Giáo án điện tử sinh học:Sinh học lớp 12- Trao đổi vật chất trong hệ sinh thái doc

KIỂM TRA BÀI CŨ
Đáp án:
 Khái niệm: Hệ sinh thái bao gồm quần xã sinh vật và sinh
cảnh.
Ví dụ: Hệ sinh thái ao hồ, hệ sinh thái đồng ruộng, hệ sinh thái
rừng…
 Các nhóm sinh vật của hệ sinh thái:
- Sinh vật xản xuất: cỏ, lúa.
- Sinh vật tiêu thụ: sâu, chuột, ếch, rắn.
- Sinh vật phân giải: vi khuẩn.
Câu hỏi:
 Nêu khái niệm hệ sinh thái? Cho ví dụ minh họa.
 Trong một hệ sinh thái có sinh vật sau: Cỏ, sâu, vi khuẩn,
chuột, lúa, ếch, rắn. Hãy xếp các sinh vật trên theo các nhóm sinh
vật thuộc thành phần hữu sinh của hệ sinh thái?

Tiết 46: Bài 43

I. TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT:
Bài 41: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI
1. Chuỗi thức ăn:
Cỏ
Nai
Hổ
VSV
VD: Một QXSV ven rừng có các loài sau:
Hãy dùng mũi tên thể
hiện mối quan hệ dinh
dưỡng giữa các loài
sinh vật trên?

I. TRAO ĐỔ VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT:
Bài 41: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI
1. Chuỗi thức ăn:
Cỏ
Nai
Hổ VSV
Chuỗi thức ăn là gì?
* Khái niệm: Chuỗi thức ăn là một dãy các loài sinh vật có
mối quan hệ dinh dưỡng với nhau, trong đó loài này ăn loài
khác phía trước và là thức ăn của loài tiếp theo phía sau.

I. TRAO ĐỔ VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT:
Bài 41: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI
1. Chuỗi thức ăn:
* Khái niệm:
Chất mùn bã
Cho hai chuỗi thức ăn sau:
Em có nhận xét gì về hai chuỗi thức ăn trên?
Trong quần xã có những loại chuỗi thức ăn nào?
- Chuỗi thức ăn bắt đầu bằng SV tự dưỡng, sau đến động vật
ăn SV tự dưỡng, kế tiếp là động vật ăn thịt các cấp.
- Chuỗi thức ăn bắt đầu bằng SV phân giải, sau đến động vật
ăn SV phân giải, kế tiếp là động vật ăn thịt các cấp.

I. TRAO ĐỔ VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT:
Bài 41: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI
1. Chuỗi thức ăn:
* Khái niệm:
- Chuỗi thức ăn bắt đầu bằng SV tự dưỡng, sau đến động vật

ăn SV tự dưỡng, kế tiếp là động vật ăn thịt các cấp.
- Chuỗi thức ăn bắt đầu bằng SV phân giải, sau đến động vật
ăn SV phân giải, kế tiếp là động vật ăn thịt các cấp.
* Phân loại: Trong QXSV có hai loại chuỗi thức ăn:
Vd: Một QXSV có các loài SV sau:
Hãy thiết lập
các chuỗi thức
ăn có trong
QXSV trên?

I. TRAO ĐỔ VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT:
Bài 41: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI
1. Chuỗi thức ăn:
Em có nhận
xét gì về các
mắt xích của
các chuỗi
thức ăn trên?

I. TRAO ĐỔ VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT:
Bài 41: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI
1. Chuỗi thức ăn:
Từ nhận xét trên, chúng
ta có thể hình thành nên
mối quan hệ của các sinh
vật trong quần xã theo sơ
đồ sau:
Lưới
thức ăn
là gì?

2. Lưới thức ăn:

I. TRAO ĐỔ VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT:
Bài 41: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI
1. Chuỗi thức ăn:
Lưới
thức ăn
là gì?
2. Lưới thức ăn:
- Lưới thức ăn gồm nhiều chuỗi thức ăn có nhiều mắt xích chung.
Cho 2 lưới thức ăn sau:
- Lưới thức ăn nào phức tạp hơn?
- Mức độ phức tạp của lưới thức ăn phụ thuộc vào yếu tố
nào của quần xã sinh vật?
A
B

I. TRAO ĐỔ VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT:
Bài 41: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI
1. Chuỗi thức ăn:
2. Lưới thức ăn:
- Lưới thức ăn gồm nhiều chuỗi thức ăn có nhiều mắt xích chung.
- QXSV càng đa dạng về thành phần loài thì lưới thức ăn trong
quần xã càng phức tạp (quần xã càng ổn định).
3. Bậc dinh dưỡng:
Hãy xác
định đâu là
SV sản xuất,
SV tiêu thụ,
SV phân

giải trong
lưới thức ăn
sau?
Bậc dinh
dưỡng là
gì?

I. TRAO ĐỔ VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT:
Bài 41: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI
1. Chuỗi thức ăn:
2. Lưới thức ăn:
3. Bậc dinh dưỡng:
* Trong lưới thức ăn, tất cả các loài có cùng mức dinh dưỡng
hợp thành một bậc dinh dưỡng.
Trong lưới
thức ăn
này có bao
nhiêu bậc
dinh
dưỡng?
- Bậc dinh dưỡng cấp 1: Sinh vật sản xuất.
* Các bậc dinh dưỡng:
- Bậc dinh dưỡng cấp 2: Sinh vật tiêu thụ bậc 1.
- Bậc dinh dưỡng cấp 3: Sinh vật tiêu thụ bậc 2.
- Bậc dinh dưỡng cao nhất: Bậc cuối cùng.
- ………

I. TRAO ĐỔ VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT:
Bài 41: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI
1. Chuỗi thức ăn:

2. Lưới thức ăn:
3. Bậc dinh dưỡng:
- Bậc dinh dưỡng cấp 1: Sinh vật sản xuất.
* Các bậc dinh dưỡng:
- Bậc dinh dưỡng cấp 2: Sinh vật tiêu thụ bậc 1.
- Bậc dinh dưỡng cấp 3: Sinh vật tiêu thụ bậc 2.
- Bậc dinh dưỡng cao nhất: Bậc cuối cùng.
- ………
Hãy ghi chú
tên các bậc
dinh dưỡng
thay cho các
chữ a, b, c …
SVSX
SVTT 1
SVTT 2 SVTT 3 SVTT 4SVPG

I. TRAO ĐỔ VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT:
Bài 41: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI
1. Chuỗi thức ăn:
2. Lưới thức ăn:
3. Bậc dinh dưỡng:
Thực vật
Chuột
Rắn
Đại bàng
Thế nào là
tháp sinh
thái?
Nghiên cứu Tháp

sinh thái để làm gì?
- Tháp sinh thái bao gồm nhiều hình chữ nhật xếp chồng lên
nhau. Các hình chữ nhật có chiều cao bằng nhau, chiều dài
khác nhau biểu thị độ lớn của mỗi bậc dinh dưỡng.
- Người ta xây dựng các tháp sinh thái để xem xét mức độ
dinh dưỡng ở từng bậc và toàn bộ quần xã.
II. THÁP SINH THÁI

I. TRAO ĐỔ VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT:
Bài 41: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI
1. Chuỗi thức ăn:
2. Lưới thức ăn:
3. Bậc dinh dưỡng:
- Người ta xây dựng các tháp sinh thái để xem xét mức độ
dinh dưỡng ở từng bậc và toàn bộ quần xã.
Tháp số lượng
Tháp sinh khối
Tháp năng lượng
Có những loại tháp
sinh thái nào?
+ Tháp số lượng.
+ Tháp sinh khối.
+ Tháp năng lượng.
- Có 3 loại tháp sinh thái:
- Tháp số lượng xây dựng dựa trên số lượng các
cá thể sinh vật ở mỗi bậc dinh dưỡng.
-
Tháp sinh khối xây dựng dựa trên khối lượng
tổng số của tất cả các sinh vật trên một đơn vị
diện tích hay thể tích ở mỗi bậc dinh dưỡng.

- Tháp năng lượng xây dựng dựa trên số năng lượng
được tích lũy trên một đơn vị diện tích hay thể tích
trong một đơn vị thời gian ở mỗi bậc dinh dưỡng.

I. TRAO ĐỔ VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT:
Bài 41: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI
1. Chuỗi thức ăn:
2. Lưới thức ăn:
3. Bậc dinh dưỡng:
Là tỉ lệ phần trăm chuyển hóa năng
lượng giữa các bậc dinh dưỡng trong
hệ sinh thái.

Hiệu suất sinh thái:

Câu 1. Trong hệ sinh thái có các loại chuỗi thức ăn nào?
A. Chuỗi thức ăn trên cạn và chuỗi thức ăn dưới nước.
B. Chuỗi thức ăn mở đầu bằng các sinh vật tự dưỡng và chuỗi
thức mở đầu sinh vật phân giải mùn bã hữu cơ.
C. Chuỗi thức ăn đơn giản và chuỗi thức ăn phức tạp.
D. Chuỗi thức ăn đủ các thành phần cấu trúc và chuỗi thức ăn
thiếu các thành phần cấu trúc.
Câu 2. Cho chuỗi thức ăn:
Cỏ  Châu chấu  Ếch  Rắn  Đại bàng. Trong chuỗi
thức ăn trên, rắn thuộc sinh vật tiêu thụ bậc mấy?
A. 1. B. 2. C. 3. D. 4.
CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM
Bài 41: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI
Câu 2. Cho chuỗi thức ăn:
Cỏ  Châu chấu  Ếch  Rắn  Đại bàng. Trong chuỗi

thức ăn trên, rắn thuộc bậc dinh dưỡng cấp mấy?
A. 1. B. 2. C. 3. D. 4.

Câu 3. Quan sát một tháp sinh khối, chúng ta có thể biết
được những thông tin nào sau đây?
A. Các loài trong chuỗi và lưới thức ăn.
B. Năng suất của sinh vật ở mỗi bậc dinh dưỡng.
C. Mức độ dinh dưỡng ở từng bậc và toàn bộ quần xã.
D. Quan hệ giữa các loài trong quần xã.
CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM
Bài 41: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI

-
Học bài, trả lời câu hỏi và bài
tập ở SGK, trang 194.
-
Nghiên cứu bài tiếp theo “CHU
TRÌNH SINH ĐỊA HÓA VÀ
SINH QUYỂN”.