rc ht, co th khng nh rng,
cha bao gi th gii lai co nhiu
bin ng to ln va nhanh chong
trn moi phng din cua i sng xa hi
nh trong nhng thp nin cui cua th
ky XX va thp nin u cua th ky XXI.
Hin nay, tt ca cac quc gia dn tc va
vung lanh th trn th gii, bt k la nc
giau hay ngheo, phat trin hay ang phat
trin, a va ang phai i mt vi hang
loat vn phc tap va nan giai mang
tnh toan cu. Ngheo oi va bnh tt, tnh
trang gia tng dn s va vn nan nhim
mi trng cung vi s suy can tai nguyn
thin nhin, nguy c tim n chin tranh
tai nhng im nong co th xay ra bt ky
luc nao, c bit la mi e doa thng trc
cua nan khung b va s gia tng ti pham
quc t la nhng thach thc ln i vi
s tn tai va phat trin trong tng lai
cua con ngi, cua cac quc gia dn tc.
Thc t o buc chung ta phai co nhng
suy t su sc va nhn thc ngay cang
y u hn v vn trach nhim xa hi.
iu quan trong la, t s t y thc v
trach nhim xa hi, mi chu th cn th
hin trach nhim xa hi cua mnh qua
nhng hanh ng thc tin cu th nhm
gop vao vic xy dng mt cuc sng ngay
cang tt ep va vn minh hn, ngay cang
co tnh Ngi hn.
Trach nhim xa hi la mt vn
phc tap va rng ln. Trach nhim c
hiu nh la ngha vu phai ganh vac, thc
hin. Khac vi thut ng “gii han” la
iu khng c lam, trach nhim la cai
buc phai lam, khng nhng phai lam ma
con phai lam tt. Nu quyn han la
nhng g ma con ngi c hng, c
yu cu ngi khac phai thc hin, th
ngc lai, trach nhim la nhng g ma ho
buc phai lam va phai chu s giam sat
cua ngi khac(1).
Xet v ngun gc, trach nhim bt
ngun t ting Latinh — responder, ngha
3
TRIT HOC, S7 (218), THANG 7 - 2009
NNG CAO TRACH NHIM XA HI CUA CA NHN
TRONG IU KIN KINH T TH TRNG VIT NAM HIN NAY
NGUYN NH HOA(*)
Bai vit a lun giai nhm lam ro rng, trong xa hi, tt ca moi thanh vin du bt ky v tr
nao cung u co trach nhim xa hi cua mnh vi t cach mt cng dn. Trach nhim xa hi cua ca
nhn la mt gia tr, c biu hin rt a dang. Theo tac gia, trong cuc u tranh gianh c lp dn
tc va thng nht t nc, mi con ngi Vit Nam a phat huy cao trach nhim xa hi cua mnh,
ong gop vao thng li chung cua dn tc. Hin nay, trach nhim xa hi cua mi ca nhn la gop phn
thc hin muc tiu “dn giau, nc manh, xa hi cng bng, dn chu, vn minh”. Nng cao trach
nhim xa hi cua ca nhn la phng thc phat huy sc manh cua ngun lc con ngi trong s
nghip xy dng va phat trin t nc theo nh hng xa hi chu ngha, la nhn t quan trong gop
phn xac lp va bao am s hai hoa gia li ch xa hi va li ch ca nhn.
(*) Tin s, Trng phong Bin tp — Tr s, Tap
ch Trit hoc, Vin Trit hoc, Vin Khoa hoc xa hi
Vit Nam.
(1) Xem: PGS,TS. Nguyn ng Dung. Nha nc va
trach nhim cua nha nc. Nxb T phap, Ha Ni,
2006, tr.41, 55.
nghÞ quyÕt x cña ®¶ng vµ thùc tiÔn cuéc sèng
la s ap lai. Vi y ngha o, trach nhim
la thai , hanh vi cua chu th trc mt
vn nao o trong xa hi. Theo T in
ting Vit, trach nhim la s rang buc
i vi li noi, hanh vi cua mnh, bao am
ung n, nu sai trai th phai ganh chu
hu qua. Theo T in trit hoc cua Nxb
Tin b va Nxb S tht n hanh nm
1986, vn trach nhim co nhng c
trng sau: mt la, no co tnh lch s xa hi;
hai la, no c xem xet trong mi quan h
qua lai vi pham tru “t do”.
Khi cp n vn trach nhim xa
hi, khng th coi o ch la trach nhim
cua nha nc, cua ngi lanh ao. ng
nhin, vi t cach ngi lanh ao xa hi,
ang cm quyn va nha nc phai co
trach nhim trc ht va cao nht trc
moi vn h trong trong xa hi, t s
phat trin cua t nc n am bao moi
mt cuc sng i thng cua nhng
ngui dn. Co th khng nh rng, y la
mt trong nhng vn quan trong c
H Ch Minh c bit quan tm. Nh
chung ta a bit, ngay sau khi Cach mang
thang Tam thanh cng, H Ch Minh a
nhn manh rng, ngoai li ch cua nhn
dn, ang ta khng co li ch nao khac;
rng, ang va Chnh phu la “cng bc”
cua nhn dn; do vy, ang va Chnh phu
phai lun co trach nhim vi nhn dn.
Cu th hn, Ngi con khng nh:
“Chnh sach cua ang va Chnh phu la
phai ht sc chm nom n i sng cua
nhn dn. Nu dn oi, ang va Chnh
phu co li; nu dn ret, ang va Chnh
phu co li; nu dn dt, ang va Chnh
phu co li; nu dn m, ang va Chnh
phu co li”(2). Lam cho nhn dn co cuc
sng vt cht y u, i sng tinh thn
phong phu, o la trach nhim hang u
cua ang va Nha nc.
Tuy nhin, noi nh vy hoan toan
khng co ngha la ch co xa hi, nha nc
mi co trach nhim xa hi va phai thc thi
trach nhim cua mnh i vi t nc,
vi nhn dn. Ngc lai, mi ca nhn, mi
thanh vin cung co trach nhim xa hi va
phai thc thi trach nhim o nhm duy tr
s n nh, phat trin cua cng ng cung
nh cua xa hi. Khi khng nh nc ta la
mt nc dn chu, trong o moi li ch u
v dn va moi quyn han u la cua dn,
H Ch Minh a giai thch mt cach ro
rang va cu th rng, “cng vic i mi,
xy dng la trach nhim cua dn.
S nghip khang chin, kin quc la
cng vic cua dn.
Chnh quyn t xa n Chnh phu
trung ng do dn c ra.
oan th t Trung ng n xa do
dn t chc nn ”(3).
c bao am moi nhu cu va tao
iu kin cho s phat trin toan din la
quyn t nhin, la li ch hoan toan chnh
ang cua con ngi. Song, quyn lun gn
vi ngha vu, li ch lun gn vi trach
nhim. iu o co ngha la, trong xa hi ta
— mt xa hi phat trin theo nh hng
xa hi chu ngha, moi ca nhn co quyn
c cng ng va xa hi chm lo; ngc
lai, ca nhn cung phai co trach nhim vi
ngi khac, vi cng ng va xa hi.
Theo quan nim cua chu ngha Mac,
xa hi khng phai la mt tp hp gian n
cac ca nhn, ma xa hi biu hin tng s
nhng mi lin h va nhng quan h cua
cac ca nhn i vi nhau, “la san phm
cua s tac ng qua lai gia nhng con
ngi”(4). Mi thanh vin trong xa hi,
trong cng ng u phai co trach nhim
NGUYN NH HOA
4
(2) H Ch Minh. Toan tp, t.7. Nxb Chnh tr Quc
gia, Ha Ni, 1996, tr.572.
(3) H Ch Minh. Sd., t.5, tr.698.
(4) C.Mac va Ph.ngghen. Toan tp, t.27. Nxb
Chnh tr Quc gia, Ha Ni, 1996, tr.657.
ring cua mnh. Khi cac ca nhn, du bt
ky v tr nao — la ngi lanh ao hay ngi
dn bnh thng, lun nhn thc y u
v trach nhim cua mnh va co y thc t
giac cao trong vic thc hin bn phn,
trach nhim xa hi cua mnh vi t cach
cng dn, ng thi co tinh thn c lp,
t chu thc s va sn sang hp tac, phi
hp hanh ng cung vi nhng ngi
khac, th luc o ho khng nhng lam cho
cuc sng cua mnh co thm y ngha, gia
tr, ma con gop phn vao mt muc tiu
chung, ln hn — cung chung sc phn
u lam cho xa hi ngay cang giau ep,
tin b va vn minh.
Trach nhim xa hi cua ca nhn i
vi cng ng va xa hi rt a dang, mun
hnh, mun ve. Xet v mt quan h, trach
nhim xa hi cua ca nhn co th la trach
nhim i vi gia nh, trach nhim i
vi tp th hoc trach nhim i vi cng
ng va xa hi. Xet v mt tnh cht,
trach nhim xa hi cua ca nhn hin din
trong moi lnh vc cua i sng xa hi, o
co th la trach nhim thc thi phap lut,
trach nhim bao v mi trng, trach
nhim i vi cht lng san phm (trach
nhim i vi ngi tiu dung) Nu mi
ca nhn khng y thc c y u trach
nhim xa hi cua mnh, t o co nhng
hanh vi phu hp vi nhng quy pham
phap lut va quy pham ao c se b coi la
nhng ke v trach nhim.
Trong lch s hang ngan nm dng
nc va gi nc cua dn tc Vit Nam,
mc va phng din nht nh, co th
khng nh rng, con ngi Vit Nam a
th hin rt ro trach nhim ca nhn cua
mnh i vi cng ng va xa hi. iu
nay c minh chng bng nhng bng
chng thc tin khng th phu nhn, c
bit la trn phng din gi nc — qua
cac cuc u tranh chng thu trong, gic
ngoai nhm gianh va bao v nn c lp
dn tc. Ngi Vit Nam vn co tinh thn
yu nc nng nan, o la mt truyn
thng cc ky quy bau — yu t ct loi lam
nn ban lnh, ban sc cua dn tc. Thc
tin cho thy, mi khi t nc b xm
lng, tt ca moi ngi dn Vit Nam yu
nc, khng phn bit nam n, gia tre,
sang hen, u tham gia vao cuc chin
u mt cach trc tip hoc gian tip.
Trong cuc khang chin chng My cu
nc cua dn tc ta, a co bit bao tm
gng thanh nin hoc sinh, sinh vin vit
quyt tm th bng mau cua mnh t
nguyn tam ri giang ng xin c
ra mt trn trc tip chin u. Ngay ca
nhng em thiu nhi, cac cu gia cao tui
cung “tuy theo sc cua mnh” ma tham gia
khang chin. Nhng ngi ni hu
phng cung lun sn sang chia la cung
tin tuyn. Chnh truyn thng yu nc
a hun uc va thuc y tinh thn trach
nhim cua mi ca nhn vi t cach cng
dn, hnh thanh nn sc manh cua khi
ai oan kt toan dn nhn chm moi be
lu ban nc va cp nc. Khng h thai
qua khi co ngi a tng cho rng, trong
nhng nm thang khoi la chin tranh,
t nc ta “ra ngo gp anh hung”. iu
o la s biu hin cao va tp trung
trach nhim xa hi cua ca nhn i vi
dn tc trong nhng giai oan t nc
gp kho khn, vn nc “ngan cn treo si
toc”, bi ai cung thu hiu mt chn ly tuy
gian n, nhng cung ht sc su sc:
“nc mt th nha tan”.
Nu trong iu kin t nc b xm
lng, yu nc la ng ln tham gia trc
tip hoc gian tip vao cng cuc u
tranh bao v nn c lp va hoa bnh cua
dn tc, th trong bi canh t nc hoa
bnh va hi nhp quc t nh hin nay,
yu nc chnh la phat huy trach nhim
5
NNG CAO TRACH NHIM XAHI CUA CANHN TRONG IU KIN
xa hi cua ca nhn tham gia vao s nghip
phat trin kinh t - xa hi, xy dng t
nc theo muc tiu “dn giau, nc manh,
xa hi cng bng, dn chu, vn minh”.
Theo o, vn quan trong hin nay la,
cn phai khai thac truyn thng yu nc
— mt gia tr vn hoa tt ep cua dn tc
ta vn lun tim n trong mi con ngi
giai quyt cac vn kinh t — xa hi
hin tai cua t nc. Noi cach khac, lam
th nao khi ngun truyn thng y
nhm phat huy trach nhim xa hi cua
cac ca nhn trong vic thc hin nhim vu
phat trin kinh t — xa hi, xy dng t
nc giau ep va cuc sng hanh phuc cho
nhn dn hin nay ging nh ng cha ta
a phat huy trach nhim cua mnh trong
cac cuc khang chin giai phong va bao v
c lp dn tc trc y. Lam c nh
vy cung co ngha la chung ta tm ra
phng thc hu hiu phat huy sc
manh cua ngun lc con ngi — mt
ngun lc ni sinh quan trong trong cng
cuc i mi va xy dng t nc theo
nh hng xa hi chu ngha.
Nh a noi trn, cac thanh vin trong
xa hi lun co nhng v tr khac nhau: co
nhng ngi la lanh ao va nhng ngi
dn thng, co nhng ngi la can b,
cng chc nha nc va nhng ngi
khng thuc i ngu can b, cng chc
nha nc, co nhng ngi ong vai tro t
chc quan ly va co nhng ngi gi vai tro
tha hanh, thc hin, Tuy nhin, bt
ky cng v nao trong xa hi, mi ca nhn
u lun phai co trach nhim xa hi cua
mnh. V thc cht, trach nhim xa hi
c hnh thanh t quyn va ngha vu cua
ca nhn i vi xa hi cung nh cua xa hi
i vi ca nhn. C s cua trach nhim
chnh la li ch. Do vy, vic coi trong va
giai quyt mt cach thoa ang, hp ly
quan h li ch, trc ht la li ch kinh t
gia cac chu th (ca nhn, cng ng va xa
hi) khng ch tao nn ng lc thuc y
cac chu th trong qua trnh thc hin li
ch cua mnh, ma con lam tng s quan
tm cua ho ti li ch cua ngi khac, cua
xa hi, ngha la gia tng trach nhim xa
hi cua cac chu th. Noi cach khac, trach
nhim xa hi c coi la cha khoa cua s
phat trin xa hi trong bi canh hin nay.
Bc vao thi ky i mi, di s lanh
ao cua ang Cng san Vit Nam, chung
ta ang tng bc xy dng nn kinh t
th trng nh hng xa hi chu ngha.
Co th noi, cung vi nhng bin phap tch
cc khac, chu trng xy dng va phat
trin nn kinh t th trng nh hng
xa hi chu ngha Vit Nam trong thi
gian qua a ong gop quan trong vao vic
tao nn din mao, sc thai mi cua i
sng xa hi, trc ht la trong lnh vc
phat trin kinh t. Vi nhng tin a co
cung vi s n lc cua ang, Nha nc va
nhn dn, nn kinh t Vit Nam trong
thi gian ti chc chn se co nhng bc
phat trin mi. Nhiu phn tch va anh
gia cua cac t chc kinh t quc t a a
ra d bao kha lac quan rng, trong nm
2009, Vit Nam la mt trong nhng nc
co tc tng trng kinh t vao loai
nhanh nht th gii.
ng nhin, co c kt qua nh
vy, chung ta con nhiu vic phai lam.
Trong o, mt trong nhng vn quan
trong la phai nng cao va phat huy trach
nhim xa hi cua ca nhn cac nha doanh
nghip, cua ngi lao ng. Nh chung ta
a bit, khi anh gia v nhng yu kem
cua nn kinh t nc ta sau gn 20 nm
i mi, ang Cng san Vit Nam a ch
ro: Nn kinh t tng trng cha tng
xng vi kha nng; cht lng, hiu qua,
sc canh tranh cua nn kinh t con kem;
c cu kinh t chuyn dch chm. Trong
NGUYN NH HOA
6
lnh vc xa hi, nhng yu kem biu hin
tp trung ch: Nhiu vn xa hi bc
xuc cha c giai quyt tt; kt qua xoa
oi giam ngheo cha tht vng chc, nguy
c tai ngheo con ln; khoang cach chnh
lch v thu nhp va mc sng gia cac
tng lp nhn dn, gia cac vung co xu
hng doang rng; t quan liu, tham
nhung, lang ph vn nghim trong; ti
pham va mt s t nan xa hi co chiu
hng gia tng (5). Khng th cho rng
nguyn nhn cua tnh trang o ch la do
khach quan, do li cua Nha nc, mc du
Nha nc vi t cach ngi t chc, iu
hanh va quan ly xa hi phai chu trach
nhim ang k. Noi cach khac, tnh trang
trn, mt mc nht nh, co lin quan
n trach nhim cua cac ca nhn vi t
cach chu th kinh t, ng thi do ngi
dn cha thc s phat huy tt va co hiu
qua quyn lam chu cua mnh.
Cng cuc i mi va nht la vic
chuyn t nn kinh t quan liu bao cp
trc y sang phat trin nn kinh t th
trng nh hng xa hi chu ngha a tao
iu kin thun li cho vic giai quyt hp
ly hn quan h li ch gia ca nhn va xa
hi. Tai ai hi ln th X, ang Cng san
Vit Nam a khng nh: “Phat trin
manh cac thanh phn kinh t, cac loai
hnh t chc san xut, kinh doanh. Cac
thanh phn kinh t: kinh t nha nc,
kinh t tp th, kinh t t nhn (ca th,
tiu chu, t ban t nhn), kinh t t ban
nha nc, kinh t co vn u t nc ngoai
hoat ng theo phap lut u la b phn
hp thanh quan trong cua nn kinh t th
trng nh hng xa hi chu ngha, bnh
ng trc phap lut, cung tn tai va phat
trin lu dai, hp tac va canh tranh lanh
manh”(6). y la h quan im mi, ci
m, cho phep va tao iu kin cho cac ca
nhn vi t cach chu th kinh t phat huy
vai tro, nng lc san xut kinh doanh cua
mnh. Xet v phng din kinh t, trong
iu kin a co c cac yu t thun li
nh vy, vic “tng trng kinh t con
chm, cha tng xng vi kha nng; cht
lng, hiu qua, sc canh tranh cua nn
kinh t con kem” tt nhin co th con do
nhiu nguyn nhn khach quan khac,
nhng ro rang la co phn thuc v nguyn
nhn chu quan, thuc v trach nhim ca
nhn cua cac chu th kinh t, cua ngi
lao ng. Chung ta co th thy ro s thiu
trach nhim cua ca nhn trong lnh vc
nay trn nhiu phng din. Khng t cac
ca nhn vi t cach chu th san xut kinh
doanh a to ra v cam, ne tranh, “nhm
mt lam ng” trc thc trang mi trng
sng ngay cang xu i trn din rng do vi
pham nhng yu cu bt buc v bao v
mi trng; gian ln trong san xut kinh
doanh, lam hang nhai, hang gia; nhn
tm vi quyn li chnh ang cua ngi
tiu dung khi cung cp cho th trng
nhng san phm khng ch kem cht
lng, ma nguy hai hn, con anh hng
trc tip n sinh mnh con ngi.
S thiu trach nhim cua ca nhn
khng ch din ra trong lnh vc kinh t,
ma con ca trong mt s lnh vc khac cua
i sng xa hi. Ngi ta len lut bun ban
cht ma tuy, hanh ngh kinh doanh mai
dm, vn hoa phm i truy - nhng th
co th lam hong khng t ngi. Trong
cuc sng i thng, cung co th d dang
bt gp nhng hin tng, hanh vi v
trach nhim i vi xa hi: Vi pham phap
lut, xem thng va coi nhe nhng gia tr
ao c, ao ly tt ep,
Chung ta ang tch cc i mi toan
7
NNG CAO TRACH NHIM XAHI CUA CANHN TRONG IU KIN
(5) Xem: ang Cng san Vit Nam. Vn kin ai
hi ai biu toan quc ln th X. Nxb Chnh tr
Quc gia, Ha Ni, 2006, tr.61-63.
(6) ang Cng san Vit Nam. Sd., tr.27 — 28.
din cac lnh vc cua i sng xa hi, y
manh cng nghip hoa, hin ai hoa t
nc, chu ng hi nhp kinh t quc t
va khu vc nhm hin thc hoa tng
bc vng chc muc tiu “dn giau, nc
manh, xa hi cng bng, dn chu, vn
minh”. Co th noi, trong tin trnh o, vic
nng cao va phat huy trach nhim cua cac
ca nhn v s phat trin cua xa hi la c
bit quan trong.
phat huy trach nhim xa hi cua
cac ca nhn trong iu kin kinh t th
trng Vit Nam hin nay, theo chung
ti, cn tp trung vao mt s giai phap
quan trong sau:
Mt la, y manh s phat trin nn
kinh t th trng nh hng xa hi chu
ngha. S phat trin cua nn kinh t la c
s, la nn tang giai quyt vn li ch.
Vi ng li i mi kinh t: Xy dng
nn kinh t th trng nh hng xa hi
chu ngha, phat trin moi thanh phn
kinh t vi nguyn tc cac thanh phn
kinh t cung tn tai lu dai va bnh ng
trc phap lut, khuyn khch moi ngi
lam giau chnh ang , ang va Nha nc
ta a trao c hi phat trin kinh t cho tt
ca moi ngi. Thng qua s phat trin
kinh t, moi ca nhn co iu kin thun
li thc hin li ch chnh ang cua
mnh, t o kch thch ho nng cao va
phat huy trach nhim ca nhn i vi
cng ng va xa hi.
Trach nhim xa hi bt ngun t li
ch. Do vy, nng cao va phat huy trach
nhim xa hi cua ca nhn, mt mt, cn
phai lam sao cho moi ca nhn u co th
cam nhn va c thu hng mt cach
cng bng nhng li ch t s phat trin
chung. Mt khac, phai tac ng vao chnh
li ch cua ho. Chng han, trong lnh vc
san xut, kinh doanh, nhng ca nhn vi
t cach chu th kinh t nu san xut kinh
doanh ung phap lut, bao am cht
lng san phm, se c khuyn khch,
khen thng va tn vinh kp thi. Ngc
lai, nhng ca nhn co biu hin vi pham
va lam anh hng xu n li ch cua
ngi khac, cua cng ng hay xa hi u
phai x ly nghim khc, khng phai ch la
x phat mang tnh hanh chnh — thc t
iu nay a tao nn hin tng “nhn
thuc” i vi cac i tng c y vi pham,
ma phai bng cac bin phap manh va kin
quyt hn, nh x phat kinh t, truy cu
trach nhim hnh s, Nguyn tc nay
cn c m rng ap dung ca trong cac
lnh vc vn hoa, xa hi khac cua i sng
xa hi, nh an toan giao thng, bao v mi
trng, chm soc sc khoe,
Hai la, xy dng ch trach nhim
ca nhn cua cac can b, cng chc nha
nc, c bit la vi nhng ngi ng
u, ngi lanh ao cac c quan, n v.
Muc tiu cua b may nha nc la quan ly
va t chc xa hi, la phuc vu li ch cua
nhn dn. Cac can b, cng chc, nh Chu
tch H Ch Minh tng khng nh rt ro
trc y, la nhng “cng bc”, “y t”
cua nhn dn, ch khng phai la nhng
“ng quan cach mang”. Trong t chc b
may cua c quan nha nc, du la lanh ao
hay nhn vin, mi ngi u phai c
giao nhim vu, chc trach ro rang, cu th
vi nhng quyn han nht nh. Nu
khng hoan thanh nhim vu, chc trach
c giao tc la ho a khng co hoc thiu
tinh thn trach nhim va phai t chu
trach nhim. Trach nhim ca nhn cua
ngi can b noi chung, ngi lanh ao
noi ring la rt quan trong. Hu qua do s
thiu trach nhim hoc v trach nhim
cua mt ngi bnh thng trong v tr
cua mnh a la ang tic, song se tai hai
va nguy him hn nhiu nu hu qua o
la do s thiu trach nhim cua ngi
NGUYN NH HOA
8
cng v lanh ao. Trach nhim cua ngi
lanh ao c quan, n v la rt ln. Ho
chng nhng phai chu trach nhim nu
ban thn co nhng sai lm, khuyt im,
ma con phai chu trach nhim v nhng
sai lm, khuyt im cua nhng ngi
di quyn trong khi thi hanh cng vu.
V.I.Lnin a tng khng nh rng, mt
ngi lanh ao khng nhng phai t chu
trach nhim v cach lanh ao cua mnh,
ma con phai chu trach nhim v hanh
ng cua nhng ngi di quyn na.
c bit, i vi cac ca nhn c giao
trach nhim giam sat, kim tra vic thc
thi trach nhim cua ngi khac th cang
phai x ly nghim hn nu ho co nhng
biu hin vi pham phap lut hoc thiu
trach nhim khi thi hanh nhim vu.
Co th noi, y la vn c bit
quan trong i vi nc ta hin nay, bi
cung vi s i mi trong cac lnh vc
khac, chung ta ang y manh vic cai
cach hanh chnh cng — mt hoat ng co
lin quan trc tip va mt thit n li ch
cua ng ao qun chung nhn dn, cac
doanh nghip hoc t chc xa hi.
Ba la, cn phai tng cng cng tac
giao duc va tuyn truyn nhm nng cao
trach nhim cua moi thanh vin, moi ca
nhn trong xa hi. Nh trn a noi, trong
cac cuc khang chin bao v c lp dn
tc va thng nht t nc trc y,
chung ta a lam tt va rt co hiu qua vic
giao duc y thc trach nhim cua moi ngi
dn i vi vn mnh cua t nc. Chnh
nhng hanh ng t giac xut phat t s
y thc cao v trach nhim xa hi cua
toan th nhn dn a tao nn sc manh
cua cuc chin tranh nhn dn, gop phn
anh thng moi mu toan xm lc cua
cac loai ke thu, cho du chung la nhng tn
quc hung han va u so nht. Trong
bi canh t nc a hoan toan thng
nht va nhn dn c sng trong hoa
bnh, hn na lai co nhng iu kin quc
t thun li khac, nhim vu quan trong
nht va ln nht cua chung ta hin nay la
phat trin kinh t - xa hi mt cach bn
vng. T v tr cung nh lnh vc lam vic
cua mnh trong xa hi, moi ca nhn, t
ngi lanh ao n ngi dn bnh
thng, u phai tch cc tham gia va
ong gop thit thc vao muc tiu phat
trin kinh t - xa hi va con ngi. o la
phng thc mi ngi th hin trach
nhim cua mnh i vi ngi khac va vi
xa hi; ngc lai, cung la phng thc
ngi khac va xa hi th hin trach nhim
i vi ban thn mi ca nhn trong xa hi.
Do vy, vic giao duc nhm nng cao va
phat huy trach nhim cua cac ca nhn la
mt trong nhng yu t c ban bao am
cho s thanh cng cua s nghip i mi
va xy dng t nc v muc tiu “dn
giau, nc manh, xa hi cng bng, dn
chu, vn minh”.
Bn la, thc hin dn chu hoa i
sng xa hi, xy dng y thc phap lut va
y thc ao c cho moi thanh vin trong
xa hi. Trach nhim phan anh mi quan
h gia ca nhn va xa hi. phat huy
trach nhim cua ca nhn, cn phai y
manh thc hin dn chu hoa i sng xa
hi. Dn chu hoa i sng xa hi khng
ch la mt quyn li, mt oi hoi cua nhn
dn, ma con la c s, mi trng nhn
dn phat huy trach nhim cua ca nhn i
vi xa hi, vi ang, Nha nc va cac t
chc chnh tr, xa hi. Co th noi, dn chu
hoa i sng xa hi la c ch moi ca
nhn u co th kim tra, giam sat vic
thc thi trach nhim ca nhn cua ngi
khac tai c quan, n v hoc a phng
ni c tru, sinh sng.
nng cao trach nhim xa hi cua ca
nhn, khng nhng cn thc hin dn chu
9
NNG CAO TRACH NHIM XAHI CUA CANHN TRONG IU KIN
hoa i sng xa hi nh mt c ch giam
sat, kim tra, ma con rt cn n cng cu
x ly nghim khc nhng hanh vi
thiu trach nhim, o la h thng quy
pham, iu khoan phap lut cu th va ro
rang. Chung ta ang khuyn khch va
ku goi moi ngi sng va lam vic theo
Hin phap, phap lut. iu o ch co th
tr thanh hin thc, thanh vn hoa sng
cua xa hi hin ai khi co mt h thng
phap lut hoan thin va u manh, c
bit la moi cng dn u co y thc phap
lut cao.
Tuy nhin, cung co mt thc t la,
phap lut khng th vn ti ht moi ngo
ngach cua i sng xa hi vn rt a
dang, phong phu, phc tap va lun vn
ng, bin i khng ngng. Nhng iu
khoan, khung hnh phat khng th bao
quat ht moi hanh vi cua con ngui. y
co th la pham vi ma kim soat c
khng th ch da vao cng cu h thng
phap lut; trai lai, phai cn n vai tro
cua ao c. Khng th khep ti hay x
phat bng cng cu phap lut i vi mt
ca nhn nao o khng lam t thin,
khng cu giup ngi ngheo, v cam
trc s bt hanh hay thit thoi cua
ngi khac, du hanh vi y la mt biu
hin cua s thiu trach nhim. y, ro
rang ch co th da vao ao c anh
thc lng tm cua ho i vi ng loai.
Theo o, ngoai vic xy dng y thc phap
lut, nng cao va phat huy trach
nhim cua ca nhn nhm lam cho cuc
sng ngay cang tt ep hn, ngay cang
nhn vn hn, con cn phai tng cng
cng tac giao duc ao c cho con ngi.
Nhng gia tr ao c nhn vn se bu
khuyt, “si m” quan h gia con ngi
vi con ngi vn co th b mt trai cua c
ch th trng lam cho “ngui lanh” hay
tr thanh mt cai g o x cng.
Trach nhim xa hi noi chung va trach
nhim xa hi cua ca nhn noi ring la mt
gia tr vn hoa. S nng cao va phat trin
trach nhim xa hi cua ca nhn la mt
trong nhng nhn t quan trong gop phn
xac lp va bao v li ch xa hi. Trong cng
cuc i mi toan din t nc, xet v
phng din kinh t, Vit Nam a va ang
xy dng, phat trin nn kinh t th trng
nh hng xa hi chu ngha. o la mt
iu kin thun li mi ca nhn co th
phat huy mt cach cao nht va hiu qua
nht trach nhim cua mnh i vi cng
ng va xa hi. Tuy nhin, kinh t th
trng, nh ngi ta thng so sanh, la
“con dao hai li”, ngha la ngoai nhng
mt tch cc khng th phu nhn, no cung
co nhng khim khuyt, han ch nht
nh. Chnh nhng mt trai cua kinh t th
trng se la mt thach thc khng nho i
vi vic phat huy trach nhim xa hi cua ca
nhn. Mc du vy, chung ta vn lun tin
tng rng, vi nhng gia tr truyn thng
tt ep cua dn tc cung nh chu trng
cua ang khuyn khch va tao iu kin
cho nhn dn tham gia ngay cang rng rai
vao cac hoat ng kinh t, chnh tr va vn
hoa, xa hi cua t nc, moi ca nhn vi
t cach cng dn cua nc Vit Nam se co
nhiu hn nhng c hi thc thi trach
nhim xa hi cua mnh, bin no thanh mt
trong nhng ng lc thuc y s phat
trin cua t nc theo muc tiu “dn giau,
nc manh, xa hi cng bng, dn chu, vn
minh” ging nh trc y, trong cac cuc
khang chin bao v c lp dn tc va
thng nht T quc, ng cha ta a th hin
cao nht trach nhim xa hi cua mnh
bao toan va phat trin t nc.
NGUYN NH HOA
10