BÀI 23: CƠ CẤU DÂN SỐ doc

TIẾT 26:

BÀI 23: CƠ CẤU DÂN SỐ

I- Mục tiêu:
Sau bài học, học sinh cần:
- Hiểu và phân biệt các loại cơ cấu dân số theo tuổi, theo giới, theo lao
động và trình độ văn hóa.
- Nhận biết được ảnh hưởng của cơ cấu dân số đến sự phát triển dân số và
phát triển kinh tế - xã hội.
- Biết cách phân chia dân số theo nhóm tuổi và cách biểu hiện tháp tuổi.
- Rèn luyện kỹ năng phân tích và nhận xét bảng số liệu, biểu đồ, sơ đồ,
lược đồ cơ cấu dân số.
- Học sinh nhận thức được dân số nước ta trẻ, nhu cầu về giáo dục và việc
làm ngày càng lớn. Ý thức được vai trò của giới trẻ đối với dân số, giáo dục,
lao động và việc làm.
II- Thiết bị dạy học
:

Bản đồ phân bố dân cư và các đô thị lớn trên thế giới.
III- Những kiến thức trọng tâm
:
- Cơ cấu dân số theo tuổi và giới, cách phân chia và ảnh hưởng của nó đến
sự phát triển kinh tế - xã hội.
- Nguồn lao động, dân số hoạt động theo khu vực kinh tế, ảnh hưởng của
gia tăng dân số và cơ cấu dân số theo tuổi đến cơ cấu dân số theo lao động.
- Cơ cấu dân số theo trình độ văn hóa. Mối quan hệ giữa giáo dục với số
lượng và chất lượng dân số.
IV- Phương pháp dạy học
:
- Phương pháp nêu vấn đề, đàm thoại gợi mở.

- Thảo luận, sử dụng lược đồ
V- Tiến trình tổ chức dạy học
:
1- Ổn định lớp.
2- Bài cũ
:
- Tình hình dân số thế giới.
- Phân biệt gia tăng dân số tự nhiên và dân số cơ học.
3- Bài mới
.
Giáo viên giới thiệu bài mới

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung chính


- Giáo viên: Em hiểu cơ cấu dân số là gì

- Nêu sự phân chia cơ cấu dân số:
I- Cơ cấu sinh học:
1- Cơ cấu dân số theo giới:
- Biểu thị sư tương quan giữa giới
nam so với giới nữ hoặc so với tổng số
+ Cơ cấu sinh học (theo giới, độ tuổi)
+ Cơ cấu xã hội (theo lao động và
trình độ văn hóa)
- Hoạt động 1: Giáo viên phân lớp
thành các nhóm
+ Nhóm 1: Nghiên cứu cơ cấu dân số

theo giới (khái niệm, ảnh hưởng đến
sự phát triển kinh tế - xã hội như thế
nào ?)

+ Nhóm 2: Cơ cấu DS theo tuổi (khái
niệm, đặc điểm cơ cấu dân số trẻ)
+ Nhóm 3: Dân số trẻ và dân số già, ý
nghĩa.
+ Nhóm 4: Ba kiểu tháp tuổi (đáy,
đỉnh và cạnh), ý nghĩa
- Gọi đại diện từng nhóm trình bày,
giáo viên bổ sung.
- Nhóm 1: Bổ sung công thức tính tỷ
số giới tính =
%100TSnamx

dân
- Cơ cấu dân số theo giới có sự biến
động theo thời gian, khác nhau giữa
các nước.
- Ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế
- xã hội.

Tỷ lệ nam so với tổng số dân
=
%100TSnamx

- Nhóm 2: Tại sao dựa vào cơ cấu dân
số theo tuổi biết được tỷ lệ sinh, tử,
tuổi thọ
- Giáo viên chuẩn kiến thức








- Nhóm 3: Ở các nước phát triển
thường có kiểu dân số gì ?
+ Khó khăn gì ?
+ Lấy ví dụ một số nước

2- Cơ cấu dân số theo độ tuổi:
- Là sự sắp xếp những nhóm người
theo những nhóm tuổi nhất định, thể
hiện tình hình sinh, tử, tuổi thọ, nguồn
lao động, khả năng phát triển của dân
số.
- Có ba nhóm tuổi:
+ Nhóm dưới tuổi lao động: 0 - 14
tuổi
+ Nhóm tuổi lao động: 15 - 59 (hoặc
64) tuổi
+ Nhóm trên tuổi lao động: Trên 60
(hoặc 65) tuổi
- Dân số trẻ: Độ tuổi 0 - 14 trên 35%.
Tuổi 60 trở lên dưới 10%
+ Thuận lợi:


- Nhóm 4: Việt Nam thuộc kiểu tháp
dân số nào ?







- Hoạt động 2 (cá nhân/cặp)

+ Dựa vào hình 23.2 cho biết dân số
hoạt động theo khu vực kinh tế chia
làm mấy nhóm, khu vực ? Là những
khu vực nào ?
+ Ở cả 3 nước, 3 khu vực có sự khác
nhau như thế nào ? Nhận xét.
- Giáo viên bổ sung, củng cố:
+ Nước phát triển khu vực III cao nhất
+ Khó khăn:
- Dân số già: Độ tuổi 0 - 14 dưới 25%.
Tuổi 60 trở lên trên 15%
+ Thuận lợi:
+ Khó khăn:
- Tháp dân số (tháp tuổi)
+ Biểu đồ thể hiện cơ cấu dân số theo
độ tuổi, giới tính.
+ Có 3 kiểu tháp tuổi
Mở rộng
Thu hẹp
Ổn định
Qua tháp dân số biết được tình hình
sinh, tử, gia tăng dân số, tuổi thọ TB.
II- Cơ cấu xã hội:
1- Cơ cấu dân số theo lao động:
- Cho biết nguồn lao động và dân số
hoạt động theo khu vực kinh tế.
a/ Nguồn lao động
- Dân số trong tuổi LĐ có khả năng
+ Nước đang phát triển lại là khu vực
I

+ Nêu xu thế trên thế giới hiện nay

- Hoạt động 3 (cá nhân)
+ Nêu ý nghĩa kết cấu theo trình độ
văn hóa.
+ Chỉ tiêu so sánh
+ Liên hệ Việt Nam
- Giáo viên củng cố bổ sung
tham gia LĐ
- Nhóm dân số hoạt động kinh tế
- Nhóm dân số không hoạt động kinh tế
b/ Dân số hoạt động theo khu vực kinh tế
- Khu vực I: Nông, lâm, ngư nghiệp
- Khu vực II: Công nghiệp, xây dựng
- Khu vực III: Dịch vụ
Xu hướng tăng ở khu vực II và III
2- Cơ cấu dân số theo trình độ văn hóa

- Phản ánh trình độ học vấn và dân trí
của dân cư, một tiêu chí để đánh giá
chất lượng cuộc sống.
- Dựa vào:
+ Tỷ lệ người biết chữ 15 tuổi trở lên.
+ Số năm đi học người 25 tuổi trở lên

4- Kiểm tra đánh giá:
Tại sao trong cơ cấu dân số thì cơ cấu dân số theo giới tính và độ tuổi là 2
loại cơ cấu quan trọng nhất trong sự phát triển kinh tế - xã hội của một quốc
gia
5- Hoạt động nối tiếp:

Làm bài tập sách giáo khoa.