Đề tài triết học " DÂN SINH - NỀN TẢNG CHO VIỆC XÂY DỰNG XÃ HỘI HÀI HOÀ " doc

Đề tài triết học

DÂN SINH - NỀN TẢNG
CHO VIỆC XÂY DỰNG XÃ
HỘI HÀI HOÀ













DÂN SINH - NỀN TẢNG CHO VIỆC XÂY DỰNG XÃ HỘI HÀI HOÀ

TÔN VỸ BÌNH (*)
Dân sinh là vấn đề căn bản của xã hội hài hoà. Hiện nay, ở Trung Quốc, công
cuộc xây dựng kinh tế đã giành được những thành tựu to lớn; tuy nhiên, việc xây
dựng xã hội vẫn còn tương đối trì trệ. “Chú trọng cải thiện đời sống nhân dân,
vươn tới xã hội hài hoà” là tư duy lãnh đạo mới của Đảng Cộng sản Trung
Quốc. Chỉ có thể giải quyết tốt những vấn đề dân sinh mới có thể xây đắp nền

móng cho xã hội hài hoà. Để giải quyết vấn đề dân sinh, cần phải nắm chắc tình
hình cơ bản của đất nước, thực sự cầu thị, tiến cùng thời đại, từng bước giải
quyết các vấn đề trong quá trình phát triển. Có thể khẳng định rằng, xây dựng
xã hội hài hoà và cải thiện đời sống nhân dân là nhiệm vụ quan trọng của toàn
Đảng, toàn dân và toàn xã hội, cần động viên khích lệ toàn xã hội cùng quan
tâm và thực hiện.
Quan điểm phát triển khoa học lấy dân làm gốc đã chỉ rõ rằng, chú trọng cải
thiện đời sống nhân dân và vươn tới xã hội hài hoà là mục tiêu mới của phát triển
kinh tế - xã hội ở Trung Quốc. Vấn đề dân sinh có quan hệ với lợi ích thiết yếu và
cuộc sống hàng ngày của quảng đại quần chúng nhân dân, gắn liền với công bằng
xã hội, chính nghĩa và hài hoà. Từ trước đến nay, đây vẫn là vấn đề mấu chốt,
phức tạp và nóng bỏng của xã hội. Giải quyết vấn đề dân sinh, thúc đẩy kiến thiết
xã hội là yếu tố cơ bản của quá trình xây dựng xã hội hài hoà xã hội chủ nghĩa.
I. Dân sinh - hạt nhân của quá trình xây dựng xã hội hài hoà xã hội chủ
nghĩa
Nói đến vấn đề dân sinh chính là nói đến vấn đề đời sống, kế sinh nhai của
quảng đại quần chúng nhân dân. C.Mác và Ph.Ăngghen đã chỉ rõ: “Trước hết,
chúng ta phải xác định tiền đề đầu tiên của sự sinh tồn toàn nhân loại, cũng
chính là tiền đề đầu tiên của toàn bộ lịch sử. Tiền đề đó là: để có thể “sáng tạo
lịch sử” thì con người cần phải có một cuộc sống đầy đủ”(1). Từ trước đến nay,
vấn đề dân sinh giống như người bạn đồng hành cùng con người và sự phát triển
của xã hội. Vấn đề dân sinh là vấn đề của lịch sử, vấn đề của động thái, nội hàm
của nó biến đổi không ngừng cùng với sự phát triển của xã hội. Ngày nay, vấn
đề dân sinh đã trở thành vấn đề được mọi người rất quan tâm, là một phạm trù
vượt xa cuộc sống sinh hoạt thông thường của nhân dân, như ăn, ở, đi lại; nó liên
quan đến rất nhiều phương diện khác, như an cư lạc nghiệp của nhân dân, đoàn
kết ổn định xã hội, phát triển xây dựng quốc gia, v.v. hay liên quan đến các vấn
đề như: giáo dục, việc làm, phân phối thu nhập, bảo vệ xã hội, trị an xã hội, v.v
Nho giáo thời cổ đại đã chỉ rõ “xã hội đại đồng” bao hàm yếu tố dân sinh: “việc
thực hành đạo lớn, lấy thiên hạ làm công. Lựa chọn hiền tài, dạy dỗ tín nghĩa hoà

mục. Cổ nhân không chỉ lo cho người thân, không chỉ lo cho con mình, mà chăm
lo cho người già, tạo điều kiện cho người trẻ, nuôi nấng trẻ em trưởng thành, làm
cho những người cô đơn bệnh tật đều được chăm sóc, nam có bổn phận, nữ có
quy tắc, v.v. làm cho có mưu phản nhưng không khởi dậy, đạo tặc xuất hiện mà
không ra tay, cửa nhà không cần đóng, đó chính là đại đồng” (“đại đạo chi hành
dã, thiên hạ vi công. Tuyển hiền dữ năng, giảng tín tu mu. Cổ nhân bất dú thân
kỳ thân, bất độc tử kỳ tử, sử lão hữu sở chung, tráng hữu sở dụng, ấu hữu sở
trường, căng quả cô độc phế tật giả giai hữu sở dưỡng, nam hữu phân, nữ hữu
quy. Hoá ác kỳ khí ư địa dã, bất tất tạng ư dĩ; lực ác kỳ bất xuất ư thân dã, bất tất
vi dĩ. Thị cố mưu bế nhi bất hưng, đạo thiết loạn tặc nhi bất tác, cố ngoại hộ nhi
bất bế, thị vị đại đồng”(2). Ngày nay, nội dung chủ yếu của quá trình xây dựng
xã hội hài hoà xã hội chủ nghĩa càng cần phải gia tăng cải thiện đời sống nhân
dân, tăng tiến hạnh phúc của toàn thể nhân dân, nỗ lực để toàn thể nhân dân ai
cũng được học hành, người tài thì được sử dụng, người lao động thì có việc làm,
người có bệnh thì được chữa bệnh, người già thì được chăm sóc, ai cũng có chỗ
ở, thể hiện một diện mạo mới của sự hài hoà dân chủ và giàu mạnh.
Thứ nhất, “chú trọng cải thiện đời sống nhân dân, vươn tới xã hội hài hoà” là
quan điểm lãnh đạo mới của Đảng Cộng sản Trung Quốc. Nhìn lại các kỳ đại
hội Đảng trước Đại hội lần thứ XVII của Đảng Cộng sản Trung Quốc, trong các
báo cáo chính trị đều không có sự bàn luận chuyên sâu nào về nội dung của việc
xây dựng xã hội. Tuy nhiên, sau Đại hội Đảng lần thứ XVI, sự quan tâm chú ý
của mọi người đối với vấn đề xây dựng xã hội ngày càng tăng, đồng thời trong
thực tiễn đã dần dần hình thành nên lý luận về việc xây dựng xã hội, nhưng mọi
người vẫn còn chưa hiểu sâu về nội dung của việc xây dựng xã hội, trọng điểm
của nó lại càng chưa được hiểu rõ. Báo cáo tại Đại hội Đảng lần thứ XVII đã
sánh cùng thời đại, trên cơ sở tiếp thu những thành quả sáng tạo lý luận mới và
kinh nghiệm thực tiễn từ sau Đại hội Đảng lần thứ XVI, lấy việc xây dựng kinh
tế, xây dựng chính trị, xây dựng văn hoá, xây dựng xã hội làm mục tiêu phát
triển và kết cấu tổng thể “tứ vị nhất thể” của chủ nghĩa xã hội mang đặc sắc
Trung Quốc; đồng thời, lấy việc cải thiện đời sống nhân dân làm điểm mấu chốt

của quá trình xây dựng xã hội một cách đúng đắn và có hệ thống: “xây dựng xã
hội và hạnh phúc an khang của nhân dân có mối quan hệ rất chặt chẽ. Cần phải
dựa trên nền tảng của sự phát triển kinh tế, chú trọng hơn nữa việc xây dựng xã
hội, ra sức bảo vệ và cải thiện đời sống nhân dân, thúc đẩy cải cách thể chế xã
hội, mở rộng các dịch vụ công cộng, hoàn thiện quản lý xã hội, xúc tiến xã hội
công bằng chính nghĩa, nỗ lực để toàn thể nhân dân ai cũng được học hành,
người lao động thì có việc làm, người có bệnh thì được chữa bệnh, người già thì
được chăm sóc, ai cũng có chỗ ở, thúc đẩy xây dựng xã hội hài hoà”(3), từ đó đã
phát triển và làm phong phú thêm lý luận về chủ nghĩa xã hội mang đặc sắc
Trung Quốc.
Thực hành quan điểm phát triển khoa học, giải quyết hoàn hảo vấn đề dân sinh,
xây dựng xã hội hài hoà xã hội chủ nghĩa là sự sáng tạo lý luận hết sức quan
trọng của Đảng Cộng sản Trung Quốc. Hạt nhân của quan điểm phát triển khoa
học là lấy dân làm gốc. Con người là chủ thể của xã hội, là lực lượng chủ đạo
của việc phát triển sản xuất, cũng chính là giá trị của sự phát triển xã hội. Nếu
không chú trọng đến vấn đề dân sinh của con người lịch sử cụ thể, mà chỉ lấy
“con người” trừu tượng hoặc cộng đồng, tập thể nào đó làm gốc, hoặc lấy
phương diện mang tính phi đời sống của con người làm gốc (như: “tính cách
mạng” hoặc chỉ tiêu GDP), thì lấy dân làm gốc vẫn là “giả hiệu”, thậm chí có thể
đối lập với chính bản thân con người. Do đó, kiên trì quan điểm phát triển khoa
học lấy dân làm gốc phải luôn đặt việc cải thiện đời sống nhân dân lên vị trí
hàng đầu, chuyển sự quan tâm có tính chất phiến diện đối với “cách mạng”, đối
với tăng trưởng kinh tế và tích luỹ của cải vật chất sang tập trung vào việc làm
cho cuộc sống của nhân dân ấm no hạnh phúc, xúc tiến sự phát triển toàn diện
của xã hội và con người. Cần phải đặt nhiệm vụ trọng tâm ở các vấn đề: vì dân,
làm lợi cho dân, ưu đãi cho dân, an dân, v.v Trong khi thúc đẩy xã hội phát
triển cần chú trọng dân sinh, trong quá trình cải cách cần duy trì sự yên ổn của
nhân dân, trong quá trình triển khai thực hiện cần làm cho dân được vui vẻ, hạnh
phúc, trong quá trình duy trì trật tự ổn định xã hội cần chú ý vấn đề dân hoà. Cần
ra sức bảo vệ và cải thiện đời sống nhân dân, dùng toàn tâm toàn lực làm cho

toàn thể nhân dân ai cũng được học hành, người lao động thì có việc làm, người
có bệnh thì được chữa bệnh, người già thì được chăm sóc, ai cũng có nhà ở. Chỉ
có như vậy mới có thể thể hiện được một cách thực sự quan điểm phát triển khoa
học lấy dân làm gốc, mới có lợi trong việc duy trì và bảo vệ lợi ích căn bản của
quảng đại quần chúng nhân dân, phát huy tính tích cực của quần chúng nhân
dân, phối hợp nhịp nhàng quan hệ nội bộ của quần chúng nhân dân, xây dựng xã
hội hài hoà xã hội chủ nghĩa tràn đầy sinh khí và sức sống.
Thứ hai, vấn đề dân sinh có quan hệ đến lợi ích thiết yếu của quảng đại quần
chúng nhân dân, có mối tương quan mật thiết với hạnh phúc của nhân dân và xã
hội công bằng chính trực. Vấn đề dân sinh hoàn toàn không phải là vấn đề có
tính chất cao siêu thâm thuý, sâu xa khó hiểu hay thần bí. Giải quyết vấn đề dân
sinh chính là giải quyết vấn đề lợi ích của quần chúng nhân dân một cách hiện
thực nhất, trực tiếp nhất và quan tâm nhất. Nếu giải quyết tốt các vấn đề, như
công bằng giáo dục, việc làm, phân phối thu nhập, hệ thống bảo vệ xã hội, trị an
xã hội,… thì quần chúng nhân dân thực sự đạt được lợi ích thiết thực, hạnh phúc
và chất lượng cuộc sống của họ cũng được nâng cao.
Vấn đề dân sinh, xây dựng xã hội có liên quan đến lợi ích, cuộc sống an khang
hạnh phúc của nhân dân, do đó cũng có quan hệ trực tiếp đến tính hợp pháp của
bộ máy nhà nước, thậm chí có thể làm thay đổi bộ máy nhà nước. Lịch sử đã
chứng minh hết sức rõ ràng, để có thể đại diện cho ý chí của nhân dân, lắng nghe
tiếng nói của nhân dân, quan tâm chú ý đến cuộc sống của nhân dân, chính
quyền cần đặt việc giải quyết vấn đề dân sinh lên vị trí hàng đầu. Có như vậy
mới phù hợp với lợi ích căn bản của nhân dân, mới có thể có được sự ủng hộ
giúp đỡ trong lòng nhân dân, mới có được tính hợp pháp cho nhân dân, mới có
thể “trị vì lâu dài mà ổn định, giang sơn mãi mãi vững chắc”. Chính vì lý do đó
mà trong lịch sử của Đảng Cộng sản Trung Quốc, tập thể lãnh đạo các thế hệ đều
luôn lấy vấn đề lợi ích của nhân dân cũng như vấn đề dân sinh và xây dựng xã
hội làm nhiệm vụ và mục tiêu quan trọng nhất của Đảng cầm quyền. Mao Trạch
Đông đã chỉ rõ: “Tất cả những lời nói và việc làm của người đảng viên Đảng
Cộng sản phải lấy lợi ích lớn nhất của quảng đại quần chúng nhân dân, sự ủng

hộ của quảng đại quần chúng nhân dân làm mục tiêu cao nhất”. Đặng Tiểu Bình
đưa ra tiêu chuẩn “ba điều có lợi”, trong đó nêu rõ: tiêu chuẩn quan trọng để
phán đoán sự thành công hay thất bại của sự nghiệp xây dựng xã hội là ở chỗ: có
lợi hay không đối với vấn đề nâng cao mức sống của nhân dân, đồng thời nhấn
mạnh xuất phát điểm và kết cục của tất cả các chính sách có được “nhân dân ủng
hộ hay không ủng hộ”, “nhân dân tán thành hay không tán thành”, “nhân dân vui
hay không vui”, “nhân dân đáp ứng hay không đáp ứng”. Trong báo cáo tại Đại
hội Đảng toàn quốc lần thứ XV, Giang Trạch Dân cho rằng, xuất phát điểm và
đích của toàn bộ công việc xây dựng chủ nghĩa xã hội mang đặc sắc Trung Quốc
chính là toàn tâm toàn ý vì lợi ích của nhân dân. Tổng Bí thư Hồ Cẩm Đào được
xem là thế hệ lãnh đạo đầu tiên đưa ra chủ trương lấy dân làm gốc, lập Đảng vi
công, lãnh đạo vì nguyện vọng và nhu cầu của nhân dân. Ông chỉ rõ: “Chú trọng
cải thiện đời sống nhân dân, vươn tới xã hội hài hoà”. Trong báo cáo tại Đại hội
Đảng toàn quốc lần thứ XVII, Hồ Cẩm Đào đã nhấn mạnh: “Kiên trì lấy dân làm
gốc chính là lấy việc thực hiện sự phát triển toàn diện của nhân dân làm mục
tiêu”, xuất phát từ lợi ích căn bản của quần chúng nhân dân để mưu cầu phát
triển, thúc đẩy phát triển, không ngừng đáp ứng nhu cầu văn hoá, vật chất ngày
càng cao của quần chúng nhân dân, thực sự bảo vệ quyền lợi kinh tế, chính trị và
văn hoá của quần chúng nhân dân, khiến những thành quả của sự phát triển
mang lại điều tốt lành cho toàn thể nhân dân”(4).
Thứ ba, vấn đề dân sinh không nằm ngoài chủ đề xã hội hài hoà, bản thân nó
chính là nội dung cơ bản của xây dựng xã hội hài hoà xã hội chủ nghĩa. Nền
tảng quan trọng của xã hội hài hoà là phát triển vừa nhanh vừa tốt vấn đề an cư
lạc nghiệp, cuộc sống hạnh phúc của quảng đại quần chúng nhân dân và duy trì
trật tự ổn định xã hội. Nói một cách cụ thể, giáo dục là nền tảng của dân sinh, ưu
tiên phát triển giáo dục, thực hiện công bằng giáo dục, dốc toàn lực để nâng cao
tố chất của nhân dân không chỉ là điều kiện tất yếu trong việc hướng đến sự giàu
có của nhân dân, mà còn là công việc hệ trọng của quốc gia trên con đường
hướng đến hài hoà, văn minh, dân chủ, giàu mạnh. Việc làm là tiền đề cơ bản
của sự phát triển cuộc sống sinh tồn của quần chúng nhân dân, chỉ khi “người

cày có ruộng” thì mới có thể “đói có cơm ăn, rét có áo mặc”. Phân phối thu nhập
là nguồn gốc vật chất trực tiếp nhất mang lại lợi ích cho nhân dân; chỉ có giải
quyết tốt vấn đề phân phối thu nhập, thực hiện công bằng hợp lý chính nghĩa,
quần chúng nhân dân mới có thể cùng nhau hưởng thụ thành quả của phát triển
cải cách, mới có tính tích cực và sức sáng tạo trên con đường nhanh chóng đi
đến xã hội khá giả. Bảo đảm xã hội là đảm bảo một cách căn bản cho đời sống
nhân dân ngày càng sung túc, chỉ có đặt mọi người vào “mạng lưới bảo hiểm”,
hoạt động sản xuất của quảng đại quần chúng nhân dân mới có cảm giác an toàn,
mới có cảm giác nhận được sự ấm áp của chủ nghĩa xã hội. Ổn định xã hội là tâm
nguyện chung của quần chúng nhân dân. Chỉ có hoàn thiện quản lý xã hội, duy trì
đoàn kết ổn định xã hội mới có thể tiến hành cải cách thuận lợi và thực hiện đúng
đắn mục tiêu hài hoà của sự phát triển xã hội.
Hiện nay, giữa thành thị và nông thôn hay giữa các vùng miền giáo dục không
công bằng, thu phí giáo dục lung tung, khó tìm được việc làm, kỳ thị nghề
nghiệp, phân phối bất công, thu nhập có khoảng cách quá lớn, bảo đảm xã hội
không sáng suốt, khó khăn trong việc khám chữa bệnh, chi phí khám chữa bệnh
cao, giá nhà tăng vọt, an toàn thực phẩm (điển hình như sự việc sữa bột Tam
Lộc), an toàn sản xuất (điển hình như Khoáng Nan), môi trường trị an kém và
những hành vi hủ bại tương ứng,… đã trở thành vấn đề liên quan đến lợi ích của
quần chúng nhân dân, được quần chúng nhân dân quan tâm và tập trung nhiều ý
kiến nhất. Những vấn đề dân sinh cơ bản trên nếu không được giải quyết thì
quần chúng nhân dân không thể hài lòng, khó tránh khỏi ảnh hưởng đến xã hội
hài hoà, thậm chí làm bùng phát các loại mâu thuẫn gay gắt.
Tóm lại, lấy việc cải thiện đời sống nhân dân làm trọng điểm của việc xây dựng
xã hội hài hoà, gắn bó chặt chẽ với sự phát triển sinh tồn và hạnh phúc an khang
của quảng đại quần chúng nhân dân có liên quan mật thiết với công bằng xã hội,
chính nghĩa và hài hoà. Tìm tòi những nghiên cứu mới về vấn đề dân sinh,
những tiến triển mới trong việc giải quyết vấn đề dân sinh, đối với Chính phủ
Trung Quốc, là một nhiệm vụ mới, chủ đề mới; xác lập và hoàn thiện mô thức và
con đường phát triển hiện đại hoá Trung Quốc cũng có ý nghĩa quan trọng.

II. Lấy phát triển kinh tế làm nền tảng, dốc toàn lực cải thiện đời sống nhân
dân, nhanh chóng xây dựng xã hội hài hoà
Dựa trên nền tảng phát triển kinh tế, chú trọng xây dựng xã hội, ra sức cải thiện
đời sống nhân dân, xúc tiến xã hội hài hoà là yêu cầu mới, mong đợi mới của
mục tiêu phấn đấu thực hiện xây dựng toàn diện xã hội khá giả; cũng là sứ mệnh,
nhiệm vụ mới trước nhân dân cả nước. Hiện nay, ở Trung Quốc, công cuộc xây
dựng kinh tế đã giành được những thành tựu khiến cả thế giới quan tâm chú ý.
Tuy nhiên, việc xây dựng xã hội vẫn còn tương đối trì trệ, một số vấn đề, như
việc làm, bảo vệ xã hội, phân phối thu nhập, y tế giáo dục, nhà ở, an toàn sản
xuất, pháp luật và trị an xã hội, v.v. có quan hệ rất chặt chẽ với vấn đề lợi ích
thiết yếu của quần chúng nhân dân, cuộc sống của bộ phận những người có thu
nhập thấp đang gặp rất nhiều khó khăn. Điều đó đòi hỏi chúng ta phải có thái độ
“tranh thủ sớm chiều”, tinh thần gian khổ lập nghiệp, nghĩ những điều dân đang
nghĩ, giải quyết những việc dân đang cần, giải quyết những khó khăn của nhân
dân, cải cách những chế độ và cơ chế bất hợp lý, tăng cường đầu tư, chú trọng hệ
thống phục vụ công cộng, làm cho đời sống nhân dân ổn định, giàu có, hạnh
phúc vui vẻ. Chỉ có như vậy mới có thể thiết thực nâng cao mức độ thoả mãn của
quần chúng nhân dân và trình độ hài hoà của xã hội.
1. Tăng trưởng kinh tế - cơ sở của việc cải thiện đời sống nhân dân, xây dựng xã
hội hài hoà
Phát triển kinh tế là nền tảng cho sự phát triển, sự sinh tồn của con người và xã
hội, là đưa ra con đường giải quyết vấn đề dân sinh. Phát triển kinh tế có nghĩa là
làm tăng thêm của cải cho xã hội, tăng sức mua của con người, cải thiện đời
sống vật chất của con người, có nghĩa là xây dựng nền tảng cho cuộc sống hạnh
phúc của con người. Chỉ có phát triển kinh tế, tăng thêm của cải cho xã hội mới
có thể tạo điều kiện và môi trường tốt để giải quyết vấn đề dân sinh, thoả mãn
nhu cầu trên nhiều phương diện của nhân dân. Xét đến cùng, mở rộng cơ hội có
việc làm, giáo dục được mở ra, nghiên cứu khoa học, cung cấp bảo hiểm khám
chữa bệnh và chăm sóc người già, giúp đỡ những vùng khó khăn, trị an xã hội,
v.v. đều cần đến sự phát triển kinh tế, cần giúp đỡ rất nhiều và không ngừng về

mặt tài chính.
Sau cuộc cải cách mở cửa, Trung Quốc đã kiên trì lấy xây dựng kinh tế làm
trung tâm, kiên trì tiêu chuẩn phán đoán giá trị “ba điều có lợi” (phát triển lực
lượng sản xuất, tăng cường tổng hợp sức mạnh của đất nước, nâng cao chất
lượng cuộc sống của nhân dân) - xem đó là tiêu chuẩn của sự thành bại để phán
xét tất cả, dù thế nào cũng phải xây dựng. Sự đồng tâm nhất ý phát triển, xây
dựng kinh tế và xây dựng xã hội đã giành được những thành tựu khiến cả thế
giới quan tâm chú ý. Hơn 200 triệu người dân đã thoát khỏi khó khăn, cuộc sống
sinh hoạt hàng ngày của nhân dân đã được nâng cao, dịch vụ công cộng đã được
tăng cường. Mấy năm gần đây, nhân dân đã được hưởng các chế độ ưu đãi, như
miễn thuế nông nghiệp, thực hiện toàn diện miễn phí giáo dục nghĩa vụ cho các
vùng nông thôn, chế độ bảo hiểm khám chữa bệnh. Nếu không có sự phát triển
liên tục của kinh tế, cuộc sống của quần chúng nhân dân gặp nhiều khó khăn
trong thời gian dài thì vấn đề dân sinh không thể giải quyết được.
Đương nhiên, cũng cần nhận thấy rằng, bên cạnh sự phát triển kinh tế nhanh
chóng, việc xây dựng xã hội của Trung Quốc còn ngưng trệ, các vấn đề dân sinh
vẫn còn rất nhiều, bộ phận những người có thu nhập thấp đang gặp khó khăn. Để
giải quyết những vấn đề này, việc xây dựng xã hội hài hoà cần kiên trì “phát
triển”, đổi mới tư duy. Phát triển vĩnh viễn là giai điệu chính và “đạo lý cứng”.
Dân số Trung Quốc đông nhất trên thế giới, mật độ dân số đã vượt xa mức bình
quân của thế giới, đối lập với nguồn tài nguyên thiếu thốn hoặc nguồn nhân lực
có hạn, cùng với vấn đề môi trường sinh thái suy yếu, v.v Tất cả những vấn đề
đó chỉ có thể giải quyết được thông qua việc tiến thêm một bước trong sự phát
triển kinh tế - xã hội. Cùng với sự phát triển của thời đại, nội hàm của vấn đề dân
sinh ngày càng phong phú, ngoại diên cũng ngày càng mở rộng, việc giải quyết
các vấn đề mới cần phải gắn chặt với sự phát triển.
Dùng quan điểm phát triển để xem xét, giải quyết vấn đề dân sinh không giản
đơn mang ý nghĩa là những thành quả cải cách đem lại điều tốt lành cho nhân
dân, mà khiến cho quần chúng nhân dân đạt được cái lợi thực tế; trên thực tế,
bản thân sự phát triển bao hàm trong nó hai hàm ý là phát triển kinh tế và phát

triển xã hội. Do vậy, càng phải chú trọng đến xây dựng xã hội, giải quyết giáo
dục, việc làm, phân phối thu nhập, dưỡng lão, chữa bệnh, bảo đảm nhà ở, ổn
định xã hội, v.v Vấn đề dân sinh, bản thân nó chính là ý nghĩa trong vấn đề
phát triển xã hội, đồng thời có mối quan hệ với bối cảnh và chất lượng của sự
phát triển. Dựa trên nền tảng của sự phát triển, nỗ lực bảo vệ và cải thiện đời
sống nhân dân, hoá giải các mâu thuẫn xã hội là chính sách căn bản duy trì sự ổn
định hài hoà xã hội.
2. Bám chặt lợi ích của quảng đại quần chúng nhân dân, xoay quanh các vấn đề
dân sinh cơ bản, nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân, xúc tiến xây
dựng xã hội hài hoà
Vấn đề dân sinh có nội hàm phong phú, liên quan rộng rãi với các vấn đề khác,
giải quyết nó là cả một hệ thống công trình phức tạp và to lớn. Cần kiên định
bám chặt lợi ích của quảng đại quần chúng nhân dân, xoay quanh các vấn đề cơ
bản, như “ai cũng được học hành, người lao động có việc làm, người có bệnh
được chữa bệnh, người già được chăm sóc, ai cũng có chỗ ở”,… nâng cao chất
lượng cuộc sống và hạnh phúc của nhân dân.
Ưu tiên phát triển giáo dục, thực hiện công bằng giáo dục xã hội. Giáo dục là
nền móng chấn hưng dân tộc, công bằng giáo dục là nền tảng quan trọng bảo
đảm bình đẳng cơ hội và thực hiện công bằng xã hội. Thực thi chiến lược “hưng
quốc khoa học giáo dục” và “cường quốc nhân tài”, cần thực thi giáo dục tố chất,
đổi mới quan niệm giáo dục, làm sâu sắc thêm phương thức và nội dung giáo
dục, nâng cao trình độ hiện đại hoá giáo dục. Giải quyết vấn đề công bằng giáo
dục cần phải thực hiện tốt giáo dục cơ sở, mang đến cho nhân dân một nền giáo
dục như ý. Trọng tâm của giáo dục cơ sở ở nông thôn cần phải tiếp tục củng cố
thành quả giáo dục “song cơ”, cần phải nỗ lực nâng cao chất lượng giáo dục theo
chế độ bắt buộc 9 năm, cộng thêm sự trợ giúp tài chính đối với giáo dục bắt buộc
ở nông thôn, thực hiện tốt chính sách “hai miễn một bù”. Thành phố cần nhanh
chóng giải quyết vấn đề con em của công nhân và nông dân gặp khó khăn trong
việc nhập học, quán triệt nguyên tắc công bằng trong giáo dục cơ sở, đảm bảo
cho người dân ở thành phố và nông thôn có thể nhận được sự bình đẳng về cơ

hội và bình đẳng về quyền lợi giáo dục.
Tìm mọi cách để mở rộng phát triển việc làm, thực hiện xã hội có đủ việc làm.
Người dân coi “dân dĩ thực vi thiên”. Việc làm là đặc biệt cơ bản của dân sinh,
chỉ khi người dân an cư lạc nghiệp, phát huy hết khả năng, có thể đạt được
những điều mình mong muốn, như thế mới có thể thực hiện xã hội hài hoà ổn
định. Giữa tăng trưởng kinh tế và việc làm thể hiện mối quan hệ qua lại mật
thiết. Ở mức độ khái quát, việc làm là từ thay thế của phát triển. Mặt khác, nâng
cao mức sống của nhân dân, thực hiện xã hội công bằng là cơ sở quan trọng của
việc thực hiện ổn định hài hoà xã hội. Các cấp chính quyền cần phải đặt việc làm
và tăng trưởng kinh tế vào vị trí quan trọng như nhau, thực thi mở rộng chiến
lược phát triển việc làm, ủng hộ việc tự chủ tạo nghiệp, thúc đẩy tạo nghiệp để
mở rộng việc làm. Cần hoàn thiện cơ chế tạo nghiệp thị trường, kiện toàn chế độ
bồi dưỡng giáo dục chức nghiệp, xây dựng thống nhất quy phạm thị trường về
nguồn nhân lực giúp đỡ công nhân tái việc làm, tích cực hướng dẫn lực lượng
lao động dư thừa ở nông thôn chuyển hướng sang lĩnh vực phi nông nghiệp, thiết
thực làm tốt vấn đề việc làm của những sinh viên tốt nghiệp từ các trường, bộ
đội phục viên, lực lượng lao động mới tăng cường. Nỗ lực xây dựng chế độ bình
đẳng về việc làm, mọi người ai cũng có cơm ăn, ai cũng được phát huy năng lực.
Nâng cao thu nhập của người dân ở thành phố và nông thôn, thực hiện công
bằng trong phân phối. Chế độ phân phối thu nhập hợp lý là sự thể hiện quan
trọng của công bằng xã hội. Giải quyết vấn đề phân phối tất yếu phải tích cực
thúc đẩy việc cải cách đổi mới chế độ phân phối thu nhập, từng bước hoàn thiện
chế độ phân phối lấy phân phối theo lao động làm chủ đạo, đồng thời áp dụng
nhiều loại hình phân phối khác, xây dựng và kiện toàn cơ chế tăng lương hợp lý,
thông qua “mở rộng mức chung, nâng mức thấp, hạn mức cao” để giảm bớt
khoảng cách giàu nghèo, hình thành cục diện phân phối thu nhập “hai đầu nhỏ, ở
giữa to”, làm cho quảng đại quần chúng nhân dân đều sống hạnh phúc, cùng
được hưởng thành quả của cải cách mở cửa. “Hiệu suất thứ nhất, mọi mặt công
bằng”, đó là phương châm và nguyên tắc chỉ đạo đối với việc giải quyết vấn đề
phân phối trong giai đoạn đầu tiến lên chủ nghĩa xã hội ở Trung Quốc. Vai trò

của nhà nước là tăng cường điều tiết vĩ mô đối với phân phối thu nhập, chú trọng
công bằng xã hội, nâng cao thu nhập cho người có thu nhập thấp, thúc đẩy mọi
người cùng giàu có. Cũng cần hoàn thiện chế độ thu thuế, điều chỉnh hợp lý sự
chênh lệch về thu nhập, ngăn chặn phân hoá hai cực. Cần làm tốt sự nghiệp công
ích, sự nghiệp chung của xã hội, nhanh chóng xoá bỏ tình trạng bất công trong
lĩnh vực phân phối sản phẩm công cộng; cần đặc biệt chú ý đến những khu vực
nghèo khổ, giai tầng nghèo khổ, nhân khẩu nghèo khổ, những nhóm khó khăn
đặc biệt, v.v Đảm bảo và duy trì mức sống cơ bản, đồng thời tăng cường giúp
đỡ người nghèo.
Huy động quốc gia, tập thể, ngành nghề, xã hội, tính tích cực của cá nhân, xây
dựng kiện toàn hệ thống đảm bảo và cứu trợ xã hội. Chế độ đảm bảo xã hội có
vai trò quan trọng đối với ổn định và hài hoà xã hội. Hoàn thiện hệ thống đảm
bảo xã hội, làm tốt kế hoạch bảo hiểm cho người già, bảo hiểm y tế, bảo hiểm an
toàn lao động, bảo hiểm thất nghiệp, v.v. xây dựng chế độ y tế vệ sinh cơ bản
bao trùm cả thành thị và nông thôn, nâng cao năng lực xử lý tức thời đối với
những vấn đề vệ sinh công cộng đột xuất phát sinh, kiện toàn và hoàn thiện hệ
thống bảo trợ, hỗ trợ, giúp đỡ, v.v. đối với những tầng lớp khó khăn trong xã hội.
Toàn thể chính phủ và các nguồn lực xã hội cần giúp đỡ một cách thiết thực việc
giáo dục đối với học sinh thành phố và nông thôn, cũng như vấn đề chăm sóc
sức khoẻ, tích cực nghiên cứu những lộ trình mới trong vấn đề bảo hiểm y tế và
chăm sóc sức khoẻ người già ở nông thôn, giải quyết thiết thực vấn đề các gia
đình nông thôn không có khả năng khám chữa bệnh, cũng như vấn đề bệnh tật
mà trở nên nghèo đói. Có thể lợi dụng các hình thức đầu tư tài chính của chính
phủ, tiến thêm một bước trong việc mở rộng thực lực và quy mô của vốn bảo
hiểm xã hội, hoàn thiện chức năng đầu tư và đảm bảo nguồn vốn bảo hiểm xã
hội, đồng thời mở rộng bảo hiểm xã hội bao trùm toàn xã hội, tích cực sáng tạo
điều kiện hướng đến các xí nghiệp dân doanh, hướng đến nông thôn(5).
Ngoài ra, cần phải hoàn thiện quản lý xã hội, tăng cường trị an xã hội và an toàn
sản xuất, giải quyết triệt để các mâu thuẫn xã hội, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của
quần chúng nhân dân; kích thích cao độ sức sáng tạo xã hội, hình thành cơ chế

sáng nghiệp và quan niệm về sự thích ứng với chế độ kinh tế cơ bản trong giai
đoạn đầu của chủ nghĩa xã hội; khích lệ mọi người làm việc, giúp đỡ mọi người
hoàn thành sự nghiệp. (Tiếp theo)>>>



DÂN SINH - NỀN TẢNG CHO VIỆC XÂY DỰNG XÃ HỘI HÀI HOÀ
(Tiếp theo)

TÔN VỸ BÌNH (*)

3. Nắm chắc tình hình cơ bản của đất nước, thực sự cầu thị, tiến cùng thời
đại - phương pháp cơ bản để giải quyết vấn đề dân sinh, xây dựng xã hội
hài hoà
Bảo vệ và cải thiện đời sống nhân dân cần phải kết hợp việc xây dựng lòng
nhiệt tình với thái độ thực sự cầu thị, không được xem đó như là thành tích
chính trị. Cùng với việc giải quyết vấn đề dân sinh theo phương châm chiến
lược phát triển kinh tế - xã hội, bất luận là trung ương hay địa phương, các
cấp chính quyền đều phải lấy việc giải quyết vấn đề dân sinh làm nhiệm vụ
quan trọng. Kỳ vọng của quần chúng nhân dân đối với việc giải quyết vấn
đề dân sinh ngày càng cao. Nhưng, nếu xem việc giải quyết vấn đề dân sinh
như là thành tích chính trị, chú trọng chủ nghĩa hình thức tất sẽ dẫn đến chủ
nghĩa thành tích hay lý thuyết xa rời thực tiễn, khó mà duy trì lâu dài được.
Để bảo vệ và cải thiện đời sống nhân dân, cần kiên trì thái độ thực sự cầu
thị, các biện pháp phải xuất phát từ điều kiện cụ thể của đất nước và phù
hợp với thực tế. Từ sau công cuộc cải cách mở cửa, thực lực tổng thể kinh
tế của Trung Quốc phát triển rất nhanh. Tuy nhiên, do nền tảng quá mỏng,
dân số đông, nên thu nhập bình quân đầu người thấp hơn nhiều so với mức
bình quân của thế giới. Theo thống kê của Ngân hàng thế giới, đầu năm
2007, chi phí tiêu dùng bình quân của khoảng 100 triệu dân chưa đến 1

USD/ngày/người; người già trên 65 tuổi đã vượt mức 7% tổng dân số cả
nước, những người mù chữ hoặc biết chưa đến 1500 chữ vẫn còn khoảng
hơn 100 triệu người. Đối diện với nhiệm vụ khó khăn này, cần phải xuất
phát từ đặc điểm cụ thể của Trung Quốc, các biện pháp phải phù hợp với
tình hình thực tế và dốc hết sức lực để làm. Trước mắt, việc nào có thể làm
được thì cần phải làm một cách mạnh mẽ, quyết liệt để làm tốt; việc nào
chưa thể làm được thì phải giải thích rõ cho quần chúng nhân dân, đồng
thời tích cực tạo điều kiện để từng bước giải quyết vấn đề. Giải quyết vấn
đề dân sinh là một nhiệm vụ quan trọng, rất khó khăn và cần có nhiều thời
gian.
Để giải quyết vấn đề dân sinh, cần tăng cường nghiên cứu điều tra, đi sâu
vào thực tế và cơ sở, hiểu rõ dân tình dân ý. Vấn đề dân sinh ở mỗi một khu
vực khác nhau, mỗi cộng đồng người khác nhau có những đặc điểm khác
nhau, phương pháp “đau đầu chữa đầu, đau chân chữa chân” thường chỉ có
thể giải quyết được những khó khăn nhất thời, mà không thể giải quyết
được bản chất vấn đề. Chỉ có đi sâu vào thực tế, hiểu được ý nguyện của
người dân, tập trung sức lực phân tích nghiên cứu đối với vấn đề này mới
có thể xuất phát từ nhu cầu của nhân dân, truy tìm căn nguyên gốc rễ để tìm
ra được nguyên nhân căn bản của vấn đề, từ đó mới có thể tìm thấy biện
pháp giải quyết vấn đề, mới có chính sách đúng đắn để từng bước giải
quyết tốt vấn đề.
Cuối cùng, cần phải nhấn mạnh rằng, xây dựng xã hội, cải thiện vấn đề dân
sinh là công việc của toàn Đảng, toàn dân và toàn xã hội, cần phải động
viên toàn thể xã hội quan tâm và tham dự. Ở một số quốc gia phát triển,
việc đa dạng hoá cung cấp các sản phẩm công cộng đã trở thành một xu
thế. Đóng vai trò là quốc gia phát triển, chúng ta càng cần phải hướng dẫn,
động viên tất cả các lực lượng xã hội, cung cấp những phục vụ chung để bù
đắp cho sự khiếm khuyết của các phục vụ công cộng bộ phận. Chỉ cần
Đảng và Chính phủ luôn dựa vào dân, phát huy tất cả các nhân tố tích cực,
thúc đẩy mọi lực lượng xã hội cùng xây dựng; chỉ cần toàn thể nhân dân

khắc phục tư duy “đợi, dựa, đòi hỏi”, tự lập tự cường, đồng tâm hiệp lực,
vấn đề dân sinh nhất định sẽ từng bước được giải quyết trong quá trình phát
triển kinh tế - xã hội, xã hội cũng sẽ nhất định ngày càng trở nên hài hoà,
tiến bộ.r
Người dịch: TRỊNH THỊ HẰNG (Viện Triết học, Viện Khoa học xã hội
Việt Nam)

(*) Giáo sư, tiến sĩ, Phó Viện trưởng Viện Triết học, Viện Khoa học Xã hội
Trung Quốc.
(1) Mác - Ăngghen toàn tập, t.1. Nxb Nhân Dân, 1995, tr. 78-79 (tiếng
Trung).
(2) Lễ ký. Lễ vận.
(3) Hồ Cẩm Đào. Giương cao ngọn cờ vĩ đại chủ nghĩa xã hội đặc sắc
Trung Quốc, phấn đấu để giành được thắng lợi mới trong công cuộc xây
dựng xã hội khá giả toàn diện. Nxb Nhân dân, 2007, xuất bản lần thứ nhất.
(4) Hồ Cẩm Đào. Giương cao ngọn cờ vĩ đại chủ nghĩa xã hội đặc sắc
Trung Quốc, phấn đấu để giành được thắng lợi mới trong công cuộc xây
dựng xã hội khá giả toàn diện. Sđd.
(5) Xem: Nhạc Văn Hải. Thử bàn về xã hội hài hoà và vấn đề dân sinh. Tạp
chí Trung Châu học, số 6, 2005.