Yếu tố con người trong công tác quản lý ở nền kinh tế ở Việt Nam ppsx

1
L
ỜI

MỞ

ĐẦU

Trong s
ả
n xu
ấ
t kinh doanh ngày nay, công tác qu
ả
n l
ý

đượ
c coi là m
ộ
t
trong nh
ữ
ng nhân t
ố
quan tr
ọ
ng nh
ấ

t
để
giành
đượ
c th
ắ
ng l
ợ
i trong s
ự
c
ạ
nh
tranh v
ớ
i nh
ữ
ng doanh nghi
ệ
p khác trên thương tr
ườ
ng. Công tác qu
ả
n l
ý
bao
g
ồ
m vi
ệ

c xây d
ự
ng k
ế
ho
ạ
ch m
ộ
t cách c
ẩ
n th
ậ
n, d
ự
ng nên m
ộ
t cơ c
ấ
u t
ổ
ch
ứ
c
để
giúp cho m
ọ
i ng
ườ
i hoàn thành các k
ế

ho
ạ
ch, và biên ch
ế
cho cơ c
ấ
u t
ổ

ch
ứ
c v
ớ
i nh
ữ
ng con ng
ườ
i có năng l
ự
c c
ầ
n thi
ế
t, cu
ố
i cùng là vi
ệ
c đánh giá và
đi
ề

u ch
ỉ
nh các ho
ạ
t
độ
ng thông qua ki
ể
m tra. Tuy nhiên, t
ấ
t c
ả
các ch
ứ
c năng
qu
ả
n l
ý
s
ẽ
không hoàn thành t
ố
t n
ế
u các nhà qu
ả
n l
ý
không hi

ể
u
đượ
c y
ế
u t
ố

con ng
ườ
i trong các ho
ạ
t
độ
ng c
ủ
a h
ọ
và không bi
ế
t cách l
ã
nh
đạ
o con ng
ườ
i
để

đạ

t
đượ
c k
ế
t qu
ả
như mong mu
ố
n.
Là m
ộ
t sinh viên em r
ấ
t quan tâm
đế
n "Y
ế
u t
ố
con ng
ườ
i trong công tác
qu
ả
n l
ý
" do v
ậ
y em
đã

ch
ọ
n
đề
tài này. Do ph
ạ
m vi c
ủ
a
đề
tài này khá r
ộ
ng
nên em
đã
không hoàn thành bài vi
ế
t đúng th
ờ
i h
ạ
n s
ớ
m em mong nh
ậ
n
đượ
c
s
ự

giúp
đỡ
c
ủ
a khoa và các th
ầ
y cô giáo.
Em xin chân thành c
ả
m ơn!


2
YẾU

TỐ
CON
NGƯỜI
TRONG CÔNG TÁC
QUẢN

LÝ

Qu
ả
n l
ý
và l
ã
nh

đạ
o
đượ
c coi là nh
ữ
ng ho
ạ
t
độ
ng gi
ố
ng nhau. M
ặ
c dù s
ự

th
ậ
t là m
ộ
t nhà qu
ả
n l
ý
gi
ỏ
i h
ầ
u như ch
ắ

c ch
ắ
n là m
ộ
t nhà l
ã
nh
đạ
o gi
ỏ
i. Như
v
ậ
y, l
ã
nh
đạ
o là m
ộ
t ch
ứ
c năng cơ b
ả
n c
ủ
a các nhà qu
ả
n l
ý
bao g

ồ
m nhi
ề
u
v
ấ
n
đề
hơn l
ã
nh
đạ
o. Như
đã
nêu ra
ở
các chương tr
ướ
c, công tác qu
ả
n l
ý
bao
g
ồ
m vi
ệ
c xây d
ự
ng k

ế
ho
ạ
ch m
ộ
t cách c
ẩ
n th
ậ
n, d
ự
ng lên m
ộ
t cơ c
ấ
u t
ổ
ch
ứ
c
để
giúp cho m
ọ
i ng
ườ
i hoàn thành các k
ế
ho
ạ
ch, và biên ch

ế
cho cơ c
ấ
u t
ổ

ch
ứ
c v
ớ
i nh
ữ
ng con ng
ườ
i có năng l
ự
c c
ầ
n thi
ế
t. Các b
ạ
n x
ẽ
th
ấ
y trong ph
ầ
n
IV m

ộ
t ch
ứ
c năng c
ũ
ng quan tr
ọ
ng n
ữ
a trong công tác qu
ả
n l
ý
và vi
ệ
c đánh
giá và đi
ề
u ch
ỉ
nh các ho
ạ
t
độ
ng thông qua ki
ể
m tra. Tuy nhiên, t
ấ
t c
ả

các
ch
ứ
c năng qu
ả
n l
ý
s
ẽ
không hoàn thành t
ố
t n
ế
u các nhà qu
ả
n l
ý
không hi
ể
u
đượ
c y
ế
u t
ố
con ng
ườ
i trong các ho
ạ
t

độ
ng c
ủ
a h
ọ
và không bi
ế
t cách l
ã
nh
đạ
o con ng
ườ
i
để

đạ
t
đượ
c k
ế
t qu
ả
như mong mu
ố
n.
Theo m
ộ
t
đị

nh ngh
ĩ
a r
ấ
t cơ b
ả
n, th
ì
s
ự
l
ã
nh
đạ
o c
ũ
ng có ngh
ĩ
a là s
ự
tuân
theo, và chúng ta ph
ả
i th
ấ
y
đượ
c t
ạ
i sao con ng

ườ
i ph
ả
i tuân theo. V
ề
cơ b
ả
n,
m
ọ
i ng
ườ
i có xu th
ế
tuân theo ai mà h
ọ
nh
ì
n th
ấ
y
ở
ng
ườ
i đó có nh
ữ
ng
phương ti
ệ
n

để
tho
ả
m
ã
n các mong mu
ố
n và các nhu c
ầ
u riêng c
ủ
a h
ọ
. Nhi
ệ
m
v
ụ
c
ủ
a các nhà qu
ả
n l
ý
là khuy
ế
n khích m
ọ
i ng
ườ

i đóng góp m
ộ
t cách hi
ệ
u
qu
ả
vào vi
ệ
c hoàn thành các m
ụ
c tiêu c
ủ
a doanh nghi
ệ
p, và đáp
ứ
ng m
ọ
i
nguy
ệ
n v
ọ
ng và nhu c
ầ
u riêng c
ủ
a h
ọ

trong quá tr
ì
nh đó.
Ch
ứ
c năng l
ã
nh
đạ
o trong qu
ả
n l
ý

đượ
c xác
đị
nh như là m
ộ
t quá tr
ì
nh tác
độ
ng
đế
n con ng
ườ
i
để
làm cho h

ọ
th
ự
c s
ự
s
ẵ
n sàng và nhi
ệ
t t
ì
nh ph
ấ
n
đấ
u
để

hoàn thành nh
ữ
ng m
ụ
c tiêu c
ủ
a t
ổ
ch
ứ
c. Trong ph
ầ

n tr
ì
nh bày v
ề
ch
ứ
c năng
này bài vi
ế
t này ch
ỉ
ra r
ằ
ng khoa h
ọ
c v
ề
hành vi
ở
đây t
ạ
o nên s
ự
đóng góp
quan tr
ọ
ng vào công tác qu
ả
n l
ý

. Khi phân tích ki
ế
n th
ứ
c c
ầ
n thi
ế
t cho qu
ả
n l
ý

tôi x
ẽ
t
ậ
p trung vào y
ế
u t
ố
con ng
ườ
i,
độ
ng cơ thúc
đẩ
y,s
ự
l

ã
nh
đạ
o và s
ự
giao
ti
ế
p.


3
I.Y
ẾU

TỐ
CON
NGƯỜI
TRONG CÁC DOANH
NGHIỆP

T
ấ
t c
ả
m
ọ
i c
ố
g

ắ
ng có t
ổ
ch
ứ
c
đượ
c th
ự
c hi
ệ
n
để

đạ
t
đượ
c các m
ụ
c tiêu
c
ả
u doanh nghi
ệ
p, nói chung là m
ụ
c tiêu s
ả
n xu
ấ

t và chu
ẩ
n b
ị
s
ẵ
n nh
ữ
ng lo
ạ
i
hàng hoá và d
ị
ch v
ụ
nào đó. S
ự
c
ố
g
ắ
ng này không ch
ỉ
h
ạ
n ch
ế
vào ho
ạ
t

độ
ng
kinh doanh: nó c
ũ
ng
đượ
c áp d
ụ
ng cho các tr
ườ
ng
đạ
i h
ọ
c, b
ệ
nh vi
ệ
n, h
ộ
i t
ừ

thi
ệ
n và các cơ quan nhà n
ướ
c. R
õ
ràng là trong khi các m

ụ
c tiêu c
ủ
a cơ s
ở
cá
nhân trong t
ổ
ch
ứ
c đó c
ũ
ng có các nhu c
ầ
u và các m
ụ
c tiêu riêng, quan tr
ọ
ng
đố
i v
ớ
i h
ọ
. Chính thông qua ch
ứ
c năng l
ã
nh
đạ

o, các nhà qu
ả
n l
ý
giúp cho
m
ọ
i ng
ườ
i th
ấ
y
đượ
c r
ằ
ng h
ọ
có th
ể
tho
ả
n m
ã
n
đượ
c các nhu c
ầ
u riêng s
ử

d
ụ
ng ti
ề
m năng c
ủ
a h
ọ
trong khi
đồ
ng th
ờ
i h
ọ
đóng góp vào vi
ệ
c th
ự
c hi
ệ
n
các m
ụ
c tiêu c
ủ
a cơ s
ở
. Do v
ậ
y các nhà qu

ả
n l
ý
c
ầ
n ph
ả
i có s
ự
hi
ể
u bi
ế
t v
ề
vai
tr
ò
c
ủ
a m
ọ
i ng
ườ
i, cá t
ì
nh và cá nhâ cách c
ủ
a h
ọ

.
1. Nh
ữ
ng vai tr
ò
khác nhau c
ủ
a con ng
ườ
i
Các cá nhân không đơn thu
ầ
n là y
ế
u t
ố
s
ả
n xu
ấ
t trong các k
ế
ho
ạ
ch qu
ả
n
l
ý
. H

ọ
là các thành viên c
ủ
a các h
ệ
th
ố
ng x
ã
h
ộ
i trong nhi
ề
u t
ổ
ch
ứ
c, h
ọ
là
ng
ườ
i tiêu dùng hàng hoá và d
ị
ch v
ụ
và như v
ậ
y h
ọ

tác
độ
ng m
ạ
nh t
ớ
i nhu
c
ầ
u; h
ọ
là thành viên c
ủ
a các gia
đì
nh, tr
ườ
ng h
ọ
c và h
ọ
là nh
ữ
ng công dân,
v
ớ
i nh
ữ
ng vai tr
ò

khác nhau này h
ọ
l
ậ
p ra nh
ữ
ng b
ộ
lu
ậ
t
để
l
ã
nh
đạ
o các nhà
qu
ả
n l
ý
, nh
ữ
ng môn
đạ
o
đứ
c h
ọ
c

để
h
ướ
ng d
ẫ
n cách cư s
ử
và truy
ề
n th
ố
ng v
ề

nhân ph
ẩ
m mà nó là
đặ
c tính ch
ủ
y
ế
u c
ủ
a x
ã
h
ộ
i chúng ta. Tóm l
ạ

i các nhà
qu
ả
n l
ý
và nh
ữ
ng ng
ườ
i mà h
ọ
l
ã
nh
đạ
o là nh
ữ
ng thành viên tác
độ
ng l
ẫ
n
nhau trong m
ộ
t h
ệ
th
ố
ng x
ã

h
ộ
i rông hơn.
2. Không có con ng
ườ
i theo ngh
ĩ
a chung chung
M
ọ
i ng
ườ
i ho
ạ
t
độ
ng v
ớ
i nh
ữ
ng vai tr
ò
khác nhau và b
ả
n thân h
ọ
c
ũ
ng
khác nhau. Không có con ng

ườ
i chung chung. Trong các cơ s
ở
có t
ổ
ch
ứ
c con
ng
ườ
i th
ườ
ng mang t
ì
nh các vai tr
ò
khác nhau. Các công ty
đề
ra các nguyên
t
ắ
c, th
ủ
t
ụ
c gi
ấ
y t
ờ
, ch

ế

độ
làm vi
ệ
c, tiêu chu
ẩ
n an toàn, ch
ứ
c v
ụ
công tác, t
ấ
t
c
ả
v
ớ
i s
ự
ng
ầ
m
đị
nh r
ằ
ng m
ọ
i ng
ườ

i v
ề
cơ b
ả
n là như nhau. T
ấ
t c
ả
v
ớ
i s
ự



4
ng
ầ
m
đị
nh r
ằ
ng m
ọ
i ng
ườ
i v
ề
cơ b
ả

n là như nhau. T
ấ
t nhiên gi
ả
thi
ế
t này là
c
ầ
n thi
ế
t m
ộ
t ph
ầ
n l
ớ
n
ở
nh
ữ
ng ho
ạ
t
độ
ng có t
ổ
ch
ứ
c, nhưng đi

ề
u không kém
quan tr
ọ
ng là ph
ả
i th
ấ
y r
ằ
ng m
ỗ
i con ng
ườ
i là m
ộ
t th
ể
duy nh
ấ
t - h
ọ
có nh
ữ
ng
nhu c
ầ
u khác nhau, tham v
ọ
ng khác nhau. N

ế
u các nhà qu
ả
n l
ý
không hi
ể
u
đượ
c tính ph
ứ
c t
ạ
p và cá tính c
ủ
a con ng
ườ
i th
ì
h
ọ
có th
ể
áp d
ụ
ng sai nh
ữ
ng
đi
ề

u khái quát v
ề

độ
ng cơ thúc
đẩ
y, s
ự
l
ã
nh
đạ
o và m
ố
i liên h
ệ
. M
ặ
c dù các
nguyên t
ắ
c và các khái ni
ệ
m nói chung là đúng nhưng c
ầ
n ph
ả
i đi
ề
u ch

ỉ
nh cho
phù h
ợ
p v
ớ
i t
ừ
ng hoàn c
ả
nh c
ụ
th
ể
. Trong m
ộ
t xí ng i
ệ
p, không ph
ả
i t
ấ
t c
ả
các
nhu c
ầ
u c
ủ
a m

ọ
i ng
ườ
i
đề
u
đượ
c đáp
ứ
ng hoàn toàn nhưng các nhà qu
ả
n l
ý

ph
ả
i có m
ộ
t ph
ạ
m vi r
ộ
ng r
ã
i đáng k
ể
trong vi
ệ
c t
ạ

o ra s
ự
phù h
ợ
p cá nhân.
M
ặ
c dù các yêu c
ầ
u v
ề
ch
ứ
c v
ụ
th
ườ
ng xu
ấ
t phát t
ừ
các k
ế
ho
ạ
ch c
ủ
a doanh
nghi
ệ

p và t
ổ
ch
ứ
c, nhưng th
ự
c t
ế
không nên lo
ạ
i tr
ừ
kh
ả
năng b
ố
trí công vi
ệ
c
cho phù h
ợ
p v
ớ
i con ng
ườ
i trong m
ỗ
i tr
ườ
ng h

ợ
p c
ụ
th
ể

để
s
ử
d
ụ
ng t
ố
t hơn
đượ
c tài năng qu
ả
n l
ý
hi
ệ
n h
ữ
u trong doanh nghi
ệ
p.
3. Nhân cách con ng
ườ
i là m
ộ

t đi
ề
u quan tr
ọ
ng.
Công tác qu
ả
n l
ý
liên quan t
ớ
i vi
ệ
c hoàn thành các m
ụ
c tiêu c
ủ
a doanh
nghi
ệ
p.
Đạ
t
đượ
c các k
ế
t qu
ả
là m
ộ

t đi
ề
u quan tr
ọ
ng, nhưng các bi
ệ
n pháp
để

đạ
t
đượ
c các k
ế
t qu
ả
không bao gi
ờ

đượ
c xúc ph
ạ
m
đế
n nhân cách c
ủ
a con
ng
ườ
i. Khái ni

ệ
m v
ề
nhân cách cá nhân có ngh
ĩ
a là m
ọ
i ng
ườ
i ph
ả
i
đượ
c
đố
i
s
ử
v
ớ
i l
ò
ng t
ồ
n tr
ọ
ng b
ấ
t k
ể

ch
ứ
c v
ụ
c
ủ
a h
ọ
trong t
ổ
ch
ứ
c đó. T
ấ
t c
ả
Ch
ủ

T
ị
ch, Phó ch
ủ
t
ị
ch, nhà qu
ả
n l
ý
, qu

ả
n
đố
c cơ s
ở
và công nhân
đề
u đóng góp
vào vi
ệ
c th
ự
c hi
ệ
n các m
ụ
c tiêu c
ủ
a doanh nghi
ệ
p. M
ỗ
i ng
ườ
i là m
ộ
t th
ự
c th
ể

th
ố
ng nh
ấ
t v
ớ
i nh
ữ
ng kh
ả
năng và nguy
ệ
n v
ọ
ng khác nhau, nhưng t
ấ
t c
ả

đề
u
là nh
ữ
ng con ng
ườ
i nên t
ấ
t c
ả

đề
u
đượ
c
đố
i x
ử
như nhau.
4. C
ầ
n xem xét con ng
ườ
i m
ộ
t cách toàn di
ệ
n
Chúng ta không th
ể
nói v
ề
b
ả
n ch
ấ
t c
ủ
a con ng
ườ

i tr
ừ
khi chúng ta
đã

xem xét m
ộ
t con ng
ườ
i m
ộ
t cách toàn di
ệ
n ch
ứ
không ph
ả
i ch
ỉ
xét nh
ữ
ng
đặ
c
trưng riêng và tách bi
ệ
t như s
ự
hi
ể

u bi
ế
t, quan đi
ể
m, k
ỹ
năng ho
ặ
c t
ì
nh h
ì
nh


5
riêng. M
ộ
t con ng
ườ
i có t
ấ
t c
ả
nh
ữ
ng
đặ
c tính đó v
ớ

i nh
ữ
ng m
ứ
c
độ
khác
nhau. Hơn n
ữ
a nh
ữ
ng
đặ
c tính đó có tác
độ
ng qua l
ạ
i l
ẫ
n nhau, và tính tr
ộ
i
c
ủ
a chúng trong nh
ữ
ng hoàn c
ả
nh c
ụ

th
ể
thay
đổ
i nhanh và không đoán tr
ướ
c
đượ
c. Con ng
ườ
i là m
ộ
t cá th
ể
toàn di
ệ
n ch
ị
u
ả
nh h
ưở
ng b
ở
i các y
ế
u t
ố
bên
ngoài như gia

đì
nh, hàng xóm, tr
ườ
ng h
ọ
c, nhà th
ờ
, công đoàn ho
ặ
c đoàn th
ể
,
t
ổ
ch
ứ
c chính tr
ị
và các nhóm huynh
đệ
. M
ọ
i ng
ườ
i không th
ể
t
ự
g
ạ

t b
ỏ

nh
ữ
ng
ả
nh h
ưở
ng c
ủ
a nh
ữ
ng l
ự
c l
ượ
ng đó khi làm vi
ệ
c. Các nhà qu
ả
n l
ý
ph
ả
i
nh
ậ
n th
ấ

y nh
ữ
ng th
ự
c t
ế
đó và chu
ẩ
n b
ị
các
ứ
ng x
ử
v
ớ
i chúng.
II. CÁC MÔ
HÌNH
CON
NGƯỜI
.
Để
hi
ể
u
đượ
c tính ph
ự
c t

ạ
p c
ủ
a con ng
ườ
i các tác gi
ả
vi
ế
t v
ề
công tác
qu
ả
n l
ý
đưa ra m
ộ
t s
ố
mô h
ì
nh con ng
ườ
i. M
ỗ
i mô h
ì
nh là m
ộ

t s
ự
tr
ừ
u t
ượ
ng
c
ủ
a th
ự
c t
ạ
i. Nó bao g
ồ
m nh
ữ
ng bi
ế
n c
ố

đượ
c coi là quan tr
ọ
ng, nhưng c
ũ
ng
b
ỏ

qua nh
ữ
ng y
ế
u t
ố
ít thi
ế
t y
ế
u cho vi
ệ
c gi
ả
i thích hi
ệ
n t
ượ
ng. Các nhà qu
ả
n
l
ý
dù có
ý
th
ứ
c hành vi cá nhân và hành vi theo t
ổ
ch

ứ
c, d
ự
a trên nh
ữ
ng g
ỉ
a
thi
ế
t v
ề
con ng
ườ
i. Nh
ữ
ng gi
ả
thi
ế
t này và nh
ữ
ng l
ý
lu
ậ
n có liên quan v
ớ
i
chúng

ả
nh h
ưở
ng
đế
n hành vi qu
ả
n l
ý
.
Qua nhi
ề
u năm, ng
ườ
i ta
đã
đưa ra nhi
ề
u quan đi
ể
m khác nhau v
ề
b
ả
n
ch
ấ
t ch
ủ
y

ế
u c
ủ
a con ng
ườ
i.
Ở
đây chúng ta
đã
đưa ra nhi
ề
u quan đi
ể
m khác
nhau v
ề
b
ả
n ch
ấ
t ch
ủ
y
ế
u c
ủ
a con ng
ườ
i. Do đó chúng ta t
ậ

p trung vào nh
ữ
ng
mô h
ì
nh l
ự
a ch
ọ
n c
ủ
a Schein và vào nh
ữ
ng gi
ả
thi
ế
t c
ổ
đi
ể
n c
ủ
a McGrgor v
ề

con ng
ườ
i.
1. T

ừ
quan đi
ể
m l
ợ
i ích kinh t
ế
t
ớ
i con ng
ườ
i t
ổ
ng th
ể

EdgarH. Schein
đã
đưa ra 4 mô h
ì
nh quan đi
ể
m v
ề
con ng
ườ
i.
Đầ
u tiên
ông lưu

ý
nh
ữ
ng gi
ả
thi
ế
t l
ợ
i ích kinh t
ế
trên tư t
ưở
ng là con ng
ườ
i tr
ướ
c h
ế
t
b
ị
thúc
đẩ
y b
ở
i nh
ữ
ng
độ

ng cơ kinh t
ế
. V
ì
nh
ữ
ng
độ
ng có này
đượ
c giám sát
b
ở
i doanh nghi
ệ
p, nên con ng
ườ
i th
ự
c ch
ấ
t là th
ụ

độ
ng b
ị
s
ử
d

ụ
ng, b
ị
thúc
đẩ
y
và b
ị
giám sát b
ở
i t
ổ
ch
ứ
c. Nh
ữ
ng gi
ả
thi
ế
t này gi
ố
ng như nh
ữ
ng gi
ả
thi
ế
t n
ế

u
trong thu
ế
t X c
ủ
a McGregor, s
ẽ

đượ
c
đề
c
ậ
p t
ớ
i m
ộ
t cách v
ắ
n t
ắ
t.


6
Mô h
ì
nh th
ứ
hai, g

ắ
n li
ề
n v
ớ
i nh
ữ
ng gi
ả
thi
ế
t v
ề
m
ặ
t x
ã
h
ộ
i, nó d
ự
a trên
quan đi
ể
m c
ủ
a Elton Mayoa là, v
ề
cơ b
ả

n con ng
ườ
i b
ị
thúc
đẩ
y b
ở
i nh
ữ
ng
nhu c
ầ
u x
ã
h
ộ
i. Ch
ẳ
ng h
ạ
n như các l
ự
c l
ượ
ng v
ề
m
ặ
t x

ã
h
ộ
i c
ủ
a nh
ữ
ng nhóm
phân chia theo
đị
a v
ị
x
ã
h
ộ
i là quan tr
ọ
ng hơn s
ự
ki
ể
m tra theo qu
ả
n l
ý
.
Mô h
ì
nh th

ứ
ba g
ắ
n li
ề
n v
ớ
i các gi
ả
thi
ế
t v
ề
t
ự
thân v
ậ
n
độ
ng cho r
ằ
ng
các
độ
ng cơ
đượ
c chia thành năm nhóm trong m
ộ
t h
ệ

th
ố
ng c
ấ
p b
ậ
c t
ừ
nh
ữ
ng
nhu c
ầ
u đơn gi
ả
n
để
t
ồ
n t
ạ
i cho t
ớ
i nh
ữ
ng nhu c
ầ
u cao nh
ấ
t v

ề
t
ự
thân v
ậ
n
độ
ng v
ớ
i s
ự
t
ậ
n d
ụ
ng t
ố
i đa ti
ề
m năng c
ủ
a con ng
ườ
i. Theo quan đi
ể
m này th
ì

con ng
ườ

i t
ự
thúc
đẩ
y m
ì
nh - h
ọ
mu
ố
n
đượ
c, và có th
ể

đượ
c hoàn thi
ệ
n.
Mô h
ì
nh th
ứ
tư d
ự
a trên nh
ữ
ng gi
ả
thuy

ế
t ph
ứ
c h
ợ
p, th
ể
hi
ệ
n quan đi
ể
m
riêng c
ủ
a Schein v
ề
con ng
ườ
i. Nh
ữ
ng gi
ả
thi
ế
t c
ở
b
ả
n c
ủ

a ông là, con ng
ườ
i
là m
ộ
t th
ự
c th
ể
ph
ứ
c h
ợ
p và có kh
ả
năng h
ọ
c h
ỏ
i nh
ữ
ng cách v
ậ
n
độ
ng m
ớ
i và
có kh
ả

năng đáp
ứ
ng l
ạ
i các chi
ế
n l
ượ
c qu
ả
n l
ý
khác nhau.
2. Thuy
ế
t X và thuy
ế
t Y c
ủ
a McGregor
M
ộ
t quan đi
ể
m khác v
ề
b
ả
n ch
ấ

t c
ả
u con ng
ườ
i
đã

đượ
c Douglas Mc đưa
ra theo hai h
ệ
th
ố
ng gi
ả
thi
ế
t và nói chung đư
ợ
c g
ọ
i là "thuy
ế
t X" và "thuy
ế
t
Y". McGregor cho r
ằ
ng, công tác qu
ả

n l
ý
ph
ả
i b
ắ
t
đầ
u t
ừ
câu h
ỏ
i cơ b
ả
n là,
các nhà qu
ả
n l
ý
có th
ể
nh
ì
n nh
ậ
n b
ả
n thân h
ọ
như th

ể
nào trong m
ố
i liên h
ệ

v
ớ
i ng
ườ
i khác. Quan đi
ể
m này
đò
i h
ỏ
i ph
ả
i có m
ộ
t tư t
ưở
ng nào đó
đố
i v
ớ
i
nh
ậ
n th

ứ
c v
ề
b
ả
n ch
ấ
t c
ủ
a con ng
ườ
i. McGregor
đã
ch
ọ
n nh
ữ
ng thu
ậ
t ng
ữ
này
v
ì
ông mu
ố
n dùng m
ộ
t thu
ậ

t ng
ữ
chung chung không mang m
ộ
t
ý
ngh
ĩ
a g
ì
v
ề

ng
ườ
i t
ố
t ho
ặ
c x
ấ
u.
*Nh
ữ
ng gi
ả
thi
ế
t c
ủ

a thuy
ế
t X. Nh
ữ
ng gi
ả
thuy
ế
t truy
ề
n th
ố
ng v
ề
b
ả
n
ch
ấ
t con ng
ườ
i, theo McGregor, theo thuy
ế
t X như sau:
a. Con ng
ườ
i nói chung v
ố
n d
ĩ

không thích làm vi
ệ
c và s
ẽ
tránh vi
ệ
c n
ế
u
h
ọ
có th
ể
tránh
đượ
c.


7
b. V
ì

đặ
c đi
ể
m này c
ủ
a con ng
ườ
i cho nên h

ầ
u h
ế
t m
ọ
i ng
ườ
i ph
ả
i b
ị
ép
bu
ộ
c, ki
ể
m tra, ch
ỉ
th
ị
và đe do
ạ
b
ằ
ng h
ì
nh ph
ạ
t
để

bu
ộ
c h
ọ
ph
ả
i có nh
ữ
ng c
ố

g
ắ
ng thích h
ợ
p
để
th
ự
c hi
ệ
n nh
ữ
ng m
ụ
c tiêu c
ủ
a t
ổ
ch

ứ
c.
c. Con ng
ườ
i nói chung mu
ố
n làm theo ch
ỉ
th
ị
, mu
ố
n tr
ố
n tránh trách
nhi
ệ
m, có tương
đố
i ít tham v
ọ
ng và mu
ố
n an ph
ậ
n là trên h
ế
t.
* Nh
ữ

ng gi
ả
thuy
ế
t c
ủ
a Y. Nh
ữ
ng gi
ả
thi
ế
t trong thuy
ế
t Y c
ủ
a McGregor
như sau:
a. Vi
ệ
c dành nh
ữ
ng c
ố
g
ắ
ng v
ề
th
ể

l
ự
c và tinh th
ầ
n trong cu
ộ
c s
ố
ng c
ũ
ng
t
ự
nhiên như trong khi chơi b
ờ
i ho
ặ
c ngh
ỉ
ngơi.
b. Vi
ệ
c ki
ể
m tra t
ừ
bên ngoài và đe do
ạ
b
ằ

ng h
ì
nh ph
ạ
t không ph
ả
i là
bi
ệ
n pháp duy nh
ấ
t
để
t
ạ
o ra nh
ữ
ng n
ỗ
l
ự
c hoàn thành nh
ữ
ng m
ụ
c tiêu c
ủ
a t
ổ

ch
ứ
c. Con ng
ườ
i s
ẽ
c
ò
n ch
ủ

độ
ng và t
ự
giác trong vi
ệ
c th
ự
c hi
ệ
n các m
ụ
c tiêu
mà h
ọ
cam k
ế
t.
c. M
ứ

c
độ
cam k
ế
t v
ớ
i các m
ụ
c tiêu t
ỷ
l
ệ
v
ớ
i m
ứ
c h
ưở
ng th
ụ
g
ắ
n li
ề
n v
ớ
i
thành tích c
ủ
a h

ọ
.
d. Trong nh
ữ
ng đi
ề
u ki
ệ
n đúng
đắ
n, cn ng
ườ
i nói chung bi
ế
t r
ằ
ng h
ọ

không ch
ỉ
nên ch
ấ
p nh
ậ
n mà c
ò
n ph
ả
i th

ấ
y trách nhi
ệ
m c
ủ
a m
ì
nh.
e. Kh
ả
năng th
ể
hi
ệ
n trí t
ưở
ng t
ượ
ng, tài khéo léo và tính sáng t
ạ
o m
ứ
c
đọ
tương
đố
i cao trong vi
ệ
c gi
ả

i quy
ế
t các v
ấ
n
đề
c
ủ
a t
ổ
ch
ứ
c là kh
ả
năng
r
ộ
ng r
ã
i trong qu
ầ
n chúng ch
ứ
không bó h
ẹ
p.
g. Trong nh
ữ
ng đi
ề

u ki
ệ
n c
ủ
a cu
ộ
c s
ố
ng công nghi
ệ
p hi
ệ
n
đạ
i, nh
ữ
ng
ti
ề
m năng trí tu
ệ
c
ủ
a con ng
ườ
i nói chung m
ớ
i ch
ỉ

đượ
c s
ử
d
ụ
ng m
ộ
t ph
ầ
n.
R
õ
ràng hai h
ệ
th
ố
ng gi
ả
thi
ế
t này khác nhau m
ộ
t cách cơ b
ả
n. Thuy
ế
t X
là thuy
ế
t bi quan, t

ĩ
nh t
ạ
i và c
ứ
ng nh
ắ
c. Vi
ệ
c ki
ể
m tra ch
ủ
y
ế
u là t
ừ
bên ngoài,
đượ
c c
ấ
p trên áp
đặ
t lên c
ấ
p d
ướ
i. Ng
ượ
c l

ạ
i, thuy
ế
t Y là thuy
ế
t l
ạ
c quan,
năng
độ
ng và linh ho
ạ
t, nó nh
ấ
n m
ạ
nh
đế
n tính ch
ủ

độ
ng và s
ự
ph
ố
i h
ợ
p ch
ặ

t
ch
ẽ
nh
ữ
ng nhu c
ầ
u c
ủ
a cá nhân v
ớ
i nh
ữ
ng
đò
i h
ỏ
i c
ủ
a t
ổ
ch
ứ
c.


8
Ch
ắ
c ch

ắ
n là m
ỗ
i h
ệ
th
ố
ng gi
ả
thi
ế
t s
ẽ
có
ả
nh h
ưở
ng t
ớ
i cách th
ứ
c mà
các nhà qu
ả
n l
ý
th
ự
c hi
ệ

n các ch
ứ
c năng và ho
ạ
t
độ
ng qu
ả
n l
ý
c
ủ
a h
ọ
. Chúng
ta h
ã
y xem xét các m
ụ
c đích c
ủ
a h
ọ
c
ụ
th
ể
hơn đôi chuts.
* Vi
ệ

c làm sáng t
ỏ
các thuy
ế
t. R
õ
ràng là McGregor lo ng
ạ
i r
ằ
ng thuy
ế
t
X và thuy
ế
t Y có th
ể
b
ị
hi
ể
u sau. Nh
ữ
ng quan đi
ể
m sau đây x
ẽ
làm r
õ
m

ộ
t s
ố

ph
ạ
m vi nhân th
ứ
c sai l
ầ
m và gi
ữ
cho các gi
ả
thi
ế
t này
ở
trong m
ộ
t t
ầ
m m
ứ
c
đúng
đắ
n.
Th
ứ

nh
ấ
t các gi
ả
thuy
ế
t c
ủ
a thuy
ế
t X và thuy
ế
t Y m
ớ
i ch
ỉ
là nh
ữ
ng gi
ả

thi
ế
t mà thôi. Chúng không ph
ả
i là nh
ữ
ng đi
ề
u b

ắ
t bu
ộ
c ho
ặ
c nh
ữ
ng g
ợ
i
ý
cho
các chi
ế
n l
ượ
c qu
ả
n l
ý
. Trái l
ạ
i, chúng ph
ả
i
đượ
c th
ử
nghi
ệ

m trong th
ự
c t
ế
.
Hơn n
ữ
a, nh
ữ
ng gi
ả
thuy
ế
t này là nh
ữ
ng suy lu
ậ
n tr
ự
c giác và không d
ự
a
trên s
ự
nghiên c
ứ
u. Th
ứ
hai, các thuy
ế

t X và thuy
ế
t Y không ng
ụ

ý
t
ớ
i vi
ệ
c
qu
ả
n l
ý
"c
ứ
ng" hay "m
ề
m". Cách ti
ế
p c
ậ
n "c
ứ
ng" có th
ể
t
ạ
o ra s

ự
ph
ả
n
ứ
ng và
ch
ố
ng
đố
i. Cách ti
ế
p c
ậ
n "m
ề
m" có th
ể
d
ẫ
n t
ớ
i s
ự
qu
ả
l
ý
buông l
ỏ

ng và không
phù h
ợ
p v
ớ
i thuy
ế
t Y. Thay vào đó nhà qu
ả
n l
ý
có hi
ệ
u qu
ả
ph
ả
i nh
ậ
n bi
ế
t v
ề

ph
ẩ
m ch
ấ
t và nh
ữ

ng năng l
ự
c, c
ũ
ng như nh
ữ
ng h
ạ
n ch
ế
c
ủ
a con ng
ườ
i, và
đi
ề
u ch
ỉ
nh các hành vi theo yêu c
ầ
u c
ầ
n thi
ế
t trong t
ừ
ng tr
ườ
ng h

ợ
p. Th
ứ
ba,
không nên coi thuy
ế
t X và thuy
ễ
t Y trên m
ộ
t ph
ạ
m vi k
ế
t
ụ
c v
ớ
i X và Y là
nh
ữ
ng thái c
ự
c
đố
i l
ậ
p. Chúng không thu
ộ
c ph

ạ
m trù v
ề
m
ứ
c
độ
, mà trái l
ạ
i
chúng là nh
ữ
ng quan đi
ể
m hoàn toàn khác nhau v
ề
con ng
ườ
i.
Ph
ạ
m vi th
ứ
tư c
ủ
a nh
ậ
n th
ứ
c sai l

ầ
m ti
ề
m
ẩ
n c
ầ
n
đượ
c làm r
õ
là vi
ệ
c
th
ả
o lu
ậ
n thuy
ế
t Y không ph
ả
i là kh
ả
năng
để
cho vi
ệ
c qu
ả

n l
ý
th
ố
ng nh
ấ
t,
c
ũ
ng không ph
ả
i là l
ý
l
ẽ
ch
ố
ng l
ạ
i vi
ệ
c s
ử
d
ụ
ng quy
ề
n h
ạ
n. Thay vào đó, theo

thuy
ế
t Y quy
ề
n h
ạ
n ch
ỉ

đượ
c xem như là m
ộ
t trong nhi
ề
u cách th
ứ
c mà ng
ườ
i
qu
ả
n l
ý
dùng quy
ề
n l
ã
nh
đạ
o. Th

ứ
năm, nh
ữ
ng nhi
ệ
m v
ụ
và hoàn c
ả
nh khác
nhau
đò
i h
ỏ
i ph
ả
i có nhi
ề
u cách ti
ế
p c
ậ
n
để
qu
ả
n l
ý
. Đôi khi, quy
ề

n h
ạ
n và có
c
ấ
u có th
ể
có hi
ệ
u qu
ả

đố
i v
ớ
i m
ộ
t s
ố
nhi
ệ
m v
ụ
nào đó, và ph
ả
i nh
ữ
ng cách
ti
ế

p c
ậ
n khác nhau trong nh
ữ
ng hoàn c
ả
nh khác nhau. Ch
ẳ
ng h
ạ
n như m
ộ
t


9
doanh nghi
ệ
p có hi
ệ
u qu
ả
là doanh nghi
ệ
p mà nó đưa ra nh
ữ
ng yêu c
ầ
u nhi
ệ

m
v
ụ
phù h
ợ
p v
ớ
i con ng
ườ
i và hoàn c
ả
nh c
ụ
th
ể
.
3. H
ướ
ng t
ớ
i quan đi
ể
m tri
ế
t chung c
ủ
a các mô h
ì
nh hành vi
Trong nhi

ề
u quan đi
ể
m nói chung v
ề
con ng
ườ
i th
ì
quan đi
ể
m nào là có
căn c
ứ
? Chúng ta
đã
lưu
ý
r
ằ
ng Schein
đã
đưa ra b
ố
n mô h
ì
nh quan ni
ệ
m v
ề

con ng
ườ
i, t
ừ
quan đi
ể
m v
ề
l
ợ
i ích kinh t
ế

đế
n quan đi
ể
m nh
ấ
n m
ạ
nh các
độ
ng cơ ph
ứ
c h
ợ
p. Chúng ta
đã
bi

ế
t r
ằ
ng McGregor
đã
nhóm g
ộ
p các gi
ả
thi
ế
t
thành thuy
ế
t X và thuy
ế
t Y. Khi đó mô h
ì
nh nào là có căn c
ứ
?
D
ườ
ng như không có m
ộ
t mô h
ì
nh đơn l
ẻ
nào có

đủ
kh
ả
năng
để
gi
ả
i
thích
đầ
y
đủ
v
ề
hành vi cá nhân và t
ổ
ch
ứ
c. Xin nh
ắ
c l
ạ
i r
ằ
ng con ng
ườ
i r
ấ
t
khác nhau, không có con ng

ườ
i nói chung. Hơn n
ữ
a, con ng
ườ
i cư x
ử
khác
nhau trong nh
ữ
ng t
ì
nh hu
ố
ng khác nhau và
đố
i v
ớ
i nh
ữ
ng v
ấ
n
đề
ph
ứ
c t
ạ
p,
th

ậ
m chí h
ọ
cư x
ử
khác nhau trong nh
ữ
ng tr
ườ
ng h
ợ
p tương t
ự

ở
nh
ữ
ng th
ờ
i
đi
ể
m khác nhau. Trong m
ộ
t s
ố
tr
ườ
ng h
ợ

p, con ng
ườ
i hành
độ
ng m
ộ
t cách
h
ợ
p l
ý
; trong nh
ữ
ng tr
ườ
ng h
ợ
p khác, h
ọ
b
ị
chi ph
ố
i b
ở
i nh
ữ
ng m
ặ
c c

ả
m.
Trách nhi
ệ
m c
ủ
a nh
ữ
ng nhà qu
ả
n l
ý
là t
ạ
o ra m
ộ
t môi tr
ườ
ng mà trong đó m
ọ
i
ng
ườ
i
đượ
c thúc
đẩ
y
để
đóng góp vào vi

ệ
c th
ự
c hi
ệ
n các m
ụ
c tiêu c
ủ
a doanh
nghi
ệ
p. C
ũ
ng c
ầ
n gi
ả
thi
ế
t r
ằ
ng con ng
ườ
i có th
ể

đượ
c v
ậ

n
độ
ng
để
b
ỏ
qua cá
nhân h
ọ
và đánh giá th
ấ
p tr
ì
nh
độ
, kh
ả
năng hi
ể
u bi
ế
t c
ủ
a h
ọ
. Nh
ữ
ng l
ợ
i ích

kinh t
ế
t
ấ
t nhiên là quan tr
ọ
ng trong m
ộ
t doanh nghi
ệ
p, nhưng con ng
ườ
i
th
ườ
ng mu
ố
n nh
ậ
n
đượ
c t
ừ
công vi
ệ
c nhi
ề
u th
ứ
khác ngoài ti

ề
n b
ạ
c. H
ọ
luôn
mu
ố
n phát tri
ể
n kh
ả
năng, năng l
ự
c c
ũ
ng như ti
ề
m năng c
ủ
a h
ọ
.
Nhà qu
ả
n l
ý
gi
ỏ
i s

ẽ
ch
ọ
n cách ti
ế
p c
ậ
n tri
ế
t chung b
ằ
ng cách rút t
ỉ
a t
ừ

nh
ữ
ng mô h
ì
nh khác nhau
để
mô t
ả
b
ả
n ch
ấ
t c
ủ

a con ng
ườ
i. T
ố
i thi
ể
u nh
ấ
t, h
ọ

c
ũ
ng ph
ả
i th
ừ
a nh
ậ
n r
ằ
ng con ng
ườ
i ph
ả
i
đượ
c
đố
i x

ử
v
ớ
i s
ự
tôn tr
ọ
ng và
x
ứ
ng đáng ph
ả
i
đượ
c xem xét như con ng
ườ
i toàn di
ệ
n, và ph
ả
i
đượ
c xem xét
trong khung c
ả
nh c
ủ
a môi tr
ườ
ng chung mà trong đó h

ọ
có nh
ữ
ng vai tr
ò
khác
nhau. Nh
ữ
ng hoàn c
ả
nh khác nhau
đò
i h
ỏ
i ph
ả
i có nh
ữ
ng cách ti
ế
p c
ậ
n qu
ả
n


10
l
ý

khác nhau
để
s
ử
d
ụ
ng m
ộ
t cách có k
ế
t qu
ả
và hi
ệ
u qu
ả
nh
ấ
t m
ộ
t ngu
ồ
n l
ự
c
có giá tr
ị
nh
ấ
t trong doanh nghi

ệ
p,
ấ
y là con ng
ườ
i.
III. S
Ự

NHẬN

THỨC
TRONG MÔI
TRƯỜNG
DOANH
NGHIỆP

Nh
ữ
ng nh
ậ
n th
ứ
c v
ề
th
ự
c t
ế
c

ủ
a chúng ta b
ị
tác
độ
ng b
ở
i nhi
ề
u y
ế
u t
ố

như ki
ế
n th
ứ
c c
ủ
a chúng ta, nh
ữ
ng kinh nghi
ệ
m
đã
qua, tiêu chu
ẩ
n, tri
ể

n
v
ọ
ng, m
ố
i quan tâm, thái
độ
và quan đi
ể
m v
ề
con ng
ườ
i. Nhà qu
ả
n l
ý
c
ầ
n ph
ả
i
hi
ể
u bi
ế
t m
ộ
t s
ố

sai l
ầ
m chung v
ề
nh
ậ
n th
ứ
c cá nhân t
ố
t hơn, t
ừ
đó d
ẫ
n t
ớ
i
công tác qu
ả
n l
ý
t
ố
t hơn.
Nh
ậ
n th
ứ
c là s
ự

ti
ế
p nh
ậ
n thông tin t
ừ
môi tr
ườ
ng. Nó bao g
ồ
m, ví d
ụ

như, vi
ệ
c nh
ì
n th
ấ
y nhà máy, nghe th
ấ
y ti
ế
ng
ồ
n c
ủ
a máy móc, c
ả
m th

ấ
y hơi
nóng t
ừ
l
ò
nung, n
ế
m v
ị
ngon c
ủ
a th
ứ
c ăn trong hi
ệ
u ăn và ng
ử
i th
ấ
y mùi khói
khí x
ả
c
ủ
a
độ
ng cơ.
Ở
đây chúng ta t

ậ
p trung vào nh
ữ
ng giác quan mà chúng
đặ
c bi
ệ
t c
ầ
n thi
ế
t cho công tác qu
ả
n l
ý
.
1.Các xu h
ướ
ng trong nh
ậ
n th
ứ
c
Đi
ề
u mà chúng ta nh
ậ
n th
ấ
y không nh

ấ
t thi
ế
t ph
ả
i là th
ế
gi
ớ
i th
ự
c. Con
ng
ườ
i nh
ì
n nh
ậ
n các v
ậ
t theo cách ph
ố
i c
ả
nh riêng c
ủ
a h
ọ
. S
ự

nh
ậ
n th
ứ
c có
th
ể
b
ị
bóp méo b
ở
i nhi
ề
u y
ế
u t
ố
khác nhau. Th
ứ
nh
ấ
t, có
đố
i t
ượ
ng ho
ặ
c s
ự

ki
ệ
n đang
đượ
c c
ả
m nh
ậ
n. Nh
ữ
ng
đố
i t
ượ
ng và s
ự
ki
ệ
n có nh
ữ
ng
đặ
c tính n
ổ
i
b
ậ
t d
ễ

đượ
c chú
ý
hơn nh
ữ
ng
đố
i t
ượ
ng và s
ự
v
ậ
t có tính ch
ấ
t kín đáo. Sau đó
có nh
ữ
ng
đặ
c tính và xu h
ướ
ng c
ủ
a ng
ườ
i c
ả
m nh
ậ

n. H
ọ
có th
ể
b
ị
tác
độ
ng
qúa m
ạ
nh b
ở
i
ấ
n t
ượ
ng ban
đầ
u ho
ặ
c t
ậ
p trung s
ứ
c m
ạ
nh c
ủ
a h

ọ
vào s
ự
ki
ệ
n
đó và c
ả
m nh
ậ
n sai các s
ự
ki
ệ
n khác. Cu
ố
i cùng s
ự
nh
ậ
n th
ứ
c c
ũ
ng b
ị

ả
nh
h

ưở
ng b
ở
i môi tr
ườ
ng v
ậ
t ch
ấ
t và x
ã
h
ộ
i. Ví d
ụ
m
ộ
t l
ờ
i khi
ể
n trách tr
ướ
c đám
đông s
ẽ

đượ
c ti
ế

p thu r
ấ
t khác so v
ớ
i
ở
n
ớ
i kín đáo trong cơ quan.
Nh
ữ
ng
đặ
c tính c
ủ
a ng
ườ
i c
ả
m nh
ậ
n là tr
ọ
ng tâm trong bài ti
ể
u lu
ậ
n c
ủ
a

tôi v
ì
nó
ả
nh h
ưở
ng
đế
n quá tr
ì
nh nh
ậ
n th
ứ
c. Trong s
ự
nh
ậ
n th
ứ
c có l
ự
a ch
ọ
n,
m
ộ
t thông tin nào đó s
ẽ

đượ
c x
ử
l
ý
,
đồ
ng th
ờ
i nh
ữ
ng thông tin khác s
ẽ
b
ị
b
ỏ



11
qua . Th
ườ
ng th
ườ
ng nh
ữ
ng
đặ
c tính n

ổ
i b
ậ
t
đượ
c chú
ý
trong khi đó nh
ữ
ng
y
ế
u t
ố
kém r
õ
ràng hơn s
ẽ
b
ị
b
ỏ
qua.
Đồ
ng th
ờ
i có xu h
ướ
ng b
ỏ

qua nh
ữ
ng
y
ế
u t
ố
khó ch
ị
u và d
ễ
ti
ế
p nh
ậ
n nh
ữ
ng y
ế
u t
ố
tích c
ự
c và d
ễ
ch
ị
u. Cho nên
m
ộ

t s
ố
nhà qu
ả
n l
ý
d
ườ
ng như không th
ể
đương
đầ
u v
ớ
i nh
ữ
ng khó khăn,
nh
ữ
ng quy
ế
t
đị
nh khó ch
ị
u và th
ự
c t
ế
ho

ạ
t
độ
ng c
ủ
a t
ổ
ch
ứ
c. Tuy nhiên s
ự

nh
ậ
n th
ứ
c ch
ọ
n l
ọ
c có th
ể
tr
ở
thành s
ự
ch
ọ
n có th
ể

tr
ở
thành s
ự
b
ả
o v
ệ
có ích
v
ề
m
ặ
t tâm l
ý
, ví d
ụ
m
ộ
t nhà qu
ả
n l
ý
nh
ắ
c nh
ở
m
ộ
t cu

ộ
c nói chuy
ệ
n qu
ấ
y r
ầ
y
ở
ph
ò
ng bên c
ạ
nh
để
t
ậ
p trung vào m
ộ
t công vi
ệ
c g
ấ
p.
Ph
ầ
n l
ớ
n, s
ự

nh
ậ
n th
ứ
c ch
ọ
n l
ọ
c ch
ị
u
ả
nh h
ưở
ng b
ở
i ph
ạ
m vi hi
ể
u bi
ế
t
c
ủ
a con ng
ườ
i. Ví d
ụ
nh

ữ
ng sinh viên
ở
khoá h
ọ
c kinh doanh trong tr
ườ
ng
đạ
i
h
ọ
c có th
ể
có nh
ữ
ng quan đi
ể
m khác nhau khi phân tích m
ộ
t tr
ườ
ng h
ợ
p ph
ứ
c
t
ạ
p. Các sinh viên chuyên v

ề
k
ế
toán và tài chính th
ườ
ng coi nh
ữ
ng v
ấ
n
đề

liên quan
đế
n tài chính là nh
ữ
ng v
ấ
n
đề
c
ấ
p bách.
Đồ
ng th
ờ
i các sinh viên v
ề

Marketing th

ườ
ng thiên v
ề
nh
ữ
ng v
ấ
n
đề
marketing, trong khi đó các sinh
viên chuyên v
ề
qu
ả
n l
ý
quan tâm
đế
n nh
ữ
ng thi
ế
u sót liên quan
đế
n vi
ệ
c l
ậ
p
k

ế
ho
ạ
ch, t
ổ
ch
ứ
c ho
ặ
c nh
ữ
ng ch
ứ
c năng qu
ả
n l
ý
khác. T
ấ
t c
ả

đề
u cùng xem
xét m
ộ
t tinh hu
ố
ng nhưng theo nh
ữ

ng góc
độ
khác nhau, b
ị

ả
nh h
ưở
ng b
ở
i s
ự

đào t
ạ
o chuyên môn c
ủ
a h
ọ
.
S
ự
máy móc r
ậ
p khuôn là s
ự
đưa ra nh
ữ
ng nh
ậ

n xét chung, r
ộ
ng l
ớ
n v
ề

nh
ữ
ng l
ớ
p ng
ườ
i thu
ộ
c m
ộ
t s
ắ
c t
ộ
c riêng ho
ặ
c nh
ữ
ng nhóm khác bi
ệ
t nào đó,
khi gán gép cho h
ọ

nh
ữ
ng
đặ
c tính riêng nh
ấ
t
đị
nh. Ch
ẳ
ng h
ạ
n như ng
ườ
i ta
th
ườ
ng đưa ra nh
ữ
ng khuôn m
ẫ
u v
ề
các thành viên hi
ệ
p h
ộ
i, nh
ữ
ng ng

ườ
i
buôn bán, nh
ữ
ng ng
ườ
i nhu
ộ
m tóc mà không coi tr
ọ
ng tính cách cá bi
ệ
t c
ủ
a
cá nhân h
ọ
.
S
ự

đị
nh ki
ế
n th
ườ
ng do m
ộ
t
ấ

n t
ượ
ng chung v
ề
m
ộ
t y
ế
u t
ố
đơn l
ẻ
nào đó,
có l
ợ
i ho
ặ
c không có l
ợ
i, làm
ả
nh h
ưở
ng
đế
n vi
ệ
c đánh giá v
ề
con ng

ườ
i xét
theo m
ộ
t lo
ạ
t các y
ế
u t
ố
khác. T
ấ
t nhiên đi
ề
u này s
ẽ
d
ẫ
n
đế
n vi
ệ
c đánh giá sai,
ho
ặ
c ít ra là không chính xác c
ủ
a nhà qu
ả
n l

ý
v
ề
nhân viên. Ch
ẳ
ng h
ạ
n m
ộ
t


12
nhân viên làm vi
ệ
c đúng gi
ờ
có th
ể
nh
ậ
n
đượ
c m
ứ
c đi
ể
m chung cao trong
đánh giá, m
ặ

c dù ch
ấ
t l
ượ
ng và s
ố
l
ượ
ng th
ự
c hi
ệ
n nhi
ệ
m v
ụ
c
ủ
a ng
ườ
i đó có
th
ể
th
ấ
p.
M
ộ
t v
ấ

n
đề
khác trong nh
ậ
n th
ứ
c là s
ự
quy k
ế
t. Nó có ngh
ĩ
a là vi
ệ
c quy
các
đặ
c tính riêng và th
ườ
ng là nh
ữ
ng sai l
ầ
m c
ủ
a ai đó cho ng
ườ
i khác. Ví
d
ụ

m
ộ
t nhà qu
ả
n l
ý
thi
ế
u quy
ế
t đoán có th
ể

đổ
i n
ỗ
i cho nh
ữ
ng ng
ườ
i khác
không có kh
ả
năng ra quy
ế
t
đị
nh.
2. T
ầ

m quan tr
ọ
ng c
ủ
a vi
ệ
c nh
ậ
n th
ứ
c đúng c
ủ
a nhà qu
ả
n l
ý

Nhân th
ứ
c đúng là đi
ề
u quan tr
ọ
ng trong vi
ệ
c đánh giá các t
ì
nh hu
ố
ng

trong cu
ộ
c s
ố
ng hàng ngày.
Đố
i v
ớ
i các nhà qu
ả
n l
ý
, vi
ệ
c nh
ậ
n th
ấ
y các sai
l
ầ
m v
ề
nh
ậ
n th
ứ
c như
đã
nói

ở
trên là r
ấ
t c
ầ
n thi
ế
t cho vi
ệ
c th
ự
c hi
ệ
n các ch
ứ
c
năng qu
ả
n l
ý
. Trong vi
ệ
c l
ự
a ch
ọ
n các c
ấ
p d
ướ

i các nhà qu
ả
n l
ý
nên th
ấ
y r
ằ
ng
h
ọ
có th
ể
thiên v
ề
vi
ệ
c ch
ọ
n ng
ươì
d
ự
b
ị
ch
ẳ
ng qua v
ì
h

ọ
có nh
ữ
ng nét tương
đồ
ng nào đó. Ch
ẳ
ng h
ạ
n như vi
ệ
c h
ọ
cùng t
ố
t nghi
ệ
p
ở
m
ộ
t tr
ườ
ng Đa
ị
h
ọ
c.
Trong khi đánh giá,
đặ

c bi
ệ
t n
ế
u không ti
ế
n hành m
ộ
t cách khách quan, các
nhà qu
ả
n l
ý
ch
ỉ
có th
ể
đánh giá nhân viên trên m
ộ
t s
ố
đi
ể
m, trong khi đó l
ạ
i
b
ỏ
qua vi
ệ

c th
ự
c hi
ệ
n các công vi
ệ
c th
ự
c t
ạ
i. Trong công tác đào t
ạ
o và phatá
tri
ể
n m
ộ
t cách ch
ọ
n l
ọ
c, các nhà qu
ả
n l
ý
có th
ể
ch
ỉ
nh

ậ
n th
ấ
y nh
ữ
ng v
ấ
n
đề
v
ề

quan h
ệ
gi
ữ
a các cá nhân v
ớ
i nhau và ch
ọ
n vi
ệ
c đào t
ạ
o v
ề
cách
ứ
ng x
ử

, m
ặ
c
dù yêu c
ầ
u quan tr
ọ
ng ch
ẳ
ng h
ạ
n có th
ể
ph
ả
i dành cho vi
ệ
c đào t
ạ
o v
ề
nh
ữ
ng
phương pháp d
ự
báo chính xác hơn. Tương t
ự
m
ộ

t s
ố
nhà qu
ả
n l
ý
có th
ể
cho
r
ằ
ng ch
ỉ
có ti
ề
n là cách thúc
đẩ
y
đượ
c các nhân viên b
ở
i v
ì
h
ọ
suy di
ễ
n t
ừ
các

nhu c
ầ
u c
ủ
a riêng h
ọ
v
ề
ti
ề
n b
ạ
c thành nhu c
ầ
u c
ủ
a c
ấ
p d
ướ
i Cu
ố
i cùng vi
ệ
c
thông tin liên h
ệ
có th
ể
b

ị
sai l
ệ
ch v
ì
con ng
ườ
i ch
ỉ
nghe nh
ữ
ng đi
ề
u h
ọ
mu
ố
n
nghe. H
ọ
ít thích nghe nh
ữ
ng tin x
ấ
u, v
ì
v
ậ
y h
ọ

không nh
ậ
n th
ứ
c đư
ợ
c nh
ữ
ng
v
ấ
n
đề
đang đe do
ạ
và h
ậ
u qu
ả
c
ủ
a chúng.


13
K
ẾT

LUẬN

V
IỆC
LÀM HÀI HOÀ CÁC
MỤC
TIÊU:
VẤN

ĐỀ
THEN
CHỐT

ĐỂ

LÃNH

ĐẠO
.
Hi
ể
u
đượ
c y
ế
u t
ố
con ng
ườ
i trong các doanh nghi
ệ
p là đi

ề
u quan tr
ọ
ng
đố
i v
ớ
i ch
ứ
c năng l
ã
nh
đạ
o trong qu
ả
n l
ý
. Cách nh
ậ
n th
ứ
c v
ề
b
ả
n ch
ấ
t con
ng
ườ

i c
ủ
a nhà qu
ả
n l
ý
x
ẽ

ả
nh h
ưở
ng
đế
n phương pháp thúc
đẩ
y và l
ã
nh
đạ
o
c
ủ
a h
ọ
. Ng
ườ
i ta
đã

đề
xu
ấ
t m
ộ
t mô h
ì
nh trong đó th
ể
hi
ệ
n nh
ữ
ng cách quan
ni
ệ
m khác nhau v
ề
b
ả
n ch
ấ
t con ng
ườ
i, tuy nhiên không có m
ộ
t khái ni
ệ
m
đơn nh

ấ
t nào là
đủ

để
hi
ể
u
đượ
c toàn b
ộ
con ng
ườ
i. V
ì
v
ậ
y, quan đi
ể
m tri
ế
t
chungn v
ề
b
ả
n ch
ấ
t con ng
ườ

i là cách ti
ế
p c
ậ
n t
ố
t nh
ấ
t.
Con ng
ườ
i không làm vi
ệ
c m
ộ
t cách cô l
ậ
p, ng
ượ
c l
ạ
i ph
ầ
n nhi
ề
u, h
ọ

làm vi
ệ

c trong các nhóm
để

đạ
t
đượ
c các m
ụ
c tiêu c
ủ
a doanh nghi
ệ
p và cá
nhân. Nhưng ti
ế
c r
ằ
ng các m
ụ
c tiêu đó th
ườ
ng không hài hoà v
ớ
i nhau.
Đồ
ng
th
ờ
i các m
ụ

c tiêu c
ủ
a c
ấ
p d
ướ
i th
ườ
ng không gi
ố
ng v
ớ
i các m
ụ
c tiêu c
ủ
a c
ấ
p
trên. Cho nên, m
ộ
t trong nh
ữ
ng ho
ạ
t
độ
ng quan tr
ọ
ng nh

ấ
t c
ủ
a các Nhà qu
ả
n
l
ý
là làm cho các nhu c
ầ
u c
ủ
a m
ọ
i ng
ườ
i hài hoà v
ớ
i yêu c
ầ
u c
ủ
a toàn b
ộ

doanh nghi
ệ
p.
S
ự

l
ã
nh
đạ
o b
ắ
c nhip c
ầ
u gi
ữ
a m
ộ
t bên là k
ế
ho
ạ
ch lôgic và
đượ
c cân
nh
ắ
c k
ỹ
, các cơ c
ấ
u t
ổ
ch
ứ
c

đượ
c thi
ế
t k
ế
c
ẩ
n th
ậ
n, các chương tr
ì
nh biên ch
ế

cán b
ộ
t
ố
t, các k
ỹ
thu
ậ
t ki
ể
m tra h
ữ
u hi
ệ
u, v
ớ

i bên kia là nhu c
ầ
u c
ủ
a con
ng
ườ
i
để
hi
ể
u bi
ế
t,
để

đượ
c thúc
đẩ
y và đóng góp toàn b
ộ
nh
ữ
ng cái mà h
ọ
có
kh
ả
năng vào các m
ụ

c tiêu c
ủ
a b
ộ
ph
ậ
n và toàn b
ộ
doanh nghi
ệ
p. Không có
cách nào mà nhà qu
ả
n l
ý
có th
ể
s
ử
d
ụ
ng nh
ữ
ng
ướ
c mu
ố
n và m
ụ
c tiêu c

ủ
a
m
ọ
i ng
ườ
i
để

đạ
t
đượ
c các m
ụ
c tiêu c
ủ
a doanh nghi
ệ
p, khi mà h
ọ
không hi
ể
u
đượ
c m
ọ
i ng
ườ
i mu
ố

n g
ì
. Chính v
ì
th
ế
các nhà qu
ả
n l
ý
c
ầ
n ph
ả
i có kh
ả
năng
t
ạ
o ra môi tr
ườ
ng
để
thu hút
đượ
c nh
ữ
ng đi
ể
m m

ạ
nh c
ủ
a các n
ỗ
l
ự
c cá nhân
đó. Các nhà qu
ả
n l
ý
ph
ả
i bi
ế
t cách liên h
ệ
và h
ướ
ng d
ẫ
n c
ấ
p d
ướ
i c
ủ
a m
ì

nh
để

h
ọ
th
ấ
y r
ằ
ng h
ọ
s
ẽ
ph
ụ
c v
ụ
cho l
ợ
i ích riêng c
ủ
a h
ọ
khi làm vi
ệ
c có hi
ệ
u qu
ả

cho t
ổ
ch
ứ
c.


14
M
ỤC

LỤC



Trang
L
ờ
i m
ở

đầ
u
1
Y
ẾU

TỐ
CON
NGƯỜI

TRONG CÔNG TÁC
QUẢN

LÝ

2
I. Y
ế
u t
ố
con ng
ườ
i trong các doanh nghi
ệ
p
3
1. Nh
ữ
ng vai tr
ò
khác nhau c
ủ
a con ng
ườ
i
3
2. Không có con ng
ườ
i theo ngh
ĩ

a chung chung
3
3. Nhân cách con ng
ườ
i là m
ộ
t đi
ề
u quan tr
ọ
ng
4
4. C
ầ
n xem xét con ng
ườ
i m
ộ
t cách toàn di
ệ
n
4
II. Các mô h
ì
nh con ng
ườ
i
5
1. T
ừ

quan đi
ể
m l
ợ
i ích kinh t
ế
t
ớ
i con ng
ườ
i t
ổ
ng th
ể

5
2. Thuy
ế
t X và thuy
ế
t Y c
ủ
a McGregor
6
3. H
ướ
ng t
ớ
i quan đi
ể

m tri
ế
t chung c
ủ
a các mô h
ì
nh hành vi
8
III. S
ự
nh
ậ
n th
ứ
c trong môi tr
ườ
ng doanh nghi
ệ
p
10
1. Các xu h
ướ
ng trong nh
ậ
n th
ứ
c
10
2. T
ầ

m quan tr
ọ
ng c
ủ
a vi
ệ
c nh
ậ
n th
ứ
c đúng c
ủ
a nhà qu
ả
n l
ý

12
K
ế
t lu
ậ
n
13