Đề tài triết học " Tài năng gắn với đạo đức – những phẩm chất cần có của doanh nhân Việt Nam " docx

TRIÏËT HỔC, SƯË 8 (219), THẤNG 8 - 2009
h tõch Hưì Chđ Minh tûâng khùèng
àõnh: “Mën xêy dûång ch nghơa xậ
hưåi, trûúác hïët cêìn nhûäng con ngûúâi
xậ hưåi ch nghơa”(1). Con ngûúâi xậ hưåi ch
nghơa, theo quan àiïím ca Ngûúâi, phẫi lâ
con ngûúâi cố nùng lûåc lâm ch; cố àẩo àûác
cêìn kiïåm, liïm chđnh, chđ cưng, vư tû; cố
kiïën thûác khoa hổc – k thåt, nhẩy bến
vúái cấi múái; cố tinh thê
ìn sấng tẩo, dấm
nghơ, dấm lâm… Nhûäng con ngûúâi vúái àêìy
à cấc phêím chêët àố lâ ngìn lûåc quan
trổng nhêët àïí xêy dûång thânh cưng ch
nghơa xậ hưåi.
Con ngûúâi xậ hưåi ch nghơa phẫi lâ con
ngûúâi vển toân cẫ àûác lêỵn tâi. Theo quan
niïåm truìn thưëng, àûác – tâi lâ thïí thưëng
nhê
ët khưng thïí tấch rúâi, àố chđnh lâ
nhûäng phêím chêët cêìn vâ à ca con ngûúâi.
Trong àố, àûác àûúåc hiïíu lâ phêím giấ lâm
ngûúâi, lâ nhûäng tònh cẫm mâ con ngûúâi
phẫi àưëi xûã vúái nhau trong cåc sưëng; tâi
àûúåc coi lâ trđ tụå, hổc vêën, trđ thưng minh,
nùng lûåc quẫn l àiïìu hânh… Hưì Chđ
Minh dẩy: “Cố
tâi mâ khưng cố àûác giưëng
nhû mưåt anh lâm kinh tïë tâi chđnh rêët giỗi
nhûng lẩi ài àïën tht kết thò chùèng nhûäng
khưng lâm àûúåc gò cho xậ hưåi, mâ côn cố

hẩi cho xậ hưåi nûäa. Nïëu cố àûác mâ khưng
cố tâi vđ nhû ưng Bt khưng lâm hẩi gò,
nhûng cng khưng cố lúåi gò cho loâi
ngûúâi…”(2). Cêìn phẫi thêëy rùçng, úã Hư
ì Chđ
Minh, àûác vâ tâi cố mưëi quan hïå biïån
chûáng, tấc àưång qua lẩi lêỵn nhau. Àẩo àûác
lâ cú súã àïí phất triïín tâi nùng; ngûúåc lẩi,
tâi nùng chó thûåc sûå àûúåc phất huy, trúã
thânh cấi cố nghơa àưëi vúái cåc sưëng khi
con ngûúâi cố àẩo àûác mâ thưi. Trong quan
hïå giûäa àûác vâ tâi, Hưì
Chđ Minh khùèng
àõnh àẩo àûác lâ gưëc, lâ nïìn tẫng: “Ngûúâi
cấch mẩng phẫi cố àẩo àûác cấch mẩng lâm
nïìn tẫng, múái hoân thânh àûúåc nhiïåm v
cấch mẩng vễ vang”(3).
Ngây nay, àẩo àûác cấch mẩng àang
tiïëp thïm sûác mẩnh gip con ngûúâi Viïåt
Nam thûåc hiïån thânh cưng cưng cåc cưng
nghiïåp hoấ, hiïå
n àẩi hoấ vúái mc tiïu àûa
nûúác ta thânh mưåt nûúác xậ hưåi ch nghơa
phưìn vinh, ngûúâi dên cố cåc sưëng êëm no,
tûå do, hẩnh phc; xậ hưåi cưng bùçng, dên
ch, vùn minh; qëc phông an ninh àẫm
bẫo; bïìn vûäng vïì mưi trûúâng sinh thấi…
Khi ấp dng nhûäng phêím chêët àẩo
àûác trïn vâo cấc hònh thûác àẩo àûác chun
biïåt, nhû àa

åo àûác lao àưång, àẩo àûác nghïì
nghiïåp, àẩo àûác cấn bưå, àẩo àûác sinh
62
(*) Thẩc sơ, Hổc viïån Tâi chđnh.
(1) Hưì Chđ Minh. Toân têåp, t.10. Nxb Chđnh trõ
Qëc gia, Hâ Nưåi, 2000, tr.310.
(2) Hưì Chđ Minh. Sàd., t.9, tr.172.
(3) Hưì Chđ Minh. Sàd., t.9, tr.283.
TTAÂÂII NNÙÙNNGG GGÙÙỈỈNN VVÚÚÁÁII ÀÀAẨÅOO ÀÀÛÛÁÁCC
NHÛÄNG PHÊÍM CHÊËT CÊÌN CỐ CA DOANH NHÊN VIÏÅT NAM
ÀINH CƯNG SÚN(*)
Trïn cú súã trònh bây tû tûúãng cú bẫn ca Hưì Chđ Minh vïì àûác vâ tâi cng nhû mưëi quan hïå chùåt
chệ giûäa chng, trong bâi viïët nây, tấc giẫ àậ lån chûáng nhùçm lâm rộ rùçng, tâi nùng gùỉn vúái àẩo
àûác lâ nhûäng phêím chêët cêìn thiïët ca doanh nhên Viïåt Nam trong àiïìu kiïån kinh tïë thõ trûúâng. Nïìn
kinh tïë thõ trûúâ
ng àõnh hûúáng xậ hưåi ch nghơa úã nûúác ta àôi hỗi cấc doanh nhên phẫi vûâa cố tâi nùng,
vûâa cố àẩo àûác. Àố lâ àiïìu kiïån cú bẫn àïí cấc doanh nghiïåp tưìn tẩi vâ phất triïín.
hoẩt… lẩi hònh thânh nïn phêím chêët àẩo
àûác mang tđnh àùåc th. Trong lơnh vûåc
sẫn xët kinh doanh, cấc doanh nhên Viïåt
Nam lâ nhûäng ch thïí kinh tïë cố àống gốp
khưng nhỗ vâo sûå phc hûng, phất triïín
nïìn kinh tïë, cng nhû gốp phêìn thûåc hiïån
thânh cưng cưng cåc cưng nghiïåp hốa,
hiïån àẩi hoấ àêët nûúác. Tâi nùng kinh
doanh gùỉn chù
åt vúái àẩo àûác lâ nhûäng
phêím chêët cú bẫn cêìn thiïët ca doanh
nhên. Tâi nùng trong lơnh vûåc sẫn xët
kinh doanh àûúåc thïí hiïån qua khẫ nùng

nùỉm bùỉt thưng tin vâ vêån dng nhanh
nhẩy cấc thânh tûåu khoa hổc - k thåt,
cẫi tiïën k thåt, cưng nghïå; tiïët kiïåm
ngun liïåu vâ nhiïn liïåu; qua sûå quan
têm àïën àúâi sưëng vêå
t chêët vâ tinh thêìn
ca ngûúâi lao àưång, biïët bưìi dûúäng vâ phất
huy tiïìm nùng sấng tẩo ca hổ nhùçm tẩo
ra nhûäng “thûúng hiïåu” hâng hốa cố chêët
lûúång tưët, hònh thûác àểp, giấ cẫ húåp l àấp
ûáng nhu cêìu ca thõ trûúâng, giûä àûúåc chûä
“tđn” àưëi vúái ngûúâi tiïu dng. Tâi nùng
kinh doanh côn thïí
hiïån úã khẫ nùng tòm
hiïíu, àấnh giấ àng nhu cêìu ca thõ
trûúâng, dûå bấo àûúåc chiïìu hûúáng thay àưíi
ca cung cêìu, tûâ àố vẩch ra kïë hoẩch hânh
àưång ca doanh nghiïåp; thïí hiïån úã viïåc
quẫn l tâi chđnh vâ sûã dng ngìn vưën
nhùçm mang lẩi hiïåu quẫ cao, khưng thêët
thoất, lậng phđ.
Ta
âi nùng kinh doanh àưëi vúái mưỵi
doanh nhên lâ vư cng quan trổng, nhûng
tâi nùng àố phẫi gùỉn liïìn vúái àẩo àûác vâ
chó cố nhû vêåy múái lâm cho tâi nùng àûúåc
phất huy vâ gip hổ trúã thânh nhûäng
ngûúâi cố đch cho xậ hưåi. Cú chïë thõ trûúâng
hiïån nay àang àôi hỗi têìng lúáp doanh
nhên Viïåt Nam phẫi thûác rộ àiïìu nây.

Phê
ìn lúán cấc doanh nhên úã nûúác ta àậ
nưỵ lûåc vûún lïn, àêìu tû chêët xấm, ấp dng
cấc thânh tûåu khoa hổc - k thåt vâo sẫn
xët vâ quẫn l, biïën quấ trònh sẫn xët
thânh quấ trònh sấng tẩo, tùng nùng sët
lao àưång, nêng cao hiïåu quẫ kinh tïë vâ àẫm
bẫo chêët lûúång sẫn phêím, àấp ûáng nhu
cêì
u, thõ hiïëu ca ngûúâi tiïu dng, giûä chûä
“tđn” vúái khấch hâng. Nối cấch khấc, quấ
trònh kinh doanh ca hổ lâ quấ trònh gùỉn
liïìn vúái lao àưång trđ tụå, nhúâ lao àưång trđ
tụå mâ hoẩt àưång kinh doanh mang lẩi
hiïåu quẫ hún. Thõ trûúâng câng phất triïín,
hoẩt àưång kinh doanh câng sưi àưång thò vai
trô ca lao àưång trđ tụå cng câng lúán. Àiïìu
ào
á gốp phêìn thc àêíy sûå hònh thânh trong
xậ hưåi mưåt lúáp ngûúâi cố khẫ nùng lâm ch
tûå nhiïn, lâm ch xậ hưåi vâ lâm ch quấ
trònh kinh doanh, àưìng thúâi cố phêím chêët
àẩo àûác. Rộ râng, cng vúái àẩo àûác, tâi
nùng ca nhûäng doanh nhên lâ àiïìu kiïån
quan trổng nhêët gip cho doanh nghiïåp
tư
ìn tẩi vâ phất triïín trong àiïìu kiïån kinh
tïë thõ trûúâng.
Cú chïë quẫn l kinh tïë têåp trung quan
liïu bao cêëp àûúåc duy trò khấ lêu úã nûúác ta

trûúác àêy vư hònh trung àậ lâm cho cấc
doanh nghiïåp lẩi, trưng chúâ vâo Nhâ
nûúác: sẫn xët theo kïë hoẩch ca Nhâ
nûúác; sẫn phêím lâm ra àậ cố Nhâ nûúác tiïu
th, hâng hốa àûúå
c sẫn xët theo quy
trònh, mêỵu mậ khưng thay àưíi,… khiïën sûå
ch àưång, sấng tẩo ca doanh nghiïåp nối
chung vâ ca ngûúâi lậnh àẩo nối riïng bõ
thui chưåt… Cố thïí nối, mưỵi cấ nhên trong
cú chïë nây bõ hôa tan vâo têåp thïí. Nhûäng
ngûúâi cố tđnh nùng àưång, sấng tẩo nhiïìu
khi lẩi khiïën têåp thïí khố chõu, hóåc hổ bõ
kòm hậ
m, tr m. Cố thïí khùèng àõnh rùçng,
trong cú chïë bao cêëp, hoẩt àưång kinh doanh
bõ hẩn chïë, trò trïå vâ ngûúâi kinh doanh
khưng cố àưång lûåc thc àêíy sûå sấng tẩo.
Viïåc chuín nïìn kinh tïë tûâ cú chïë têåp
trung quan liïu bao cêëp sang cú chïë thõ
trûúâng àậ múã ra mưåt khưng gian múái cho
63
TÂI NÙNG GÙỈN VÚÁI ÀẨO ÀÛÁC - NHÛÄNG PHÊÍM CHÊËT
viïåc phất huy tđnh tđch cûåc, ch àưång ca
nhên tưë con ngûúâi – ch thïí sấng tẩo ca
vùn minh vêåt chêët vâ tinh thêìn, àùåc biïåt
lâ nhûäng ngûúâi lậnh àẩo, quẫn l thûåc sûå
cố tâi nùng vâ trđ tụå. Tâi nùng vâ trđ tụå
lẩi lâ àưång lûåc thc àêíy sûå hoân thiïån cú
chïë thõ trûúâng, thc àêíy nï

ìn kinh tïë phất
triïín cao. Chđnh vò vêåy, Àẫng ta ln
àấnh giấ cao vai trô ca tâi nùng, trđ tụå
con ngûúâi, dơ nhiïn tâi nùng vâ trđ tụå êëy
phẫi ài liïìn vúái àẩo àûác. Tẩi Àẩi hưåi àẩi
biïíu toân qëc lêìn thûá VII, Àẫng Cưång
sẫn Viïåt Nam khùèng àõnh: “Con ngûúâi
phất triïín cao vïì trđ tụå, cûúâng trấng vïì
thïí chêët, phong ph vïì
tinh thêìn, trong
sấng vïì àẩo àûác lâ àưång lûåc ca sûå nghiïåp
xêy dûång xậ hưåi múái, àưìng thúâi lâ mc tiïu
ca ch nghơa xậ hưåi”(4).
Nïìn kinh tïë thõ trûúâng àôi hỗi mưỵi
ngûúâi kinh doanh phẫi lêåp tûác tûâ bỗ thối
quen trưng chúâ, lẩi vâo Nhâ nûúác, súám
chín bõ cho mònh tđnh cú àưång cao vïì
nghïì
nghiïåp, tûác lâ phẫi bấm sất thõ
trûúâng, nhẩy bến vúái thõ trûúâng, àấp ûáng
tưët nhêët, nhanh nhêët nhûäng nhu cêìu ca
thõ trûúâng, gùỉn chùåt sẫn xët vúái tiïu
dng. Thûåc tïë cho thêëy, trong cưng cåc
àưíi múái, phêìn lúán cấc doanh nhên Viïåt
Nam trûúác khi hoẩt àưång kinh doanh àïìu
nghiïn cûáu k lûúäng thõ trûúâng, phên tđch,
àấnh giấ àï
í tòm cêu trẫ lúâi àng nhêët cho
nhûäng cêu hỗi: sẫn xët cấi gò, sẫn xët
bao nhiïu, sẫn xët bùçng cưng nghïå nâo?

Nhâ kinh doanh àậ biïët kïët húåp giûäa khẫ
nùng vúái súã thđch, giûäa nguån vổng ca cấ
nhên vúái sûå am hiïíu nhu cêìu thõ trûúâng vïì
chêët lûúång, sưë lûúång vâ cẫ hònh thûác, mêỵu
mậ. Rêët nhiïìu nhâ
kinh doanh khi nhêån
thêëy mùåt hâng ca mònh àang sẫn xët
khưng àûúåc thõ trûúâng chêëp nhêån àậ sùén
sâng àêìu tû trang thiïët bõ múái, hiïån àẩi àïí
nêng cao chêët lûúång sẫn phêím hóåc nhanh
chống chuín sang sẫn xët mùåt hâng
khấc àïí ph húåp vúái thõ trûúâng hún. Giúái
doanh nhên ngây nay àậ ch àưång vâ tđch
cûåc hún trong viïåc tòm kiïëm, tiïë
p cêån
thưng tin tûâ thõ trûúâng, bấm sất vâ kõp
thúâi xûã l nhẩy bến “tđn hiïåu” tûâ thõ trûúâng
àïí àiïìu chónh sẫn xët, àiïìu tiïët mưåt cấch
cên àưëi giûäa cung vâ cêìu. Tûâ têët cẫ nhûäng
chuín biïën àố, chng ta thêëy rùçng, ngûúâi
tiïu dng àậ vâ sệ rêët àûúåc tưn trổng. Cấi
lúåi khưng chó thå
c vïì ngûúâi kinh doanh,
mâ côn thåc vïì ngûúâi tiïu dng nối riïng
vâ toân xậ hưåi nối chung.
Giúâ àêy, chng ta dïỵ nhêån thêëy rùçng,
trong hoẩt àưång kinh doanh, cấc doanh
nhên Viïåt Nam ngây câng trúã nïn nùng
àưång hún, sấng tẩo hún, cố tđnh cấch
mẩnh mệ, tûå tin hún… Nhûäng phêím chêët

àố àậ chûáng tỗ úã hổ cố mưåt nhên ca
ách àưåc
lêåp, tûå quët àõnh lêëy sưë phêån ca mònh,
tûå chõu trấch nhiïåm vïì nhûäng hânh vi vâ
nhûäng quan hïå ca mònh àưëi vúái ngûúâi
khấc vâ àưëi vúái xậ hưåi. Sûå tûå khùèng àõnh
mưåt nhên cấch àưåc lêåp, cố trấch nhiïåm vúái
xậ hưåi, vúái ngûúâi khấc cng chđnh lâ sûå
khùèng àõnh nhû
äng phêím chêët àẩo àûác cấ
nhên. Theo nghơa àố, cú chïë thõ trûúâng
trong khi tẩo àiïìu kiïån thån lúåi cho sûå
phất triïín kinh tïë cng àưìng thúâi tẩo àiïìu
kiïån cho sûå phất triïín nhên cấch àẩo àûác.
Nïëu nhû cú chïë quẫn l kinh tïë têåp
trung quan liïu bao cêëp trûúác àêy tẩo ra
nhûäng doanh nghiïåp vâ nhûäng nhâ quẫn
l th àưå
ng, ngẩi àưíi múái thò cú chïë thõ
trûúâng lẩi tẩo ra nhûäng nhâ kinh doanh
dấm nghơ, dấm lâm, chêëp nhêån cẩnh tranh
àïí cố àûúåc thânh cưng trong hoẩt àưång ca
mònh. Àố chđnh lâ sûå cẩnh tranh lânh
mẩnh, gốp phêìn thc àêíy sûå phất triïín ca
ÀINH CƯNG SÚN
64
(4) Dêỵn theo: Ban Tû tûúãng - vùn hốa Trung ûúng.
Tâi liïåu nghiïn cûáu vùn kiïån Àẩi hưåi VII ca Àẫng.
Nxb Chđnh trõ Qëc gia Hâ Nưåi, 1996.
nïìn kinh tïë vâ lâm àểp giấ trõ àẩo àûác ca

xậ hưåi. Nố àôi hỗi nhâ kinh doanh phẫi
cẩnh tranh trïn cú súã khùèng àõnh tâi nùng
vâ cưëng hiïën cho sûå nghiïåp cấch mẩng. ÚÃ
giai àoẩn hiïån nay, cåc cẩnh tranh nây
khưng phẫi lâ sûå thi àua cố tđnh chêët
chung, nùång vïì hònh thûác, thiïëu àưång lûåc
nhû trûúác àêy, mâ lâ sû
å cẩnh tranh bùçng
trđ tụå, sûác lûåc vâ phêím giấ con ngûúâi.
Cẩnh tranh lâm cho thối trò trïå, tđnh
trung bònh ch nghơa bõ àêíy li. Lưëi sưëng
nùng àưång, sấng tẩo thay thïë cho lưëi sưëng
trưng chúâ, ngẩi vêët vẫ gian khưí. Cng nhû
mổi lơnh vûåc khấc, doanh nhên phẫi chêëp
nhêån cẫ sûå mẩo hiïím. Àêy lâ xu hûúáng
nhên cấch múái ca nhûä
ng doanh nhên
trong giai àoẩn hiïån nay, àùåc biïåt lâ nhûäng
doanh nhên trễ. Trûúác thûåc tïë àố ca cẩnh
tranh, cêìn thêëy “àêy lâ mưåt dêëu hiïåu àấng
phêën khúãi, chûáng tỗ cẩnh tranh lâ mưåt xu
thïë húåp quy låt trong sûå phất triïín ca
sẫn xët vâ tiïu th hâng hốa. Cẩnh tranh
trong sẫn xët vâ bn bấn vúái m
c àđch
cëi cng lâ àẩt àûúåc lúåi nhån tưëi àa,
nhûng àưìng thúâi båc nhâ kinh doanh
phẫi hoân thiïån vïì nùng lûåc, phêím chêët,
tẩo cú hưåi àẩt àûúåc lúåi đch chên chđnh, gốp
phêìn chêën hûng nïìn kinh tïë ca àêët nûúác.

Vúái nghơa àố, cẩnh tranh lâ cưng c gip
nhâ kinh doanh giẫi phống con ngûúâi thoất
khỗi ch nghơa khư
í hẩnh, ch àïën hiïåu
quẫ lúåi đch kïí cẫ lúåi đch cấ nhên”(5).
Trong àiïìu kiïån nïìn kinh tïë thõ
trûúâng, nhiïìu doanh nhên ln cho rùçng,
phẫi lêëy khấch hâng lâm àưëi tûúång chiïëm
lơnh. Búãi vò, nhúâ cố khấch hâng mâ cưng
viïåc kinh doanh múái tưìn tẩi vâ phất triïín.
Hổ rêët trên trổng khấch hâng, coi “khấch
ha
âng lâ thûúång àïë” vâ ln quan niïåm
kinh doanh lâ mưåt “nghïå thåt”. Trong
“nghïå thåt” àố, “chinh phc” khấch hâng
lâ mưåt trong nhûäng ëu tưë quan trổng
hâng àêìu, thïí hiïån thưng qua mêỵu mậ
hâng hốa phong ph, àa dẩng àấp ûáng
àûúåc nhu cêìu thõ hiïëu ca khấch hâng,
nêng cao chêët lûúång sẫn phêím, chêë
t lûúång
phc v trûúác vâ sau khi bấn hâng, cố chïë
àưå chùm sốc khấch hâng thûúâng xun…
Têët cẫ nhûäng thay àưíi àố àậ tẩo nïn mưåt
nïìn kinh tïë thõ trûúâng cố vùn hốa.
Thûåc tïë cho thêëy, nhûäng doanh
nghiïåp thânh cưng lâ nhûäng doanh nghiïåp
mâ cẫ trong tû duy lêỵn hânh àưång àïìu coi
khấch hâng lâ “thûúång àïë
”.

Trong hún 20 nùm thûåc hiïån àưíi múái úã
nûúác ta, nïìn kinh tïë thõ trûúâng àõnh
hûúáng xậ hưåi ch nghơa àậ tỗ rộ ûu thïë
àưång lûåc thc àêíy sûå tùng trûúãng kinh tïë,
vùn hốa, khoa hổc vâ cưng nghïå. Khưng
nhûäng vêåy, nố côn cố khẫ nùng tấc àưång
lïn nhiïìu mùåt ca sûå phất triïín xậ hưåi.
Trong nïìn kinh tïë àố, lú
åi đch cấ nhên àûúåc
khuën khđch vâ bẫo àẫm bùçng låt phấp,
àưìng thúâi nố cng tẩo ra nhûäng àiïìu kiïån
thån lúåi àïí mổi ch thïí tham gia vâo cấc
hoẩt àưång kinh doanh àa dẩng, phong
ph. Qua àố, con ngûúâi trúã nïn nùng àưång
hún, sấng tẩo vâ nhẩy bến hún. Búãi vò, nïìn
kinh tïë thõ trûúâng ln kđch thđch tinh
thêìn tûå ch, tûå
giấc ca con ngûúâi, àùåt con
ngûúâi trûúác nhûäng thûã thấch gay gùỉt, àôi
hỗi con ngûúâi phẫi tòm ra biïån phấp tưët
nhêët àïí àẩt hiïåu quẫ kinh doanh cao nhêët
nhùçm trấnh thua lưỵ, thêët bẩi hóåc phấ
sẫn. Mùåt khấc, nïìn kinh tïë thõ trûúâng
cng ln àôi hỗi cấc nhâ kinh doanh phẫi
coi trổng chûä “tđn” vâ do àố, nố cu
äng lâ mưåt
nhên tưë phất huy cấi thiïån, trûâ bỗ cấi ấc.
Mùåt trấi ca kinh tïë thõ trûúâng lâ kđch
thđch lúåi đch cấ nhên, lúåi đch cc bưå mưåt
cấch thấi quấ. Àiïìu àố dêỵn àïën sûå xem

65
TÂI NÙNG GÙỈN VÚÁI ÀẨO ÀÛÁC - NHÛÄNG PHÊÍM CHÊËT
(5) Lï Àûác Phc. Bân vïì sûå hònh thânh àõnh hûúáng
giấ trõ khi nûúác ta chuín sang nïìn kinh tïë thõ
trûúâng. Tẩp chđ Cưång sẫn, sưë 1/1995, tr.3.
thûúâng lúåi đch xậ hưåi, coi trổng lúåi đch trûúác
mùỉt, nhêët lâ lúåi đch kinh tïë; tưn sng lưëi
sưëng chẩy theo àưìng tiïìn, bêët chêëp àẩo àûác
vâ phấp låt; xem nhể cấc ëu tưë ca àúâi
sưëng tinh thêìn. Nối cấch khấc, mùåt trấi
ca kinh tïë thõ trûúâng khiïën khưng đt
ngûúâi cố tû tûúãng lâm giâu bù
çng mổi giấ,
coi àưìng tiïìn lâ trïn hïët. Thêåm chđ, hổ cố
khuynh hûúáng biïën mổi giấ trõ trong toân
bưå hoẩt àưång sưëng ca con ngûúâi thânh
hâng hoấ, nghơa lâ mổi cấi àïìu cố thïí àùåt
giấ vâ mua bấn àûúåc. Mưåt têm thïë thûåc
dng nhû vêåy àậ lan vâo trong suy nghơ vâ
hânh àưång ca khưng đt ngûúâi. Theo hổ,
trong thúâi àẩi vùn minh tin hổc (hay thúâi
àẩi khoa hổc vâ cưng nghïå cao) cêìn àùåc
biïåt nhêën mẩnh ëu tưë tâi, vò chó cố tâi múái
tiïëp cêån àûúåc nïìn vùn minh àố, nïëu cûá
râng båc búãi nhûäng giấ trõ àẩo àûác truìn
thưëng thò thêåt cưí h, lẩc hêåu. Hổ cho rùçng
khưng thïí “mâi” àûác mâ ùn. Quan àiïím
na
ây thûåc sûå cûåc àoan vâ nguy hiïím.
Phẫi thêëy rùçng tiïìn bẩc, vêåt chêët lâ cấi

àấng qu, búãi nố lâ phûúng tiïån phc v
àúâi sưëng ca con ngûúâi. Tuy nhiïn, tûâ chưỵ
xem tiïìn bẩc lâ têët cẫ, coi giấ trõ àưìng tiïìn
lâ duy nhêët, mưåt sưë nhâ kinh doanh cố tâi
nhûng kếm àûác àậ tòm mổi cấ
ch àïí kiïëm
tiïìn, nhû bốc lưåt quấ mûác sûác lao àưång ca
ngûúâi lâm thụ; bn lêåu, trưën thụë, lâm
hâng giẫ, búát xến ngun liïåu; khai thấc
bûâa bậi tâi ngun, gêy ư nhiïỵm mưi
trûúâng, phấ vúä cên bùçng sinh thấi… Àïí
àẩt àûúåc lúåi nhån tưëi àa, hổ cố thïí sûã
dng mổi biïån phấp, kïí cẫ nhûä
ng th
àoẩn, mấnh khoế xêëu xa, tân ấc, thêåm chđ
àe doẩ àïën tđnh mẩng ca ngûúâi khấc.
Trong Tû bẫn, C.Mấc àậ dêỵn lẩi lån àiïím
ca J.J.Dunning cho rùçng, “Tû bẫn súå tònh
trẩng khưng cố lúåi nhån hóåc lúåi nhån
quấ đt, cng nhû giúái tûå nhiïn súå chên
khưng. Vúái mưåt lúåi nhån thđch àấng thò tû
bẫn trúã nïn can àẫm. Àûúå
c àẫm bẫo 10
phêìn trùm lúåi nhån thò ngûúâi ta cố thïí
dng tû bẫn vâo àêu cng àûúåc, àûúåc 20
phêìn trùm thò nố hoẩt bất hùèn lïn, àûúåc 50
phêìn trùm thò nố trúã nïn thêåt sûå tấo bẩo,
àûúåc 100 phêìn trùm thò nố châ àẩp lïn mổi
låt lïå ca loâi ngûúâi, àûúåc 300 phêìn trùm
thò khưng côn tưåi ấc nâo lâ nố khưng dấm

phẩm, d cố nguy cú bõ treo cưí”(6).
Àêy chđnh lâ nguy cú lâm xối môn
thûác àẩo àûác cng nhiïìu giấ trõ tinh thêìn
khấc. Nố chó mang lẩi nhûäng hêåu quẫ tiïu
cûåc vâ kòm hậm sûå phất triïín kinh tïë - xậ
hưåi. Tẩi Àẩi hưåi VII, Àẫng ta nhêån àõnh,
khưng đt trûúâng húåp vò àưìng tiïìn vâ danh
võ mâ châ àẩp lïn tònh nghơa gia àònh,
quan hïå thêìy trô, àư
ìng chđ, àưìng nghiïåp.
Nối vïì kiïíu kiïëm tiïìn nây, Hưì Chđ Minh
tûâng cẫnh bấo: “Tiïìn lâ cêìn thêåt nhûng
khưng phẫi vò cêìn tiïìn mâ cûá àê àêìu bốp cưí
hay dng nhûäng th àoẩn khưng chđnh
àấng àïí vú vết lêëy tiïìn”(7). Trûúác àố, khi
nghiïn cûáu vïì ch nghơa tû bẫn, C.Mấc
cng tûâng cho rùçng, àưìng tiïìn àậ
“xët
hiïån vúái tđnh cấch lâ lûåc lûúång cố khẫ nùng
xun tẩc àưëi vúái bẫn chêët con ngûúâi, cng
nhû àưëi vúái nhûäng liïn hïå xậ hưåi khấc”(8).
Chđnh triïët l sưëng “tưn thúâ àưìng tiïìn”
lâ mưåt trong nhûäng ngun nhên dêỵn túái
cấc hiïån tûúång tiïu cûåc trong cåc sưëng.
Nhûäng hiïån tûúång tiïu cûåc àố àûúåc thïí
hiïån khưng chó úã sûå thoấi hoấ, suy giẫm vïì
àẩo àûác, mâ côn úã hânh vi thêëp hên, thûåc
dng trong kinh doanh. Àïí biïån minh cho
nhûäng hânh vi phẫn àẩo àûác nây, nhiïìu
kễ àậ dng nhûäng lån àiïåu ngu biïån, ra

vễ cố “l lån”, dûúái cấc chiïu bâi “nùng
ÀINH CƯNG SÚN
66
(6) C.Mấc vâ Ph.Ùnghen. Toân têåp, t.23. Nxb Chđnh
trõ Qëc gia, Hâ Nưåi, 1994, tr.1056.
(7) Hưì Chđ Minh. Toân têåp, t.4, Nxb Chđnh trõ Qëc
gia, Hâ Nưåi, 2000, tr.161.
(8) C.Mấc. Bẫn thẫo kinh tïë - triïët hổc 1844. Nxb Sûå
thêåt, Hâ Nưåi, 1962, tr.182.
àưång”, “thấo vất”, “nhẩy bến” trong kinh
doanh, thđch ûáng vúái cú chïë “thoấng” ca
nïìn kinh tïë thõ trûúâng. Thêåt àấng lo ngẩi
khi cấc lån àiïåu êëy àậ “thuët phc”
àûúåc nhûäng kễ cng hưåi cng thuìn vâ cẫ
nhûäng ngûúâi nhể dẩ cẫ tin.
Lưëi sưëng chẩy theo àưìng tiïìn, vûát bỗ
cấc giấ trõ tinh thêìn, tònh cẫ
m - kïí cẫ
nhûäng tònh cẫm thiïng liïng, nhû tònh
mêỵu tûã, tònh anh em, tònh bẩn, tònh àưìng
nghiïåp, àưìng bâo… lâ àấng lïn ấn. Àố lâ
sûå àẫo lưån vïì cấc chín mûåc àẩo àûác, lưëi
sưëng ca mưåt bưå phêån ngûúâi, trong àố cố
mưåt sưë doanh nhên do mùåt trấi ca nïìn
kinh tïë thõ trûúâng tấc àưång trong khi sûå
giấo dc, quẫn ly
á chûa thûåc sûå àêìy à vâ
tđnh tûå giấc ca hổ chûa tưët, chûa àấp ûáng
vúái u cêìu ca xậ hưåi.
Cêìn nhêån thûác rùçng, tâi nùng phẫi gùỉn

vúái sûå vêån àưång húåp quy låt ca cấc giấ
trõ àẩo àûác. Viïåc xem nhể àẩo àûác hay ph
nhêån cấc giấ trõ àẩo àûác lâ quan niïåm sai
lêì
m ca mưåt bưå phêån nhên dên vâ mưåt bưå
phêån doanh nhên hiïån nay. Ngun nhên
dêỵn àïën quan niïåm lïåch lẩc nây lâ do nhêån
thûác sai lêìm ca cấc ch thïí vâ do sûå tấc
àưång trûåc tiïëp ca cú chïë thõ trûúâng, c thïí
lâ quy låt cẩnh tranh. Mùåt trấi ca cẩnh
tranh àậ lâm tha hoấ con ngûúâi vïì àẩo àûác:
lûâa àẫo, chp giêåt, tranh giânh, “loẩi trûâ”
lêỵn nhau… Àố lâ nhûäng hânh vi vư nhên
tđnh. Trong cú chïë thõ trûúâng, cẩnh tranh
tuy khưëc liïåt vâ mang tđnh sưëng côn,
nhûng khưng phẫi àïí loẩi trûâ nhau bùçng
mổi th àoẩn, mâ lâ àïí vûúåt lïn bùçng tâi
nùng, hiïåu quẫ vâ àống gốp vâo sûå phất
triïín kinh tïë, xậ hưåi. Do àố
, nïëu ch thïí
tham gia thõ trûúâng mâ cố hânh vi lûâa àẫo,
chó chẩy theo lúåi đch riïng ca mònh, kinh
doanh theo kiïíu “ùn xưíi, úã thò”, “sưëng chïët
mùåc bay”, lâm mêët chûä “tđn” thò chùỉc chùỉn
sệ khưng thïí tưìn tẩi lêu dâi.
Nïëu ch thïí tham gia thõ trûúâng ln
cố thûác tưn trổng mònh vâ tưn trổng
ngûúâi khấc, ln giûä chûä “tđn” vúái khấch
hâng thò hổ se
ä àûúåc chêëp nhêån vâ tưìn tẩi

lêu dâi. Búãi vêåy, trong hoẩt àưång kinh
doanh, cấc doanh nhên cêìn ln àïì cao
thûác àẩo àûác “lúåi mònh, lúåi ngûúâi vâ lúåi cho
toân xậ hưåi”, gốp phêìn thûåc hiïån cấc mc
tiïu phất triïín kinh tïë - xậ hưåi chung. Dûúái
ấp lûåc ca cẩnh tranh, con ngûúâi trong cú
chïë thõ trûúâng phẫi tûå
thïí hiïån, tûå khùèng
àõnh vâ vûúåt lïn chđnh mònh. Àưìng thúâi,
trong quấ trònh àố, con ngûúâi phẫi ln
hûúáng thiïån, vûâa thoẫ mận lúåi đch ca cưång
àưìng, vûâa lâm tùng thïm sûå kđnh trổng lêỵn
nhau trong cåc sưëng. Nối cấch khấc, trong
quấ trònh kinh doanh, cấc ch thïí khưng
nhûäng cêìn àïì cao nhên tưë tâi nùng, mâ côn
cêìn hïët sûác coi trổng nhên tư
ë àẩo àûác, tûác
lâ cêìn coi trổng “cấi têm”. Cẩnh tranh
trong cú chïë thõ trûúâng lâ têët ëu, nhûng
nhúâ cố “cấi têm” mâ nhâ kinh doanh thûác
àûúåc rùçng phẫi cẩnh tranh lânh mẩnh àïí
cng tưìn tẩi, cng phất triïín.
Qua phên tđch trïn, chng ta thêëy
rùçng, quan niïåm ca Hưì Chđ Minh vïì mưëi
quan hïå giûäa àûác vâ tâi la
â mưåt quan niïåm
àng àùỉn mâ têët cẫ chng ta cêìn tiïëp thu
vâ vêån dng mưåt cấch linh hoẩt trong àiïìu
kiïån nïìn kinh tïë thõ trûúâng; tûâ àố, gốp
phêìn xêy dûång mưåt thõ trûúâng lânh mẩnh,

mưåt nïìn kinh tïë phất triïín vâ hoẩt àưång
kinh doanh cố sûå thânh cưng bïìn vûäng.
Sinh thúâi, Ch tõch Hưì Chđ Minh tû
âng
khùèng àõnh vâ mong mën: “Nïìn kinh tïë
qëc dên thõnh vûúång nghơa lâ sûå kinh
doanh ca cấc cưng nghiïåp, thûúng nghiïåp
thõnh vûúång”(9).

67
TÂI NÙNG GÙỈN VÚÁI ÀẨO ÀÛÁC - NHÛÄNG PHÊÍM CHÊËT
(9) Hưì Chđ Minh. Toân têåp, t.4, Nxb Chđnh trõ Qëc
gia, Hâ Nưåi, 2000, tr.49.