Tiết 1 – 2 :TỔNG QUAN NỀN VĂN HỌC VIỆT NAM pdf

TUẦN I
Tiết 1 – 2 : TỔNG QUAN NỀN VĂN HỌC VIỆT NAM

A. MỤC TIÊU BÀI HỌC:
Giúp HS nắm được những kiến thức tổng quát về 2 bộ phận của VHVN, nắm quá trình
phát triển của văn học viết.
Nắm vững những thể loại của VHVN và những nội dung thể hiện con người VN trong
VH.
Bồi dưỡng niềm tự hào với truyền thống văn học dân tộc qua VH.
B. PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN:
SGK + SGV cùng một số tài liệu tham khảo
Thiết kế giáo án
C. CÁCH THÚC TIẾN HÀNH:
Tiến hành theo cách trả lời câu hỏi, trao đổi thảo luận.
D. TIẾN TRÌNH GIẢNG DẠY- HỌC:
I. KIỂM TRA BÀI CŨ :
II. GIỚI THIỆU VÀ DẠY BÀI MỚI
Trải qua hàng nghìn năm lịch sử, nhân dân VN đã sáng tạo nên nhiều giá trị vật chất và
tinh thần to lớn. Trong đó, lịch sử VH DT với một di sản quý giá đã trở thành linh hồn của
một dân tộc. Để giúp cho các em có cái nhìn tổng quát về lịch sử nền VH ấy chúng ta cùng
tìm hiểu bài học đầu tiên: “Tổng quan nền VHVN”.
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS YÊU CẦU CẦN ĐẠT
HĐ1
: GV hdẫn HS tìm hiểu chung về 2 bộ
phận của nền VHVN.
Gọi HS đọc văn bản phần I (sgk)
? Trước hết, em hiểu thế nào là tổng quan
VHVN?
?Hãy cho biết VHVN gồm mấy bộ phận?

HĐ2: GV gợi ý cho HS nêu được những nét

I/. CÁC BỘ PHẬN HỢP THÀNH CỦA
VHVN:
VHVN chia làm hai bộ phận VH lớn: VH
dân gian và VH viết.

chính về khái niệm, thể loại và đặc trưng
VHDG.
? VHDG là gì? Đó là những tác phẩm của lực
lượng sáng tác nào?
 HS trả lời và ghi nhanh k/niệm.

? VHDG có những thể loại nào? Hãy kể tên
các thể loại chủ yếu của truyện cổ và thơ ca
dân gian?
 HS xem SGK và kể những thể loại
VHDG
? Nét đặc trưng tiêu biểu của VHDG là gì?
 GV lắng nghe HS trả lời, củng cố và
kết luận cho HS ghi bài.

HĐ3: GV gợi ý HS trả lời k/niệm VH viết và
các văn tự dùng để sáng tác VH.
? Lực lượng sáng tác của VH viết có gì khác
với VHDG? Nêu k/niệm VH viết.


? VH viết VN đã được sử dụng những loại chữ

viết nào?
? Các loại văn tự này được xuất phát từ
đâu?thời gian cụ thể? Nó có ý nghĩa gì đối với
mỗi giai đoạn lịch sử VHDT?
+ Chữ Hán là văn tự của người Hán, gọi là Hán
– Việt- (TK X)
+ Chữ Nôm dựa vào chữ Hán mà đặt ra của
người Việt cổ (TK XIII)
+ Chữ Quốc ngữ sử dụng chữ cái La tinh để
1/
.
Văn h
ọc dân gian
:
a). Khái niệm: VHDG là những sáng tác tập
thể của nhân dân lao động, được truyền
miệng từ đời này sang đời khác. Những tác
phẩm VHDG là tiếng nói, tình cảm chung
của toàn thể cộng đồng nhân dân.
b). Thể loại: Gồm hai thể loại VHDG
_ Truyện cổ dân gian
_ Thơ ca dân gian


c). Đặc trưng:
VHDG mang tính truyền miệng, tính tập
thể và sự gắn bó với các sinh hoạt đời sống
hàng ngày của cộng đồng.

2/. Văn học viết :

a). Khái niệm: VHV là những sáng tác của
trí thức, được ghi lại bằng chữ viết. VHV là
những sáng tác của cá nhân nên tác phẩm VH
mang dấu ấn riêng của tác giả.
b). Chữ viết của VHVN:

VHVN được ghi lại bằng 3 loại chữ viết:
chữ Hán, chữ Nôm, chữ quốc ngữ ( có một
phần nhỏ được ghi lại bằng tiếng Pháp-
TKXX).




ghi âm TV.

? VHVN từ thế kỷ X được sáng tác với những
thể loại chủ yếu nào?

*GV gợi ý giúp HS trả lời


? Nêu một số tác phẩm thuộc những thể loại
khác nhau mà em đã được biết?


HĐ4: GV lần lượt yêu cầu HS đọc từng phần
trong sgk. Sau đó gợi ý để HS tìm hiểu tiến
trình lịch sử của VH viết VN.
? VHVN nhìn một cách tổng quát thì trải qua

mấy thời kỳ?


 GV gọi HS đọc mục 1( VH trung đại)




?Chữ viết dùng để sáng tác của VH trung đại là
gì

?Tại sao VH trung đại VN lại chịu ảnh hưởng
nhiều của VH TQ ?
?Hãy kể tên một số tp VH trung đại được viết
bằng chữ Hán có giá trị hiện thực và nhân đạo


c). Thể loại của văn học viết:
_Từ thế kỷ X – XIX có 3 nhóm sau:
+ Thơ ( chữ Hán, Nôm)
+ Văn xuôi (chữ Hán)
+ Văn biền ngẫu (chữ Hán, chữ Nôm)
_ Từ TK XX đến nay loại hình và loại thể
VH rõ ràng hơn, có 3 loại:
+ Loại tự sự
+Loại trữ tình
+Loại kịch

II/. QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN VĂN
HỌC VIẾT:

Nền VHVN được chia làm hai thời kỳ lớn :
+ Từ đầu TK X đến hết TK XIV (gọi là VH
trung đại).
+ Từ đầu TK XX đến hết TK XX ( gọi là
VH hiện đại).

1/.VH trung đại (từ TKX đến hết TK
XIX):
_ Chữ viết: VHHĐVN viết bằng chữ Hán +
Nôm

_ VHHĐVN chịu ảnh hưởng của nền VH
Trung Quốc
_ Tác giả, tác phẩm tiêu biểu:
+ Văn xuôi chữ Hán
lớn


?Với sự tiếp thu chủ động và sáng tạo thể thơ
Đường luật của TQ ,VHVN đã đạt những
thành tựu to lớn nào ?
?Hãy kể tên một số tác giả ,tác phẩm thơ Nôm
tiêu biểu
*GV:Tuy văn xuôi ,chữ Nôm hiếm thấy
,nhưng nhờ chữ Nôm mà các thể thơ dân tộc
(lục bát ,song thất lục bát ) có vai trò quan
trọng trong sự hình thành các thể thơ VH dân
tộc(truyện thơ Nôm ,ngâm khúc ,hát nói ) ?
?Em có NX gì về sự ptriển của VH chữ Nôm ?

? Nội dung chủ yếu bao trùm toàn bộ VH trung
đại là gì ?

HĐ5:GV gọi Hs đọc mục 2( VHHĐ)

? Khác với VH trung đại, VH HĐ sử dụng chữ
viết nào để sáng tác ? Vì sao Vh từ đầu TK 20
đến nay lại gọi là VHHĐ ?
Vậy VHHĐ chịu ảnh hưởng bởi VH nào mà có
sự thay đổi như thế ?
 Gợi ý : Nhờ sự kế thừa Vh truyền
thống, tiếp thu VH thế giới, VHHđ đổi mới có
sự khác biệt gì so với VHTĐ?
? Vh thời kỳ này được chia làm mấy giai đoạn?





+ Thơ Nôm






Sự phát triển của thơ Nôm gắn liền với sự

trưởng thành những nét truiyền thống của VH
trung đại như lòng yêu nước, tinh thần nhân
đạo, tính hiện thực, đồng thời thể hiện ý thức
dân tộc, dân chủ đã phát triển cao.
_ Nội dung lớn: YÊU NƯỚC VÀ NHÂN
ĐẠO.

2/. VH hiện đại (từ đầu TK XX đến hết TK
XX):
_ Chữ viết: Viết bằng chữ Quốc ngữ


_ VHHĐVN chịu ảnh hưởng của văn học
phương Tây( đặc biệt VH Pháp)
_ VHHĐ thay đổi về đội ngũ sáng tác, đời
sống văn học, thể loại và cả hệ thống thi
pháp.


? Hãy chỉ ra những thành tựu của sự phát triển
VH giai đoạn từ TK XX đến 1930?
 GV gợi ý HS trả lời những câu hỏi sau.
Sau đó giảng giải.



? Em hiểu thế nào là hiện đại hoá VH?
? VH gđ này có sự phân chia nhiều bộ phận, xu
hướng VH ntn? Kể một số tg, tp tiêu biểu cho
mỗi xu hướng VH mà em đã được biết ?

? Em biết VH giai đoạn này gắn liền với những
sự kiện lịch sử nào to lớn của DTVN?
?VH từ sau CMTT. 1945 có sự phát triển toàn
diện là nhờ vào đường lối gì của DT?
? VH sau CMTT thuộc trào lưu VH gì? VH
giai đoạn này phản ánh vấn đề gì?



VHHĐ có 4 giai đoạn:

a). Giai đoạn từ TK XX đến 1930:

_ Có sự tiếp xúc với VH Châu Aâu, chủ yếu
viết bằng chữ Quốc ngữ, công chúng tiếp
nhận đông đảo hơn.
_ Đội ngũ sáng tác đạt qui mô chưa từng có:
Tản Đà, HNPhách, HBChánh, PDTốn, . . .
b). Giai đoạn VH từ 1930 – 1945:
_Có sự kế thừa VH trung đại và tiếp thu sự

hiện đại hoá của VH thế giới. Vì thế xuất
hiện nhiều thể loại VH mới ( thơ mới, tiểu
thuyết, kịch nói, …)
_ Có sự phân hoá phức tạp thành nhiều bộ
phận ( công khai, hợp pháp và bất hợp pháp),
xu hướng VH:
+ CN lãng mạn: Đề cao cái Tôi, đấu tranh
cho quyền sống và hạnh phúc ( Xuân Diệu,
Huy Cận, Hàn Mặc Tử,. . .)
+ CN hiện thực: Ghi lại không khí ngột ngạt
của đời sống XH thực dân PK ( NTTố,
NCHoan, NCao, …)
c). Giai đoạn VH từ 1945 – 1975:
_ VH đặt dưới sự lãnh đạo đúng đắn của
ĐCS VN gắn liền với những thành tựu to lớn
của đường lối văn nghệ và sự nghiệp lao
động, chiến đấu của nhân dân ta.
_ VH hiện thực XHCN đi sâu vào phản ánh
sự nghiệp đấu tranh CM( hai cuộc kháng
chiến chống Pháp và Mỹ) và xây dựng cuộc


? Sau giải phóng miền Nam1975với công cuộc
đổi mới từ 1986, VHVN đã bước vào một giai
đoạn ptriển như thế nào?
? Các nhà văn lúc này đi sâu vào phản ánh vấn
đề gì của thời đại?
? Nhìn một cách khái quát, em thấy VH từ TK
XX đến nay có những đóng góp gì đáng kể?
 Gợi Ý: Về đề tài, thể loại, giới nhà văn

được công nhận là danh nhân văn hoá thế
giới…?

*GV chuyển ý
HĐ6: GV gọi HS đọc muc III, gợi ý, phát vấn
HS trả lời.
? Mối quan hệ giữa con người với thế giới tự
nhiên được thể hiện như thế nào trong VH?
Với con người VN, thnhiên tươi đẹp và đáng
yêu có đóng góp gì trong đời sống ?
? Trong VHTĐ, thnhiên được biểu hiện bằng
những hình ảnh ước lệ nào đối với con người
VN?
? Còn VHHĐ, thnhiên gắn với vẻ đẹp gì của
con người?
 GV chuyển ý:
? Mối quan hệ giữa con người VN với qgia,
dtộc được biểu hiện như thế nào?

? Trong quan hệ xã hội, VHVN đã phản ánh
điều gì?
sống mới.
_ Đạt thành tựu NT cao, gắn với HCMinh, Tố
Hữu và nhiều lớp nhà văn quân đội.
d). Giai đoạn VH từ 1975 đến nay:
_VH đi vào phản ánh công cuộc xây dựng
CNXH, sự nghiệp CN hoá, HĐ hoá đất nước
và những vấn đề mới của thời mở cửa, hội
nhập quốc tế.

III/. CON NGƯỜI VN QUA VĂN HỌC:


1/. Con người VN trong quan hệ với thế
giới tự nhiên:







2/. Con người VN trong quan hệ quốc gia,
dân tộc:

? Em hãy kể tên một số tg, tp tiêu biểu cho
thực tế đen tối của giai cấp thống trị PK và
TD?
? Có phải hầu hết những nhân vật trong tác
phẩm đều là nạn nhân đau khổ của giai cấp
thống trị?
* GV gọi HS đọc mục 4
? Ý thức về bản thân được phản ánh trong VH

ntn?
? Em hiểu thế nào là ý thức cá nhân?
? Xu hướng chung của VHVN là gì khi xây
dựng mẫu người lý tưởng?





* GV gọi HS đọc phần ghi nhớ và chép vào
tập.

3/. Con người VN trong quan hệ xã hội:






4/. Con người VN và ý thức về bản thân:

* Xu hướng chung của VHVN là xây dựng
một đạo lý làm người với những phẩm chất
tốt đẹp: nhân ái, thuỷ chung, tình nghĩa vị
tha, đức hy sinh, đấu tranh chống CN khắc kỉ
của tôn giáo, đề cao quyền sống con người cá
nhân nhưng không chấp nhận con người cá
nhân.
 GHI NHỚ:
_ Hai bộ phận hợp thành của VHVN

_ Tiến trình lịch sử của VHVN phát triển qua
3 thời kỳ, thể hiện sâu sắc, chân thực đời
sống tư tưởng, tình cảm của con người VN.
_ Một số nội dung chủ yếu của VHVN: Con
người VN trong VH với các mối quan hệ.

III/. CỦNG CỐ:
? Học xong bài “Tổng quan . . .”, em nắm được những điều cơ bản nào qua các thời kỳ, giai
đoạn VH?
 GV nhấn những vấn đề cơ bản cuả bài.
IV/. DẶN DÒ:
Học bài và soạn bài : “ Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ”/ trang 14
Làm bài tập 1, 2 , 3 trong sách bài tập/ trang 5

……………………………………………………………………… *************………
…………………………………………………………………………