Đề cương Truyền động thủy khí pps

Trường Đại Học Bách khoa Đà Nẵng


ĐỀ CƯƠNG

TRUYỀN ĐỘNG THUỶ KHÍ



Dành cho sinh viên ngành động lực


(Thời gian 30 tiết)

Trổồỡng aỷi Hoỹc Baùch khoa aỡ Nụng
Truyóửn õọỹng thuớy khờ Huyỡnh Vn Hoaỡng
1
TRUYệN ĩNG THUY KHấ
óử cổồng :
Truyóửn õọỹng thuớy Khờ
cho sinh vión ngaỡnh õọỹng lổỷc
(Thồỡi gian 30 tióỳt)


- Mọn hoỹc cồ sồớ phuỷc vuỷ cho caùc ngaỡnh coù hóỷ thọỳng truóửn õọỹng thuyớ lổỷc vaỡ khờ neùn.
- Yóu cỏửu : Nừm õổồỹc cỏỳu taỷo chổùc nng vaỡ nguyón lyù laỡm vióỷc caùc phỏửn tổớ thuyớ lổỷc
vaỡ sồ õọử ổùng duỷng.
- Thi hóỳt mọn

- Nọỹi duỷng :
1.Khaùi nióỷm cồ baớn (2 tióỳt)

1.1.Truyóửn õọỹng thuớy lổỷc laỡ gỗ, phỏn loaỷi, ổu nhổồỹc õióứm cuớa truyóửn õọỹng thuớy lổỷc
1.2.Chỏỳt loớng laỡm vióỷc
2. Truyóửn õọỹng thuớy lổỷc thóứ tờch (12 tiót)
2.1.Sồ õọử nguyón lyù truyóửn õọỹng thuớy tộnh
2.1.1 Chuyóứn õọỹng tởnh tióỳn
2.1.2 Chuyóứn õọỹng quay voỡng
2.2.Sồ õọử hóỷ thọỳng truyóửn õọỹng thuớy tộnh
2.2.1 Sồ õọử hồớ
2.2.2.Sồ õọ
ử kờn
2.2.3.Sồ õọử vi sai
2.3.Bồm vaỡ õọỹng cồ thuớy lổỷc thóứ tờch (nhừc laỷi - xem giaùo trỗnh maùy thuyớ khờ )
2.3.1 Bồm vaỡ õọỹng cồ pờttọng
2.3.2.Bồm vaỡ õọỹng cồ rọto
2.3.3.Bồm vaỡ õọỹng cồ pờttọng-rọto
2.4.Caùc phỏửn tổớ thuớy lổỷc
2.4.1 Cồ cỏỳu phỏn phọỳi
2.4.2 van mọỹt chióửu
2.4.3 Van an toaỡn
2.4.4. Van giaớm aùp
2.4.5. Cồ cỏỳu tióỳt lổu
2.4.6. Bọỹ tng aùp
2.4.7.Bọỹ ọứn õởnh vỏn tọỳc
2.5.ióửu chốnh vỏỷn tọỳc cồ cỏỳu chỏỳp haỡnh
2.5.1. Phổồng phaùp thóứ tờùch
2.5.2. Phổồng phaùp tióỳt lổu
Trổồỡng aỷi Hoỹc Baùch khoa aỡ Nụng
Truyóửn õọỹng thuớy khờ Huyỡnh Vn Hoaỡng
2
tióỳt lổu mừc taỷi cổớa vaỡo

tióỳt lổu mc taỷi cổớa ra
tióỳt lổu mừc song song
2.6.ỉn õởnh vỏỷn tọỳc chuyóứn õọỹng cồ cỏỳu chỏỳp haỡnh
bọỹ õióửu tọỳc mừc taỷi cổớa vaỡo
bọỹ õióửu tọỳc mc taỷi cổớa ra
bọỹ õióửu tọỳc mừc song song
2.7.Truyóửn õọỹng thuớy lổỷc tuỡy õọỹng
2.8. Mọỹt sọỳ sồ õọử ổùng duỷng
3.Truyóửn õọỹng thuớy õọỹng (8 tióỳt)
3.1. Sồ õọử nguyón lyù, phỏn loaỷi, maùy caùnh dỏựn
3.2. Caùc phổồng trỗnh cồ baớn
3.3. Caùc thọng sọỳ cồ baớn
3.4. Khồùp nọỳi thuớy lổỷc
3.4.1. Cỏỳu taỷo nguyón lyù laỡ vióỷc
3.4.2. Caùc thọng sọỳ
3.4.3. ổồỡng õỷc tờnh
3.4.4. Caùc loaỷi khồùp nọỳi thuớy lổỷc
3.5. Bióỳ
n tọỳc thuớy lổỷc
3.4.1. Cỏỳu taỷo nguyón lyù laỡ vióỷc
3.4.2. Caùc thọng sọỳ
3.4.3. ổồỡng õỷc tờnh
3.4.4. Caùc loaỷi bióỳn tọỳc thuớy lổỷc, mồớ rọỹng phaỷm vi sổớ duỷng bióỳn tọỳc thuyớ lổỷc
3.6. Mọỹt sọỳ ổùng duỷng
4. Baỡi tỏỷp (8 tióỳt)
Taỡi lióỷu tham khaớo :
1, inh Ngoỹc Aẽi Thuyớ lổỷc vaỡ maùy thuyớ lổỷc ,nxb giaùo duỷc 1998
2. Ngọ Vi Chỏu Baỡi tỏỷp thuyớ lổỷc vaỡ maùy thuyớ lổỷc, nxb H vaỡ THCN, 1976
3.Nguyóựn Ngoỹc Phổồng Hóỷ thọỳng õióửu khióứn bũng khờ neùn, nxb giaùo duỷc, 1998
4.M.Guillon : Nghión cổùu vaỡ tờnh toaùn hóỷ thọỳng thuyớ lổỷc (baớn dởch tióỳng Nga tổỡ tióỳng

Phaùp), nxb cồ khờ , Mac tổ khoa 1964
5. Abramọỳp, Caùc phỏửn tổớ truyóửn õọỹng thuyớ lổỷc, nxb kyợ
thuỏỷt , Kieùp 1977 (tióỳng Nga)







Trỉåìng Âải Hc Bạch khoa  Nàơng
Truưn âäüng thy khê Hunh Vàn Hong
3
I. Nhỉỵng khại niãûm cå bn:
1. Mún truưn cå nàng tỉì bäü pháûn dáùn âäüng âãún bäü pháûn lm viãûc ca cạc mạy ca cạc
thiãút bë, ngoi dáùn âäüng bàòng cå khê, âiãûn: trong nhỉỵng nàm gáưn âáy ngỉåìi ta cn dng khê
nẹn hồûc cháút lng.
2. Truưn âäüng thu lỉûc l täø håüp cạc cå cáúu thu lỉûc v mạy thu lỉûc, dng mäi trỉåìng
cháút lng lm khäng gian âãø truưn cå nàng tỉì bäü pháûn dáùn âäüng âãún bäü pháûn cäng tạc,
trong âọ cọ thãø biãún âäøi váûn täúc, lỉûc, mämen, v biãún âäøi dảng theo quy lût ca chuøn
âäüng. Truưn âäüng thu lỉûc ph
håüp våïi viãûc truưn cäng sút låïn, âàûc âiãøm ãm dëu äøn
âënh v dãù tỉû âäüng hoạ m cạc truưn âäüng khạc khäng cọ.
3. Theo ngun l truưn âäüng thu lỉûc chia ra 2 loải:
- Truưn âäüng thy ténh (Truưn âäüng thu lỉûc thãø têch).
- Truưn âäüng thu âäüng.
+ Hãû truưn âäüng thu ténh âỉåüc truưn nàng lỉåüng giỉỵa cạc bäü pháûn , âỉåüc thỉûc hiãûn
bàòng ạp nàng ca dng cháút lng, thỉåìng dng cạc mạy thãø têch nãn gi l truưn âäüng
thu lỉûc thãø têch. Truưn âäüng thãø têch âỉåüc ỉïng dủng nhiãưu trong cạc ngnh k thût
(Truưn âäüng thu lỉûc dng mạy càõt kim loải; trong hãû thäú

ng náng, hả thu lỉûc; hãû thäúng
phanh thu lỉûc; hãû thäúng tråü lỉûc tay lại; hãû thäúng trong mạy túc bin ).
+ Truưn âäüng thu âäüng: truưn cå nàng giỉỵa cạc bäü pháûn mạy âỉåüc thỉûc hiãûn bàòng
âäüng nàng ca dng cháút lng.
Âàûc âiãøm: Cọ 2 loải: khåïp näúi thu lỉûc v biãún täúc thu lỉûc, âỉåüc dng nhiãưu trong cå
khê âäüng lỉûc.
4. Ỉu âiãøm ch úu ca truưn âäüng thu lỉûc: (8 ỉu âiãøm)
- Dãù thỉûc hiãûn viãûc âiãưu chènh vä cáúp v tỉû âäüng âiãưu chènh váûn täúc chuøn âäüng bäü
pháûn lm viãûc, thỉûc hiãûn ngay khi mạy âang lm viãûc.
- Truưn âäüng cäng sút l
m viãûc låïn.
- Cho phẹp âo chiãưu chuøn âäüng bäü pháûn, lm viãûc dãù dng.
- Âm bo cho mạy lm viãûc äøn âënh, khäng phủ thüc vo sỉû thay âäøi ca ti trüng
ngoi.
- Kãút cáúu gn nhẻ, cọ quạn tênh nh, âỉåüc dng nhiãưu trong hãû thäúng tỉû âäüng.
- Do cháút lng lm viãûc trong truưn âäüng ûthu lỉûc ch úu l dáưu nãn cọ âiãưu kiãûn bäi
trån ráút täút cạc chi tiãút.
- Truưn âäüng ãm háưu nhỉ khäng äưn.
- Cọ thãø phng sỉû cäú khi mạy quạ ti.
5. Nhỉåüc âiãøm hản chãú phảm vi sỉí dủng: (3 nhỉåüc âiãøm)
- Váûn täúc chuøn âäüng bë hả
n chãú vç phi âãư phng sỉû va âáûp thu lỉûc, täøn tháút cäüt ạp,
täøn tháút cäng sút v xám thỉûc.
- Khọ khàn lm kên cạc bäü pháûn lm viãûc, cháút lng dãù bë r rè, hay bë khäng khê bãn
ngoi lt vo lm gim hiãûu sút v tênh cháút äøn âënh ca truưn âäüng.
- u cáưu cháút lng lm viãûc ráút phỉïc tảp.
Trỉåìng Âải Hc Bạch khoa  Nàơng
Truưn âäüng thy khê Hunh Vàn Hong
4
6. Cháút lng lm viãûc:

Ngun l: Ta dng táút c cạc loải cháút lng ( nỉåïc, dáưu täøng håüp, dáưu hoạ, häùn håüp
cäưn, glyxãrin v cạc cháút khạc). Vç táút c cạc cháút ny âãưu cọ kh nàng truưn nàng lỉåüng
trong phảm vi ạp sút låïn. Cháút lng lm viãûc trong HTTÂTL phi hon thnh cạc chỉïc
nàng cå bn, l mäi trỉåìng trung gian ca truưn âäüng, âäưng thåìi cng l cháút bäi trån cạc
bäü pháûn lm viãûc. Vç váûy viãûc chn cháút lng lm viãûc trong HTTÂTL âi hi phi gii
quút cạc u cáưu máu thùn, âãø gim båït r rè cáưn chn cháút lng cọ âäü nhåït låïn, nhỉng
âãø
gim båït ma sạt ca dng cháút lng v täøn tháút nàng lỉåüng lải cáưn cháút lng cọ âäü nhåït
bẹ. Cháút lng cọ thãø dng trong hãû thäúng truưn âäüng thu lỉûc l cạc loải dáưu khoạng, cho
thãm (0,5 ÷ 1)% axêt bẹo v este. Loải ny cọ âäü nhåït nh v tinh khiãút.
Viãûc chn cháút lng lm viãûc cọ nh hỉåíng ráút låïn âãún kãút qu, kh nàng lm viãûc, tøi
th ca HTTÂTL.
Cạc u cáưu cå bn ca cháút lng lm viãûc:
a. Tênh chäúng rè v êt bë phán hu trong quạ trçnh lm viãûc.
b. Tênh chëu nhiãût täút v âäü nhåït tỉång âäúi nh âãø tàng âäüi nhả
y v âäü chênh xạc cạc bäü
pháûn âiãưu khiãøn.
c. Tênh âäưng cháút v tinh khiãút.
d. Khäng àn mn khäng lm biãún dảng ca âãûm lọt kên.
e. Tênh äøn âënh mädun ân häưi v khäúi lỉåüng riãng , khäng âỉåüc bäúc håi v tiãu hao
nhiãưu trong phảm vi nhiãût âäü lm viãûc.
g. Cọ kh nàng tảo mng dáưu bãưn vỉỵng cho bãư màût kim loải (úu täú ny lm gim âäü
nhảy ca cạc thiãút bë).
h. Hm lỉåüng khäng khê êt.
i. Ạp sút bay håi bo ha tháúp, nhiãût âäü säi cao.
k. Cọ tênh dáùn nhiãût täút, hãû säú gin nåí nhiãút tháúp.
l. Khäng hụt áøm v khäng ho tan trong nỉåïc, dãù dng tạch nỉåïc khi bë láùn vo (hm
lỉåüng nỉåïc thỉåì
ng nh hån 1%).
m. Cọ tênh cạch nhiãût täút.

n. Khäng cọ mi, khäng âäüc hải, khäng dãù chạy, dãù sn xút, giạ thnh r.
II. Truưn âäüng thu ténh: Gäưm 3 bäü pháûn
- Båm: Ngưn cung cáúp nàng lỉåüng cho cháút lng (biãún cå nàng thnh ạp nàng) thäng
thỉåìng dng båm thãø têch.
- Âäüng cå thu lỉûc: Biãún âäøi ạp nàng dng chy thnh cå nàng bàòng cạch thỉûc hiãûn cạc
chuøn âäüng ca nọ (thàóng, quay, kãút håüp).
- Pháưn tỉí trung gian (pháưn tỉí thu lỉûc) : Âiãưu khiãøn hãû thäúng (âỉåìng äúng, van mäüt
chiãưu, van an ton cå cáúu phán phäúi).
1. Så âäư ngun l:
a. Så âäư chuøn âäüng tënh tiãún:
Trổồỡng aỷi Hoỹc Baùch khoa aỡ Nụng
1. Bồm kióứu piston
chuyóứn õọỹng tởnh tióỳn.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
p
a
F
õ
Hỗnh 1
2. ổồỡng ọỳng ra cuớa
bồm.

3. Van an toaỡn.
4. Van phỏn phọỳi vaỡ cồ
cỏỳu phỏn phọỳi.
5. ổồỡng dỏựn chỏỳt loớng
vaỡo xi lanh.
6. Xi lanh lổỷc (õọỹng cồ
thuyớ lổỷc).
7. ổồỡng dỏửu họửi.
8. ổồỡng dỏửu vaỡo bồm.
9. Bọỹ loỹc.
10. Thuỡng chổùa chỏỳt
loớng.

Nguyón lyù:
- Bồm cung cỏỳp aùp nng cho chỏỳt loớng, chỏỳt loớng õi qua cồ cỏỳu phỏn phọỳi, vaỡo ngn traùi
cuớa xi lanh lổỷc taùc õọỹng lón piston laỡm piston chuyóứn õọỹng tởnh tióỳn.
- Chỏỳt loớng ồớ ngn phaới qua cồ cỏỳu phỏn phọỳi vóử thuỡng chổùa, laỡm nguọỹi, loỹc, õổa vaỡo
bồm.
- Thuỡng chổùa thọng vồùi khờ trồỡi (aùp suỏỳt mỷt thoaùng p
a
) goỹi laỡ hóỷ thọỳng hồớ.
- Khi quaù taới, piston seợ dổỡng laỷi, aùp suỏỳt ngn traùi tng lón, mồớ van an toaỡn, chỏỳt loớng roỡ
rố, thaùo chỏỳt loớng vóử bóứ chổùa.
Caùch tờnh toaùn:
1) Vỏỷn tọỳc piston:

d
t
d
x

v =
2) Lổu lổồỹng bồm cỏỳp: Q
B
= v
B
.S
B
Lổu lổồỹng bồm vaỡo õọỹng cồ thuyớ lổỷc:
Q

= v

.S

Boớ qua roỡ rố:
Q
B
= Q


B
B



S
Q
S
Q
v ==

Truyóửn õọỹng thuớy khờ Huyỡnh Vn Hoaỡng
5
Trỉåìng Âải Hc Bạch khoa  Nàơng
Truưn âäüng thy khê Hunh Vàn Hong
6
Nãúu b qua täøn tháút cäüt ạp:
+ Ạp sút trong xi lanh ca båm
B
B
S
F
p =
âỉåüc truưn âãún xi lanh lỉûc v gáy ra lỉûc lm
cho piston chuøn âäüng:
F
Â
= p.S
Â
S
Â
, S
B
: Diãûn têch lm viãûc ca piston.
+ Cäng sút båm: N
B
= p.Q
B
= F
B

.V
B
+ Cäng sút âäüng cå thu lỉûc: N
Â
= p.Q
Â
= F
Â
.V
Â
N
Â
= N
B
(Truưn cäng sút khäng máút mạt)
b. Truưn âäüng thy lỉûc cọ chuøn âäüng quay:

1- Båm (kiãøu räto hay piston räto).
1
2
4
3
2- Van an ton.
3- Van phán phäúi (khọa phán phäúi).
4- Âäüng cå thy lỉûc (kiãøu räto hay piston räto).

Hnh trçnh: Tỉì bãø vo båm vo van phán phäúi vo
âäüng cå thy lỉûc räưi tråí vãư bãø. Sau båm cọ van an
ton âãø thạo vãư bãø.
Q

Â
= q
Â
.n
Â
q
Â
- Lỉu lỉåüng riãng ca âäüng cå.
n
Â
- Säú vng quay ca âäüng cå.
n
Â
= n
B
B
Â
q
q


Hçnh 2 Så âäư håí
q
B
- Lỉu lỉåüng riãng ca båm

Mä men âäüng cå: M
Â
=
Â

Â
n2
M
π


N
Â
= p.q
Â
n
Â
⇒ M
Â
=
Â
ÂÂ
n2
n
.q.
p
π
=
π2
q.
p
Â

p- Ạp sút lm viãûc
-Nháûn xẹt:

a. Nãúu b qua täøn tháút lỉu lỉåüng, ạp sút thç váûn täúc ca âäüng cå (Chuøn âäüng tënh tiãún
hay quay vng) phủ thüc Q
Â
,

Q
B
. Nghéa l biãún thiãn lỉu lỉåüng Q
Â,
Q
B
thç ta cọ thãø biãún
thiãn cå cáúu cháúp hnh.
Thỉûc tãú: Do cọ r rè lỉu lỉåüng nãn lỉu lỉåüng vo âäüng cå nh hån lỉåüng cung cáúp.
Trỉåìng Âải Hc Bạch khoa  Nàơng
Truưn âäüng thy khê Hunh Vàn Hong
7
Q
Â
= Q
B
- ∆Q
M täøn tháút lỉu lỉåüng t lãû våïi ạp sút:
∆Q = k.p
k- Hãû säú r rè (Giạ trë tỉì thỉûc nghiãûm)
v
Â
=
Â
B

S
Q
-
Â
S
kp

Nhỉ váûy: Váûn täúc ca âäüng cå trong thỉûc tãú khäng chè phủ thüc vo båm Q
B
m cn
phủ thüc vo ạp sút lm viãûc ca hãû thäúng d Q
B
= const nãúu ạp sút trong hãû thäúng tàng
thç váûn täúc ca âäüng cå thy lỉûc gim. Nãúu ạp sút tàng âãún lỉu lỉåüng r rè bàòng lỉu lỉåüng
båm thç váûn täúc ca âäüng cå thy lỉûc bàòng 0. Lục ny cháút lng trong hãû thäúng bë thạo
hon ton qua van an ton v khe håí trong hãû thäúng, hiãûn tỉåüng ny gi l hiãûn tỉåüng quạ
ti.
b. Âäúi våïi lỉûc v mämen ca âäüng cå thç chụng phủ thüc vo ạp sút ca âäüng cå v cạc
thäng säú hçnh hc ca âäüng cå. Nãúu cạc thäng säú hçnh hc khäng âäøi v ạp sút khäng âäøi
(p=const) thç lỉu lỉåüng v mämen quay cng khäng âäøi.
Nãúu biãún thiãn S
Â
hồûc q
Â
bàòng cạc thäng säú ca âäüng cå thy lỉûc âiãưu chènh âỉåüc (Âäü
lãûch tám ) thç lm biãún âäøi F
Â
v M
Â
. Ngỉåüc lải giỉỵ ngun úu täú hçnh hc m biãún thiãn

ạp sút trong âäüng cå nhåì cạc pháưn tỉí thy lỉûc trong hãû thäúng (Van gim ạp, bäü tàng ạp )
thç biãún thiãn âỉåüc lỉûc v mämen âäüng cå.
Tọm lải: Trong viãûc âiãưu chènh váûn täúc, lỉûc, mämen quay ca âäüng cå vãư trë säú , phỉång
hồûc chiãưu ngoi viãûc dng båm, âäüng cå cn
âiãưu chènh âỉåüc cn cọ thãø dng âỉåüc cạc
pháưn tỉí thy lỉûc.
1
2
3
4
5
6
7
8
Hçnh 3 Så âäư kên
2. Cạc loải så âäư hãû thäúng:Âãø thỉûc hiãûn
ngun l âiãưu chènh nọi trãn cạc mạy thy
lỉûc v cạc pháưn tỉí thy lỉûc âỉåüc näúi våïi nhau
bàòng cạc âỉåìng äúng. Ty theo nhu cáưu l
m
viãûc chụng ta cọ thãø ghẹp cạc mảch thy lỉûc
theo 3 loải så âäư sau:
∴ Så âäư håí: (Hçnh 2)
∴ Så âäư kên: Cháút lng tỉì âäüng cå chuøn vãư
äúng hụt ca båm thnh mäüt vng kên.
1- Båm 5- Van phán phäúi
2- Van an ton 6- Âäüng cå thy
lỉûc
3- Tiãút lỉu 7- Båm phủ
8- Van an ton ca hãû thäúng båm phủ

- Hnh trçnh: Cháút lng tỉì båm âãún van tiãút
lỉu âãún van mäüt chiãưu âãún van phán phäúi âãún
Trỉåìng Âải Hc Bạch khoa  Nàơng
Truưn âäüng thy khê Hunh Vàn Hong
8
âäüng cå thy lỉûc âãún båm
Âãø khàõc phủc r rè ngỉåìi ta làõp thãm båm phủ hồûc bçnh b
- Ỉu âiãøm: Hãû thäúng kên khäng cọ can thiãûp bãn ngoi.
Mún âảt cäng sút låïn trong truưn âäüng ngỉåìi ta làõp tàng ạp sút båm phủ.
Ngun tàõc: Làõp bçnh åí nåi cọ ạp sút tháúp

1
2
3
6
5
H
çnh 4
1- Båm ì
2- Van phán phäúi
3- Âäüng cå piston
5- Bçnh b
6- Van mäüt chiãưu

- Nhỉåüc âiãøm: Nhiãût âäü cháút lng lm viãûc
cao vç cháút lng sau khi lm viãûc khäng
âỉåüc lm lảnh. M nhiãût âäü tàng thç âäü
nhåït gim dáùn âãún r rè tàng.

∴ Så âäư vi sai:
1- Båm (Cạnh gảt).
2
1
5
4
6
3
2- Cå cáúu phán phäú
i.
3- Âäüng cå thy lỉûc.
4- Bçnh b cháút lng.
5- Van mäüt chiãưu.
6- Van âiãưu khiãøn.

Trong så âäư chuøn âäüng thy ténh cáưn
mäüt phêa lỉu lỉåüng chy vo v chy ra.
Nãúu ghẹp theo så âäư kên thç lỉu lỉåüng
qua äúng hụt v âáøy båm khạc nhau. Âãø
khàõc phủc hiãûn tỉåüng ny ngỉåìi ta bäú trê
thãm thng chỉïa phủ (4) v ghẹp mảnh
truưn âäüng theo så âäư vi sai.
H
çnh 5 Så âäư vi sai
Båm âáøy cháút lng qua cå cáúu phán phäúi (2) piston chuøn âäüng sang phi qua cå cáúu
phán phäúi vãư äúng hụt ca båm, lục ny lỉu lỉåüng ra båm nh hån lỉu lỉåüng vo båm, cháút
lng tỉì thng chỉïa phủ bäø sung qua van mäüt chiãưu (5) vo äúng hụt. Lục ny do ạp sút åí

äúng âáøy âọng van (6) lải. Nãúu piston chuøn âäüng ngỉåüc (qua trại) cháút lng tỉì khoang

Trỉåìng Âải Hc Bạch khoa  Nàơng
Truưn âäüng thy khê Hunh Vàn Hong
9
trại vãư van phán phäúi vãư äúng hụt v mäüt pháưn qua van (6) vãư bãø chỉïa phủ, dỉåïi tạc dủng
ca ạp sút cao van mäüt chiãưu (5) âọng lải.
+ Ỉu âiãøm: Så âäư vi sai giụp cho viãûc âiãưu ha chuøn âäüng ca hãû thäúng v cn bäø sung
lỉu lỉåüng r rè cho hãû thäúng.
3 Cạc pháưn tỉí thy lỉûc:
3.1 Cå cáúu phán phäúi:
Dng âãø âäøi nhạnh dng chy åí cạc nụt trong mäüt hãû thäúng âỉåìng äúng v phán phäúi
cháút lng vo âỉåìng äúng theo mäüt quy âënh nháút âënh. Âäưng thåìi cọ thãø âo chiãưu cạc bäü
pháûn cháúp hnh hồûc âiãưu khiãøn chuøn âäüng theo mäüt âiãưu kiãû
n nháút âënh.
Cháút lng tỉì båm âãún âäüng cå thy lỉûc thỉåìng phi qua cạc cå cáúu phán phäúi l nåi táûp
trung cạc âáưu mäúi lỉu thäng cháút lng.
Cå cáúu phán phäúi gäưm bäü pháûn v v bäü pháûn âäøi hỉåïng dng chy, åí trãn v cọ khọet
cạc cỉía lỉu thäng näúi våïi cạc âỉåìng äúng thy lỉûc, bäü pháûn âäøi nhạnh cọ thãø di chuøn
tỉång âäúi so våïi v âãø phán phäúi vo cỉía lỉu thäng ty theo hỉåïng dng ca bäü pháûn âäøi
nhạnh.
Ngỉåìi ta chia lm 3 loải:
- Con trỉåüt phán phäúi.
- Khọa phán phäúi.
- Van phán phäúi.
∴ Con trỉåüt phán phäúi:

P
båm
F lỉûc âiãưu khiãøn
Vo
í

Âiã
ư
u khiã
ø
n
Phå
ï
t
Xi


b - Chiãưu räüng
piston
1
b
2
- Chiãưu räüng
ca lỉu thäng.
b
1
>b
2
: Âäü nhảy
kẹm.
b
2
>b
1
: Âäü nhảy
thiãút bë tàng.

H
çnh 6 Con trỉåüt phán phäúi



- Piston xi lanh lỉûc chuøn âäüng sang phi, tên hiãûu âiãưu khiãøn (bàòng cå khê, âiãûn,
thy lỉûc) tạc âäüng lãn cáưn ca piston cå cáúu phán phäúi.
- Piston xi lanh lỉûc sang trại (tỉång tỉû).
+ Xạc âënh âäü nhảy:
∴ Con trỉåüt phán phäúi: ngàn kẹo
Trổồỡng aỷi Hoỹc Baùch khoa aỡ Nụng
Truyóửn õọỹng thuớy khờ Huyỡnh Vn Hoaỡng
10
ọỹ cổùng vổợng tọỳt

Tổỡ bồm
N
gn keùo
Tổỡỡ õọỹng cồ
H
ỗnh
7

Voỡn
g
ch
ỷ
n
Bóứ chổùaọỹng cồ thuyớ lổ
ỷ

c
Voớ


Khoùa phỏn phọỳi:
t
huyớ lổỷc
ọỹng cồ
thu
y
ớ lổc
vóử bóứ chổù
a
Phỏửn quay
ọỹng cồ
Pbồm

Voớ
ặu õióứm: ồn giaớn ờt õoỡi hoới õọỹ
chờnh xaùc.
Nhổồỹc õióứm: Dóự roỡ rố, chónh lóỷch
aùp suỏỳt cao.
Van phỏn phọỳi truyóửn õọỹng thuớy
lổỷc coù hóỷ ngổồỹc:
ặu õióứm: Laỡm kờn tọỳt.



H
ỗnh 8 Khoaù phỏn phọỳi

H
ỗnh 9
Trỉåìng Âải Hc Bạch khoa  Nàơng
Truưn âäüng thy khê Hunh Vàn Hong
11
3.2 Cå cáúu tiãút lỉu: Dng âãø âiãưu chènh hồûc hản chãú lỉa lỉåüng ca cháút lng trong hãû
thäúng bàòng cạch gáy sỉïc cn âäúi våïi dng chy.
Cå cáúu tiãút lỉu cọ hai loải:
a. Tiãút lỉu khäng âiãưu chènh âỉåüc:
Cáúu tảo âån gin: Âỉåüc bäú trê trong cạc loải mạy mọc âãø giỉỵ âäü chãnh ạp cáưn thiãút
giỉỵa hai khoang lm viãûc.
b. Tiãút lỉu âiãưu chènh âỉåüc:
B
ưng lm viãûc
a

b
c
H
çnh 10 a. Tiãút lỉu khäng âiãưu chènh âỉåüc b,c,d. Tiãút lỉu âiãưu chènh âỉåüc
d
a, b. Âọng khäng kên do va âáûp trong quạ trçnh âọng måí.
c. Âọng kên täút nhỉng âäü nhảy ca van kẹm
3.3 Cạc loai van: Van l pháưn tỉí phäø biãún nháút trong hãû thäúng truưn âäüng thy lỉûc,
nhåì phäúi håüp håüp l cạc loải van trong hãû thäúng chụng ta cọ thãø tả
o nãn chãú âäü lm viãûc
äøn âënh theo mún.
Thäng thỉåìng cọ 3 loải van:
+ Van mäüt chiãưu.
+ Van an ton.

+ Van gim ạp.
a. Van mäüt chiãưu: Dng âãø giỉỵ cho cháút lng chè chy theo mäüt chiãưu, ty theo hçnh
dạng ca nàõp van ngỉåìi ta cọ cạc tãn gi: van bi, van cän, van piston.
b. Van an ton: Dng âãø bo âm cho hãû thäúng âỉåüc an ton khi quạ ti nọ âỉåüc làõp
trãn âỉåìng äúng cọ âiãưu chènh cọ ạp sút cao. Ngun l hoảt âäüng ca loải van ny dỉûa
vo sỉû cán bàòng lỉûc tạc dủng trãn nàõp van giỉỵa ạp lỉûc våïi cháút lng trong hãû thäúng våïi
Trổồỡng aỷi Hoỹc Baùch khoa aỡ Nụng
Truyóửn õọỹng thuớy khờ Huyỡnh Vn Hoaỡng
12
N
ừp van

óỳ van
Vờt õióửu chốnh
a
N
ừ
p


óỳ van
c
b
H
ỗnh 11
ổùng lổỷc cuớa van. Nóỳu aùp lổỷc chỏỳt loớng nhoớ hồn aùp lổỷc loỡ xo hóỷ thọỳng laỡm vióỷc bỗnh thổồỡng
van õoùng laỷi, nóỳu lồùn hồn aùp lổỷc loỡ xo hóỷ thọỳng quaù taới van mồớ ra thaùo bồùt chỏỳt loớng vóử
thuỡng chổùa.
Coù 2 loaỷi van:
- Van an toaỡn taùc duỷng trổỷc tióỳp.

- Van an toaỡn taùc duỷng giaùn tióỳp.
Van an toaỡn taùc duỷng trổỷc
tióỳp:
Khaùng trồớ chố mồớ khi quaù
taới.
Traỡn chố mồớ mọỹt ờt khi hóỷ
thọỳng laỡm vióỷc bỗnh thổồỡng vaỡ
mồớ hóỳt khi quaù taới
Tỏỳt caớ caùc van mọỹt chióửu
cổồỡng hoaù lổỷc loỡ xo
Van an toaỡn coù
õóỷm giaớm
chỏỳn:
Caùc loaỷi van taùc duỷng trổỷc
tióỳp mỷc duỡ coù bióỷn phaùp
giaớm chỏỳn nhổng van laỡm vióỷc cuợng khọng ọứn õởnh lừm.
P
iston vi sai
Vờt õióửu chốnh lổc
H
ỗnh 12
L
ọự giaớm chỏỳn
Mỷt khaùc õỷc tờnh cuớa van cuợng bở haỷn chóỳ nóỳu õổồỡng kờnh quaù lồùn thỗ kờch thổồùc loỡ
xo tng nhióửu. Trong hóỷ thọỳng coù aùp suỏỳt cao õóứ giaớm ổùng lổỷc loỡ xo vaỡ tng õọỹ ọứn õởnh
aùp suỏỳt cuớa hóỷ thọỳng ngổồỡi ta duỡng van an toaỡn taùc duỷng giaùn tióỳp.
+ Van an toaỡn taùc duỷng giaùn tióỳp: Van õổồỹc mồớ thọng qua mọỹt cồ cỏỳu khaùc.
Trổồỡng aỷi Hoỹc Baùch khoa aỡ Nụng
Truyóửn õọỹng thuớy khờ Huyỡnh Vn Hoaỡng
13

Khi van khọng laỡm vióỷc: Chỏỳt loớng coù ồớ caùc buọửng a, b, c, e
Khi P>[P] thỗ noù mồớ van an toaỡn
kióứu bi, chỏỳt loớng õi tổỡ a õóỳn d õóỳn
tióỳt lổa õóỳn e õóỳn h õóỳn bóứ chổùa,
aùp suỏỳt ồớ d lồùn hồn aùp suỏỳt ồớ e do
õoù mồớ van an toaỡn chờnh chỏỳt loớng
tổỡ a õóỳn b vóử bóứ chổùa. Van giaớm
aùp: Trong mọỹt nguọửn aùp suỏỳt phaới
cung cỏỳp cho nhióửu nồi tióu thuỷ
vồùi yóu cỏửu aùp suỏỳt khaùc nhau,
ngổồỡi ta phaới duỡng õóỳn van giaớm
aùp. Van giaớm aùp duỡng õóứ haỷ aùp
suỏỳt õổồỹc cung cỏỳp tổỡ nguọửn phuỡ
hồỹp vồùi nhu cỏửu tióu thuỷ õọửng thồỡi
coù thóứ giổợ aù
p suỏỳt nồi õoù khọng
õọứi.
Van an toaỡn
trổỷc tióỳp kióứu
bi

L
oỡ xo maớnh
b
e
c
Vở trờ õoùn
g
a
L

ọự
g
iaớm chỏỳn
Thuỡng c


Coù hai loaỷi:
- Loaỷi trổc tióỳp .
- Loaỷi giaùn tióỳp.







4 Bọỹ phỏỷn õióửu tọỳc (ọứn õởnh tọỳc õọỹ): Van giaớm aùp + tióỳt lổu
5 Bọỹ tng aùp: Duỡng õóứ tng aùp suỏỳt ồớ haỡnh trỗnh naỡo õoù cuớa õọỹng cồ thuyớ lổỷc.

1. Bồm.
2. Van an toaỡn.
3. Van mọỹt chióửu.
4. Cồ cỏỳu phỏn phọỳi 1.
5 Cồ cỏỳu phỏn phọỳi 2.
6. Xi lanh lổỷc.
7. Xi lanh tng aùp.
8. Van mọỹt chióửu.

P
P

1 = cons
t

H
ỗnh 14
d
hổùa
H
ỗnh 13
Trỉåìng Âải Hc Bạch khoa  Nàơng
Truưn âäüng thy khê 14

1
3
2
4
5
6

7

8
d

D
Bã
ø
chỉ
ï
a

Chá
ú
tlo
í
ng
F
H
çnh 15
Khi cọ bäü pháûn tàng ạp:
cháút lng tỉì båm âãún cå cáúu
phán phäúi 1 âãún âäüng cå
thu lỉûc, cå cáúu phán phäúi 2
âãún ngàn trại xi lanh.
Tàng ạp P âãún
4
d.
.P
4
D.
.PF
2
ta
2
π
=
π
=

6. Cạc bäü pháûn phủ:
6.1 ÄÚng dáùn: Dng âãø dáùn cháút lng tỉì båm âãún âäüng cå thy lỉûc âãø truưn nàng lỉåüng.
Tu theo âiãưu kiãûn lm viãûc ca äúng v sỉû r rè ca cháút lng tải cạc khåïp näúi. Tênh toạn
äúng dáùn giäúng nhỉ äúng thu lỉûc.
6.2 Thng chỉïa:Thäng thỉåìng thãø têch bàòng 5 ÷ 6 láưn thãø têch lm viãûc.
Trong mäüt säú trỉåìng håüp âãø náng cao hiãûu sút båm v gim tiãúng äưn ngỉåìi ta cho båm
ngáûp vo cháút lng ca thng chỉïa, âiãưu ny cọ thãø lm tàng thãø têch ca thng. Thãø têch
pháưn khäng khê trãn màût thoạng ca th
ng chiãúm khong (10 ÷ 15)% thãø têch ca thng.
Cọ thãø chn thng kên hồûc håí.
Âãø tàng hiãûu sút ca båm thç
chn thng kên trãn màût thoạng
cọ ạp sút dỉ.
6.3 Bäü lc dáưu: Dng âãø lc càûn
báøn ca dáưu. Tu theo chỉïc nàng
ca hãû thäúng chn cạc lc: lc
tháúm, lc lạ, lc lỉåïi, lc hoạ
hc hồûc lc ly tám.
Khi âàût hãû thäúng lc cáưn chụ
:
- Gim sỉïc cn täúi thiãøu
ca lc âäúi våïi dng
chy.
- Bäü lc nãn bäú trê trãn
âỉåìng äúng chênh.
Khê ne
ï

n
Piston
H
çnh 1
6
Trổồỡng aỷi Hoỹc Baùch khoa aỡ Nụng
Truyóửn õọỹng thuớy khờ 15
6.4 Bỗnh tờch nng: Trong hóỷ thọỳng thuyớ lổỷc coù nhu cỏửu nng lổồỹng khaùc nhau maỡ nguọửn
nng lổồỹng cuớa bồm thỗ khọng õọứi. óứ õaớm baớo hóỷ thọỳng laỡm vióỷc bỗnh thổồỡng ngổồỡi ta
duỡng bỗnh tờch nng.
Bỗnh tờch nng coù nhióỷm vuỷ trổợ nng lổồỹng cuớa hóỷ thọỳng thổỡa khọng duỡng hóỳt vaỡ cung
cỏỳp nng lổồỹng khi vổồỹt quaù yóu cỏửu (vổồỹt khaớ nng cuớa bồm).
Coù nhióửu loaỷi bỗnh tờch nng:
- Troỹng vỏỷt.
- Loỡ xo.
- Thuyớ lổỷc.
6.5 Rồle:
- Rồle aùp suỏỳt: thổỷc hióỷn nhióỷm vuỷ khi õaỷt giaù trở õởnh mổùc.
- Rồle thồỡi gian: õióửu chốnh laỡm vióỷc õọửng bọỹ giổợa hai thióỳt bở theo thồỡi gian quy õởnh.
7. Phổồng phaùp õióửu chốnh vỏỷn tọỳc cồ cỏỳu chỏỳp haỡnh: Caùc thọng sọỳ cồ baớn cuớa truyóửn
õọỹng thuyớ lổỷ
c coù chuyóứn õọỹng tởnh tióỳn laỡ vỏỷn tọỳc piston vaỡ lổỷc taùc duỷng lón piston.
Coỡn trong hóỷ thọỳng chuyóứn õọỹng quay: vỏỷn tọỳc quay vaỡ mọmen quay
Tổỡ caùc cọng thổùc õaợ hoỹc chuùng ta coù thóứ õióửu chốnh õổồỹc 2 phổồng phaùp vỏỷn tọỳc.
- ióửu chốnh thóứ tờch laỡm vióỷc cuớa bồm hay õọỹng cồ thuyớ lổỷc (phổồng phaùp thóứ tờch).
- Phổồng phaùp tióỳt lổu: Duỡng õóứ tióỳt lổu õóứ õióửu chốnh lổu lổồỹng.
a. Phổồng phaùp thóứ tờch: Chuyóứn õọỹng quay
n

= q

p
/q

.n
B
Ta choỹn n
B
= const
- Thay õọứi q
B
.
- Thay õọứi q

.
- Thay õọứi q
B
,q

.
Nóỳu: q
B
thỗ n


q

thỗ n


Caùc thọng sọỳ khaùc:

M

= p

.q

/2
p

= const M

= f(q

) Nóỳu q

thay õọứi khọng laỡm M

thay õọứi.
Nóỳu thay õọứi lổu lổồỹng rióng: N

= q

.n

.p

Khi õióửu chốnh vỏỷn tọỳc quay cuớa rọ to bũng caùch thay õọứi lổu lổồỹng cuớa bồm thỗ cọng
suỏỳt trón truỷc õọỹng cồ tyớ lóỷ bỏỷc nhỏỳt vồùi q
B

.
Nóỳu õióửu chốnh vỏỷn tọỳc bũng caùch thay õọứi q

thỗ N

= const.
* Caùch thổùc thay õọứi õọỹ lóỷch tỏm e ồớ bồm:
ọỹng cồ thuyớ lổỷc:
max
BBB

q.
n.q.
n


=




=
2
p
.q.
M
max


Trỉåìng Âải Hc Bạch khoa  Nàơng

Truưn âäüng thy khê 16

max
e
e
=ε

Váûn täúc quay ca rä to âäüng cå thu lỉûcphủ thüc vo ε
B
v ε
Â
.
Kãút lûn: Khi thay âäøi lỉu lỉåüng ca båm thç n
Â
= v
Â
s thay âäøi tỉì 0 (ε = 0) âãún max
(ε = max)
Khi thay âäøi q
Â
váûn täúc âäüng cå thu lỉûc thay âäøi tỉì ∞ (ε
Â
= 0) ÷ max(ε
Â
=1).
Nhỉ váûy: Vãư màût l thuút chụng ta cọ thãø thay âäøi váûn täúc ca âäüng cå tỉì 0 ÷ 1.
Trong thỉûc tãú váûn täúc n
Â
khäng thãø âảt giạ trë ∞ vç khi âọ M
Â

= 0. M trong quạ trçnh lm
viãûc M
Â
phi cọ mäüt giạ trë nháút âënh âãø thàõng sỉïc cn ma sạt ca âäüng cå v kẹo phủ ti.
M nh nháút ỉïng våïi ε
min
, ε
minÂ
= 0,5
Khi âiãưu chènh váûn täúc quay ca âäüng rä to âäüng cå thu lỉûc bàòng cạch dng båm âiãưu
chènh thç váûn täúc quay ca rä to âỉåüc tàng ráút cao khäng nh hỉåíng gç âãún *
Khi âiãưu chènh váûn täúc quay ca rä to âäüng cå thu lỉûc bàòng c båm v âäüng cå thu
lỉûc lục âáưu * . Khi âọ váûn täúc quay ca âäüng cå thu lỉûc nh nháút v M
Â
max (vç ε = 1).
Sau âọ tiãúp tủc náng cao váûn täúc âäüng cå bàòng cạch gim ε
Â
. Váûn täúc quay v mämen ca
âäüng cå thu lỉûc trong thỉûc tãú ln ln nh hån giạ trë l thuút vç khäng trạnh khi täøn
tháút lỉu lỉåüng.
Váûn täúc quay thỉûc tãú: n
Âtt
= n
Âlt
.η
Q

M
Âtt
= M

Âlt
.η
Âcåkhê
η’
Q
= η
QB
.η
QÂ
.η
Qä
R rè cháút lng: ∆Q = k.P
k- Hãû säú r rè.
Âäúi våïi båm: k = (0,05 ÷ 0,5) cm
2
/Ns.
Cå cáúu phán phäúi: k = 0,002.
Xi lanh lỉûc (cọ âãûm lm kên): k = 0.002.
• Chuøn âäüng tënh tiãún:
BP
BmaxB
B
P
B
P
S
Q
S
n.q
.

S
QQ
V
∆
−ε=
∆−
=
Cọ thãø âiãưu chènh âỉåüc váûn täúc ca piston khi lỉu lỉåüng låïn hån lỉu lỉåüng r rè. Vç lỉu
lỉåüng ca båm ln thay âäøi cho ph håüp våïi âäüng cå thu lỉûc (phủ ti).
Nhỉåüc âiãøm: Phủ ti thay âäøi r rè cháút lng cng thay âäøi viãûc âiãưu chènh âäüng cå
cng khọ khàn. Hãû thäúng khäng nhảy v khọ chênh xạc nháút l âäúi våïi hãû thäúng lỉu lỉåüng
nh ⇒ phỉång phạp ny nãn dng âäúi våïi hãû thäúng cọ lỉu lỉåüng låïn v khäng âi hi cå
cáúu cháúp hnh hồûc l nhỉỵng nåi phủ ti êt thay âäøi.
b. Phỉång phạp tiãút lỉu: Thay âäøi sỉïc cn lỉu lỉåüng.

g
P
.g2S.Q
∆
µ=

Phỉång phạp ny khäng kinh tãú vç båm ln ln cung cáúp dng âãø thàõng âỉåüc sỉïc cn
ca tiãút lỉu.
Trổồỡng aỷi Hoỹc Baùch khoa aỡ Nụng
- ặu õióứm: ồn giaớn, nhaỷy, chờnh
xaùc. ổồỹc duỡng cho nhổợng nồi nhaỷy,
chờnh xaùc vỏỷn tọỳc cồ cỏỳu chỏỳp haỡnh,
ngoaỡi ra coỡn õióửu chốnh vọ cỏỳp vỏỷn tọỳc
chỏỳp haỡnh.
Van an toaỡn

khaùng õồợ
CCPP
B
ồm
- Nhổồỹc õióứm: Tờnh kinh tóỳ, khọng
õaớm baớo vỏỷn tọỳc cồ cỏỳu chỏỳp haỡnh khi
taới troỹng thay õọứi. Khi õi qua tióỳt lổu
chỏỳt loớng bở noùng lón nhióỷt õọỹ chỏỳt
loớng tng laỡm tng roỡ rố hóỷ thọỳng .
Coù 3 caùch bọỳ trờ tióỳt lổu:
-Tióỳt lổu õỷt trổồùc xi lanh lổỷc.
-Tióỳt lổu õỷt sau xi lanh lổỷc.
H
ỗnh 19 Tióỳt lổu õỷt song song vồùi xi lanh lổỷc
-Tióỳt lổu õỷt song song xi lanh
lổỷc.
X
i lanh lổỷc
CCP
P
Van giaớm aùp
P
5
Tióỳt lổu
P
5
P
4
B
ồm

F
H
ỗnh 20
*Tióỳt lổu õỷt trổồùc xi lanh lổỷc:
p = p
0
- p
1
p = p
0
- p
1
*
* Tióỳt lổu õỷt sau xi lanh lổỷc:
Khừc phuỷc hióỷn tổồỹng noùng lón
p = p
2
- p
3
p
1
õóỳn p
1
* õóứ p
1
= const mồớ van
an toaỡn.
P
2
õóỳn p

2
* p* = p
2
* - p
3

* Tióỳt lổu õỷt song song vồùi xi
C
A

P
F
P
CCPP
B
P
4
P
5
CCPP
P
5
P
2
F

P
4
H
ỗnh 21

H
ỗnh 22
Truyóửn õọỹng thuớy khờ 17
Trổồỡng aỷi Hoỹc Baùch khoa aỡ Nụng
Truyóửn õọỹng thuớy khờ 18
lanh lổỷc:
Khi õoùng tióỳt lổu: V
p
V
max
khi mồớ tióỳt lổu thỗ chỏỳt loớng seợ õóỳn xi lanh lổỷc qua tióỳt
lổu
F thỗ tióỳt lổu mồớ V thay õọứi theo tyớ lóỷ chỏỳt loớng vaỡo xi lanh lổỷc.

8. ỉn õởnh vỏỷn tọỳc cồ cỏỳu chỏỳp haỡnh:
Giổợ vỏỷn tọỳc cuớa cồ cỏỳu chỏỳp haỡnh ọứn õởnh khọng phuỷ thuọỹc vaỡo phuỷ taới.
óứ ọứn õởnh thỗ lừp bọỹ phỏỷn õióửu tọỳc theo 3 caùch sau:
- Lổồùi vaỡo.
- Lổồùi ra.
- Song song õọỹng cồ thuyớ lổỷc.
Hỗnh 19:
g2.
PP
SQ
54


à=

F P

1
P
5
õỏứy piston van giaớm aùp xuọỳng Q P
4
P
4
- P
5
= const
Hỗnh 20: F P
2
P
2
piston õoùng bồùt cổớa van giaớm aùp P
4
P
4
- P
5
= const.
Hỗnh 21: F P
2
P
A
P
B
P
4
õoùng bồùt piston P

4
.
9. Truyóửn õọỹng theo doợi (Tuyỡ õọỹng):
- Coù lión hóỷ ngổồỹc õóứ kióứm tra caùc thọng sọỳ laỡm vióỷc
ọỹng cồ
t
hu
y
ớ lổ
ỷ
c
Bọỹ phỏỷn
so saùnh
Bọỹ phỏỷn
nhỏ
ỷ
n ra ló
ỷ
nh
Lión hóỷ
n
g
ổồ
ỹ
c
Bọỹ phỏỷn
chỏỳ
p
haỡnh
N

guọửn taùc
õọ
ỹ
n
g


III. Truyóửn õọỹng thuyớ õọỹng:
Duỡng hai loaỷi maùy caùch dỏựn: bồm li tỏm vaỡ tuọỳc bin caùch dỏựn
Truyóửn dọỹng nng lổồỹng tổỡ truỷc dỏựn sang truỷc bở dỏựn:
- Khồùp nọỳi thuyớ lổỷc.
- Bióỳn tọỳc thuyớ lổỷc.
1. Khồùp nọỳi thuyớ lổỷc: Laỡ kóỳt cỏỳu õồn giaớn nhỏỳt cuớa truyóửn õọỹng vaỡ tuyỡ õọỹng.
Cỏỳu taỷo: Gọửm 2 baùnh cọng taùc: Baùnh bồm vaỡ baùnh tuọỳc bin.
Nhổ vỏỷy: Mọmen quay õổồỹc truyóửn tổỡ truỷc bồm sang truỷc tuọỳc bin chỏỳt loớng seợ ra khoới
baùnh bồm vaỡ baùnh tuọỳc bin vaỡ lỷp laỷi chuyóứn õọỹ
ng trón mọỹt caùch tuỏửn hoaỡn mọựi phỏửn tổớ
trong khồùp nọỳi thuyớ lổỷc thổỷc hióỷn õọửng thồỡi 2 chuyóứn õọỹng: chuyóứn õọỹng tuỏửn hoaỡn tổỡ
baùnh bồm sang baùnh tuọỳc bin sang baùnh bồm vaỡ chuyóứn õọỹng quay quanh truỷc khồùp nọỳi.
Trỉåìng Âải Hc Bạch khoa  Nàơng
Truưn âäüng thy khê 19
Täøng håüp 2 chuøn âäüng ny
cho ta chuøn âäüng xồõn äúc
ca cạc pháưn tỉí cháút lng
trong khåïp näúi thu lỉûc.
Cháút ln
g
B
ë âäün
g

Ch âäün
g
T
B
H
çnh 23







2. Biãún täúc thu lỉûc: Gäưm 3 bạnh:
- Bạnh båm.
- Bạnh túc bin.
- Bạnh phn ỉïng.
Khi cáưn thay âäøi mämen quay giỉỵa trủc båm v trủc túc bin thç ngỉåìi ta dng biãún täúc
thu lỉûc, thỉåìng dng âãø tàng mämen quay giỉỵa trủc bë dáùn vç säú vng quay ca trủc bë
dáùn ln ln nh hån säú vng quay
trủc dáùn.
Ngun l lm viãûc:Tỉång tỉû nhỉ
khåïp näúi thu lỉûc.
- Bạnh phn ỉïng cọ tạc dủng nhỉ
sau:
+ Thay âäøi hỉåïng dng chy cho ph
håüp våï
i läúi vo ca bạnh cäng tạc tiãúp
theo
+ Thay âäøi trë säú váûn täúc ca dng

chy cho ph håüp våïi läúi vo ca bạnh
cäng tạc tiãúp theo. Såí dé gi l phn ỉïng
vç cháút lng khi âi qua bạnh ny truưn cho nọ mäüt mämen quay nhỉng vç bạnh cäú âënh
våïi v cọ tạc dủng nhỉ mäüt âiãøm tỉûa v truưn lải cho cháút lng mäüt mämen âäüng lỉåüng (
mämen phn ỉïng).
B
D

T
n
T
n
B
H
çnh 24
Nãúu bạnh phn ỉïng quay thç mämen quay ca trủc dáùn truưn qua trủc bë dáùn khäng
thay âäøi khi âọ biãún täúc thu lỉûc lm viãûc nhỉ khåïp näúi thu lỉûc.
Sỉû khạc nhau: Cháút lng biãún täúc thu lỉûc ln ln âiãưn âáưy thãø têch lm viãûc, c
n
khåïp näúi thu lỉûc cọ lục âáưy cọ lục khäng âáưy.
3. Cạc thäng säú hãû thäúng truưn âäüng thu âäüng:
Cäng sút lm viãûc trãn trủc dáùn, trủc båm:
Trổồỡng aỷi Hoỹc Baùch khoa aỡ Nụng
Truyóửn õọỹng thuớy khờ 20
Truỷc bồm:
PB
BB
B
.
H.v.g.

N


=

Truỷc dỏựn:
TBB
.H.Q.g.
N
=
T
B
D
1
2
4
3
5
6
D
2
N
T
=
TT
.N
B
=
B
.

T
.
P
.N
B

B
= (
Q
.
H
.
CK
)
B
=
CKT
.
QTD
.
HD
Tyớ sọỳ truyóửn:
B
T
n
n
i =
Hóỷ sọỳ bióỳn tọỳc:
B
T

M
M
K =

N = M. =
30
n
.
.M


Hỗnh 25
in
n
.
N
N
M
M
K
T
B
B
T
B
T

===
Hióỷu suỏỳt: = K.i
Caùc phổồng trỗnh cồ baớn:

Mọmen cuớa baùnh bồm M
B
:
M
B
=
2
1
.Q(C
2u
.D
2
- C
1u
D
1
)
Mọmen cuớa baùnh truỷc:
M
T
=
2
1
.Q(C
4u
.D
4
- C
3u

D
3
)
Mọmen cuớa baùnh phaớn ổùng:
M
P
=
2
1
.Q(C
6u
.D
6
- C
5u
D
5
)
Q- Lổu lổồỹng õi qua hóỷ thọỳng
M
B
+ M
T
+ M
P
=
2
1
.Q(C
2u

.D
2
- C
1u
D
1
+ C
4u
.D
4
- C
3u
D
3
+ C
6u
.D
6
- C
5u
D
5
)
C
1u
.D
6u
= C
6u
.D

6u
C
2u
.D
2u
= C
3u
.D
3u
Khọng thay õọứi trở sọỳ mọmen õọỹng lổồỹng.
C
4u
.D
4u
= C
5u
.D
5u
M
B
+ M
T
+M
P
= 0
Tọứng õaỷi sọỳ mọmen õọỹng lổồỹng quay cuớa caùc baùnh trong truyóửn õọỹng thuyớ lổỷc bũng 0.
Phổồng trỗnh mọmen:
M
B
+ M

T
+M
P
= 0
Phổồng trỗnh cọỹt aùp:
H
B
= H
T
+h
t
Trổồỡng aỷi Hoỹc Baùch khoa aỡ Nụng
Truyóửn õọỹng thuớy khờ 21
h
t
- Cọỹt aùp tọứn thỏỳt.
h
t
= h
tB
+ h
tT
+ h
tB
h
t
- Tọứn thỏỳt nhióỷt laỡm noùng chỏỳt loớng laỡm cho chỏỳt taùch vaỡ bọỳc chaùy.
Tọứn thỏỳt:
- Tọứn thỏỳt do ma saùt bóử mỷt caùnh dỏựn, phuỷ thuọỹc: kờch thổồùc, hỗnh daùng caùnh dỏựn, õọỹ
nhồùt doỡng chaớy, õọỹ nhaùm bóử mỷt.

- Do sổỷ thay õọứi õọỹt ngọỹt vóử phổồng chuyóứn õọỹng cuớa doỡng chaớy nhỏỳt laỡ taỷi caùc lọỳi vaỡo
caùc baùnh (hióỷn tổồỹng taùch doỡng chaớy, va õỏỷp thuyớ lổỷc cổớa vaỡo, xoaùy ).
- Do sổỷ thay õọứi nọửng õọỹ vỏỷn tọỳc doỡng chaớy taỷi caùc phỏửn thu heỷp caùc raợnh baùnh cọng
taùc.
Trong quaù trỗnh thióỳt kóỳ cọỳ gừng giaớm tọứn thỏỳt tọỳi thióứ
u õóứ nỏng cao hióỷu suỏỳt bọỹ
truyóửn õọỹng thuyớ õọỹng.
4. ỷc tờnh khồùp nọỳi:
- Khồùp nọỳi thuyớ lổỷc chố truyóửn mọmen quay maỡ khọng bióỳn õọứi trở sọỳ cuớa noù
M
B
+ M
T
= 0
M
T
= - M
B
Vỗ vỏỷy khi coù sổỷ thay õọứi taới troỹng trón truỷc tuọỳc bin sọỳ voỡng quay truỷc tuọỳc bin cuợng
thay õọứi, laỡm thay õọứi vỏỷn tọỳc baùnh cọng taùc. Dỏựn õóỳn thay õọứi mọmen quay cuớa baùnh tuọỳc
bin sao cho cỏn bũng vồùi mọmen quay cuớa phuỷ taới M
T
= -M
B

Khồùp nọỳi thuyớ lổỷc laỡ loaỷi truyóửn õọỹng thuyớ õọỹng truyóửn aùp nng tổỡ truỷc bồm sang truỷc
tuọỳc bin thọng qua sổỷ chuyóứn õọỹng chỏỳt loớng trong baùnh cọng taùc n
T
< n
B

.
Hióỷu sọỳ giổợa voỡng quay cuớa baùnh bồm vaỡ baùnh tuọỳc bin chia cho baùnh bồm (s) õổồỹc goỹi
laỡ hóỷ sọỳ trổồỹt cuớa khồùp nọỳi thuyớ lổỷc
i
n
n
n
nn
s
B
T
B
TB
==

= 11

KNTL
= i
- Nóỳu s = 0 i = 1 n
T
= n
B
thỗ aùp suỏỳt chỏỳt loớng vồùi taùc duỷng lổỷc ly tỏm lọỳi ra baùnh

maxKNTK

M
B
N

B
N
T
H
ỗnh 2
6
2ữ3%
n
B
=cons
t
M,N


Trổồỡng aỷi Hoỹc Baùch khoa aỡ Nụng
Truyóửn õọỹng thuớy khờ 22
bồm vaỡ lọỳi vaỡo baùnh tuọỳc bin bũng nhau. chỏỳt loớng khọng coù chuyóứn õọỹng tổồng õọỳi tổỡ
baùnh bồm sang baùnh tuọỳc bin khi õoù hóỷ thọỳng quay nhổ vỏỷt rừn Q = 0 M = 0
- Nhổ vỏỷy khồùp nọỳi laỡm vióỷc khi n
T
< n
B
s = (2 ữ 3)%; = i = (97 ữ 98)%
- ổồỡng õỷc tờnh ngoaỡi: M, N = f(i)
(ỷc tờnh trong laỡ H-Q)

n
b
= var ( thay õọứi) ỷc tờnh tọứng hồỹp: Chỏỳt loớng khaùc nhau
1

>
2
>
3
maỡ cuỡng mọỹt
loaỷi khồùp nọỳi thuyớ lổỷc.
Chỏỳt loớng õióửn õỏửy khaùc nhau trong khồùp nọỳi thuyớ lổỷc: 90% õióửn õỏửy hoaỡn toaỡn, 10%
thoaùt hồi.

1

n

3

2
1
= const maỡ kóỳt
cỏỳu khaùc nhau
H
ỗnh 2
7

Vuỡng laỡm vióỷc khọng ọứn
õởnh (coù bổồùc nhaớy)
H
ỗnh 28
M

i

Trổồỡng aỷi Hoỹc Baùch khoa aỡ Nụng
Truyóửn õọỹng thuớy khờ 23
Khi hóỷ sọỳ trổồỹt s = 0 thỗ khọng coù sổỷ chuyóứn õọỹng tổồng õọỳi cuớa chỏỳt loớng trong caùc
b ùnh cuớa khồùp nọỳi thuyớ lổỷc.
Chỏỳt loớn
g

n
T
n
B
s
= 0
H
ỗnh 29
n
T
D
oỡng lồùn
n
B
s
= 0,05
ữ
0,1
H
ỗnh 30
n
B

s
= 0,4
ữ
0,45
H
ỗnh 32
D
oỡng nho
ớ

n
T
H
ỗnh 31
s
= 0,3
ữ
0,35 n
B
n
T
Khi tng taới troỹng cuớa truỷc tuọỳc bin s = (0,01 ữ 0,05) sọỳ voỡng quay baùnh tuọỳc bin giaớm
gỏy ra chuyóứn õọỹng tổồng õọỳi cuớa chỏỳt loớng trong baùnh.
Nóỳu s = (0,3 ữ 0,35) thỗ chỏỳt loớng coù xu hổồùng dởch chuyóứn vóử baùnh tuọỳc bin nhióửu hồn
taỷo thaỡnh vuỡng kheùp kờn rọựng ồớ giổợa.
Tióỳp tuỷc tng mọmen caớn s = (0,4 ữ 0,45) thỗ voỡng kheùp kờn seợ lồùn dỏửn.
Sổỷ bióỳn õọứi traỷng thaùi tổỡ voỡng kheùp kờn nhoớ sang voỡng kheùp kờn lồùn xaớy ra õọỹt ngọỹt laỡm
mọmen tng õọỹt ngọỹt laỡm mỏỳt ọứn õởnh chóỳ õọỹ laỡm vióỷc khồù
p nọỳi.
Khừc phuỷc: Laỡm sao cho chỏỳt loớng chố chuyóứn õọỹng mọỹt voỡng. Lừp thóm trón baùnh mọỹt

õộa chừn thỗ khồùp nọỳi thuyớ lổỷc chuyóứn õọỹng ọứn õởnh.
Phỏn loaỷi:
- Khồùp nọỳi thuyớ lổỷc coù caùnh trong vaỡ khọng coù caùnh trong.
- Khồùp nọỳi thuớy lổỷc coù thóứ õióửu chốnh õổồỹc vaỡ khọng õióửu chốnh õổồỹc (thay õọứ
Trổồỡng aỷi Hoỹc Baùch khoa aỡ Nụng
Truyóửn õọỹng thuớy khờ 24
- Phỏn loaỷi: 1 cỏỳp, 2 cỏỳp,3 cỏỳp
+ 1 cỏỳp: coù 1 caùnh tuọỳc bin. Phuỷ thuọỹc vaỡo sọỳ lổồỹng baùnh tuọỳc bin
+ 2 cỏỳp: coù 2 caùnh tuọỳc bin.
- Phỏn loaỷi: Bióỳn tọỳc thuyớ lổỷc coù caùnh cọỳ õởnh vaỡ bióỳn tọỳc thuyớ lổỷc họựn hồỹp.

5. ỷc õióứm bióỳn tọỳc thuyớ lổỷc: Bióỳn tọỳc thuyớ thay õọứi mọmen quay (M).
H
ỗnh 33
Thay õọứi q
M
T
+ M
B
+ M
P
= 0 (M
B
> 0)
a. Lừp baùnh phaớn ổùng P, sau bồm B, trổồùc tuọỳc bin T: Taỷo õổồỹc doỡng chaớy vaỡo baùnh
tuọỳc bin T laỡ hồỹp lyù nhỏỳt.
b. Lừp baùnh phaớn ổùng sau tuọỳc bin T, sau bồm B:
M
T
= M

B
Hổồùng doỡng chaớy ra hồỹp lyù song giaớm cọng suỏỳt trón B.
Khaớ nng tổỷ õọỹng õióửu chốnh chóỳ õọỹ laỡm vióỷc. Khi bióỳn tọỳc laỡm vióỷc ồớ chóỳ õọỹ ọứn õởnh
thỗ mọmen cuớa baùnh tuọỳc bin bũng mọmen caớn. Nóỳu mọmen caớn lồùn hồn mọmen cuớa baùnh
tuọỳc bin thỗ baùnh tuọỳc bin quay chỏỷm laỷi, lổu lổồỹng tuỏửn hoaỡn hoaỡn qua caùc baùnh cọng taùc
seợ tng lón laỡm tng mọmen tuọỳc bin. Khi lổu lổồỹng tng lón, Phổồng vỏỷn tọỳc tuyóỷt õọỳi cổớa
vaỡo vaỡ cổớa ra baùnh cọng taùc cuợng tng lón laỡm tng aùp lổỷc cuớa chỏỳt loớng lón caùnh dỏựn.
Nóỳu taới troỹng bón ngoaỡi giaớm thỗ sọỳ voỡng quay baùnh tuọỳc bin tng, laỡm giaớm mọmen
quay cuớa baùnh tuọỳc bin, dỏựn õóỳn thióỳt lỏỷp traỷng thaùi cỏn bũng mồùi.
Chu
ù yù:
Mọmen quay cuớa baùnh tuọỳc bin thay õọứi nhổ thóỳ naỡo (mọmen caớn quyóỳt õởnh) thỗ
mọmen quay baùnh bồm khọng õọứi. ióửu naỡy thay õọứi õổồỹc bũng caùch thióỳt kóỳ caùnh dỏựn
baùnh cọng taùc vaỡ bọỳ trờ caùnh dỏựn cho thờch hồỹp.
Mọmen quay cuớa baùnh phaớn ổùng M
P
, thọng thổồỡng M
P
= M
B
- M
T
, M
P
thay õọứi khi taới
tro ỹng bón ngoaỡi thay õọứi. Giọỳng nhổ baùnh tuọỳc bin, chố khaùc laỡ mọmen naỡy thay õọứi caớ vóử
dỏỳu, nghộa laỡ thay õọứi vóử hổồùng taùc duỷng, cuỷ thóứ laỡ hổồùng taùc duỷng cuỡng vồùi M
B
M
P

>
0, ngổồỹc laỷi thỗ M
B
< 0. Coỡn hổồùng M
P
phuỷ thuọỹc vaỡo bióỳn tọỳc thuyớ lổỷc.
ổồỡng õỷc tờnh cuớa bióỳn tọỳc thuyỡ lổỷc: