khởi sự doanh nghiệp tập 1

THANH NIÊN
VIỆT NAM
HỘI DOANH NHÂN TRẺ
VIỆT NAM

v1.0 Developed by TOPICA 1



Ni dung
 Khái nim doanh nhân, s khác bit gia
doanh nhân vi ngi sáng lp, ch s hu,
nhà qun lý cp cao (CEO).
 c đim lao đng và nhng t cht cn
thit đ tr thành doanh nhân.
 Phát trin nng lc doanh nhân.
 Tìm kim c vn trong quá trình to lp và
điu hành doanh nghip.

Hng dn hc Mc tiêu
 Nghe ging và đc tài liu đ nm bt
các ni dung chính.
 Làm bài tp và luyn thi trc nghim
theo yêu cu ca tng bài.
 Liên h và ly các ví d trong thc t
đ minh ha cho ni dung bài hc.
 Cp nht nhng thông tin v kinh
t, xã hi trên báo, đài, tivi, mng
internet và t đánh giá tác đng ca
chúng ti hot đng sn xut, kinh
doanh ca các doanh nghip.

Thi lng hc

 6 tit

Sau khi hc bài này, hc viên có th:
 Hiu bn cht và đc đim lao đng ca
doanh nhân.
 Bit cách phát trin nng lc doanh nhân
ca bn thân.
 Bit đim mnh/yu ca mình đ t đó có
th tìm kim s h tr t bên ngoài.


BÀI 1: NHN THC VÀ PHÁT TRIN
NNG LC DOANH NHÂN
THANH NIÊN
VIỆT NAM
HỘI DOANH NHÂN TRẺ
VIỆT NAM

2 Developed by TOPICA v1.0
TÌNH HUNG KHI NG BÀI
Tình hung dn nhp
Theo s liu ca B K hoch – u t, tính đn nm 2010
dân s Vit Nam vào khong 86 triu ngi và mc dù thu
nhp bình quân theo đu ngi ln đu tiên đt 1024 USD/nm,
nhng Vit Nam vn là mt trong nhng nc nghèo.
Lch s phát trin ca khu vc ông Á đã chng minh,

30 nm là thi gian đ đ mt quc gia lc hu tr nên
phát trin.
Trong vòng 30 nm, Nht Bn t mt nc b chin tranh
tàn phá nng n đã vn lên tr thành mt siêu cng quc th hai th gii. Hàn Quc t mt
nc b nh hng ca ni chin đã vn lên đ tr thành mt quc gia công nghip phát trin
và đc th gii bit đn qua các thng hiu nh Samsung, LG, Hyundai… Cng trong
khong thi gian này Singapore t mt quc đo mi giành đc đc lp đã phát trin thành
trung tâm tài chính – kinh t ca khu vc. Vic các quc gia nói trên có th phát trin đc
nh ngày hôm nay là nh s đóng góp rt nhiu t các doanh nghip nói chung và các doanh
nhân nói riêng. Vy đ Vit Nam có th đt đc s phát trin nh các quc gia trong khu vc
ông Á, doanh nhân Vit Nam cn phi làm gì?

Câu hi

1. Nu bn là doanh nhân, bn cn có nhng đc đim và t cht nào?
2. Quan đim ca bn v khát vng làm giàu ca doanh nhân Vit Nam hin nay?






THANH NIÊN
VIỆT NAM
HỘI DOANH NHÂN TRẺ
VIỆT NAM

v1.0 Developed by TOPICA 3
1.1. Doanh nhân
1.1.1. Khái nim doanh nhân

1.1.1.1. Ngi sáng lp doanh nghip
Nói đn ngi sáng lp doanh nghip là nói đn nhng
thành viên đu tiên tham gia vào quá trình hình thành
mt doanh nghip.
 i vi Công ty trách nhim hu hn (TNHH),
Công ty hp danh, Công ty c phn thì Lut doanh
nghip nm 2005 có đ cp đn thành viên sáng lp
nh sau:
o “Thành viên sáng lp là ngi góp vn,
tham gia xây dng, thông qua và ký tên vào bn
điu l đu tiên ca Công ty TNHH, Công ty
hp danh”.
o “C đông sáng lp là c đông tham gia xây
dng, thông qua và ký tên vào bn iu l đu
tiên ca Công ty c phn”.
Nh vy có th hiu ngi sáng lp là nhng ngi ch s hu đu tiên ca doanh
nghip, h b vn ra kinh doanh, tham gia xây dng và ký thông qua bn iu l đu
tiên ca doanh nghip.
 i vi doanh nghip t nhân, công ty TNHH mt thành viên, do ngun gc hình
thành và quá trình hot đng gn lin vi mt các nhân (t chc) nên ngi sáng
lp đng thi cng là ch s hu doanh nghip. Ch s hu thng trc tip điu
hành hoc c đi din tham gia điu hành doanh nghip (đi vi công ty TNHH mt
thành viên do t chc thành lp).
 i vi công ty TNHH hai thành viên tr lên, thông thng do s lng thành
viên cng tng đi hn ch, ch s hu có th là ngi sáng lp hoc đc chuyn
nhng li nhng thng trc tip tham gia vào b máy điu hành doanh nghip.
Nhm ràng buc quyn và ngha v đi vi c đông sáng lp, Lut Doanh nghip
quy đnh các c đông sáng lp phi cùng nhau đng ký mua ít nht 20% tng s c
phn ph thông đc quyn chào bán và phi thanh toán đy đ trong 90 ngày.
Trong thi hn 3 nm, các c đông sáng lp có th t do chuyn nhng cho nhau

nhng không đc chuyn nhng ra bên ngoài nu cha đc i hi đng c
đông cho phép. iu này cng đ bo v quyn, li ích hp pháp ca các nhà đu
t và c đông nh đng thi đm bo s n đnh nht đnh cho doanh nghip mi
thành lp trong thi gian đu hot đng. Sau khi doanh nghip hot đng n đnh
đc 3 nm, mi hn ch đi vi c phn ph thông ca c đông sáng lp đu
đc bãi b.
1.1.1.2. Ch s hu
Ch s hu đc hiu là ngi s hu mt phn hoc toàn b doanh nghip. Ch s
hu có th trc tip điu hành hot đng sn xut, kinh doanh ca doanh nghip hoc
y quyn điu hành cho ngi khác (Giám đc điu hành) và chu trách nhim trc
THANH NIÊN
VIỆT NAM
HỘI DOANH NHÂN TRẺ
VIỆT NAM

4 Developed by TOPICA v1.0
pháp lut trong phm vi vn góp ca mình vào doanh nghip (tr ch s hu doanh
nghip t nhân và thành viên hp danh ca công ty hp danh).
 Xét v hình thc s hu, doanh nghip có th có mt ch s hu (đn s hu) có
th có nhiu ch s hu (đa s hu).
o Doanh nghip đn s hu, ngi ch s
hu có toàn quyn quyt đnh các vn đ có
liên quan đn doanh nghip nhng có th có
ri ro hn trong kinh doanh và khó khn
hn khi huy đng vn.
o Trong mt doanh nghip đa s hu, mi
quan h hay s phân chia quyn lc gia
các ch s hu s ph thuc vào phn vn
góp ca h vào doanh nghip, mi quan h này là mi quan h đi vn. Doanh
nghip đa s hu có th hn ch đc nhng ri ro và khó khn này nh s

lng ch s hu đông đo hn, h cùng chia s quyn lc và cùng gánh chu
nhng ri ro có th xy ra.
 V quyn s hu và điu hành. Trc đây, trong giai đon phát trin t phát
ca khoa hc qun tr (trc 1911), quyn s hu và quyn điu hành thng đi
cùng nhau, khi đó ngi s hu cng trc tip tham gia vào điu hành hot đng
sn xut kinh doanh ca doanh nghip. Trong các giai đon sau, do quy mô và
mc đ phc tp trong qun lý tng lên, hai vai trò này có xu hng tách ra đ
tng tính chuyên nghip và hiu qu cng nh to s cân bng v quyn lc trong
doanh nghip.
1.1.1.3. Giám đc điu hành – CEO



Bob Wright – CEO ca
NBC
Angela Braly – CEO
ca Wellpoint
Dough Moris – CEO ca
Universal Music
Tng giám đc hoc Giám đc điu hành (Chief Executive Officer - CEO) đc hiu
là nhà qun tr cp cao nht, chu trách nhim điu hành mi hot đng sn xut kinh
doanh trong mt doanh nghip, tp đoàn, công ty hay t chc.
Cn phân bit hot đng qun tr doanh nghip ca b máy điu hành và hot đng
qun tr công ty trong công ty đi chúng (công ty c phn). Trong công ty, CEO là
ngi đng đu Ban lãnh đo chu trách nhim điu hành hot đng kinh doanh hàng
ngày ca doanh nghip, CEO có th là ch s hu công ty (c đông) hoc cá nhân đc
lp t bên ngoài. Cùng vi Ban lãnh đo này là mt Ban giám sát (Hi đng qun tr)
ph trách vic đnh hng cho công ty, đc bu ra t các c đông.
THANH NIÊN
VIỆT NAM

HỘI DOANH NHÂN TRẺ
VIỆT NAM

v1.0 Developed by TOPICA 5
Hai lc lng này đc t chc bi nhng con ngi khác nhau, CEO đng đu Ban
lãnh đo, Ch tch Hi đng qun tr đng đu Ban giám sát, điu này nhm đm bo
s đc lp trong điu hành ca Ban lãnh đo vi s cai qun ca Ban giám sát, đng
thi phân ra mt ranh gii rõ ràng v quyn lc, tránh s tp trung quyn lc quá mc
vào mt cá nhân.
Nhìn chung, CEO đc hiu là ngi có quyn điu hành cao nht trong mt doanh
nghip.  làm tt nhim v này, CEO cn phi có kin thc và k nng đa lnh vc.
Ngoài các kin thc và k nng kinh doanh, CEO còn phi am hiu v lut pháp, nhân
s, tài chính, k toán, thu…
1.1.1.4. Doanh nhân – h là ai?
 Khái nim v doanh nhân:
Doanh nhân là mt t đc các phng tin
truyn thông ca Vit Nam s dng đ xác đnh
mt thành phn kinh t t nhân mi xut hin t
sau nhng nm 90 ca th k 20. Thc cht có
rt nhiu cách hiu v doanh nhân, thm chí
theo ngha rng, nhiu ngi còn cho rng
doanh nhân là ngi có v trí trong mt doanh
nghip và làm công vic qun tr trong doanh nghip. Tuy nhiên, trong phm vi
cun sách này, Doanh nhân đc hiu là nhng ngi t b vn ra tin hành sn
xut – kinh doanh và t điu hành hot đng sn xut – kinh doanh ca chính
mình. Vi quan nim nh vy, giám đc nhng doanh nghip nhà nc hin còn
tn ti, nhng doanh nghip mà nhà nc nm c phn chi phi, các giám đc điu
hành “đi làm thuê” s không đc coi là doanh nhân.
 Quan nim v doanh nhân qua tng thi k:
o Thi phong kin, các doanh nhân (thng gia, thng nhân) thi đó đng cui

trong bc thang xã hi (“S, nông, công, thng”) và không đc coi trng.
Chính vì vy, khi thành công, h s c đu t cho con đi hc, đi thi đ gia nhp
vào tng lp “S” (quan li, s phu…) hoc v quê mua rung, mua đt đ t
“nông dân hóa” và gia nhp li tng lp “nông”. Sut thi k này, doanh nhân
không đc coi là mt tng lp có đa v trong xã hi và không phát trin đc.
o Thi thc dân, tng lp doanh nhân Vit Nam thc s hình thành và phát trin.
V mt s lng, h khá đông đo và bt đu mt quá trình tích t vn, tri thc
và kinh nghim đ vn lên kinh doanh, cnh tranh vi t bn nc ngoài.
Nhiu ngi trong s h là nhng ngi xut chúng và có nhng hành đng
yêu nc thit thc nh Lng Vn Can, Nguyn Quyn, Bch Thái Bi,
Nguyn Sn Hà…
o Sau gii phóng, tng lp doanh nhân gn nh b phân rã, h không xut hin và
không đc công nhn trong xã hi.
o Nm 1990 đánh du s ra đi ca Lut Công ty và Lut Doanh nghip t nhân,
sau này là Lut doanh nghip (2005), đã m đng cho các doanh nghip t
nhân phát trin, cùng vi đó là s hi sinh và phát trin mnh m ca tng lp
doanh nhân Vit Nam. Xã hi cng ngày càng có cách nhìn nhn đúng đn v
THANH NIÊN
VIỆT NAM
HỘI DOANH NHÂN TRẺ
VIỆT NAM

6 Developed by TOPICA v1.0
tng lp doanh nhân. T nm 2004, ngày 13/10 là ngày đc chn đ tôn vinh
doanh nhân Vit Nam và nhng đóng góp ca h.
 Nh vy, doanh nhân – h là ai? Vi quan đim nh trên, doanh nhân có th là
ngi sáng lp hoc không trc tip sáng lp doanh nghip, nhng h chính là ch
s hu và trc tip điu hành hot đng sn xut – kinh doanh ca doanh nghip.
Vi kin thc và k nng cn thit; vi ý chí và s t tin, vi ngh lc và quyt
tâm; h đang không ngng khng đnh mình, vn lên làm giàu cho bn thân và

đóng góp vào s phát trin chung ca xã hi.
1.1.2. c đim lao đng ca doanh nhân
1.1.2.1. Lao đng qun lý
 Trc ht cn làm rõ khái nim th nào là
qun lý?
o Mary Parker Follett đnh ngha: “Qun lý
là ngh thut khin công vic đc làm
bi ngi khác”.
o Qun lý là ngh thut điu khin ngi
khác nhm đt đc mc tiêu.
o Quan đim khác li cho rng, qun lý đc
trng cho quá trình điu khin và hng dn tt c các b phn ca mt t
chc, thng là t chc kinh t, thông qua vic thành lp và thay đi các ngun
tài nguyên (nhân lc, vt t, tài chính, tri thc, giá tr vô hình).
 Lao đng ca doanh nhân là lao đng qun lý. Do đó, lao đng ca doanh nhân cng
có nhng đc trng c bn sau:
o Trc ht, nhà qun lý không trc tip thc hin công vic mà thông qua ngi
khác đ đt đc mc tiêu qun lý ca mình. iu này cho thy ch th và đi
tng tác đng ca hot đng qun lý đu là con ngi. Lao đng ca doanh
nhân là lao đng qun lý có ngha là thông qua vic tác đng ti các thành viên
khác trong doanh nghip, doanh nhân s đt đc mc tiêu kinh doanh ca mình.
o Th hai, doanh nhân th hin vai trò và đt đc mc tiêu trong qun lý thông
qua vic thit lp và thay đi ngun lc. Trc đây, ngi ta coi ngun lc
gm có ba yu t c bn là nhân lc, tài chính và vt t. Cùng vi quá trình
phát trin mnh m ca nn kinh t tri thc, hai ngun lc là tri thc (hiu bit,
thông tin) và giá tr vô hình ca doanh nghip ngày càng tr nên quan trng hn
(thng hiu, phát minh, sáng ch, s hu trí tu ). Hot đng qun lý không ch
là to lp, duy trì và khai thác các ngun lc này mà còn phi không ngng gia
tng giá tr ca chúng đi vi doanh nghip nhm đt đc hiu qu cao hn
trong tng lai.

1.1.2.2. Lao đng sáng to
Sáng to là mt quá trình mang tính trí tu và xã hi bao gm vic to ra các ý tng
và khái nim mi hoc là s kt hp mi gia các ý tng và khái nim đã có sn.
Sáng to cng đc hiu là s phát hin, sáng kin hoc phát minh ra mt cái gì đó
mi mà đem li hiu qu và hu ích cho nhu cu tn ti và phát trin ca con ngi
THANH NIÊN
VIỆT NAM
HỘI DOANH NHÂN TRẺ
VIỆT NAM

v1.0 Developed by TOPICA 7
trong xã hi. Khái nim sáng to đc s dng trong mi
lnh vc ca th gii vt cht và tinh thn. Sáng to nhn
mnh c điu kin cn là tính mi và điu kin đ là tính
hu ích.
Trong kinh doanh, sáng to có th đc hiu là s phát
hin ra và đáp ng nhu cu v mt loi sn phm – dch
v, mt lnh vc kinh doanh, mt đon th trng mi;
hay vic áp dng mt phng pháp, mt công c mi
hoc theo cách thc hoàn toàn mi trong qun lý. Sáng
to cng có th là áp dng mt cách thc gii quyt mi
cho mt vn đ không mi hay nhn din và đ xut
phng án gii quyt cho mt vn đ mi phát sinh. Và chc chn là nhng sáng to
này không ch mang li li ích cho doanh nghip mà còn cho cng đng, xã hi. Nu
ch đm bo yu t mi nhng gây hi cho s tn ti và phát trin ca cng đng, xã
hi thì cng không đc coi là sáng to.

Tình hung: Cuc khng hong sa bt ti Trung Quc

Nm 2008, sa cha Melamin ti Trung Quc đã gây

nên mt cuc khng hong nghiêm trng trong ngành
thc phm ca nc này và s hoang mang đi vi
ngi tiêu dùng các nc, trc các sn phm sa và
làm t sa có xut x Trung Quc.
Theo nghiên cu ca các nhà khoa hc, thc phm
cha Melamin gây tn thng đng tiêu hóa, si
bàng quang, si thn, và có th gây ung th bàng
quang. Tr em ung sa có cha Melamin trong mt thi gian dài có th s phi chy t
hn
nhân to sut
đi.
Thc cht, tháng 3/2007, M, Châu Âu và Nam Phi đã xác đnh th phm gây nên các vn
đ v thn cho chó mèo  các nc này là thc n nhp khu t Trung Quc có cha
Melamin. Sau đó h đã cho thu hi toàn b các kho hàng này. Tuy nhiên, s vic mi tht
s bùng phát vào tháng 6/2008 khi hàng lot tp đoàn thc phm ln ca Trung Quc nh
Sanlu (Tam
lc), Mengniu
(Mãnh Ng), Yili (Y Li)… b phanh phui nhng th đon la
di khách hàng. Tháng 9/2008, B Y t Trung Quc thông báo s tr em mc bnh lên
ti 54.000, trong đó gn 13.000 phi điu tr ni trú, hàng trm bnh nhi trong tình trng
nguy kch.
Nh vy có th thy vic cho Melamin vào thc phm nói chung, sa nói riêng nhm làm
gi hàm lng đm cao không th coi là mt s sáng to trong kinh doanh. iu
này không
ch gây
thit hi v kinh t mà nghiêm trng hn là nhng nh hng đn sc khe ca c
cng đng, đc bit là tr em – đi tng d b tn thng nht.
1.1.2.3. Ngh thut trong kinh doanh
Có rt nhiu quan đim v ngh thut, mi quan đim li th hin nhng cách nhìn
nhn khác nhau. Có th hiu ngh thut là hình thái ý thc xã hi đc bit, là s sáng

to ra cái mi cha đng nhng giá tr ln v t tng thm m làm rung đng lòng
ngi. Cng có ngi cho rng, ngh thut không phi là s tht khách quan, đó ch là
s tht khác nhau qua nhng lng kính khác nhau.
THANH NIÊN
VIỆT NAM
HỘI DOANH NHÂN TRẺ
VIỆT NAM

8 Developed by TOPICA v1.0
Nhìn chung ngh thut thng gn vi ngh s, cm
xúc hay s thng hoa. Vy có hay không ngh thut
trong kinh doanh? Và nu vy liu doanh nhân có
đc coi là ngh s?
Nói đn ngh thut trong kinh doanh là nói đn
ngh thut trong ngh nghip. c gi là ngh
thut khi mt ngh nghip đc thc hin  mc
hoàn ho vi trình đ điêu luyn, thm chí siêu vit.
Chng hn nh ngh thut din thuyt, ngh thut
nu n, ngh thut cm hoa, ngh thut kinh doanh, ngh thut vit vn…
Nh vy, ngh thut kinh doanh đc hiu là kh nng tin hành, điu hành hot đng
kinh doanh mt cách điêu luyn, sáng to, hiu qu hn mc thông thng. Ngh thut
kinh doanh th hin trên nhiu phng din, sau đây là mt s khía cnh d nhn thy:
 Ngh thut chp thi c trong kinh doanh. Thi c là các c hi, dp may có
kh nng đem li hiu qu cao đi vi hot đng kinh doanh ca doanh nghip nu
doanh nghip bit tip nhn và khai thác nó. Trong mt môi trng kinh doanh
cnh tranh và nhiu bin đng, c hi kinh doanh không ít nhng s lng các
doanh nhân nhn ra và sn sàng chp ly c hi kinh doanh cng nhiu không
kém. Vn đ là doanh nhân phi tht s nhy bén và có kh nng phân loi c hi
đ đt đc thành công.
 Ngh thut truyn cm hng. Có mt câu châm ngôn vi ni dung nh sau:

“Nu bn mun đóng mt con tàu, đng bt nhng ngi đàn ông đi thu g, phân
chia công vic và ra lnh. Thay vào đó hãy dy h khao khát bin khi mênh mông
và vô tn” (Antoine De Saint – Exupery).
Trong doanh nghip, s lan ta cm hng s giúp khi dy trong mi nhân viên
mong mun tin b, phát trin, vt lên chính mình, t hoàn thin mình. Vi vai
trò ca mình, doanh nhân chính là ngi giúp mi nhân viên ca mình có mt
tm nhìn v tng lai ti sáng và tt đp hn cho doanh nghip và cho chính bn
thân h.
 Ngh thut đàm phán trong kinh doanh. àm phán là mt k nng rt quan
trng trong kinh doanh, có ý ngha quyt đnh rt ln đn thành công ca doanh
nghip. Các bên khi tham gia đàm phán thng phi tuân th nhng nguyên tc
chung nh tìm hiu thông tin v đi tác, xây dng hình nh ban đu, phân tích thái
đ ca đi phng hay bám sát mc tiêu đàm phán…
Ngh thut trong đàm phán ca mi doanh nhân s th hin nhiu hn trong vic
s dng câu hi và ngôn t khéo léo đ thm dò và lng nghe đ phán đoán mc
đích thc s ca đi tác. Quan trng hn na trong đàm phán là vic xác đnh các
gii hn có th và không đc phép vt qua, s lùi bc và tha hip đúng lúc.
iu này va th hin thin chí trong đàm phán va có th khin đi tác xao lãng
mc tiêu chính.
1.1.2.4. Yu t may mn trong kinh doanh
Trong cuc sng luôn có yu t may mn. Trên thng trng có nhiu doanh nhân
thành công nhng cng không ít ngi cng phi nm tri nhiu cay đng. Phi chng
THANH NIÊN
VIỆT NAM
HỘI DOANH NHÂN TRẺ
VIỆT NAM

v1.0 Developed by TOPICA 9
nhng doanh nghip thành công, nhng doanh nhân thành đt luôn đc thn may
mn mm ci, chúc phúc?

Tht ra, trong kinh doanh, các doanh nhân thành đt là ngi t to may mn cho
chính mình.


Tình hung: Con đng thành công ca Walt Disney – M hôi hay s may mn

Nói Walt Disney là mt nhân vt xut chúng có l cha
đ, ông là mt thiên tài ln, mt thiên tài thành công
trong nhiu lnh vc đa dng, có quy mô riêng l nhng
li h tr ln nhau. Không ch là ngi khai sáng ra lot
phim hot hình làm say mê bao th h, Disney còn m ra
nhng khu gii trí nh Disneyland và Disneyworld ni
ting th gii. Tuy nhiên, con đng đn vi thành công
ca ông không tri đy hoa hng mà là nhng chui ngày
lao đng mit mài đy m hôi và nc mt.
Khi còn 
Kansas, m
ong mun tr thành mt ha s tên
tui, ông đn xin vic  Kansas City Star nhng b t
chi thng thng.  mu sinh và tip tc rèn luyn đôi
tay tr nên sc so và k diu hn, ông phi đn xin v
hình trong mt nhà th và xin ng li trong gara ca v
linh mc. Thnh thong ông mang tranh đi Holywood bán nhng chng my ai mua. Tuy
vt v nhng
ông vn làm
vic say mê, quên n quên ng. Ri mt ngày kia, dng nh
thn may mn đã mm ci, điu k diu đn nh mt phép màu m ra thành công cho
cuc đi và s nghip ca ông.
êm đó, ông ng quên, mt ting đng nh khin ông thc gic. Ông thy mt chú chut
nh ranh mãnh va n, va gin vi nhng mu v bánh m ông đ trên bàn. Ông say

sa
ngm nhìn nhng c ch ng nghnh đáng yêu đó. Nhân vt chut Mickey ra đi t đó và
sng mãi vi hàng lot phim hot hình ca ông và trong lòng khán gi. Sau chut Mickey
là vt Donald, nai Bambi… và nhiu con vt bit nói khác. Không ch dng li  đó, ông
tip tc sáng to và thành công vi rt nhiu b phim khoa hc v thiên nhiên.
Ngày nay, s nghip ln lao và ting tm ly lng ca ông nga
y c đa tr con mi lên ba
cng có th bit ti. Ông thành công c trên phng din nhà kinh doanh có đu óc ln lao,
nhà vn hóa chân chính, sau cùng là mt ngi làm giàu bng lòng t tin, đu óc sáng to
phong phú, đôi tay cn cù và đôi chân bn b.

Vy mun là ngi may mn trong kinh doanh, bn hãy chun b hành trang tht đy
đ đ đón nhn khi c hi đn vi bn. Hành trang không th thiu bao gm:
 Nim tin: đây là yu t quan trng nht đ to ra s may mn nhng cng là yu
t ít đc quan tâm nht. Nu không có nim tin, thay vào đó là s hoang mang và
hoài nghi, mi ý tng, c hi không sm thì mun s cht yu.
 S kiên trì: cn cù giúp doanh nhân không bao gi ngh ngi hay b cuc.
Các doanh nhân thành đt thng kiên nhn ch đi, chm ch làm vic và điu
đó giúp h sn sàng đón nhn các c hi và may mn trong công vic và trong
kinh doanh.
 Hc hi t nhng sai lm: ngi thành công không xem sai lm là tht bi, h
coi đó là c hi đ hc hi, đ rút ra bài hc nhm tránh nhng sai lm tip theo
THANH NIÊN
VIỆT NAM
HỘI DOANH NHÂN TRẺ
VIỆT NAM

10 Developed by TOPICA v1.0
trong tng lai. Có tinh thn hc hi, hp tác và chia s s giúp doanh nhân có mi
quan h tt đp vi nhng ngi xung quanh. iu đó giúp h có nhiu ngun lc

đ hoàn tt các công vic thay vì ch thc hin mt mình. Tinh thn hc hi hp
tác cng m ra nhiu c hi liên kt, hp tác trong kinh doanh, c hi đ vt qua
khó khn, khng hong.
1.1.3. T cht ca doanh nhân
1.1.3.1. Khát vng làm giàu
Khát vng (mong mun) là mt cm giác khát khao
hay hy vng. Khát vng là đng lc thúc đy, chi phi
hành đng ca con ngi.
Khát vng làm giàu chính là mong mun, khát khao
vt lên chin thng cnh nghèo hèn, đt đn s
giàu sang, phú quý cho chính bn thân mình, gia đình
và xã hi.
Có nhiu con đng làm giàu, có nhng con đng
làm giàu chính đáng đc xã hi đánh giá cao, trân
trng nhng cng có nhng con đng làm giàu phi
pháp, thm chí bán r bn thân và lng tâm ca chính mình. Vy mi doanh nhân
cn có trong mình mt khát vng làm giàu chính đáng cho dù bit rng con đng làm
giàu không h bng phng, có nhiu chông gai và đôi khi cng phi chp nhn tr giá.
 Walt Disney trc khi thành công ly lng đã tng phi đi v tranh thuê trong nhà
th, ng nh trong gara nhà linh mc. Thm chí đã có nhng lúc đi bán tranh ca
mình mà vn không th kim đc mu bánh m nh.
 King Camp Gillette, cho đn nm 40 tui vn ch là ngi bán nút chai nghèo 
Brooklyn gn Boston. Nhng ông vn có mt c m cháy bng là phát minh ra
cái gì cng đc, min là phát minh. Và tn 11 nm sau khi phát minh ra dao co
ông vn cha kim đc bt k xu nh nào. Cho đn nm 1930,  tui 75, khi bán
đi toàn b 20.000 c phiu ca mình và thu v 1,65 triu USD, ông t chc ch
tch Công ty và t b nhng li dao co đã giúp ông tr nên ni ting.
 Otto Beisheim là mt cu bé nhà nghèo, thông minh và ham hc nhng ngay t
nh đã phi b hc đi làm thêm. T mt công nhân da giày, đn nm 40 tui ông
đã làm giám đc kinh doanh ca Hasef – mt công ty chuyên kinh doanh các sn

phm đin gia dng. Tuy nhiên, không dng li  đó, ông vn p  ý tng kinh
doanh riêng. Nm 1964, ông cùng vi hai ngi bn là Schmidt và Ruthenbeck,
ông thành lp Metro chuyên bán đ các loi mt hàng. Sau hn 40 nm ra đi,
Metro ca Beisheim đã tr thành tp đoàn thng mi ln th hai  Châu Âu và
th t trên th gii vi doanh thu 60 t USD/nm, có 130.000 nhân viên và có mt
ti 30 nc trên th gii.
1.1.3.2. T duy sáng to và hiu qu
T duy vi t cách là hot đng tâm lý bc cao nht ch có  con ngi và là kt qu
ca quá trình lao đng, sáng to. Khi t duy, con ngi so sánh các thông tin, d liu
THANH NIÊN
VIỆT NAM
HỘI DOANH NHÂN TRẺ
VIỆT NAM

v1.0 Developed by TOPICA 11
thu nhn đc, tri qua quá trình phân tích, tng hp, khái quát hóa và trìu tng hóa
đ rút ra các khái nim, phán đoán, gi thuyt, lý lun, quy lut…
T duy sáng to nhm tìm ra các phng pháp và bin pháp thích hp đ kích hot
kh nng sáng to, đ tng cng kh nng t duy ca mt cá nhân hay mt tp th
làm vic chung. T duy sáng to giúp tìm ra mt phn hay toàn b phng án, gii
pháp cho mt vn đ nan gii. T duy sáng to không có khuôn mu tuyt đi, không
cn trang thit b đt tin, không phc tp nhng mang li hiu qu cao.
Nh vy, doanh nhân có cn kh nng t duy sáng to và hiu qu?
 Trc ht, t duy sáng to giúp doanh nhân nhn
ra các c hi trong mt môi trng kinh doanh có
nhiu bin đng. Trong đa s các trng hp, khi
nhn ra c hi thì c hi đã qua hoc là c hi quá
nh mà ngi khác đã b qua. Do đó chính s bin
đng và thay đi ca môi trng là c hi ln cho
các doanh nhân sáng to và bit chp thi c.

 Mt khác, môi trng kinh doanh cng gm nhiu
yu t bin đng liên tc và tác đng theo nhiu
hng khác nhau đn doanh nghip. T duy sáng
to cng giúp doanh nhân tìm ra các phng án, gii pháp đi phó vi các thách
thc này.
 Th ba, t duy sáng to giúp doanh nhân có kh nng khác bit hóa sn phm,
dch v, chin lc kinh doanh ca doanh nghip. T đó giúp doanh nghip có kh
nng đnh giá khác bit và thu li nhun cao hn mc trung bình ca ngành.
 Th t, t duy sáng to ca doanh nhân có th giúp doanh nghip tránh đi đu
trc tip vi các đi th cnh tranh khác khi to ra và nm bt đc nhng nhu cu
mi. Khi đó trong mt “đi dng xanh”, doanh nghip s tránh né đc nhng
cuc canh tranh khc lit (Chin lc i dng xanh – W.Chan Kim và Renee
Mauborgne, NXB Tri thc, 2009).
1.1.3.3. Nng lc lãnh đo và to dng ekip làm vic
Có ngi tng nói rng, điu khác bit gia lãnh đo
(Leadership) và qun lý (Management) là lãnh đo
bin t “cái không” ra “cái có” còn qun lý thì gi “cái
có” cho đng mt đi thành “cái không”. Do đó lãnh
đo cn tm nhìn, cn lòng tin, cn sáng to, cn kh
nng khi la và truyn cm hng cho nhng ngi
theo mình. Qun lý cn quy tc, phng thc vch sn,
duy trì và s dng phng thc này đ duy trì và phát
trin t chc.
Tuy vy, nng lc lãnh đo cng cn th hin thông qua nhng phng pháp
nht đnh:
 Phng pháp phân quyn: y quyn đnh đot ca mình cho cp di. Phng
pháp này không ch phát huy đc nng lc và tính ch đng ca nhân viên di
quyn mà còn gii phóng cho nhà lãnh đo khi nhng công vic vn vt đ tp
trung vào nhng vn đ quan trng mang tính chin lc.
THANH NIÊN

VIỆT NAM
HỘI DOANH NHÂN TRẺ
VIỆT NAM

12 Developed by TOPICA v1.0
 Phng pháp hành chính: Lãnh đo da vào vic s dng ch th, mnh lnh
mang tính cht bt buc, cng bc biu hin di nhiu hình thc nh ni quy,
quy ch, quy đnh…
 Phng pháp kinh t: S dng các công c vt cht làm đòn by kinh t kích
thích nhân viên thc hin mc tiêu ca nhà lãnh đo mà không cn mnh lnh
hành chính.
 Phng pháp t chc – giáo dc: To s liên kt gia các cá nhân và tp th
theo nhng mc tiêu đã đ ra trên c s đ cao tính t giác và kh nng hp tác
ca tng cá nhân.
 Phng pháp tâm lý xã hi: Hng các quyt đnh (hành đng) đn các mc tiêu
phù hp vi trình đ nhn thc, tâm lý, tình cm ca con ngi.
Tuy có nhng phng pháp c th và rõ ràng nhng cng cn phi hiu lãnh đo là
mt ngh thut, là hành đng ch không phi là chc danh, v trí. Doanh nhân phi có
t cht lãnh đo và th hin t cht đó thông qua tm nhìn, nim tin và kh nng
truyn cm hng cho ngi khác.
 Tm nhìn (vision) là hng đi, là đích đn hp dn trong tng lai. ó không phi
là bc tranh treo trên tng hay li tuyên b ghi trên mt tm th, hn th nó
hng các thành viên ca t chc, doanh nghip đi đn nhng hành vi mi. Là nhà
lãnh đo, nu doanh nhân không bit mình s dn dt doanh nghip ca mình đn
đâu và đt đc mc tiêu gì thì chng th mang li tng lai cho nhân viên và
doanh nghip.
 Doanh nhân phi có nim tin, phi có s say mê, đam mê nht đnh. Nim tin đó
có th hng hc, rc la nhng ch trong mt giai đon nht đnh, hn th, doanh
nhân phi có mt nim tin mnh m nhng tnh lng, cháy âm  nhng không th
dp tt.  có và duy trì nim tin đó, doanh nhân phi có mt cái nhìn lc quan

trong kinh doanh và trong cuc sng. Doanh nhân phi bit “Nhìn phn na đy
ca ly nc thay vì na vi”.
 Doanh nhân cng phi bit khi la và truyn cm hng cho ngi khác.  có
th khi la, doanh nhân phi là ngi có la trong lòng. Khi đó h có th bc l
s phn khích, nhit thành và sinh lc mnh m – điu mà mi ngi có th nhn
thy và d b cun hút.  truyn cm hng, doanh nhân còn phi bit chia s cm
xúc, nim đam mê vi nhân viên, khách hàng và đng nghip; và đánh trúng tâm
lý, tình cm đ có lòng trung thành và s tin cy ca h.

Tình hung: Howard Schultz và công thc bí mt ca Starbucks

Tt c các doanh nhân đu mun hc hi nhng phng pháp lãnh đo ca Howard
Schultz, Ch tch hãng café Starbucks, vào công vic kinh doanh ca mình. Phng
pháp và phong cách lãnh đo ca ông đc xem nh công thc bí mt to nên s thành
công ca Starbucks.
Sinh ra và ln lên trong mt gia đình nghèo khó và gi đây Schultz đang nm trong tay
c đ ch Starbucks khng l hin có khong 12.000 ca hàng café trên toàn th gii
vi 125.000 nhân viên và doanh thu 6 t USD/nm.
Hình nh mt nhà lãnh đo bit rõ nhng giá tr mà
mình đi din, khuych trng;
luôn bit cách thc kt ni cm xúc vi ngi nghe đc th hin thông qua k nng
giao tip và cm xúc mnh m ca ông. Schultz có cm xúc đc bit mnh m v nhng
gì mình thc hin. Không ch bán nhng ly café thm ngon, vi khách hàng ông còn
THANH NIÊN
VIỆT NAM
HỘI DOANH NHÂN TRẺ
VIỆT NAM

v1.0 Developed by TOPICA 13
cung cp cho h s pha trn gia café và s lãng mn,

s thoi mái và tính cng đng, bu không khí m cúng
và thân hu. Vi nhân viên, ông cho h mt môi trng
làm vic vi tt c s tôn trng và chân thành, tình
ngi và lòng nhân ái. Ch nhân ca Starbucks đã tng
hãnh din tuyên b rng, tin mua bo him sc khe
cho nhân viên còn nhiu hn tin mua café t Châu M,
Châu Á, Châu Phi đ cung cp cho toàn b h thng
Starbucks.
Trong cun sách gn đây ca Schultz, “Pour Your Heart
Into It” (Rót
c tâm hn vào đáy cc), các t nh “cm
xúc” hay “đam mê” gn nh xut hin trên mi trang giy. Qua ông, ta có th rút ra mt
s bài hc v lãnh đo:
Bài hc s 1: Hãy đào sâu đ nhn ra nhng gì bn thc s đam mê (không phi lúc
nào cng là nim đam mê vi sn phm) và truyn ti thông đip này ti các nhân viên,
khách hàng, đng nghip.
Bài hc s 2: Truyn cm hng cho các đng nghip,
nhà đu t và các nhân viên bng
vic v nên bc tranh v mt th gii tt đp hn nh nhng sn phm, dch v hay
công ty ca bn.
Bài hc s 3:  có đc s tin cy và lòng trung thành ca nhng ngi xung quanh,
nhà lãnh đo cn phi đánh trúng tình cm và tâm lý ca h.
Vi nim đam
mê và nng lc lãnh đo, ông ch Schultz ca Starbucks đã và đang bin
gic m ca mình thành hin thc đ tip tc chia s chúng vi hàng nghìn nhân viên,
nhà đu t và khách hàng trên toàn th gii.
1.1.3.4. Kin thc
Có nhiu quan nim, đnh ngha v tri thc (kin thc) theo nhiu cách tip cn khác
nhau, tuy nhiên vn không có mt đnh ngha nào v tri thc đc tt c mi ngi
tha nhn và có kh nng bao quát toàn b.

Tuy nhiên, kin thc hay tri thc đc hiu là các c s, các thông tin, tài liu, các
hiu bit hoc nhng th tng t có đc bng kinh nghim thc t hoc do nhng
tình hung c th.
 Kin thc ca doanh nhân, trc ht phi là s hiu bit v các vn đ chung trong
đi sng, kinh t, chính tr, xã hi. Nhng hiu bit chung đó là c s đ doanh
nhân tìm ra các c hi kinh doanh, các thách thc và khó khn có th xy ra đi
vi ngành, lnh vc kinh doanh và c th đi vi doanh nghip ca mình. Kin
thc tng quát đ quyt đnh đu t vào đâu, tham gia vào hay rút lui khi ngành
kinh doanh nào, cung cp sn phm dch v c th nào ra th trng…
 Th hai, doanh nhân còn cn s am hiu  mc đ nht đnh đi vi các lnh vc
qun tr chung trong doanh nghip. Nhng kin thc này s giúp cho doanh nhân
có kh nng phi hp tt gia các b phn chc nng, tr giúp cho mình trong quá
trình ra quyt đnh và điu hành doanh nghip. Nhng lnh vc kin thc này bao
gm: hu cn, đu vào cho quá trình sn xut (vt t, máy móc thit b, công
ngh), t chc sn xut, marketing, nhân lc, tài chính – k toán, nghiên cu, phát
trin, pháp ch… Do đc trng ca hot đng qun lý, điu hành  tm v mô vì
vy doanh nhân không nht thit phi am hiu quá sâu nhm tránh s phân tán
khi nhim v ch yu. Tuy nhiên đ điu hành tt, doanh nhân không th thiu
nhng kin thc này.
THANH NIÊN
VIỆT NAM
HỘI DOANH NHÂN TRẺ
VIỆT NAM

14 Developed by TOPICA v1.0
 Th ba, doanh nhân cng cn có s hiu bit, kin thc nht đnh v chuyên môn
trong lnh vc kinh doanh mà doanh nghip tham gia. Do mi ngành, mi lnh vc
kinh doanh đu có nhng đc thù nht đnh v sn phm, th trng, công ngh, t
chc sn xut, phân phi sn phm, marketing… do đó doanh nhân rt cn có s
hiu bit này. Ví d, doanh nhân nht đnh phi có hiu bit cn thit v bn v

thit k, giám sát thi công, lp h s và tham gia đu thu… nu doanh nghip
kinh doanh trong lnh vc xây dng. Hay cng là kinh doanh thng mi nhng
kinh doanh theo kiu bán hàng đa cp cng có nhiu đim đc thù khác lnh vc
kinh doanh thông thng.
Tuy nhiên, kin thc hay s hiu bit ca bn thân doanh nhân thôi cha đ,
doanh nhân còn phi là ngi bit s dng nhng ngi khác gii hn mình  mt
khía cnh hay trong mt lnh vc nào đó.

Tình hung: Andrew Carnegie – “Ông vua thép”

Andrew Carnegie (1835 – 1919) sinh ra và ln lên trong
mt gia đình nghèo khó  Scotland. T mt ngi nghèo
không mt xu dính túi, ông đã tr thành mt t phú và
to ra rt nhiu triu phú khác trong ngành công nghip
ca mình.
Thành công trong s nghip, Andrew Carnegie còn rt ni
ting vi tài dùng ngi. Do ch có 4 nm đi hc, kin
thc ca ông trong ngành thép rt hn ch nhng Adrew
Carnegie luôn tha nhn, không h giu dim điu đó.
Ông ni ting là ngi bit dn d và kh
ông kim li
khen nhân viên, do đó ông đã tp
hp đc quanh mình rt nhiu ngi tài. Ông ca tng nhân viên c trc mt và sau
lng h, thm chí ca tng h ngay c sau khi ông đã qua đi, trên bia m ca mình. Khi
nhc đn ông, ngi ta không ch nhc đn tài nng kinh doanh kit xut mà còn luôn
nhc đn dòng ch đc khc trên m ông: “ây là ni yên ngh ngàn thu ca mt
ngi bit cách thu dng
nhng ngi thông minh hn mình”.
Nhng kinh nghim trong kinh doanh và s dng ngi ca ông đã tr thành bài hc
kinh đin cho các nhà lãnh đo sau này.

1.1.3.5. Ý chí, ngh lc, quyt tâm
Kinh doanh là mt công vic đy khó khn, phc tp
và lm ri ro. Theo mt s liu thng kê gn đây ca
C quan qun lý các doanh nghip nh Hoa K
(SBA): 35% các doanh nghip tht bi sau hai nm
đu tiên, 56% tht bi sau bn nm hot đng. 
Vit Nam, các chuyên gia cng thy rng mt t l
ln các doanh nghip nh cng thng tht bi sau
3 – 5 nm đu tiên. Nh vy, mc dù ngày càng có
nhiu doanh nghip thành công nhng chúng ta cng cn phi chp nhn mt thc t
là vn có mt t l đáng k các doanh nghip mi thành lp gp tht bi khi khi s
kinh doanh.
THANH NIÊN
VIỆT NAM
HỘI DOANH NHÂN TRẺ
VIỆT NAM

v1.0 Developed by TOPICA 15
Là doanh nhân, khi khi s và điu hành hot đng kinh doanh ca mình không ai lên
k hoch cho tht bi nhng cng phi chun b tinh thn và phng án đ đi mt vi
nhng khó khn, tr ngi, đc bit là trong thi gian đu tiên. Thành công ch đn vi
nhng doanh nhân có ý chí, giàu ngh lc, có tính kiên nhn và lòng quyt tâm.
Thng trng luôn khc nghit, doanh nhân dù có tài ba đn đâu cng khó tránh khi
nhng ln tht bi. Do đó, điu quan trng là phi cn c vào tình hình đ ra nhng
quyt đnh tin – lui hp lý. Cho dù  tình hung nào cng luôn phi  th ch đng
và phi có k hoch sn sàng ng phó vi mi tình hung.
1.2. Phát trin nng lc doanh nhân
1.2.1. Khi dy khát vng làm giàu
iu đu tiên và quan trng nht đi vi mi ngi trc khi khi nghip là phi khi
dy cho đc khát vng doanh nhân, khát vng làm giàu. Khát vng đó là đng c, là

mc đích, là sc mnh giúp cho mi ngi vt qua đc nhng khó khn, tht bi đ
tr thành mt doanh nhân thành đt trong tng lai.
Theo mt thng kê  Hoa K, hu ht nhng doanh nhân thành đt không phi là “con
nhà nòi” đu đi lên t hai bàn tay trng. Cuc sng nghèo kh trng tay chính là đng
lc giúp h vn lên chin thng cnh nghèo hèn và t khng đnh mình. Vy nu bn
không hoàn toàn trng tay liu bn có khát vng làm giàu hay không? Trong cuc sng,
không ai bit bn là ai, không ai bit điu gì s ch đi mình  phía trc. Khát vng
làm giàu chính là mt cách đ chng t nng lc bn thân, là con đng đ đt ti
tng lai tt đp hn.
1.2.2. Tích ly kin thc, rèn luyn k nng
Nh đã đ cp  trên, kin thc và k nng tt là nhng đòi hi cn thit đ doanh
nhân khi s doanh nghip và đt đc nhng thành công trong kinh doanh. Có hai
con đng đ mt doanh nhân tích ly kin thc: tích ly thông qua đào to và t tích
ly thông qua sách, báo, kinh nghim điu hành thc tin.
S rt tt nu trc khi khi nghip doanh nhân đc
trang b đy đ kin thc và k nng cn thit. Các
trng đào to, các khóa đào to v kinh t, qun tr
kinh doanh đu chú trng c hai phng din cung cp
kin thc và rèn luyn k nng. Tuy nhiên nhng kin
thc đc cung cp s mang tính nguyên lý nhiu hn là
vic phn ánh hi th ca môi trng kinh doanh sôi
đng đang din ra, còn các k nng s ch thc s đc
làm ch nu đc hình thành và rèn luyn qua thc t. iu đó có ngha là s
thành công ca doanh nhân trên thng trng ph thuc rt nhiu vào ý thc t hc
tp, t tích ly, t rèn luyn ca h. iu này cng lý gii ti sao trên th gii có rt
nhiu doanh nhân thành đt dù không đc đào to bài bn v kinh t và qun tr
kinh doanh.
Bill Gates (William Henry Gates) là “doanh nhân có nh hng nht trong cuc cách
mng máy tính cá nhân” s không chc giành đc danh hiu này nu c gng hc nt
2 nm  trng Harvard cho đn khi tt nghip. Và hn 30 nm sau, ông tr li chính

THANH NIÊN
VIỆT NAM
HỘI DOANH NHÂN TRẺ
VIỆT NAM

16 Developed by TOPICA v1.0
ngôi trng danh ting này đ nhn bng tin s danh d ngành lut cho dù cha qua
đi hc.
Anita Roddick là ngi sáng lp và điu hành The
Body Shop t mt ca hàng nh kinh doanh m phm
t pha ch tr thành mt thng hiu ni ting th gii
vi 1980 ca hàng có mt ti hn 40 nc (nm 2004).
Bn thân Anita Roddick cng cha tng hc bt c
khóa hc nào v qun tr kinh doanh hay bán hàng, bà
điu hành The Body Shop vi bn nng kinh doanh có
sn cùng vi quá trình t tích ly không ngng và mt
trit lý kinh doanh vì môi trng.
1.2.3. Hc cách rút ra bài hc t nhng tht bi
Trên chin trng, không mt v tng tài ba nào cha
tng mt ln tht bi. Trên thng trng khc nghit,
doanh nhân dù tài ba đn my cng không th luôn
nm chc thành công. iu quan trng là phi tìm
trong tht bi nhng c hi đ giành thng li ln hn
trong tng lai.
Ishoko, ông ch ca tp toàn Sanyo, ngi thng
đc gii kinh doanh Nht Bn gi là “Thánh kinh
doanh”, tng nói rng: “Ngi có võ ngh cao cng,
đng tác rút mi thng v thng nhanh hn phóng
ra. Trong kinh doanh cng vy, doanh nhân gii là ngi bit rút lui mà không mt
thi c”.

 Trc ht, cn khng đnh rng tht bi là khó tránh khi vì doanh nhân luôn phi
đi mt vi vic ra quyt đnh trong kinh doanh. Các quyt đnh đôi khi có đy đ
cn c và thông tin nhng trong phn ln các trng hp luôn có nhng ri ro
tim n khó lng. Tht bi có th đn t vic nghiên cu sn phm, công ngh
mi; có th do nhng quyt đnh đu t chuyn hng kinh doanh sai lm; có th
do nhng ri ro trên th trng chng khoán… Trc nhng tht bi đòi hi doanh
nhân phi thc s tnh táo, bit lng nghe và luôn gi đc tinh thn lc quan.
 iu th hai cn bit là khi đi mt vi nhng tht bi trong thc t, không ging
nh lý thuyt, s khó khn và cay đng hn nhiu. Khi đó doanh nhân có th ngp
trong n nn, lòng t trng b tn thng và tng lai ca doanh nghip ht sc
m đm. Khi đó, nhng doanh nhân thiu bn lnh thng mt tinh thn, chán nn,
không có đng lc đ bt đu li. ã bc chân vào thng trng, doanh nhân
phi chun b tâm lý đ đi mt vi nhng điu này và phi t tìm ra cách đ vt
qua đc giai đon khó khn đó.
 iu th ba, khi tht bi, dù nh nht cng luôn có nhng nguyên nhân sâu xa.
Doanh nhân ch có th bc tip và đt ti thành công nu nhn thy và khc phc
đc nhng nguyên nhân này. Các tht bi thng xut phát t mt trong nhng
nguyên nhân sau:
o Lp k hoch không phù hp và thiu tính kh thi: đây là nguyên nhân khá
ph bin. Ri ro s ít hn nu k hoch kinh doanh đc lp trên c s các thông
tin khoa hc, đáng tin cy, mang tính toàn din, đc xem xét tính kh thi.
THANH NIÊN
VIỆT NAM
HỘI DOANH NHÂN TRẺ
VIỆT NAM

v1.0 Developed by TOPICA 17
o Thiu nng lc và kinh nghim qun lý: rt nhiu doanh nhân có xut thân
k thut, bn thân h có rt ít kinh nghim v qun lý hoc cha qua đào to
v qun lý. Do đó đây cng là mt trong nhng nguyên nhân dn đn tht bi

trong kinh doanh.
o Ri ro trong kinh doanh, thâm ht tài chính: trong kinh doanh luôn tim n
nhng ri ro có liên quan đn tài chính hoc dn đn s thâm ht v tài chính
đi vi doanh nghip. Qun lý tài chính cn phi nhn đnh các ri ro này và
hn ch thit hi đn mc thp nht có th.
o Lãnh đo tt, nhân viên ti: mt doanh nhân có nhit huyt, đam mê, có kin
thc và k nng tt vn có th b đánh bi bi đi ng nhân viên thiu kinh
nghim và mc đích kém lành mnh. Bi vy, doanh nghip cn xây dng
đc mt đi ng nhân viên có trình đ tt, nhit huyt và đc tr thù lao mt
cách tng xng vi kt qu đóng góp ca h.
o Nguyên nhân t chính bn thân doanh nhân: bn thân doanh nhân cng cn
phi xem xét nguyên nhân ca nhng tht bi t chính bn thân mình. Có th
có mt s nguyên nhân dn đn tht bi nh: thiu thn trng, hành đng gp
gáp, thiu thông tin, quyt đnh cm tính…
 Kh nng đón nhn tht bi, sau khi nhn thc đc nguyên nhân ca tht bi,
doanh nhân cn đi mt vi thc t đó đ tránh tip tc sa ly. Cho dù là ngi
đng đu doanh nghip h cng cn bit chp nhn thc t, bit lng nghe, trung
thc vi chính mình và quan trng nht là luôn gi đc tinh thn lc quan đ sm
vt qua đc nhng khó khn trc mt và đt đc thành công hn na trong
tng lai.
1.2.4. Doanh nhân và trách nhim xã hi
Trách nhim xã hi ca doanh nghip (Corporate Social Responsibility – CSR) hin
nay đã đc s dng tng đi ph bin. Tuy nhiên vn còn nhiu quan đim khác
nhau v khái nim, ni dung và phm vi ca CSR.
 y ban Kinh t Th gii v phát trin bn vng đnh ngha: “Trách nhim xã hi
ca doanh nghip là mt cam kt kinh doanh nhm c x đo đc và đóng góp cho
s phát trin kinh t cùng vi vic nâng cao cht lng cuc sng ca ngi lao
đng và gia đình ca h cng nh cht lng cuc sng ca cng đng và xã hi
nói chung”. nh ngha này nhn mnh đn vai trò ca doanh nghip trong phát
trin kinh t và nâng cao cht lng cuc sng ca ngi lao đng, gia đình h,

cng đng và xã hi.
 Mô hình “Kim t tháp” ca A.Carroll (1999) v trách nhim xã hi cng đc
nhiu ngi chp nhn và s dng khá rng rãi. Theo đó, CSR bao gm trách
nhim kinh t, pháp lý, đo đc và t thin.
 Các nc nói ting Anh li biu hin trách nhim ca doanh nghip vi khái nim
PPP bao gm 3 lnh vc: Con ngi (People), Hành tinh (Planet) và Li nhun
(Profit).
  Vit Nam, trong quy ch và tiêu chí xét “Gii thng trách nhim xã hi doanh
nghip”, Phòng Thng mi và Công nghip Vit Nam (VCCI) cng gii hn hai
lnh vc là lao đng và môi trng nhng cng vn đt thêm tiêu chí kinh doanh
có hiu qu. Nh vy, có th nói VCCI cng s dng khái nim PPP.
THANH NIÊN
VIỆT NAM
HỘI DOANH NHÂN TRẺ
VIỆT NAM

18 Developed by TOPICA v1.0
Trên th gii, kinh doanh luôn gn vi trách nhim xã hi, rt nhiu ngi khng l đã
b ra rt nhiu tin đ tr thành mt hình mu kinh doanh lý tng vì cng đng.
 Nike đã công b công khai nhng tiêu chun trách nhim xã hi ca h cùng vi
danh sách 700 nhà máy gia công  51 quc gia trên th gii, trong đó có 35 nhà
máy  Vit Nam. H kim tra thng xuyên và buc các nhà cung cp phi tuân
th các điu kin này. H cng sn sàng ct hp đng nu nhà cung cp b phát
hin hoc b t cáo vi phm.
 General Electrics s dng 2 t USD mi nm đ nghiên cu công ngh mi bo v
môi trng.
 Howard Schultz, ông ch ca Starbucks, đã tng hãnh din tuyên b, tin mua bo
him sc khe cho nhân viên còn nhiu hn tin mua café t Châu M, Châu Á,
Châu Phi đ cung cp cho toàn h thng Starbucks.
 Royal Dutch Shell, tp đoàn du khí lâu đi, đã thành lp nhiu qu t thin, trong

đó có vic xây dng trung tâm giáo dc Early Learning Centre  Nam Phi nhm
giáo dc tr em và dy k nng cho ngi trng thành.
 Vit Nam, tuy vic thc hin trách nhim xã hi CSR còn tng đi mi m, nhng
nhiu doanh nghip và doanh nhân Vit Nam cng đã th hin trách nhim và nhng
đóng góp nht đnh ca h đi vi xã hi.

Tình hung: Anita Roddick – Li nhun có th song hành vi trách nhim xã hi

Anita Roddick sinh ngày 23/12/1942 ti thành ph nh Littlehampton  Sussex, Anh
Quc. Là con th 3 trong s 4 ngi con ca mt ch tim n nh ngi Ý, Anita đã
tri qua phn ln thi th u ca mình  đây đ ph giúp m, ngi đã dy bà nhng
bài hc đu tiên v giá tr ca vic tái ch và s dng li đ vt.
Khi trng thành, s nhy cm vi các vn đ đo đc đã thúc đy Anita tr th
ành mt
cô giáo  trng Cao đng S phm Newton Park.
Nm 1962, Anita chuyn đn sng  Khu đnh c dành
cho ngi Israel. ây cng là chuyn đi đu tiên khi đu
cho cuc hành trình làm vic vòng quanh th gii ca bà.
Trong nhng chuyn đi này, Anita đã thy cuc sng bn
hàn, nghèo kh ca ngi dân  rt nhiu ni bà đã đi
qua.
Nm
1976, Anita m ca hàng The Body Shop đu tiên
chuyên kinh doanh các loi m phm có ngun gc t
nhiên do bà t bào ch. n nm 2004, bà đã có hn 1980
ca hàng The Body Shop  khong 40 nc trên th gii và
trung bình hàng nm có khong 100 ca hàng mi đc m.
iu khin Anita Roddick và The Body Shop t mt ca hàng nh tr thành mt
thng hiu toàn cu chính là trit lý kinh doanh vì môi trng và nhng quan đim v
trách nhim xã

hi ca doanh nghip. Bà luôn ch trng li nhun có th song hành
cùng trách nhim xã hi: “Dâng hin s nghip kinh doanh đ mu cu s thay đi môi
trng và xã hi… phù hp v phng din sinh thái, đáp ng nhu cu hin ti mà
không làm nh hng đn tng lai. óng góp mt cách ý ngha vào các t chc đa
phng, quc gia và quc t trong lnh vc chúng ta kinh doanh bng vic th
ông qua
mt b lut v qu
n lý khuyn khích s cn thn, lng thin, công bng và tôn trng.”
(Bn Tuyên b s mnh ca The Body Shop).
Th nht, sn phm The Body Shop đc bit đn vi đc trng “xanh” và “sch” hn
là sn phm làm đp tuyt đi. Các công thc điu ch đc su tm, nghiên cu t các
THANH NIÊN
VIỆT NAM
HỘI DOANH NHÂN TRẺ
VIỆT NAM

v1.0 Developed by TOPICA 19
công thc truyn thng ca các dân tc, b lc  khp ni trên th gii. Nh cách dùng
lá trà xanh đ làm sch ca ph n Châu Á, cách dùng v cam làm đp ca ph n
Sri Lanca, cách làm nc gi đu t chui, làm nc hoa t lá bc hà… V màu sc,
màu xanh lá cây là màu ch đo, to ra cm giác gn gi vi thiên nhiên. Bà cng ch
trng không dùng bao bì sang trng mà s dng loi bao bì có th phân hy v
à thân
thin vi môi trng.
Các nhà máy ca The Body Shop đu có thit b lc nc thi; nhà kho s dng h
thng đèn t đng tit kim đin; xe ti và bao bì đu đc s dng đ truyn ti thông
đip xã hi nh bo v cá voi, bo v rng ma nhit đi, tuyên truyn v AIDS, tuyên
truyn chm dt thí nghim trên đng vt, khu
yn khích tái ch…
Trên mt trn x

ã hi, The Body Shop ch trng xây dng nhà máy  nhng vùng có
nhiu ngi tht nghip và trích li nhun đóng góp vào qu phúc li ca đa phng.
Ví d nh vic xây dng nhà máy xà phòng  Glasgow, Scotland (1989) và gii quyt
đc hàng ngàn vic làm ti đa phng; tài tr cho nguyt san Big Issue và đ 200
ngi vô gia c đm nhn vic phát hành và đc hng toàn b s tin bán báo…
T nm
1987, The Body Shop trc tip m
ua li sn phm ca ngi sn xut và dành
tin chênh lch đ tái đu t và ci thin cuc sng cho h, nh mua du da ca
b lc da đ Kayapos (Amazon), mua mt ong ca nông dân Zambia, phc hi nhà máy
giy nh  Nepal…
Nh vy có th thy, các doanh nhân thành đt đu có ý thc nht đnh v vn đ
Doanh nghip – Doanh nhân và Trách nhim xã hi. H đc bit đn không ch qua
nhng thành công trong kinh doanh mà hn th na là nhng đóng góp cho s phát
trin chung ca cng đng, xã hi. iu này cng có nhng tác đng ngc tr li và
mang li nhiu li ích hn cho doanh nghip.
1.3. Tìm kim h tr t các c vn
Trong môi trng kinh doanh có nhiu yu t bin
đng và luôn có s cnh tranh khc lit gia các đi
th, các doanh nhân cn có s nng đng, nhanh nhy
và s am hiu trong nhiu lnh vc. Tuy nhiên, không
mt doanh nhân nào có th hoàn toàn t tin mình có đ
kin thc và s hiu bit cn thit. Mi doanh nhân
luôn có nhng khong trng tri thc khác nhau cn
phi lp đy và ngi giúp doanh nhân lp đy các
khong trng tri thc đó chính là đi ng c vn. Hiu
mình có gì, bit mình cn nhng gì cng là mt trong nhng phm cht cn thit đi
vi doanh nhân.
Trong quá trình khi nghip và điu hành doanh nghip, tùy tng thi đim và đc thù
kinh doanh, doanh nhân có th cn mt s c vn sau:

 C vn pháp lý
ây là lnh vc tng đi đc thù, liên quan đn pháp lut và các quy tc ng x
trong kinh doanh. Hu ht các doanh nghip kinh doanh bài bn, có uy tín đu có
c vn pháp lý riêng. C vn pháp lý có th giúp doanh nhân các th tc và giy t
cn thit ngay t khi đng ký thành lp doanh nghip; thay đi loi hình doanh
nghip, ngành ngh kinh doanh; các vn đ pháp lý liên quan đn quyn li ca
các đi tng hu quan (CEO, nhân viên, khách hàng, nhà phân phi, nhà cung cp,
THANH NIÊN
VIỆT NAM
HỘI DOANH NHÂN TRẺ
VIỆT NAM

20 Developed by TOPICA v1.0
cng đng đa phng…); các quy tc thng mi… Vn đ này càng quan trng
hn đi vi các doanh nghip có hot đng thng mi quc t. Do mi th trng
li có nhng quy đnh, tiêu chun và có cách hành x khác nhau, do đó đ thâm
nhp và chim lnh th trng các doanh nghip, doanh nhân cn có s hiu bit v
đi tác càng sâu sc càng tt. C vn pháp lý s giúp cho doanh nghip hn ch ti
đa vic b thua thit trong quan h thng mi quc t. c bit trong trng hp
có tranh chp xy ra, c vn pháp lý ca doanh nghip là ngi hiu rõ và s
nhanh chóng giúp doanh nghip các bc nhm gii quyt tranh chp, bo v
quyn và li ích hp pháp ca doanh nghip.
 C vn tài chính
Nhim v ca c vn tài chính là t vn cho doanh nhân trong vn đ huy đng,
qun lý và s dng vn giúp doanh nghip có mt c cu vn hp lý vi mt chi
phí phù hp. Nh ta đã bit, huy đng vn luôn phi tính ti kh nng tip cn, chi
phí vn và nhng ri ro có th xy ra. Tùy vào tình hình và kh nng tài chính hin
ti cng nh mc đích s dng ca doanh nghip, c vn tài chính có nhim v
đa ra các phng án và ch ra u nhc đim ca tng phng án, giúp doanh
nhân ra quyt đnh cui cùng. Mt khác, c vn tài chính cng giúp doanh nghip

s dng hiu qu nht các ngun vn nhàn ri, giúp doanh nhân ra các quyt đnh
đu t tài chính đúng đn. C vn tài chính đng thi cng có th t vn cho
doanh nhân trc nhng quyt đnh mua bán, sáp nhp doanh nghip, thi đim
đu giá và niêm yt c phiu trên th trng chng khoán…
 C vn chuyên môn, k thut
Ngi c vn này rt cn thit trong trng hp doanh nhân không tht s am hiu
v mt k thut, chuyên môn sâu trong lnh vc kinh doanh mà doanh nghip tham
gia. Nh đã đ cp  trên, doanh nhân, nhà lãnh đo thành công không nht thit là
ngi gii nht v chuyên môn, điu quan trng là h bit s dng nhng ngi
gii hn mình. Andrew Carnegie, ông “Vua thép” Hoa K là mt ví d đin hình
v kh nng s dng nhng ngi gii hn mình, ít nht là v mt chuyên môn,
k thut.
 C vn marketing
Marketing là cu ni Doanh nghip – Doanh nhân – Sn phm đn vi khách
hàng. Marketing giúp doanh nghip to ra mt hình nh đp trc công chúng và
to ra giá tr gia tng cho sn phm. Nng lc sn xut ca xã hi càng tng, sn
phm làm ra ngày càng nhiu thì vai trò ca marketing ngày càng quan trng.
Trong phm vi và quy mô hot đng nht đnh, doanh nhân có th t làm
marketing cho doanh nghip và sn phm ca mình. Nhng khi phm vi hot đng
và qun lý tng lên, mun to ra mt hình nh chuyên nghip, mt thông đip
đng nht cn có vai trò ca c vn marketing chuyên nghip. Trong xu th qun
tr kinh doanh hin đi, vai trò ca c vn marketing rt cn thit và ngày càng
quan trng hn.
Nh vy, tùy vào nng lc và s hiu bit ca tng ngi, mi doanh nhân có th
cn c vn trong mt s lnh vc  các mc đ khác nhau. iu này là không bt
buc nhng cn thit đ giúp doanh nhân duy trì và m rng hn na hot đng
sn xut kinh doanh ca mình, tránh đc các sai lm không đáng có đ đt ti
thành công trong kinh doanh.
THANH NIÊN
VIỆT NAM

HỘI DOANH NHÂN TRẺ
VIỆT NAM

v1.0 Developed by TOPICA 21

TÓM LC CUI BÀI
Trong Bài 1 chúng ta đã xem xét các ni dung chính sau đây:
 Khái nim v doanh nhân và các đc thù lao đng ca doanh nhân.
 Phân tích nhng t cht mà mt doanh nhân mun thành công cn phi có.
 Cách nhìn nhn, đánh giá nng lc và phm cht ca chính mình. Nu thy mình đã có đ t
tin và ngh lc, s đam mê và lòng dng cm, hãy bt đu khi nghip đ tip tc truyn đi
nim tin và s đam mê đó.
 Nu thy cha tht s t tin, hãy trau di và phát trin nng lc doanh nhân ca mình và tìm
kim s h tr t các c vn.
 Hãy luôn gi nim tin rng s đam mê và n lc s giúp bn vt qua nhng khó khn, tht
bi ban đu đ đt đc nhng thành công trong tng lai. Hãy tham kho nhng ni dung
tip sau ca cun sách này, nó s rt có ích cho công vic kinh doanh ca bn.
THANH NIÊN
VIỆT NAM
HỘI DOANH NHÂN TRẺ
VIỆT NAM

22 Developed by TOPICA v1.0
CÂU HI ÔN TP
1. Làm rõ nhng đim ging và khác nhau gia:
 Ngi sáng lp doanh nghip
 Ch s hu
 CEO
 Doanh nhân
2. Th nào là doanh nhân?  tin hành khi s kinh doanh, doanh nhân cn phi có nhng

t cht gì? Theo bn t cht nào là quan trng nht?
3.  tr thành doanh nhân bn thy mình đã có và còn thiu nhng t cht gì? Bn b sung
nhng đim thiu ht đó bng cách nào?
4. Bn có nhn xét gì v đi ng doanh nhân Vit Nam hin nay? C hi và thách thc đi vi
h trong nn kinh t m?
5. u đim và hn ch ca vic s dng các c vn trong kinh doanh là gì? Khi s dng các
c vn doanh nghip có th s phi đi mt vi nhng ri ro gì?