
u s
ả
n xu
ấ
t ch
ủ
y
ế
u trong x
ã
h
ộ
i
đượ
c gi
ả
i quy
ế
t như th
ế
nào.
Tiểu luận triết học
12
+ Trong các h
ì
nh thái kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i mà loài ng
ườ
i
đã
t
ừ
ng tr
ả
i qua,
l
ị
ch s
ử
đã
đượ
c ch
ứ
ng ki
ế
n s
ự
t
ồ
n t
ạ
i c
ủ
a hai lo
ạ
i h
ì
nh th
ứ
c s
ở
h
ữ
u cơ b
ả
n
đố
i
v
ớ
i tư li
ệ
u s
ả
n xu
ấ
t: s
ở
h
ữ
u tư nhân và s
ở
h
ữ
u công c
ộ
ng.
+ Đương nhiên,
để
cho s
ở
h
ữ
u v
ề
tư li
ệ
u s
ả
n xu
ấ
t không tr
ở
thành " vô
ch
ủ
" có chính sách và cơ ch
ế
r
õ
ràng
để
xác
đị
nh ch
ủ
th
ể
s
ở
h
ữ
u và s
ử
d
ụ
ng
đố
i v
ớ
i nh
ữ
ng tư li
ệ
u s
ả
n xu
ấ
t nh
ấ
t
đị
nh.
+ Các h
ệ
th
ố
ng quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t
ở
m
ỗ
i giai đo
ạ
n l
ị
ch s
ử
đề
u t
ồ
n t
ạ
i
trong m
ộ
t phương th
ứ
c s
ả
n xu
ấ
t nh
ấ
t
đị
nh. H
ệ
th
ố
ng quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t th
ố
ng tr
ị
trong m
ỗ
i h
ì
nh thái kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i quy
ế
t
đị
nh tính ch
ấ
t và b
ộ
m
ặ
t h
ì
nh thái kinh
t
ế
- x
ã
h
ộ
i
ấ
y. V
ì
v
ậ
y, khi nghiên c
ứ
u, xem xét tính ch
ấ
t c
ủ
a m
ộ
t h
ì
nh thái x
ã
h
ộ
i nào th
ì
không th
ể
ch
ỉ
nh
ì
n
ở
tr
ì
nh
độ
phát tri
ể
n c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t mà
c
ò
n ph
ả
i xét
đế
n tính ch
ấ
t c
ủ
a các quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t. Quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t chính là
m
ặ
t th
ứ
hai c
ủ
a phương th
ứ
c s
ả
n xu
ấ
t bi
ể
u hi
ệ
n tính gián đo
ạ
n trong s
ự
phát
tri
ể
n c
ủ
a l
ị
ch s
ử
.
Nh
ữ
ng quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t l
ỗ
i th
ờ
i
đượ
c xoá b
ỏ
và
đượ
c thay th
ế
b
ằ
ng
nh
ữ
ng ki
ể
u quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t m
ớ
i cao hơn và h
ì
nh thái kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i m
ớ
i cao
hơn ra
đờ
i. Như v
ậ
y s
ự
xu
ấ
t hi
ệ
n, s
ự
phát tri
ể
n c
ủ
a h
ì
nh thái kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i ,
s
ự
chuy
ể
n bi
ế
n t
ừ
h
ì
nh thái đó lên h
ì
nh thái cao hơn
đượ
c gi
ả
i thích tr
ướ
c h
ế
t
b
ằ
ng s
ự
tác
độ
ng c
ủ
a quy lu
ậ
t v
ề
s
ự
phù h
ợ
p c
ủ
a quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t v
ớ
i tính ch
ấ
t
và tr
ì
nh
độ
c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t. Quy lu
ậ
t đó là khuynh h
ướ
ng t
ự
t
ì
m
đườ
ng
cho m
ì
nh trong s
ự
phát tri
ể
n và thay th
ế
các h
ì
nh thái kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i.
c) S
ự
phù h
ợ
p c
ủ
a quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t v
ớ
i tính ch
ấ
t và tr
ì
nh
độ
c
ủ
a l
ự
c
l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t .
Tiểu luận triết học
13
+ Tr
ả
i qua quá tr
ì
nh l
ị
ch s
ử
th
ì
l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t và quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t là
hai m
ặ
t c
ủ
a phương th
ứ
c s
ả
n xu
ấ
t, chúng t
ồ
n t
ạ
i không tách r
ờ
i nhau mà tác
độ
ng bi
ệ
n ch
ứ
ng l
ẫ
n nhau h
ì
nh thành quy lu
ậ
t x
ã
h
ộ
i ph
ổ
bi
ế
n c
ủ
a toàn b
ộ
l
ị
ch
s
ử
loài ng
ườ
i, quy lu
ậ
t v
ề
s
ự
phù h
ợ
p c
ủ
a quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t v
ớ
i tính ch
ấ
t và
tr
ì
nh
độ
c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t. Quy lu
ậ
t v
ạ
ch r
õ
tính ch
ấ
t ph
ụ
thu
ộ
c khách
quan c
ủ
a quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t vào s
ự
phát tri
ể
n c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t.
Đế
n l
ượ
t
m
ì
nh quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t tác
độ
ng tr
ở
l
ạ
i
đố
i v
ớ
i l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t .
+ Tính ch
ấ
t c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t là khái ni
ệ
m
đượ
c Ăng-ghen s
ử
d
ụ
ng
để
phân tích l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t trong các phương th
ứ
c s
ả
n xu
ấ
t khác nhau.
Khi n
ề
n s
ả
n xu
ấ
t
đượ
c th
ự
c hi
ệ
n v
ớ
i nh
ữ
ng công c
ụ
ở
tr
ì
nh
độ
th
ủ
công,
l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t ch
ủ
y
ế
u là mang tính ch
ấ
t cá nhân. Khi s
ả
n xu
ấ
t
đạ
t t
ớ
i tr
ì
nh
độ
cơ khí hoá, l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t
đò
i h
ỏ
i ph
ả
i
đượ
c v
ậ
n
độ
ng trong s
ự
h
ợ
p tác
x
ã
h
ộ
i r
ộ
ng r
ã
i trên cơ s
ở
chuyên môn hoá. Tính ch
ấ
t t
ự
c
ấ
p t
ự
túc, cô l
ậ
p c
ủ
a
n
ề
n s
ả
n xu
ấ
t nh
ỏ
lúc đó ph
ả
i
đượ
c thay th
ế
b
ở
i tính ch
ấ
t x
ã
h
ộ
i hoá.
Tr
ì
nh
độ
c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t trong t
ừ
ng giai đo
ạ
n l
ị
ch s
ử
loài ng
ườ
i
th
ể
hi
ệ
n tr
ì
nh
độ
chinh ph
ụ
c t
ự
nhiên c
ủ
a con ng
ườ
i trong giai đo
ạ
n l
ị
ch s
ử
đó.
Khái ni
ệ
m tr
ì
nh
độ
c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t nói lên kh
ả
năng c
ủ
a con ng
ườ
i
thông qua vi
ệ
c s
ử
d
ụ
ng công c
ụ
lao
độ
ng th
ự
c hi
ệ
n quá tr
ì
nh c
ả
i bi
ế
n gi
ớ
i t
ự
nhiên nh
ằ
m
đả
m b
ả
o cho s
ự
sinh t
ồ
n và phát tri
ể
n c
ủ
a m
ì
nh.
Tr
ì
nh
độ
l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t th
ể
hi
ệ
n
ở
:
- Tr
ì
nh
độ
c
ủ
a công c
ụ
lao
độ
ng.
- Tr
ì
nh
độ
t
ổ
ch
ứ
c lao
độ
ng x
ã
h
ộ
i .
- Tr
ì
nh
độ
ứ
ng d
ụ
ng khoa h
ọ
c vào s
ả
n xu
ấ
t.
- Kinh nghi
ệ
m và k
ỹ
năng lao
độ
ng c
ủ
a con ng
ườ
i.
Tiểu luận triết học
14
- Tr
ì
nh
độ
phân công lao
độ
ng.
Quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t
đượ
c h
ì
nh thành bi
ế
n
đổ
i, phát tri
ể
n
đượ
c quy
ế
t
đị
nh
b
ở
i l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t.
- Trong quá tr
ì
nh s
ả
n xu
ấ
t cùng v
ớ
i s
ự
bi
ế
n
đổ
i và phát tri
ể
n c
ủ
a công c
ụ
lao
độ
ng th
ì
kinh nghi
ệ
m s
ả
n xu
ấ
t, k
ỹ
năng s
ả
n xu
ấ
t, ki
ế
n th
ứ
c khoa h
ọ
c c
ủ
a
con ng
ườ
i c
ũ
ng ti
ế
n b
ộ
. L
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t tr
ở
thành y
ế
u t
ố
ho
ạ
t
độ
ng nh
ấ
t,
cách m
ạ
ng nh
ấ
t. C
ò
n quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t là y
ế
u t
ố
tương
đố
i
ổ
n
đị
nh, có khuynh
h
ướ
ng l
ạ
c h
ậ
u hơn s
ự
phát tri
ể
n c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t. L
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t là
n
ộ
i dung c
ủ
a phương th
ứ
c s
ả
n xu
ấ
t c
ò
n quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t là h
ì
nh th
ứ
c sh c
ủ
a
nó. Trong m
ố
i quan h
ệ
gi
ữ
a n
ộ
i dung và h
ì
nh th
ứ
c th
ì
n
ộ
i dung quy
ế
t
đị
nh h
ì
nh
th
ứ
c, h
ì
nh th
ứ
c ph
ụ
thu
ộ
c vào n
ộ
i dung, n
ộ
i dung thay
đổ
i tr
ướ
c, sau đó h
ì
nh
th
ứ
c m
ớ
i bi
ế
n
đổ
i theo.
-Cùng v
ớ
i s
ự
phát tri
ể
n c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t, quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t c
ũ
ng
h
ì
nh thành và bi
ế
n
đổ
i cho phù h
ợ
p v
ớ
i tính ch
ấ
t và tr
ì
nh
độ
c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n
xu
ấ
t. S
ự
phù h
ợ
p đó là
độ
ng l
ự
c làm cho l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t phát tri
ể
n m
ạ
nh
m
ẽ
. Nhưng l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t th
ườ
ng phát tri
ể
n nhanh, c
ò
n quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t
có xu hư
ớ
ng tương
đố
i
ổ
n
đị
nh. Khi l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t
đã
phát tri
ể
n lên m
ộ
t
tr
ì
nh
độ
m
ớ
i, quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t không c
ò
n phù h
ợ
p v
ớ
i nó n
ữ
a, s
ẽ
tr
ở
thành
ch
ướ
ng ng
ạ
i
đố
i v
ớ
i s
ự
phát tri
ể
n c
ủ
a nó, s
ẽ
n
ả
y sinh m
ẫ
u thu
ẫ
n gay g
ắ
t gi
ữ
a
hai m
ặ
t c
ủ
a phương th
ứ
c s
ả
n xu
ấ
t. S
ự
phát tri
ể
n khách quan đó t
ấ
t y
ế
u d
ẫ
n
đế
n
vi
ệ
c xoá b
ỏ
quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t c
ũ
, thay th
ế
b
ằ
ng m
ộ
t ki
ể
u quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t m
ớ
i
phù h
ợ
p v
ớ
i tính ch
ấ
t và tr
ì
nh
độ
m
ớ
i c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t, m
ở
đườ
ng cho
l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t phát tri
ể
n.
- Quy lu
ậ
t v
ề
s
ự
phù h
ợ
p c
ủ
a quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t v
ớ
i tính ch
ấ
t và tr
ì
nh
độ
c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t là quy lu
ậ
t cơ b
ả
n c
ủ
a s
ự
phát tri
ể
n c
ủ
a x
ã
h
ộ
i loài
Tiểu luận triết học
15
ng
ườ
i.S
ự
tác
độ
ng c
ủ
a nó trong l
ị
ch s
ử
làm cho x
ã
h
ộ
i chuy
ể
n t
ừ
h
ì
nh thái kinh
t
ế
- x
ã
h
ộ
i th
ấ
p lên h
ì
nh thái kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i khác cao hơn.
+ S
ự
tác
độ
ng tr
ở
l
ạ
i c
ủ
a quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t
đố
i v
ớ
i l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t :
- S
ự
h
ì
nh thành, bi
ế
n
đổ
i , phát tri
ể
n c
ủ
a quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t ph
ụ
thu
ộ
c vào
tính ch
ấ
t và tr
ì
nh
độ
c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t. Nhưng quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t là h
ì
nh
th
ứ
c x
ã
h
ộ
i mà l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t d
ự
a vào đó
để
phát tri
ể
n, nó tác
độ
ng tr
ở
l
ạ
i
đố
i v
ớ
i l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t, có th
ể
thúc
đẩ
y ho
ặ
c k
ì
m h
ã
m s
ự
phát tri
ể
n c
ủ
a l
ự
c
l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t.
- Quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t phù h
ợ
p v
ớ
i tính ch
ấ
t và tr
ì
nh
độ
c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n
xu
ấ
t tr
ở
thành
độ
ng l
ụ
c cơ b
ả
n thúc
đẩ
y, m
ở
đườ
ng cho l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t
phát tri
ể
n. Ng
ượ
c l
ạ
i quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t l
ỗ
i th
ờ
i không c
ò
n phù h
ợ
p v
ớ
i tính ch
ấ
t
và tr
ì
nh
độ
c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t, b
ộ
c l
ộ
mâu thu
ẫ
n gay g
ắ
t v
ớ
i l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n
xu
ấ
t th
ì
tr
ở
thành " xi
ề
ng xích trói bu
ộ
c" k
ì
m h
ã
m s
ự
phát tri
ể
n c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng
s
ả
n xu
ấ
t. Song nó ch
ỉ
là t
ạ
m th
ờ
i, theo tính t
ấ
t y
ế
u khách quan, cu
ố
i cùng nó s
ẽ
b
ị
thay th
ế
b
ằ
ng ki
ể
u quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t m
ớ
i phù h
ợ
p v
ớ
i tính ch
ấ
t và tr
ì
nh
độ
c
ủ
a l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t .
- S
ở
d
ĩ
quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t có th
ể
tác
độ
ng m
ạ
nh m
ẽ
tr
ở
l
ạ
i
đố
i v
ớ
i l
ự
c
l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t ( thúc
đẩ
y ho
ặ
c k
ì
m h
ã
m ) v
ì
nó quy
đị
nh m
ụ
c đích c
ủ
a s
ả
n
xu
ấ
t, quy
đị
nh t
ổ
ch
ứ
c h
ệ
th
ố
ng qu
ả
n l
ý
s
ả
n xu
ấ
t và qu
ả
n l
ý
x
ã
h
ộ
i; quy
đị
nh
phương th
ứ
c phân ph
ố
i và ph
ầ
n c
ủ
a c
ả
i ít nhi
ề
u mà ng
ườ
i lao
độ
ng
đượ
c
h
ưở
ng . M
ỗ
i ki
ể
u quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t là m
ộ
t h
ệ
th
ố
ng ch
ỉ
nh th
ể
h
ữ
u cơ g
ồ
m c
ả
ba m
ặ
t : quan h
ệ
s
ở
h
ữ
u, quan h
ệ
qu
ả
n l
ý
và quan h
ệ
phân ph
ố
i. Ch
ỉ
trong
ch
ỉ
nh th
ể
đó quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t m
ớ
i tr
ở
thành
độ
ng l
ự
c thúc
đẩ
y con ng
ườ
i hành
độ
ng nh
ằ
m phát tri
ể
n s
ả
n xu
ấ
t.
Tiểu luận triết học
16
+ Quy lu
ậ
t v
ề
s
ự
phù h
ợ
p c
ủ
a quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t v
ớ
i tính ch
ấ
t và tr
ì
nh
độ
c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t là quy lu
ậ
t chung nh
ấ
t c
ủ
a s
ự
phát tri
ể
n x
ã
h
ộ
i. Quy lu
ậ
t
này đưa loài ng
ườ
i tr
ả
i qua các phương th
ứ
c s
ả
n xu
ấ
t: công x
ã
nguyên thu
ỷ
,
chi
ế
m h
ữ
u nô l
ệ
, phong ki
ế
n, tư b
ả
n ch
ủ
ngh
ĩ
a và phương th
ứ
c c
ộ
ng s
ả
n tương
lai.
+ Quy lu
ậ
t v
ề
s
ự
phù h
ợ
p c
ủ
a quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t v
ớ
i tính ch
ấ
t và tr
ì
nh
độ
c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t là quy lu
ậ
t v
ậ
n
độ
ng, phát tri
ể
n c
ủ
a x
ã
h
ộ
i qua s
ự
thay
th
ế
k
ế
ti
ế
p nhau t
ừ
th
ấ
p lên cao c
ủ
a các phương th
ứ
c s
ả
n xu
ấ
t.
- S
ự
kh
ủ
ng ho
ả
ng và s
ụ
p
đổ
c
ủ
a nhi
ề
u n
ướ
c XHCN hi
ệ
n nay có nhi
ề
u
nguyên nhân trong đó có nguyên nhân cơ b
ả
n là không nh
ậ
n th
ứ
c và v
ậ
n d
ụ
ng
đúng các quy lu
ậ
t x
ã
h
ộ
i, trong đó có nh
ữ
ng quy lu
ậ
t cơ b
ả
n
ở
trên.
- T
ừ
l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t và quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t nó có quan h
ệ
ch
ặ
t ch
ẽ
g
ắ
n
bó v
ớ
i nhau, luôn t
ồ
n t
ạ
i song song và không th
ể
tách r
ờ
i nhau
đượ
c. T
ừ
đây
nó s
ẽ
h
ì
nh thành nên t
ổ
ng th
ể
c
ủ
a n
ề
n s
ả
n xu
ấ
t và
đờ
i s
ố
ng c
ộ
ng
đồ
ng s
ẽ
h
ì
nh
thành nên ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng c
ủ
a x
ã
h
ộ
i.
d) Ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng trong h
ì
nh thái kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i
+ X
ã
h
ộ
i d
ướ
i b
ấ
t k
ỳ
h
ì
nh thái nào
đề
u là s
ả
n ph
ẩ
m c
ủ
a quan h
ệ
gi
ữ
a
ng
ườ
i v
ớ
i ng
ườ
i. Quan h
ệ
x
ã
h
ộ
i c
ủ
a con ng
ườ
i r
ấ
t đa d
ạ
ng phong phú, v
ậ
n
độ
ng bi
ế
n
đổ
i không ng
ừ
ng. Công lao to l
ớ
n là Mác và Ăng -ghen là t
ừ
nh
ữ
ng
quan h
ệ
x
ã
h
ộ
i h
ế
t s
ứ
c ph
ứ
c t
ạ
p đó phân bi
ệ
t, nh
ữ
ng quan h
ệ
v
ậ
t ch
ấ
t c
ủ
a x
ã
h
ộ
i v
ớ
i nh
ữ
ng quan h
ệ
tinh th
ầ
n tư t
ưở
ng c
ủ
a x
ã
h
ộ
i, nêu b
ậ
t cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng do
quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t h
ợ
p thành gi
ữ
a vai tr
ò
quy
ế
t
đị
nh ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng bao
g
ồ
m nh
ữ
ng quan đi
ể
m tư t
ưở
ng và nh
ữ
ng thi
ế
t ch
ế
tương
ứ
ng v
ớ
i nó.
Tiểu luận triết học
17
+ Theo quan đi
ể
m c
ủ
a ch
ủ
ngh
ĩ
a duy v
ậ
t l
ị
ch s
ử
, nhân t
ố
quy
ế
t
đị
nh
quá tr
ì
nh l
ị
ch s
ử
, xét
đế
n cùng là n
ề
n s
ả
n xu
ấ
t
đờ
i s
ố
ng hi
ệ
n th
ự
c. Nhưng
nhân t
ố
kinh t
ế
không ph
ả
i là nhân t
ố
duy nh
ấ
t quy
ế
t
đị
nh, các nhân t
ố
khác
nhau c
ủ
a ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng
đề
u có
ả
nh h
ưở
ng
đế
n quá tr
ì
nh l
ị
ch s
ử
. N
ế
u
không tính
đế
n s
ự
tác
độ
ng l
ẫ
n nhau c
ủ
a các nhân t
ố
đo th
ì
không th
ấ
y hàng
lo
ạ
t nh
ữ
ng s
ự
ng
ẫ
u nhiên mà tính t
ấ
t y
ế
u kinh t
ế
xuyên qua
để
t
ự
v
ạ
ch
đườ
ng
đi c
ủ
a m
ì
nh. T
ừ
nh
ữ
ng nhân t
ố
trên h
ì
nh thành nên cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng.
+ Cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng là toàn b
ộ
nh
ữ
ng quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t h
ợ
p thành cơ c
ấ
u
kinh t
ế
c
ủ
a m
ộ
t h
ì
nh thái kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i nh
ấ
t
đị
nh. Cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng ph
ả
n ánh ch
ứ
c
năng x
ã
h
ộ
i c
ủ
a các quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t v
ớ
i tư cách là cơ s
ở
kinh t
ế
c
ủ
a các hi
ệ
n
t
ượ
ng x
ã
h
ộ
i.
- Cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng c
ủ
a m
ộ
t x
ã
h
ộ
i bao g
ồ
m nh
ữ
ng quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t th
ố
ng
tr
ị
, nh
ữ
ng quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t là tàn dư c
ủ
a x
ã
h
ộ
i tr
ướ
c và nh
ữ
ng quan h
ệ
m
ầ
m
m
ố
ng c
ủ
a x
ã
h
ộ
i sau. Nh
ữ
ng
đặ
c trưng cho tính ch
ấ
t c
ủ
a m
ộ
t cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng là
do quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t th
ố
ng tr
ị
quy
đị
nh. Trong cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng có nhi
ề
u thành
ph
ầ
n kinh t
ế
, nhi
ề
u ki
ể
u quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t th
ì
ki
ể
u quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t th
ố
ng tr
ị
bao gi
ờ
c
ũ
ng gi
ữ
vai tr
ò
ch
ủ
đạ
o.
- Trong x
ã
h
ộ
i th
ì
có giai c
ấ
p
đố
i kháng, tính ch
ấ
t giai c
ấ
p c
ủ
a cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng là do ki
ể
u quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t th
ố
ng tr
ị
quy
đị
nh. Tính ch
ấ
t
đố
i kháng giai
c
ấ
p và s
ự
xung
độ
t giai c
ấ
p b
ắ
t ngu
ồ
n t
ừ
ngay trong cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng, là toàn b
ộ
các quan h
ệ
để
h
ì
nh thành nên ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng .
+ Ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng là toàn b
ộ
nh
ữ
ng quan đi
ể
m tư t
ưở
ng x
ã
h
ộ
i,
nh
ữ
ng thi
ế
t ch
ế
tương
ứ
ng và nh
ữ
ng quan h
ệ
n
ộ
i t
ạ
i c
ủ
a th
ượ
ng t
ầ
ng h
ì
nh thành
nên m
ộ
t cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng nh
ấ
t
đị
nh. M
ỗ
i y
ế
u t
ố
c
ủ
a y
ế
u t
ố
c
ủ
a ki
ế
n trúc th
ượ
ng
t
ầ
ng có
đặ
c đi
ể
m riêng, có quy lu
ậ
t phát tri
ể
n riêng, nhưng không t
ồ
n t
ạ
i tách
Tiểu luận triết học
18
r
ờ
i nhau mà liên h
ệ
tác
độ
ng qua l
ạ
i, l
ẫ
n nhau và
đề
u n
ả
y sinh trên cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng, ph
ả
n ánh cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng.
Ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng c
ủ
a x
ã
h
ộ
i có
đố
i kháng giai c
ấ
p bao g
ồ
m h
ệ
tư
t
ưở
ng và th
ể
ch
ế
c
ủ
a giai c
ấ
p th
ố
ng tr
ị
, tàn dư c
ủ
a các quan đi
ể
m c
ủ
a x
ã
h
ộ
i
tr
ướ
c
để
l
ạ
i, quan đi
ể
m tư t
ưở
ng và t
ổ
ch
ứ
c c
ủ
a các t
ầ
ng l
ớ
p trung gian. Tính
ch
ấ
t tư t
ưở
ng c
ủ
a giai c
ấ
p th
ố
ng tr
ị
quy
ế
t
đị
nh tính ch
ấ
t cơ b
ả
n c
ủ
a ki
ế
n trúc
th
ượ
ng t
ầ
ng trong m
ộ
t h
ì
nh thái x
ã
h
ộ
i nh
ấ
t
đị
nh.
+ Trong x
ã
h
ộ
i ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng mang tính ch
ấ
t
đố
i kháng. B
ộ
ph
ậ
n có quy
ề
n l
ự
c l
ớ
n nh
ấ
t c
ủ
a ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng c
ủ
a x
ã
h
ộ
i có
đố
i kháng
giai c
ấ
p nhà n
ướ
c, công c
ụ
c
ủ
a giai c
ấ
p th
ố
ng tr
ị
tiêu bi
ể
u cho ch
ế
độ
x
ã
h
ộ
i v
ề
m
ặ
t chính tr
ị
pháp l
ý
. Giai c
ấ
p th
ố
ng tr
ị
v
ề
m
ặ
t kinh t
ế
n
ắ
m và gi
ữ
chính
quy
ề
n nhà n
ướ
c th
ì
h
ệ
tư t
ưở
ng cùng th
ể
ch
ế
c
ủ
a giai c
ấ
p
ấ
y c
ũ
ng gi
ữ
đị
a v
ị
th
ố
ng tr
ị
, nó là
đặ
c trưng c
ủ
a toàn b
ộ
ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng. M
ỗ
i h
ì
nh thái kinh
t
ế
- x
ã
h
ộ
i
đề
u có m
ố
i quan h
ệ
bi
ệ
n ch
ứ
ng gi
ữ
a cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng và ki
ế
n trúc
th
ượ
ng t
ầ
ng.
+ Cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng và ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng
ở
m
ỗ
i h
ì
nh thái kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i
đề
u có cơ s
ở
c
ủ
a nó, do đó, cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng và ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng mang tính
l
ị
ch s
ử
c
ụ
th
ể
gi
ữ
a chúng có quan h
ệ
bi
ệ
n ch
ứ
ng v
ớ
i nhau, trong đó cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng gi
ữ
vai tr
ò
quy
ế
t
đị
nh Þ cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng quy
ế
t
đị
nh ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng.
Cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng quy
ế
t
đị
nh ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng th
ể
hi
ệ
n
ở
ch
ỗ
cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng
nào th
ì
sinh ra ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng
ấ
y. Giai c
ấ
p nào chi
ế
m
đị
a v
ị
th
ố
ng tr
ị
n
ề
n
kinh t
ế
th
ì
c
ũ
ng chi
ế
m
đị
a v
ị
th
ố
ng tr
ị
trong
đờ
i s
ố
ng tinh th
ầ
n. Cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng
đố
i v
ớ
i ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng có nh
ữ
ngbi
ế
n
đổ
i căn b
ả
n trong cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng
s
ớ
m hay mu
ộ
n s
ẽ
d
ẫ
n
đế
n bi
ế
n
đổ
i ki
ế
n trúc th
ượ
ng. S
ự
bi
ế
n
đổ
i đó di
ễ
n ra
ở
t
ừ
ng h
ì
nh thái kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i , c
ũ
ng như khi chuy
ể
n t
ừ
h
ì
nh thái kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i
Tiểu luận triết học
19
này sang h
ì
nh thái kinh t
ế
khác. Khi cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng c
ũ
m
ấ
t đi th
ì
ki
ế
n trúc
th
ượ
ng t
ầ
ng do nó sinh ra c
ũ
ng m
ấ
t theo, khi cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng m
ớ
i ra
đờ
i th
ì
m
ộ
t
ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng m
ớ
i phù h
ợ
p v
ớ
i nó c
ũ
ng xu
ấ
t hi
ệ
n. Tính quy
ế
t
đị
nh c
ủ
a
cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng v
ớ
i ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng di
ễ
n ra r
ấ
t ph
ứ
c t
ạ
p trong quá tr
ì
nh
chuy
ể
n t
ừ
m
ộ
t h
ì
nh thái kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i này sang m
ộ
t h
ì
nh thái kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i
khác. Chính s
ự
tác
độ
ng đó
đã
bi
ế
n ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng s
ẽ
tác
độ
ng tr
ở
l
ạ
i
v
ớ
i cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng.
+S
ự
ph
ụ
thu
ộ
c c
ủ
a ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng vào cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng không ph
ả
i
là m
ộ
t h
ệ
th
ố
ng liên h
ệ
ph
ụ
thu
ộ
c có tính gi
ả
n đơn như m
ộ
t cơ ch
ế
ho
ạ
t
độ
ng
t
ự
độ
ng, không ph
ả
i b
ấ
t c
ứ
s
ự
bi
ế
n
đổ
i nào trong ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng c
ũ
ng
đượ
c gi
ả
i thích b
ằ
ng nh
ữ
ng nguyên nhân kinh t
ế
. Cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng quy
ế
t
đị
nh
ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng,
đồ
ng th
ờ
i ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng luôn luôn là l
ự
c l
ượ
ng
tác
độ
ng m
ạ
nh m
ẽ
trên toàn b
ộ
các m
ặ
t c
ủ
a
đờ
i s
ố
ng x
ã
h
ộ
i và tác
độ
ng tích
c
ự
c tr
ở
l
ạ
i cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng sinh ra nó.
+ Trong x
ã
h
ộ
i có giai c
ấ
p
đố
i kháng, ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng
đả
m b
ả
o s
ự
th
ố
ng tr
ị
chính tr
ị
và tư t
ưở
ng c
ủ
a giai c
ấ
p gi
ữ
đị
a v
ị
th
ố
ng tr
ị
trong n
ề
n kinh
t
ế
. Trong các b
ộ
ph
ậ
n c
ủ
a ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng, nhà n
ướ
c gi
ữ
vai tr
ò
đặ
c bi
ệ
t
quan tr
ọ
ng có tác d
ụ
ng to l
ớ
n
đố
i v
ớ
i cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng .
+ Các b
ộ
ph
ậ
n khác c
ủ
a ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng như tri
ế
t h
ọ
c,
đạ
o
đứ
c,
tôn giáo, ngh
ệ
thu
ậ
t c
ũ
ng
đề
u tác
độ
ng m
ạ
nh m
ẽ
đế
n cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng b
ằ
ng nh
ữ
ng
h
ì
nh th
ứ
c khác nhau, song ph
ả
i tuân theo nh
ữ
ng tác
độ
ng c
ủ
a nhà n
ướ
c.
+ Ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng có tác d
ụ
ng to l
ớ
n v
ớ
i cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng khi nó tác
độ
ng cùng chi
ề
u v
ớ
i quy lu
ậ
t v
ậ
n
độ
ng c
ủ
a cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng, trái l
ạ
i nó s
ẽ
c
ả
n tr
ở
s
ự
phát tri
ể
n c
ủ
a cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng khi nó tác
độ
ng ng
ượ
c chi
ề
u v
ớ
i quy lu
ậ
t kinh
t
ế
khách quan. Quá nh
ấ
n m
ạ
nh ho
ặ
c th
ổ
i ph
ồ
ng vai tr
ò
c
ủ
a ki
ế
n trúc th
ượ
ng
Tiểu luận triết học
20
t
ầ
ng, ph
ủ
đị
nh tính t
ấ
t y
ế
u c
ủ
a kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i , rơi vào ch
ủ
ngh
ĩ
a duy tâm ch
ủ
quan và không th
ể
nh
ậ
n th
ứ
c đúng
đắ
n trong l
ị
ch s
ử
. Ch
ủ
ngh
ĩ
a duy v
ậ
t l
ị
ch
s
ử
nh
ấ
n m
ạ
nh r
ằ
ng, ch
ỉ
có ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng n
ả
y sinh trong quá tr
ì
nh phát
tri
ể
n cơ s
ở
kinh t
ế
m
ớ
i, ph
ả
n ánh nhu c
ầ
u c
ủ
a s
ự
phát tri
ể
n cơ s
ở
kinh t
ế
m
ớ
i
có th
ể
thúc
đẩ
y kinh t
ế
phát tri
ể
n, x
ã
h
ộ
i ti
ế
n lên n
ế
u ng
ượ
c l
ạ
i s
ẽ
như trên.
e) Các quan h
ệ
dân t
ộ
c, quan h
ệ
gia
đì
nh và các sinh ho
ạ
t x
ã
h
ộ
i khác.
+ Các m
ố
i quan h
ệ
dân t
ộ
c, gia
đì
nh và sinh ho
ạ
t x
ã
h
ộ
i
đề
u xu
ấ
t phát t
ừ
con ng
ườ
i, có con ng
ườ
i th
ì
m
ớ
i phát sinh ra các m
ố
i quan h
ệ
, t
ậ
p quán
+ Con ng
ườ
i th
ự
c ch
ấ
t c
ủ
a vi
ệ
c nghiên c
ứ
u b
ả
n ch
ấ
t là quá tr
ì
nh con
ng
ườ
i t
ự
l
ấ
y m
ì
nh làm
đố
i t
ượ
ng c
ủ
a nh
ậ
n th
ứ
c. Qúa tr
ì
nh ph
ả
i tr
ả
l
ờ
i câu h
ỏ
i
con ng
ườ
i là g
ì
trong h
ệ
th
ố
ng t
ự
nhiên, tri
ế
t l
ý
và s
ự
t
ồ
n t
ạ
i và
ý
ngh
ĩ
a c
ủ
a
đờ
i
s
ố
ng con ng
ườ
i vai tr
ò
, v
ị
trí và ch
ứ
c năng c
ủ
a h
ọ
trong h
ệ
th
ố
ng c
ủ
a t
ự
nhiên.
+ Trong quan h
ệ
x
ã
h
ộ
i không m
ộ
t ai nh
ầ
m l
ẫ
n con ng
ườ
i v
ớ
i loài
độ
ng
v
ậ
t. Song không ph
ả
i v
ì
th
ế
mà câu h
ỏ
i" con ng
ườ
i là g
ì
?" b
ị
gi
ả
n đơn, v
ì
câu
tr
ả
l
ờ
i ch
ỉ
là chân th
ự
c khi con ng
ườ
i có kh
ả
năng b
ướ
c ra kh
ỏ
i b
ả
n thân m
ì
nh
để
nh
ậ
n th
ứ
c m
ì
nh v
ớ
i tư cách là h
ệ
th
ố
ng trong quá tr
ì
nh v
ậ
n
độ
ng sinh thành.
Con ng
ườ
i có tư t
ưở
ng, t
ì
nh c
ả
m, khát v
ọ
ng, m
ụ
c tiêu l
ý
t
ưở
ng, ni
ề
m tin và
ý
chí nên nó s
ẽ
có m
ộ
t quan h
ệ
bi
ệ
n ch
ứ
ng mâu thu
ẫ
n.
+ X
ã
h
ộ
i là m
ộ
t b
ộ
ph
ậ
n
ở
c
ấ
p
độ
ý
th
ứ
c sinh ho
ạ
t
đờ
i th
ườ
ng, trong đó
xu
ấ
t hi
ệ
n nh
ữ
ng quan ni
ệ
m và s
ự
đánh giá đa d
ạ
ng các hi
ệ
n t
ượ
ng x
ã
h
ộ
i,
nh
ữ
ng th
ị
hi
ế
u và tư t
ưở
ng th
ẩ
m m
ỹ
, nh
ữ
ng phong t
ụ
c và truy
ề
n th
ố
ng, nh
ữ
ng
thiên h
ướ
ng và h
ứ
ng thú, nh
ữ
ng h
ì
nh
ả
nh, mơ
ướ
c và lôgic c
ủ
a lương tri.
+ Trong x
ã
h
ộ
i nào bao gi
ờ
c
ũ
ng có các dân t
ộ
c do v
ậ
y c
ầ
n ph
ả
i t
ạ
o
đoàn k
ế
t g
ắ
n bó gi
ữ
a dân t
ộ
c này vơí dân t
ộ
c kia th
ì
m
ớ
i thúc
đẩ
y s
ả
n xu
ấ
t
Tiểu luận triết học
21
phát tri
ể
n
đượ
c. Trong m
ỗ
i dân t
ộ
c l
ạ
i có các gia
đì
nh riêng l
ẻ
, m
ỗ
i gia
đì
nh
này l
ạ
i có m
ộ
t phong cách s
ố
ng khác nhau, m
ộ
t gia
đì
nh t
ố
t là có s
ự
đoàn k
ế
t,
b
ố
m
ẹ
bi
ế
t d
ạ
y con cái, con cái th
ì
nghe l
ờ
i b
ố
m
ẹ
. C
ò
n ng
ượ
c l
ạ
i b
ố
m
ẹ
không d
ạ
y con cái và con cái không nghe l
ờ
i b
ố
m
ẹ
th
ì
gia
đì
nh đó s
ẽ
không
hoà thu
ậ
n. Trong gia
đì
nh th
ì
có s
ự
ả
nh h
ưở
ng c
ủ
a x
ã
h
ộ
i r
ấ
t l
ớ
n. M
ộ
t x
ã
h
ộ
i
văn minh l
ị
ch s
ự
th
ì
gia
đì
nh đó c
ũ
ng s
ẽ
t
ố
t hơn khi ti
ế
p xúc v
ớ
i m
ặ
t sáng c
ủ
a
x
ã
h
ộ
i đó, nhưng c
ũ
ng s
ẽ
r
ấ
t t
ồ
i khi ti
ế
p xúc quá nhi
ề
u v
ớ
i nh
ữ
ng cái x
ấ
u như
văn hoá
đồ
tru
ỵ
, x
ã
h
ộ
i đen
+ V
ậ
y m
ố
i quan h
ệ
gi
ữ
a cá nhân và x
ã
h
ộ
i là m
ố
i quan h
ệ
bi
ệ
n ch
ứ
ng,
tác
độ
ng nhau, trong đó x
ã
h
ộ
i gi
ữ
vai tr
ò
quy
ế
t
đị
nh, mà n
ề
n t
ả
ng c
ủ
a m
ố
i
quan h
ệ
này là quan h
ệ
l
ợ
i ích. M
ỗ
i cá nhân có
ả
nh h
ưở
ng t
ớ
i x
ã
h
ộ
i tu
ỳ
thu
ộ
c
ở
tr
ì
nh
độ
phát tri
ể
n nhân cách. Nh
ữ
ng cá nhân có nhân cách l
ớ
n, nhi
ề
u tài
năng, có trách nhi
ệ
m cao v
ớ
i x
ã
h
ộ
i, th
ự
c hi
ệ
n t
ố
t ngh
ĩ
a v
ụ
đố
i v
ớ
i x
ã
h
ộ
im th
ì
có tác d
ụ
ng tích c
ự
c
đế
n x
ã
h
ộ
i. Nh
ữ
ng cá nhân b
ị
tha hoá, bi
ế
n ch
ấ
t v
ề
nhân
cách th
ì
gây h
ậ
u qu
ả
x
ấ
u
đế
n x
ã
h
ộ
i , tr
ở
thành gánh n
ặ
ng cho x
ã
h
ộ
i, có khi là
k
ẻ
thù c
ủ
a x
ã
h
ộ
i.
+ Cá nhân là cá th
ể
ng
ườ
i riêng l
ẻ
, là ph
ầ
n t
ử
đơn nh
ấ
t t
ạ
o thành c
ộ
ng
đồ
ng x
ã
h
ộ
i, là m
ộ
t ch
ỉ
nh th
ể
toàn v
ẹ
n có nhân cách
đượ
c h
ì
nh thành và phát
tri
ể
n trong quan h
ệ
x
ã
h
ộ
i nên các m
ố
i quan h
ệ
trong x
ã
h
ộ
i
đề
u b
ắ
t ngu
ồ
n t
ừ
cá nhân. Cá nhân s
ẽ
quy
ế
t
đị
nh nên t
ổ
ng th
ể
c
ủ
a x
ã
h
ộ
i t
ừ
sinh ho
ạ
t gia
đì
nh,
dân t
ộ
c, quan h
ệ
x
ã
h
ộ
i theo m
ỗ
i h
ướ
ng khác nhau.
II- V
ẤN
ĐỀ
CẦN
XÂY
DỰNG
HÌNH
THÁI KINH
TẾ
-
XÃ
HỘI
Ở
V
IỆT
NAM
1) V
ấ
n
đề
xây d
ự
ng h
ì
nh thái kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i
ở
Vi
ệ
t Nam
+ L
ầ
n
đầ
u tiên trong l
ị
ch s
ử
x
ã
h
ộ
i h
ọ
c, h
ọ
c thuy
ế
t Mác - Lê nin v
ề
h
ì
nh
thái kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i v
ạ
ch ra ngu
ồ
n g
ố
c
độ
ng l
ự
c bên trong c
ủ
a s
ự
phát tri
ể
n x
ã
Tiểu luận triết học
22
h
ộ
i, t
ì
m ra nh
ữ
ng nguyên nhân và cơ s
ở
c
ủ
a s
ự
xu
ấ
t hi
ệ
n và bi
ế
n
đổ
i c
ủ
a
nh
ữ
ng hi
ệ
n t
ượ
ng x
ã
h
ộ
i,
đặ
t cơ s
ở
khoa h
ọ
c cho x
ã
h
ộ
i h
ọ
c, nâng x
ã
h
ộ
i h
ọ
c
lên thành m
ộ
t khoa h
ọ
c th
ậ
t s
ự
, ch
ố
ng l
ạ
i quan đi
ể
m duy tâm v
ề
l
ị
ch s
ử
, coi
x
ã
h
ộ
i h
ọ
c là s
ự
k
ế
t h
ợ
p có tính ch
ấ
t máy móc c
ủ
a nhi
ề
u cá nhân và gia
đì
nh,
coi s
ự
v
ậ
n
độ
ng phát tri
ể
n c
ủ
a x
ã
h
ộ
i là do
ý
chí c
ủ
a nh
ữ
ng nhà c
ầ
n quy
ề
n chi
ph
ố
i. Coi k
ỹ
thu
ậ
t là cái chung quy
ế
t
đị
nh tính ch
ấ
t ch
ế
độ
x
ã
h
ộ
i là tiêu chu
ẩ
n
khách quan phân bi
ệ
t các h
ì
nh thái kinh t
ế
kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i.
- N
ướ
c ta quá đ
ộ
lên ch
ủ
ngh
ĩ
a x
ã
h
ộ
i không qua giai đo
ạ
n phát tri
ể
n tư
b
ả
n ch
ủ
ngh
ĩ
a , không có ngh
ĩ
a là g
ạ
t b
ỏ
t
ấ
t c
ả
quan h
ệ
s
ử
h
ữ
u cá th
ể
, tư nhân
ch
ỉ
c
ò
n l
ạ
i ch
ế
độ
công h
ữ
u và t
ậ
p th
ể
, trái l
ạ
i t
ấ
t c
ả
nh
ữ
ng g
ì
thu
ộ
c v
ề
s
ở
h
ữ
u tư nhân góp ph
ầ
n vào s
ả
n xu
ấ
t kinh doanh th
ì
ch
ấ
p nh
ậ
n nó như m
ộ
t b
ộ
ph
ậ
n t
ự
nhiên c
ủ
a quá tr
ì
nh kinh t
ế
xây d
ự
ng ch
ủ
ngh
ĩ
a x
ã
h
ộ
i, khuy
ế
n khích
m
ọ
i h
ì
nh th
ứ
c kinh t
ế
để
phát tri
ể
n s
ả
n xu
ấ
t và nâng cao cu
ộ
c s
ố
ng c
ủ
a nhân dân.
- V
ậ
y n
ướ
c ta ch
ọ
n l
ự
a con
đườ
ng x
ã
h
ộ
i ch
ủ
ngh
ĩ
a không qua giai
đọ
an
phát tri
ể
n tư b
ả
n v
ớ
i
ý
ngh
ĩ
a là b
ỏ
qua ch
ế
độ
tư b
ả
n ch
ủ
ngh
ĩ
a
đặ
c bi
ệ
t là v
ề
m
ặ
t chính tr
ị
c
ủ
a ch
ế
độ
đó- t
ứ
c không th
ể
h
ì
nh thành m
ộ
t h
ệ
th
ố
ng chính tr
ị
c
ủ
a giai c
ấ
p tư s
ả
n, trong đó đa s
ố
s
ố
ng ph
ụ
thu
ộ
c vào l
ợ
i ích và quy
ề
n l
ự
c
c
ủ
a thi
ể
u s
ố
.
Để
xây d
ự
ng phương th
ứ
c s
ả
n xu
ấ
t x
ã
h
ộ
i ch
ủ
ngh
ĩ
a, chúng ta ch
ủ
trương m
ộ
t n
ề
n kinh t
ế
hàng hoá nhi
ề
u thành ph
ầ
n v
ớ
i cơ ch
ế
th
ị
tr
ườ
ng có s
ự
qu
ả
n l
ý
c
ủ
a nhà n
ướ
c nh
ằ
m phát huy m
ọ
i ti
ề
m năng c
ủ
a các thành ph
ầ
n kinh
t
ế
, phát tri
ể
n m
ạ
nh m
ẽ
l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t đ
ể
xây d
ự
ng cơ s
ở
kinh t
ế
c
ủ
a ch
ủ
ngh
ĩ
a x
ã
h
ộ
i, t
ừ
ng b
ướ
c x
ã
h
ộ
i hoá x
ã
h
ộ
i ch
ủ
ngh
ĩ
a. Trong th
ự
c t
ế
n
ề
n s
ả
n
xu
ấ
t đi lên s
ả
n xu
ấ
t l
ớ
n x
ã
h
ộ
i ch
ủ
ngh
ĩ
a trên cơ s
ở
l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t phát
tri
ể
n. Qúa tr
ì
nh đó
đượ
c th
ự
c hi
ệ
n không ph
ả
i b
ằ
ng s
ự
t
ướ
c đo
ạ
t, g
ò
ép theo
ch
ủ
ngh
ĩ
a h
ì
nh th
ứ
c như tr
ướ
c đây mà
đượ
c th
ể
hi
ệ
n t
ừ
ng b
ướ
c thông qua h
ỗ
n
Tiểu luận triết học
23
h
ợ
p các h
ì
nh th
ứ
c s
ở
h
ữ
u như công ty c
ổ
ph
ầ
n, ch
ủ
ngh
ĩ
a tư b
ả
n nhà n
ướ
c, các
h
ì
nh th
ứ
c h
ợ
p tác x
ã
để
d
ầ
n h
ì
nh thành các t
ậ
p đoàn kinh doanh l
ớ
n, trong đó
các đơn v
ị
qu
ố
c doanh là n
ò
ng c
ố
t. T
ứ
c là chúng ta ch
ỉ
b
ỏ
qua nh
ữ
ng g
ì
mà x
ã
h
ộ
i m
ớ
i có th
ể
thay th
ế
vào nh
ữ
ng quan h
ệ
x
ã
h
ộ
i c
ũ
đem la
ị
hi
ệ
u qu
ả
kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i cao hơn. Chúng ta không ch
ủ
trương g
ạ
t b
ỏ
cái c
ũ
để
có cái m
ớ
i mà
th
ự
c hi
ệ
n chuy
ể
n hoá cái c
ũ
thành cái mơí.
+ Mu
ố
n làm
đượ
c như trên ta ph
ả
i
đị
nh h
ướ
ng x
ã
h
ộ
i ch
ủ
ngh
ĩ
a kinh t
ế
như s
ả
n xu
ấ
t hàng hoá nh
ỏ
và h
ệ
th
ố
ng quy lu
ậ
t kinh t
ế
tư b
ả
n ch
ủ
ngh
ĩ
a th
ì
nhà n
ướ
c ph
ả
i s
ử
d
ụ
ng t
ổ
ng th
ể
các bi
ệ
n pháp kinh t
ế
, hành chính và giáo d
ụ
c
trong đó các bi
ệ
n pháp kinh t
ế
có vai tr
ò
quan tr
ọ
ng nh
ấ
t nh
ằ
m t
ừ
ng b
ướ
c x
ã
h
ộ
i hoá n
ề
n s
ả
n xu
ấ
t v
ớ
i nh
ữ
ng h
ì
nh th
ứ
c và b
ướ
c đi thích h
ợ
p theo h
ướ
ng:
kinh t
ế
qu
ố
c doanh
đượ
c c
ủ
ng c
ố
và phát tri
ể
n
ở
nh
ữ
ng v
ị
trí n
ò
ng c
ố
t. Kinh t
ế
t
ậ
p th
ể
d
ướ
i h
ì
nh th
ứ
c thu hút ph
ầ
n l
ớ
n nh
ữ
ng ng
ườ
i s
ả
n xu
ấ
t nh
ỏ
trong các
ngành ngh
ề
, các h
ì
nh th
ứ
c xí nghi
ệ
p, công ty c
ổ
ph
ầ
n phát tri
ể
n m
ạ
nh. Kinh t
ế
tư nhân và gia
đì
nh phát huy
đượ
c m
ọ
i ti
ề
m năng, các t
ậ
p đoàn kinh doanh l
ớ
n
có s
ứ
c chi ph
ố
i trong n
ề
n kinh t
ế
đượ
c h
ì
nh thành.
+ V
ì
cơ c
ấ
u và quy lu
ậ
t ph
ổ
bi
ế
n tác
độ
ng trong m
ọ
i h
ì
nh thái kinh t
ế
-
x
ã
h
ộ
i
đượ
c bi
ể
u hi
ệ
n theo nh
ữ
ng ki
ể
u riêng bi
ệ
t trong m
ỗ
i h
ì
nh thái kinh t
ế
-
x
ã
h
ộ
i c
ụ
th
ể
( c
ộ
ng s
ả
n nguyên th
ủ
y, chi
ế
m h
ữ
u nô l
ệ
, phong ki
ế
n, tư b
ả
n ch
ủ
ngh
ĩ
a và c
ộ
ng s
ả
n ch
ủ
ngh
ĩ
a).
Ở
m
ỗ
i h
ì
nh thái kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i c
ụ
th
ể
nh
ữ
ng
quy lu
ậ
t ph
ổ
biên đó l
ạ
i th
ể
hi
ệ
n theo nh
ữ
ng h
ì
nh th
ứ
c
đặ
c thù th
ì
ở
nh
ữ
ng
n
ướ
c khác nhau. Đi
ề
u đó cho phép chúng ta có th
ể
v
ậ
n d
ụ
ng nh
ữ
ng quy lu
ậ
t
ph
ổ
bi
ế
n
để
nghiên c
ứ
u m
ộ
t h
ì
nh thái kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i c
ụ
th
ể
.
2/ Các h
ì
nh th
ứ
c
đổ
i m
ớ
i
Tiểu luận triết học
24
+ Mu
ố
n xây d
ự
ng h
ì
nh thái kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i ch
ủ
ngh
ĩ
a
ở
Vi
ệ
t Nam th
ì
ph
ả
i
coi th
ự
c hi
ệ
n công cu
ộ
c
đổ
i m
ớ
i là quá tr
ì
nh v
ừ
a làm vi
ệ
c v
ừ
a h
ọ
c t
ậ
p v
ừ
a rút
kinh nghi
ệ
m b
ở
i v
ì
chưa bao gi
ờ
có s
ẵ
n m
ộ
t mô h
ì
nh
để
căn c
ứ
vào đó mà ch
ủ
độ
ng v
ạ
ch ra m
ộ
t chương tr
ì
nh
đổ
i m
ớ
i c
ụ
th
ể
, chi ti
ế
t trên t
ừ
ng l
ĩ
nh v
ự
c.
- M
ở
r
ộ
ng dân ch
ủ
x
ã
h
ộ
i ch
ủ
ngh
ĩ
a phát huy quy
ề
n làm ch
ủ
c
ủ
a nhân
dân trong xây d
ự
ng và qu
ả
n l
ý
nhà n
ướ
c. Ngày nay ch
ỉ
có phát huy s
ứ
c m
ạ
nh
làm ch
ủ
c
ủ
a nhân dân m
ớ
i có th
ể
ch
ố
ng tiêu c
ự
c , ch
ố
ng suy thoái, ch
ố
ng tham
nh
ũ
ng có hi
ệ
u qu
ả
nh
ằ
m c
ủ
ng c
ố
Đả
ng làm trong s
ạ
ch b
ộ
máy nhà n
ướ
c lành
m
ạ
nh hoá các quan h
ệ
x
ã
h
ộ
i.
- Xây d
ự
ng n
ề
n kinh t
ế
s
ả
n xu
ấ
t hàng hoá nhi
ề
u thành ph
ầ
n v
ậ
n
độ
ng
theo cơ ch
ế
th
ị
tr
ườ
ng d
ướ
i s
ự
qu
ả
n l
ý
c
ủ
a nhà n
ướ
c theo
đị
nh h
ướ
ng x
ã
h
ộ
i
ch
ủ
ngh
ĩ
a, t
ừ
ng b
ướ
c kinh t
ế
qu
ố
c doanh, kinh t
ế
t
ậ
p th
ể
s
ẽ
chi
ế
m ưu th
ế
v
ề
năng su
ấ
t ch
ấ
t l
ượ
ng hi
ệ
u qu
ả
qua đó gi
ữ
v
ị
trí chi ph
ố
i.
- Ti
ế
p t
ụ
c th
ự
c hi
ệ
n công nghi
ệ
p hoá hi
ệ
n
đạ
i hoá
đấ
t n
ướ
c chuy
ể
n
đổ
i
căn b
ả
n toàn di
ệ
n các ho
ạ
t
độ
ng kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i t
ừ
s
ử
d
ụ
ng s
ứ
c lao
độ
ng th
ủ
công là chính sang s
ử
d
ụ
ng m
ộ
t cách ph
ổ
bi
ế
n s
ứ
c lao
độ
ng cùng v
ớ
i công
ngh
ệ
phương ti
ệ
n và phương pháp tiên ti
ế
n hi
ệ
n
đạ
i t
ạ
o ra năng su
ấ
t lao
độ
ng
x
ã
h
ộ
i cao .
- Xây d
ự
ng m
ộ
t n
ề
n kinh t
ế
m
ở
, h
ộ
i nh
ậ
p v
ớ
i khu v
ự
c và th
ế
gi
ớ
i, h
ướ
ng
m
ạ
nh v
ề
xu
ấ
t kh
ẩ
u,
đồ
ng th
ờ
i thay th
ế
nh
ậ
p kh
ẩ
u b
ằ
ng nh
ữ
ng s
ả
n ph
ẩ
m trong
n
ướ
c s
ả
n xu
ấ
t có hi
ệ
u qu
ả
.
- Phát tri
ể
n n
ề
n giáo d
ụ
c, đào t
ạ
o, nâng cao tr
ì
nh
độ
m
ọ
i m
ặ
t,s
ử
d
ụ
ng
nhân l
ự
c m
ộ
t cách
đầ
y
đủ
, hi
ệ
u qu
ả
v
ớ
i nh
ữ
ng chính sách
đã
i ng
ộ
tho
ả
đáng,
Tiểu luận triết học
25
t
ạ
o môi trư
ờ
ng môi tr
ườ
ng cho ho
ạ
t
độ
ng t
ự
do sáng t
ạ
o cho m
ọ
i sáng ki
ế
n cá
nhân, khai thác tri
ệ
t
để
y
ế
u t
ố
con ng
ườ
i v
ì
con ng
ườ
i.
+ Xâyd
ự
ng ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng x
ã
h
ộ
i ch
ủ
ngh
ĩ
a
ở
Vi
ệ
t Nam,
Đả
ng
đã
kh
ẳ
ng
đị
nh l
ấ
y ch
ủ
ngh
ĩ
a Mác - Lê nin là kim ch
ỉ
nam cho hành
độ
ng và nêu
cao tư t
ưở
ng H
ồ
Chí Minh. Ta ph
ả
i xây d
ự
ng h
ệ
th
ố
ng chính tr
ị
- x
ã
h
ộ
i ch
ủ
ngh
ĩ
a mang b
ả
n ch
ấ
t giai c
ấ
p công nhân, do
độ
i tiên phong c
ủ
a nó là
Đả
ng
c
ộ
ng s
ả
n l
ã
nh
đạ
o,
đả
m b
ả
o cho nhân dân là ng
ườ
i ch
ủ
th
ự
c s
ự
c
ủ
a x
ã
h
ộ
i.
Toàn b
ộ
quy
ề
n l
ự
c x
ã
h
ộ
i thu
ộ
c v
ề
nhân dân, th
ự
c hi
ệ
n n
ề
n dân ch
ủ
x
ã
h
ộ
i ch
ủ
ngh
ĩ
a,
đả
m b
ả
o phát huy m
ọ
i kh
ả
năng sáng t
ạ
o, tính tích c
ự
c ch
ủ
độ
ng c
ủ
a c
ủ
a
m
ọ
i cá nhân m
ọ
i t
ầ
ng l
ớ
p x
ã
h
ộ
i trong công cu
ộ
c phát tri
ể
n kinh t
ế
và văn hoá,
ph
ụ
c v
ụ
ngày càng t
ố
t hơn
đờ
i s
ố
ng c
ủ
a nhân dân.
+ Các t
ổ
ch
ứ
c, thi
ế
t ch
ế
, các l
ự
c l
ượ
ng x
ã
h
ộ
i tham gia vào h
ệ
th
ố
ng
chính tr
ị
x
ã
h
ộ
i ch
ủ
ngh
ĩ
a cùng các m
ố
i quan h
ệ
qua l
ạ
i gi
ưã
chúng v
ớ
i nhau
do cùng m
ộ
t m
ụ
c tiêu chung, l
ợ
i ích chung t
ạ
o nên s
ự
ho
ạ
t
độ
ng cùng chi
ề
u
ph
ố
i h
ợ
p đoàn k
ế
t và h
ợ
p tác, t
ạ
o thành m
ộ
t l
ự
c l
ượ
ng chung h
ướ
ng t
ớ
i m
ụ
c
tiêu x
ã
h
ộ
i ch
ủ
ngh
ĩ
a,
đả
m b
ả
o quy
ề
n dân ch
ủ
, quy
ề
n làm ch
ủ
c
ủ
a nhân dân
trong qu
ả
n l
ý
kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i và m
ọ
i l
ĩ
nh v
ự
c ho
ạ
t
độ
ng khác.
+ Các t
ổ
ch
ứ
c, b
ộ
máy t
ạ
o thành h
ệ
th
ố
ng chính tr
ị
x
ã
h
ộ
i không t
ồ
n t
ạ
i
như m
ộ
t m
ụ
c đích t
ự
thân mà v
ì
ph
ụ
c v
ụ
con ng
ườ
i, th
ự
c hi
ệ
n cho
đượ
c l
ợ
i ích
và quy
ề
n l
ự
c c
ủ
a nhân dân lao
độ
ng .
+ Khái quát l
ạ
i , xây d
ự
ng h
ì
nh thái kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i ch
ủ
ngh
ĩ
a
ở
n
ướ
c ta
là xâyd
ự
ng m
ộ
t h
ệ
th
ố
ng quan h
ệ
x
ã
h
ộ
i theo yêu c
ầ
u phát tri
ể
n không ng
ừ
ng
c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t hi
ệ
n
đạ
i. Xây d
ự
ng m
ộ
t h
ệ
th
ố
ng chính tr
ị
lfam ch
ủ
c
ủ
a
nhân dân lao
độ
ng ho
ạ
t
độ
ng theo nguyên t
ắ
c t
ấ
t c
ả
t
ừ
con ng
ườ
i và v
ì
con
ng
ườ
i.