Tiểu luận: “Học thuyết hình thái kinh tế - xã hội với sự nghiệp công nghiệp hoá - hiện đại hoá ở Việt Nam” pdf








Luận văn tốt nghiệp


Đề tài: “Học thuyết hình thái kinh tế - xã
hội với sự nghiệp công nghiệp hoá - hiện đại
hoá ở Việt Nam”











1
P
HẦN

I:
MỞ

ĐẦU

I. TÍNH
CẤP

THIẾT

CỦA

ĐỀ
TÀI:
L
ý
lu
ậ
n, h
ì
nh thái kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i là l
ý
lu
ậ

n cơ b
ả
n c
ủ
a ch
ủ
ngh
ĩ
a duy v
ậ
t
l
ị
ch s
ử
do C. Mác xây d
ự
ng lên. Nó có v
ị
trí quan tr
ọ
ng trong tri
ế
t h
ọ
c Mác. L
ý

lu
ậ

n đó
đã

đượ
c th
ừ
a nh
ậ
n L
ý
lu
ậ
n khoa h
ọ
c và là phương pháp lu
ậ
n cơ b
ả
n
trong vi
ệ
c nghiên c
ứ
u l
ĩ
nh v
ự
c x
ã
h

ộ
i. Nh
ờ
có l
ý
lu
ậ
n h
ì
nh thái kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i,
l
ầ
n
đầ
u tiên trong l
ị
ch s
ử
loài ng
ườ
i, Mác
đã
ch
ỉ

r
õ
ngu
ồ
n g
ố
c,
độ
ng l
ự
c bên
trong, n
ộ
i t
ạ
i c
ủ
a s
ự
phát tri
ể
n x
ã
h
ộ
i, ch
ỉ
r
õ

đượ
c b
ả
n ch
ấ
t c
ủ
a t
ừ
ng ch
ế

độ
x
ã

h
ộ
i. L
ý
lu
ậ
n đó giúp chúng ta nghiên c
ứ
u m
ộ
t cách
đứ
ng
đắ

n và khoa h
ọ
c s
ự
v
ậ
n
hành c
ủ
a x
ã
h
ộ
i trong giai đo
ạ
n phát tri
ể
n nh
ấ
t
đị
nh c
ũ
ng như ti
ế
n tr
ì
nh v
ậ
n

độ
ng l
ị
ch s
ử
n
ố
i chung c
ủ
a x
ã
h
ộ
i loài ng
ườ
i
Song, ngày nay.
Đứ
ng tr
ướ
c s
ự
s
ụ
p
đổ
c
ủ
a các n
ướ

c x
ã
h
ộ
i ch
ủ
ngh
ĩ
a Đông
Âu, l
ý
lu
ậ
n đó đang
đượ
c phê phán t
ừ
nhi
ề
u phía. S
ự
phê phán đó không ph
ả
i t
ừ

phía k
ẻ
thù c
ủ

a ch
ủ
ngh
ĩ
a Mác mà c
ò
n c
ả
m
ộ
t s
ố
ng
ườ
i
đã
t
ừ
ng đi theo ch
ủ

ngh
ĩ
a Mác. H
ọ
cho r
ằ
ng l
ý
lu

ậ
n, h
ì
nh thái kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i c
ủ
a ch
ủ
ngh
ĩ
a Mác
đã

l
ỗ
i th
ờ
i trong th
ờ
i
đạ
i ngày nay. Ph
ả
i thay th
ế

nó b
ằ
ng m
ộ
t l
ý
lu
ậ
n khác, ch
ẳ
ng
h
ạ
n như l
ý
lu
ậ
n v
ề
các n
ề
n văn minh. Chính v
ì
v
ậ
y làm r
õ
th
ự
c ch

ấ
t l
ý
lu
ậ
n h
ì
nh
thái kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i, giá tr
ị
khoa h
ọ
c và tính th
ờ
i
đạ
i c
ủ
a nó đang là m
ộ
t
đò
i h
ỏ

i
c
ấ
p thi
ế
t .
V
ề
th
ự
c ti
ễ
n, Vi
ệ
t Nam đang ti
ế
n hành công cu
ộ
c xây d
ự
ng
đấ
t n
ướ
c theo
đị
nh h
ướ
ng x
ã

h
ộ
i ch
ủ
ngh
ĩ
a. Công cu
ộ
c đó đang
đặ
t ra hàng lo
ạ
t v
ấ
n
đề

đò
i h
ỏ
i
các nhà khoa h
ọ
c trên các l
ĩ
nh v
ự
c khác nhau ph
ả
i t

ậ
p chung nghiên c
ứ
u gi
ả
i
quy
ế
t. Trên cơ s
ở
làm r
õ
giá tr
ị
khoa h
ọ
c c
ủ
a l
ý
lu
ậ
n h
ì
nh thái kinh t
ế
- x
ã
h
ộ

i ,
vi
ệ
c v
ậ
n d
ụ
ng l
ý
lu
ậ
n đóvào đi
ề
u ki
ệ
n Vi
ệ
t Nam; v
ạ
ch ra nh
ữ
ng m
ố
i liên h
ệ
h
ợ
p
quy lu
ậ

t và
đề
ra các gi
ả
i pháp nh
ằ
m
đả
m b
ả
o th
ự
c hi
ệ
n th
ắ
ng l
ợ
i công cu
ộ
c xây


2
d
ự
ng
đấ
t n
ướ

c Vi
ệ
t Nam thành m
ộ
t n
ướ
c giàu, m
ạ
nh, x
ã
h
ộ
i công b
ằ
ng văn
minh c
ũ
ng là m
ộ
t nhi
ệ
m v
ụ
th
ự
c ti
ễ
n đang
đặ
t ra.

Chính v
ì
nh
ữ
ng l
ý
do trên vi
ệ
c nghiên c
ứ
u
đề
tài: “H
ọ
c thuy
ế
t h
ì
nh thái
kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i v
ớ
i s
ự
nghi

ệ
p công nghi
ệ
p hoá - hi
ệ
n
đạ
i hoá
ở
Vi
ệ
t Nam” có
ý
ngh
ĩ
a thi
ế
t th
ự
c c
ả
v
ề
l
ý
lu
ậ
n và th
ự
c ti

ễ
n.
II. M
ỤC
ĐÍCH VÀ
NHIỆM

VỤ
NGHIÊN
CỨU
.
a. M
ụ
c đích: Góp ph
ầ
n t
ì
m hi
ể
u giá tr
ị
khoa h
ọ
c c
ủ
a l
ý
lu
ậ
n, h

ì
nh thái kinh
t
ế
- x
ã
h
ộ
i và vi
ệ
c v
ậ
n d
ụ
ng nó vào đi
ề
u ki
ệ
n n
ướ
c ta hi
ệ
n nay.
b. Nhi
ệ
m v
ụ
: nêu r
õ
th

ự
c ch
ấ
t c
ủ
a l
ý
lu
ậ
n h
ì
nh thái kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i và
ch
ứ
ng minh l
ý
lu
ậ
n đó v
ẫ
n gi
ữ
nguyên giá tr
ị

.
V
ậ
n d
ụ
ng l
ý
lu
ậ
n h
ì
nh thái kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i, ch
ứ
ng minh công cu
ộ
c xây
d
ự
ng
đấ
t n
ướ
c theo
đị

nh h
ướ
ng x
ã
h
ộ
i ch
ủ
ngh
ĩ
a Vi
ệ
t Nam là m
ộ
t t
ấ
t y
ế
u khách
quan.
Phân tích th
ự
c ti
ễ
n xây d
ự
ng
đấ
t n
ướ

c trong th
ờ
i gian qua và qua các gi
ả
i
pháp đưa công cu
ộ
c xây d
ự
ng
đấ
t n
ướ
c
đế
n thành công.
III. P
HẠM
VI NGHIÊN
CỨU
:
Ch
ứ
ng minh giá tr
ị
khoa h
ọ
c và tính th
ờ
i

đạ
i c
ủ
a l
ý
lu
ậ
n h
ì
nh thái kinh t
ế
-
x
ã
h
ộ
i.


3
P
HẦN
II : N
ỘI
DUNG
CHƯƠNG I : N
ỘI
DUNG C
ỦA
L

Ý
L
UẬN
H
ÌNH
THÁI KINH T
Ế
-
XÃ

HỘI


1. QUAN
NIỆM
DUY
VẬT

VỀ

LỊCH

SỬ
VÀ
HỌC

THUYẾT

HÌNH
THÁI

KINH
TẾ
-
XÃ

HỘI
.
Tr
ướ
c khi có ch
ủ
ngh
ĩ
a Mác, ch
ủ
ngh
ĩ
a duy tâm
đã
gi
ữ
v
ị
trí th
ố
ng tr
ị
trong
vi
ệ

c gi
ả
i thích l
ị
ch s
ử
. Không nh
ữ
ng các nhà tri
ế
t h
ọ
c duy tâm mà ngay c
ả

nh
ữ
ng nhà tư t
ưở
ng tiên ti
ế
n tr
ướ
c Mác c
ũ
ng
đứ
ng trên l
ậ
p tr

ườ
ng duy tâm
để

gi
ả
i thích các hi
ệ
n t
ượ
ng l
ị
ch s
ử
x
ã
h
ộ
i.
Ng
ườ
i ta xu
ấ
t phát t
ừ
m
ộ
t s
ự
th

ậ
t là trong gi
ớ
i t
ự
nhiên, th
ì
l
ự
c l
ượ
ng t
ự

nhiên ho
ạ
t
độ
ng t
ự

độ
ng, không có
ý
th
ứ
c; c
ò
n trong x
ã

h
ộ
i, nhân t
ế
ho
ạ
t
độ
ng là
con ng
ườ
i có l
ý
tính, có
ý
th
ứ
c và
ý
trí. Căn c
ứ
vào s
ự
th
ậ
t
ấ
y ng
ườ
i ta đi

đế
n k
ế
t
lu
ậ
n sai l
ầ
m r
ằ
ng: Trong gi
ớ
i t
ự
nhiên, th
ì
tính quy lu
ậ
t, tính t
ấ
t nhiên th
ố
ng tr
ị
.
S
ự
thay
đổ
i c

ủ
a ngày đêm, s
ự
thay
đổ
i c
ủ
a b
ố
n mùa, s
ự
bi
ế
n hóa c
ủ
a khí h
ậ
u và
nh
ữ
ng hi
ệ
n t
ượ
ng không ph
ụ
thu
ộ
c vào
ý

và chí và
ý
th
ứ
c c
ủ
a ng
ườ
i ta, c
ò
n
nh
ữ
ng s
ự
ki
ệ
n l
ị
ch s
ử
th
ì
do ho
ạ
t
độ
ng t
ự
giác và

ý
chí c
ủ
a ng
ườ
i ta, tr
ướ
c h
ế
t là
c
ủ
a nh
ữ
ng nhân v
ậ
t l
ị
ch s
ử
, nh
ữ
ng l
ã
nh t
ụ
, anh hùng quy
ế
t
đị

nh ;
ý
chí c
ủ
a
ng
ườ
i ta có th
ể
thay
đổ
i ti
ế
n tr
ì
nh l
ị
ch s
ử
.
Chính v
ì
v
ậ
y, đáng l
ẽ
ph
ả
i l
ấ

y s
ự
phát tri
ể
n c
ủ
a các đi
ề
u ki
ệ
n v
ậ
t ch
ấ
t c
ủ
a
x
ã
h
ộ
i
để
gi
ả
i thích l
ị
ch s
ự
,

độ
ng l
ự
c l
ị
ch s
ử
, b
ả
n ch
ấ
t c
ủ
a con ng
ườ
i; gi
ả
i thích
t
ự
nhiên x
ã
h
ộ
i, quân đi
ể
m chính tr
ị
, ch
ế

độ
chính tr
ị
ng
ườ
i ta l
ạ
i đi t
ừ

ý
th
ứ
c
con ng
ườ
i, t
ừ
nh
ữ
ng tư t
ưở
ng l
ý
lu
ậ
n v
ề
chính tr

ị
, v
ề
tri
ế
t h
ọ
c, pháp lu
ậ
t
để

gi
ả
i thích toàn b
ộ
l
ị
ch s
ử
x
ã
h
ộ
i. Nguyên nhân gi
ả
i thích c
ủ
a s
ự

duy tâm v
ề
l
ị
ch
s
ử
chính là
ở
ch
ỗ
các nhà tri
ế
t h
ọ
c tr
ướ
c kia
đã
coi
ý
th
ứ
c x
ã
h
ộ
i
để
ra và quy

ế
t
d
ị
nh t
ồ
n t
ạ
i x
ã
h
ộ
i.


4
Quan đi
ể
m này có nh
ữ
ng thi
ế
u sót căn b
ả
n như sau: Không v
ạ
ch ra
đượ
c
b

ả
n ch
ấ
t c
ủ
a các hi
ệ
n t
ượ
ng x
ã
h
ộ
i, nguyên nhân v
ậ
t ch
ấ
t c
ủ
a nh
ữ
ng hi
ệ
n t
ườ
ng
ấ
y.
Không t
ì

m ra nh
ữ
ng quy lu
ậ
t ph
ổ
bi
ế
n chi ph
ố
i s
ự
v
ậ
n
độ
ng và phát tri
ể
n
c
ủ
a x
ã
h
ộ
i.
Không th
ấ
y vai tr
ò

quy
ế
t
đị
nh c
ủ
a quân chúng nhân dân trong l
ị
ch s
ử
.
Khác v
ớ
i các nhà tri
ế
t h
ọ
c tr
ướ
c đây, khi nghiên c
ứ
u x
ã
h
ộ
i, C.Mác
đã
l
ấ
y

con ng
ườ
i làm xu
ấ
t phát đi
ể
m cho h
ọ
c thuy
ế
t c
ủ
a m
ì
nh. Con ng
ườ
i mà Mác
nghiên c
ứ
u không ph
ả
i con ng
ườ
i tr
ừ
u t
ượ
ng, con ng
ườ
i bi

ệ
t l
ậ
p, c
ố

đị
nh mà là
con ng
ườ
i hi
ệ
n th
ự
c đang s
ố
ng và ho
ạ
t
độ
ng, tr
ướ
c h
ế
t là ho
ạ
t
độ
ng s
ả

n xu
ấ
t, tái
s
ả
n xu
ấ
t ra
đờ
i s
ố
ng hi
ệ
n th
ự
c c
ủ
a m
ì
nh. Đó là con ng
ườ
i c
ụ
th
ể
, con ng
ườ
i c
ủ
a

t
ự
nhiên và x
ã
h
ộ
i.
B
ắ
t
đầ
u t
ừ
vi
ệ
c nghiên c
ứ
u con ng
ườ
i trong
đờ
i s
ỗ
ng x
ã
h
ộ
i, ông nh
ậ
n th

ấ
y
“ con ng
ườ
i c
ầ
n ph
ả
i ăn, u
ố
ng,
ở
và m
ặ
c, tr
ướ
c khi có th
ể
lo
đế
n vi
ệ
c làm
chính tr
ị
, khoa h
ọ
c, ngh
ệ
thu

ậ
t, tôn giáo ” (2)
Mu
ố
n v
ậ
y con ng
ườ
i ph
ả
i s
ả
n xu
ấ
t ra c
ủ
a c
ả
i v
ậ
t ch
ấ
t tho
ả
m
ã
n nhu c
ầ
u c
ủ

a
chính m
ì
nh. S
ả
n xu
ấ
t v
ậ
t ch
ấ
t là m
ộ
t đi
ề
u ki
ệ
n cơ b
ả
n c
ủ
a m
ọ
i x
ã
h
ộ
i, là hành
độ
ng l

ị
ch s
ử
mà hi
ệ
n nay c
ũ
ng như hàng trăm năm tr
ướ
c đây ng
ườ
i ta v
ẫ
n ph
ả
i
ti
ế
n hành t
ừ
ng ngày, t
ừ
ng gi
ờ
c
ố
t
để
duy tr
ì

cu
ộ
c s
ố
ng c
ủ
a con ng
ườ
i. Tuy nhiên
s
ả
n xu
ấ
t c
ủ
a c
ả
i v
ậ
t ch
ấ
t chí là y
ế
u t
ố
n
ề
n t
ả
ng c

ủ
a ho
ạ
t
độ
ng s
ả
n xu
ấ
t c
ủ
a con
ng
ườ
i.
để
t
ồ
n t
ạ
i và phát tri
ể
n con ng
ườ
i không ng
ừ
ng ho
ạ
t
độ

ng
để
s
ả
n xu
ấ
t, tái
s
ả
n xu
ấ
t ra: b
ả
n ch
ấ
t con ng
ườ
i, các quan h
ệ
x
ã
h
ộ
i và năng l
ự
c tinh th
ầ
n, trí tu
ệ
.

Mác ch
ỉ
r
õ
, trên cơ s
ở
v
ậ
t ch
ấ
t s
ả
n xu
ấ
t v
ậ
t ch
ấ
t, trên cơ s
ở
t
ồ
n t
ạ
i x
ã
h
ộ
i, con
ng

ườ
i
đã
s
ả
n sinh ra
ý
th
ứ
c như
đạ
o
đứ
c, tôn giáo, h
ệ
tư t
ưở
ng c
ũ
ng như h
ì
nh
thái
ý
th
ứ
c khác.
Mác và Ăng-ghen
đã
nghiên c

ứ
u b
ả
n ch
ấ
t, g
ố
c r
ễ
c
ủ
a v
ấ
n
đề
,
đồ
ng th
ờ
i
không h
ạ
th
ấ
p vai tr
ò
c
ủ
a cá nhân trong l
ị

ch s
ử
, không xem th
ườ
ng vai tr
ò
, tác


5
d
ụ
ng c
ủ
a
ý
th
ứ
c,
ý
trí,
độ
ng cơ thúc
đẩ
y h
ọ
. Nhưng các ông c
ũ
ng lưu
ý

r
ằ
ng b
ả
n
thân
ý
th
ứ
c chúng không ph
ả
i là nhưng nguyên nhân xu
ấ
t phát, mà là nh
ữ
ng
nguyên nhân phát sinh c
ủ
a quá tr
ì
nh l
ị
ch s
ử
, b
ả
n thân chúng cu
ố
i cùng c
ũ

ng c
ầ
n
đượ
c gi
ả
i thích t
ừ
nh
ữ
ng đi
ề
u ki
ệ
n v
ậ
t ch
ấ
t c
ủ
a
đờ
i s
ố
ng.
X
ã
h
ộ
i loài ng

ườ
i là m
ộ
t h
ệ
th
ố
ng ph
ứ
c t
ạ
p v
ề
b
ả
n ch
ấ
t và c
ấ
u trúc. Vi
ệ
c
nghiên c
ứ
u v
ạ
ch ra nh
ữ
ng quy lu
ậ

t chung nh
ấ
t c
ủ
a toàn b
ộ
x
ã
h
ộ
i ch
ỉ
có th
ể

đượ
c th
ự
c hi
ệ
n trên cơ s
ở
m
ộ
t h
ệ
th
ố
ng nh
ữ

ng ph
ạ
m trù cho tri
ế
t h
ọ
c duy v
ậ
t v
ề

l
ị
ch s
ử
v
ạ
ch ra
để
gi
ả
i thích x
ã
h
ộ
i: t
ì
nh thái kinh t
ế
-x

ã
h
ộ
i s
ả
n xu
ấ
t v
ậ
t ch
ấ
t và
quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng và ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ

ng, giai c
ấ
p và quan h
ệ
giai
c
ấ
p, dân t
ộ
c và quan h
ệ
dân t
ộ
c, cách màng x
ã
h
ộ
i, nhà n
ướ
c và pháp lu
ậ
t, h
ì
nh
thái
ý
th
ứ
c x
ã

h
ộ
i,văn hoá, cá nhân và x
ã
h
ộ
i Như v
ậ
y, ch
ủ
ngh
ĩ
a duy v
ậ
t v
ề

l
ị
ch s
ử
là l
ý
lu
ậ
nvà phương pháp d
ễ
nh
ậ
n th

ứ
c x
ã
h
ộ
i. Nó v
ừ
a cung c
ấ
p trí th
ứ
c,
v
ừ
a cung c
ấ
p phương pháp ho
ạ
t
độ
ng nh
ằ
m t
ì
m ki
ế
m tri th
ứ
c m
ớ

i cho các khoa
h
ọ
c x
ã
h
ộ
i c
ụ
th
ể
. Nó giúp chúng ta xác
đị
nh đúng v
ị
trí c
ủ
a m
ỗ
i hi
ệ
n t
ượ
ng x
ã

h
ộ
i, xu
ấ

t phát t
ừ
cách gi
ả
i quy
ế
t đúng
đắ
n v
ấ
n
đề
b
ả
n c
ủ
a tri
ế
t h
ọ
c trong l
ĩ
nh
v
ự
c x
ã
h
ộ
i, th

ấ
y
đượ
c s
ự
tác
độ
ng bi
ệ
n ch
ứ
ng gi
ữ
a tính quy lu
ậ
t và tính ng
ẫ
u
nhiên trong l
ị
ch s
ử
, gi
ữ
a nhân t
ố
khách quan nhân t
ố
ch
ủ

quan, gi
ữ
a hi
ệ
n t
ượ
ng
kinh t
ế
và hi
ệ
n t
ượ
ng chính tr
ị
Nó đem l
ạ
i quan h
ệ
v
ề
s
ự
th
ố
ng nh
ấ
t trong toàn
b
ộ

tính đa d
ạ
ng phong phú c
ủ
a
đờ
i s
ố
ng x
ã
h
ộ
i.
Vi
ệ
c áp d
ụ
ng tri
ệ
t
để
ch
ủ
ngh
ĩ
a duy v
ậ
t bi
ệ
n ch

ứ
ng vào vi
ệ
c xem xét các
hi
ệ
n t
ượ
ng x
ã
h
ộ
i, theo Lê Nin
đã
kh
ắ
c ph
ụ
c
đượ
c nh
ữ
ng khuy
ế
t đi
ể
m căn b
ả
n
c

ủ
a các l
ý
lu
ậ
n l
ị
ch s
ử
tr
ướ
c đây. C
ũ
ng t
ừ
đây m
ọ
i hi
ệ
n t
ượ
ng x
ã
h
ộ
i, c
ũ
ng như
b
ả

n thân phát tri
ể
n c
ủ
a x
ã
h
ộ
i loài ng
ườ
i
đượ
c nghiên c
ứ
u trên m
ộ
t cơ s
ở
l
ý
lu
ậ
n
khoa h
ọ
c.
Th
ự
c ch
ấ

t c
ủ
a quan ni
ệ
m duy v
ậ
t l
ị
ch s
ử
có th
ể
t
ố
m t
ắ
t như sau:
1. T
ồ
n t
ạ
i m
ộ
t x
ã
h
ộ
i quy
ế
t

đị
nh
ý
th
ứ
c x
ã
h
ộ
i, phương th
ứ
c s
ả
n xu
ấ
t v
ậ
t
ch
ấ
t quy
ế
t
đị
nh các quá tr
ì
nh sinh ho
ạ
t x
ã

h
ộ
i, chính tr
ị
và tinh th
ầ
n nói chung.


6
2. Trong s
ả
n xu
ấ
t con ng
ườ
i có nh
ữ
ng quan h
ệ
nh
ấ
t
đị
nh g
ọ
i là quan h
ệ
s
ả

n
xu
ấ
t. Quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t ph
ả
i phù h
ợ
p v
ớ
i tr
ì
nh
độ
phát tri
ể
n c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n

xu
ấ
t. Các l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t phát tri
ể
n
đế
n m
ộ
t m
ứ
c
độ
nh
ấ
t
đị
nh s
ẽ
mâu thu
ẫ
n
gay g

ắ
t v
ớ
i quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t
đã
có. T
ừ
ch
ỗ
là h
ì
nh th
ứ
c phát tri
ể
n l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n
xu
ấ

t, các
ấ
y l
ạ
i k
ì
m h
ã
m s
ự
phát tri
ể
n c
ủ
a chúng khi đó s
ẽ
x
ả
y ra cách m
ạ
ng x
ã

h
ộ
i thay th
ế
x
ã
h

ộ
i này b
ằ
ng m
ộ
t x
ã
h
ộ
i khác.
3. Toàn b
ộ
quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t h
ợ
p thành cơ c
ấ
u kinh t
ế
c
ủ
a x
ã
h
ộ

i hay cơ s
ở

h
ạ
t
ầ
ng trên đó xây d
ự
ng m
ộ
t ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng khi cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng thay
đổ
i
th
ì
ki
ế

n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng c
ũ
ng thay
đổ
i ít nhi
ề
u nhanh chóng.
4. S
ự
phát tri
ể
n c
ủ
a x
ã
h
ộ
i là s
ự
thay th
ế
h
ì
nh thái kinh t
ế
-x

ã
h
ộ
i th
ấ
p b
ằ
ng
h
ì
nh thái kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i cao hơn.
Trong nh
ữ
ng k
ế
t lu
ậ
n trên c
ầ
n nh
ấ
n m
ạ
nh thêm r

ằ
ng
ý
th
ứ
c x
ã
h
ộ
i, ki
ế
n
trúc th
ượ
ng t
ầ
ng thu
ộ
c vào 7 x
ã
h
ộ
i, vào cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng song chúng có tính
độ

c
l
ậ
p tương
đố
i và có tác
độ
ng tr
ở
l
ạ
i
đố
i v
ớ
i t
ồ
n t
ạ
i x
ã
h
ộ
i và cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng.

Trong quan ni
ệ
m duy v
ậ
t v
ề
l
ị
ch s
ử
th
ì
h
ọ
c thuy
ế
t v
ề
h
ì
nh thái kinh t
ế
-x
ã

h
ộ
i có m
ộ
t v

ị
trí
đặ
c bi
ệ
t.
Nó ch
ỉ
ra con
đườ
ng phát tri
ể
n có tính quy lu
ậ
t c
ủ
a x
ã
h
ộ
i loài ng
ườ
i. S
ự

phát tri
ể
n c
ủ
a x

ã
h
ộ
i loài ng
ườ
i ; là s
ự
thay th
ế
nh
ữ
ng h
ì
nh thái kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i
cao hơn. S
ự
phát tri
ể
n
ấ
y không ph
ả
i di
ễ

n ra m
ộ
t cách tu
ỳ
ti
ệ
n mà di
ễ
n ra theo
các quy lu
ậ
t kháh quan, theo con
đườ
ng l
ị
ch s
ử
t
ự
nhiên.
2. CÁC
YẾU

TỐ
CƠ
BẢN

CẤU
THÀNH
MỘT

HÌNH
THÁI KINH
TẾ

XÃ

HỘI
.
S
ả
n xu
ấ
t v
ậ
t ch
ấ
t là cơ s
ở
c
ủ
a
đờ
i s
ố
ng x
ã
h
ộ
i, quy

ế
t
đị
nh s
ự
t
ồ
n t
ạ
i và phát
tri
ể
n c
ủ
a x
ã
h
ộ
i, cho lên xu
ấ
t phát t
ừ
con ng
ườ
i hi
ệ
n th
ự
c, tr
ướ

c h
ế
t ph
ả
i xu
ấ
t
phátt
ừ
s
ả
n xu
ấ
t
để
đi t
ớ
i các m
ặ
t khác c
ủ
a x
ã
h
ộ
i, t
ì
m ra các quy lu
ậ
t v

ậ
n
độ
ng
phát tri
ể
n khach quan c
ủ
a x
ã
h
ộ
i. Mác
đã
phát hi
ệ
n ra trong s
ả
n xu
ấ
t có hai m
ặ
t
không th
ể
tách r
ờ
i nhau. M
ộ
t m

ặ
t, là quan h
ệ
gi
ữ
a ng
ườ
i v
ớ
i t
ự
nhiên, m
ặ
t khác
là quan h
ệ
gi
ữ
a ng
ườ
i v
ớ
i ng
ườ
i.


7
Quan h
ệ

gi
ữ
a ng
ườ
i v
ớ
i t
ự
nhiên đó là l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t bi
ể
u hi
ệ
n quan h
ệ

gi
ữ
a ng
ườ
i v
ớ
i t

ự
nhiên. Tr
ì
nh
độ
c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng th
ể
hi
ệ
n tr
ì
nh
độ
chinh ph
ụ
c t
ự

nhiên c
ủ
a loài ng
ườ
i.
L

ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t bao g
ồ
m:
- Ng
ườ
i lao
độ
ng v
ớ
i nh
ữ
ng kinh nghi
ệ
m s
ả
n xu
ấ
t, thói quen lao
độ
ng, bi
ế
t
s

ử
d
ụ
ng tư li
ệ
u s
ả
n xu
ấ
t
để
t
ạ
o ra c
ủ
a c
ả
i v
ậ
t ch
ấ
t.
* Tư li
ệ
u s
ả
n xu
ấ
t do x
ã

h
ộ
i t
ạ
o ra, tr
ướ
c h
ế
t là công c
ụ
lao
độ
ng.
* Tư li
ệ
u s
ả
n xu
ấ
t g
ồ
m
đố
i t
ượ
ng lao
độ
ng và tư li
ệ
u lao

độ
ng. Trong tư
li
ệ
u lao
độ
ng có công c
ụ
lao
độ
ng và nh
ữ
ng tư li
ệ
u lao
độ
ng khác c
ầ
n thi
ế
t cho
vi
ệ
c v
ậ
n chuy
ể
n b
ả
o qu

ả
n s
ả
n ph
ẩ
m
*
Đố
i t
ượ
ng lao
độ
ng bao g
ồ
m b
ộ
ph
ậ
n c
ủ
a gi
ớ
i t
ự
nhiên
đượ
c đưa vào s
ả
n
xu

ấ
t. Thí d
ụ

đấ
t canh tác, ngu
ồ
n n
ướ
c Con ng
ườ
i không ch
ỉ
t
ì
m trong gi
ớ
i t
ự

nhiên nh
ữ
ng
đố
i t
ượ
ng có s
ẵ
n, mà c
ò

n sáng t
ạ
o ra b
ả
n thân
đố
i t
ượ
ng lao
độ
ng.
S
ự
phát tri
ể
n c
ủ
a s
ả
n xu
ấ
t có liên quan t
ớ
i vi
ệ
c đưa nh
ữ
ng
đố
i t

ượ
ng ngày càng
m
ớ
i hơn vào quá tr
ì
nh s
ả
n xu
ấ
t.
* Đi
ề
u đó hoàn toàn có tính quy lu
ậ
t b
ở
i nh
ữ
ng v
ậ
t li
ệ
u m
ớ
i m
ở
r
ộ
ng kh

ả

năng s
ả
n xu
ấ
t c
ủ
a con ng
ườ
i.
*Tư li
ệ
u lao
độ
ng là v
ậ
t hay là ph
ứ
c h
ợ
p v
ậ
t th
ể
mà con ng
ườ
i
đặ
t gi

ữ
a
m
ì
nh v
ớ
i
đố
i t
ượ
ng lao
độ
ng, chúng d
ẫ
n chuy
ề
n tác
độ
ng c
ủ
a con ng
ườ
i v
ớ
i
đố
i
t
ượ
ng lao

độ
ng.
Đố
i t
ượ
ng lao
độ
ng và tư li
ệ
u lao
độ
ng là nh
ữ
ng y
ế
u t
ố
v
ậ
t ch
ấ
t
c
ủ
at quá tr
ì
nh lao
độ
ng s
ả

n xu
ấ
t h
ợ
p thành tư li
ệ
u s
ả
n xu
ấ
t m
ớ
i.
* Trong tư li
ệ
u lao
độ
ng công c
ụ
lao
độ
ng là h
ệ
th
ố
ng xương c
ố
t, b
ắ
p th

ị
t
c
ủ
a s
ả
n xu
ấ
t và là tiên chí quan tr
ọ
ng nh
ấ
t, trong quan h
ệ
x
ã
h
ộ
i v
ớ
i gi
ớ
i t
ự

nhiên. Cùng v
ớ
i s
ự
c

ả
i ti
ế
n và hoàn thi
ệ
n công c
ụ
lao
độ
ng th
ì
kinh nghi
ệ
m s
ả
n
xu
ấ
t c
ủ
a loài ng
ườ
i c
ũ
ng
đượ
c phát tri
ể
n và phong phú thêm, nh
ữ

ng nghành s
ả
n
xu
ấ
t m
ớ
i xu
ấ
t hi
ệ
n, s
ự
phân công lao
độ
ng phát tri
ể
n. Tr
ì
nh
độ
phát tri
ể
n tư li
ệ
u
s
ả
n xu
ấ

t mà ch
ủ
y
ế
u là công c
ụ
lao
độ
ng là th
ướ
c đo tr
ì
nh
độ
chinh ph
ụ
c t
ự



8
nhiên c
ủ
a loài ng
ườ
i, là cơ s
ở
xác
đị

nh tr
ì
nh
độ
phát tri
ể
n c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n
xu
ấ
t, là tiêu chu
ẩ
n
để
phân bi
ệ
t s
ự
khác nhau gi
ữ
a các th
ờ
i

đạ
i kinh t
ế
theo Mác.
“Nh
ữ
ng th
ờ
i
đạ
i kinh t
ế
khác nhau không ph
ả
i
ở
ch
ỗ
chúng s
ả
n xu
ấ
t b
ằ
ng
cách nào”.
Đố
i v
ớ
i m

ỗ
i th
ế
h
ệ
, nh
ữ
ng tư li
ệ
u lao
độ
ng do th
ế
h
ệ
tr
ướ
c
để
l
ạ
i, tr
ở

thành đi
ể
m xu
ấ
t phát c
ủ

a s
ự
phát tri
ể
n tương lai. Nhưng nh
ữ
ng tư li
ệ
u lao
độ
ng
ch
ỉ
tr
ở
thành l
ự
c l
ượ
ng tích c
ự
c c
ả
i bi
ế
n
đố
i t
ượ
ng lao

độ
ng khi chúng k
ế
t h
ợ
p
v
ớ
i lao
độ
ng s
ố
ng. Tư li
ệ
u lao
độ
ng dù có
ý
ngh
ĩ
a l
ớ
n lao
đế
n đâu, nhưng n
ế
u
tách kh
ỏ
i ng

ườ
i lao
độ
ng th
ì
c
ũ
ng không phát huy
đượ
c tác d
ụ
ng không th
ể
tr
ở

thành l
ự
c l
ựơ
ng s
ả
n xu
ấ
t c
ủ
a x
ã
h
ộ

i. Con ng
ườ
i khônh ch
ỉ
đơn thu
ầ
n ch
ị
u s
ự
quy
d
ị
nh khách quan c
ủ
a đi
ề
u ki
ệ
n l
ị
ch s
ử
mà nó c
ò
n là ch
ủ
th
ể
tích c

ự
c tác d
ụ
ng c
ả
i
t
ạ
o điêù ki
ệ
n s
ố
ng.H
ọ
không ch
ỉ
s
ử
d
ụ
ng nh
ữ
ng công c
ụ
lao
độ
ng hi
ệ
n
đạ

i có
mà c
ò
n sáng ch
ế
ra nh
ữ
ng công c
ụ
lao
độ
ng m
ớ
i.
Năng su
ấ
t lao
độ
ng là th
ướ
c đo tr
ì
nh
độ
phát tri
ể
n c
ủ
a lưc l
ượ

ng lao
độ
ng
s
ả
n xu
ấ
t
đồ
ng th
ờ
i xét cùng nó là nhân t
ố
quan tr
ọ
ng nh
ấ
t cho s
ự
th
ắ
ng l
ợ
i c
ủ
a
m
ộ
t tr
ậ

t t
ự
x
ã
h
ộ
i m
ớ
i.
M
ặ
t th
ứ
hai c
ủ
a quá tr
ì
nh s
ả
n xu
ấ
t là m
ố
i quan h
ệ
gi
ữ
a ng
ườ
i v

ớ
i ng
ườ
i g
ọ
i
là quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t.
Quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t là m
ố
i quan h
ệ
cơ b
ả
n c
ủ
a m
ộ
t h

ì
nh thái kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i.
M
ỗ
i ki
ể
u quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t tiêu bi
ể
u cho s
ả
n xu
ấ
t kinh t
ế
x
ã
h
ộ

i nh
ấ
t
đị
nh.
Quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t bao g
ồ
m nh
ữ
ng m
ặ
t cơ b
ả
n sau đây.
- Quan h
ệ
s
ở
h
ữ
u v
ề
tư li
ệ

u s
ả
n xu
ấ
t.
- Quan h
ệ
qu
ả
n l
ý
và phân công lao
độ
ng.
- Quan h
ệ
phân ph
ố
i s
ả
n xu
ấ
t lao
độ
ng;.
Ba m
ặ
t nói trên có quan h
ệ
h

ữ
u cơ v
ớ
i nhau không tách r
ờ
i nhau, trong đó
quan h
ệ
s
ở
h
ữ
u v
ề
tư li
ệ
u s
ả
n xu
ấ
t có
ý
ngh
ĩ
a quy
ế
t
đị
nh
đố

i v
ớ
i t
ấ
t c
ả
nh
ữ
ng
quan h
ệ
khác. B
ả
n ch
ấ
t c
ủ
a bát k
ỳ
quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t nào c
ũ
ng
đề
u ph

ụ
thu
ộ
c vào
v
ấ
n
đề
nh
ữ
ng tư li
ệ
u s
ả
n xu
ấ
t ch
ủ
y
ế
u trong x
ã
h
ộ
i
đượ
c gi
ả
i quy
ế

t như th
ế
nào.


9
M
ỗ
i quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t có m
ộ
t ch
ế

độ
qu
ả
n l
ý
s
ả
n xu
ấ
t riêng. Ch
ế

độ
s
ở
h
ữ
u
v
ề
tư li
ệ
u s
ả
n xu
ấ
t như th
ế
nào th
ì
ch
ế

độ
qu
ả
n l
ý
s
ả
n xu

ấ
t c
ũ
ng như th
ế

ấ
y.
Trong ch
ế

độ
chi
ế
m h
ữ
u tư nhân th
ì
ng
ườ
i chi
ế
m h
ữ
u tư li
ệ
u s
ả
n xu
ấ

t tr
ở
thành
k
ẻ
qu
ả
n l
ý
s
ả
n xu
ấ
t, con ng
ườ
i lao
độ
ng không có tư li
ệ
u s
ả
n xu
ấ
t tr
ở
thành
ng
ườ
i b
ị

qu
ả
n l
ý
. C
ò
n trong ch
ế

độ
qu
ả
n l
ý
x
ã
h
ộ
i th
ì
ng
ườ
i lao
độ
ng
đượ
c
đặ
t
vào trong các m

ố
i quan h
ệ
s
ở
h
ữ
u và qu
ả
n l
ý
m
ộ
t cách tr
ự
c ti
ế
p
đồ
ng th
ờ
i có cơ
ch
ế
b
ả
o
đả
m hi
ệ

u qu
ả
quy
ề
n l
ự
c c
ủ
a nhân dân.
Trên cơ s
ở
nghiên c
ứ
u, hai m
ặ
t c
ủ
a quá tr
ì
nh s
ả
n xu
ấ
t Mác- Anghen đưa ra
khái ni
ệ
m m
ớ
i là “Phương th
ứ

c s
ả
n xu
ấ
t”. Theo 2 ông th
ì
“m
ộ
t h
ì
nh th
ứ
c ho
ạ
t
độ
ng nh
ấ
t
đị
nh c
ủ
a nh
ữ
ng cá nhân
ấ
y, m
ộ
t h
ì

nh th
ứ
c nh
ấ
t
đị
nh c
ủ
a s
ự
bi
ể
u hi
ệ
n
đờ
i s
ố
ng c
ủ
a h
ọ
, m
ộ
t phương th
ứ
c sinh s
ố
ng nh
ấ

t
đị
nh”.
( C.Mác-Ph.Anghen tuy
ể
n t
ậ
p, t
ậ
p I . nxb ST. HN )
C.Mác
đã
nêu phát hi
ệ
n m
ớ
i v
ề
m
ố
i quan h
ệ
bi
ệ
n ch
ứ
ng gi
ữ
a quan h
ệ

s
ả
n
xu
ấ
t và s
ự
phát tri
ể
n c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t trong quá tr
ì
nh đi lên ch
ủ
ngh
ĩ
a x
ã

h
ộ

i l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t quy
ế
t
đị
nh “h
ì
nh th
ứ
c giao ti
ế
p t
ớ
i m
ộ
t giai đo
ạ
n nh
ấ
t
đị
nh, trong s
ự

phát tri
ể
n c
ủ
a chúng, các l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t gi
ữ
a mâu thu
ẫ
n v
ớ
i
“h
ì
nh th
ứ
c giao ti
ế
p” hi
ệ
n t
ạ
i. Mâu thu

ẫ
n này
đượ
c gi
ả
i quy
ế
t b
ằ
ng m
ộ
t cu
ộ
c
cách m
ạ
ng x
ã
h
ộ
i. V
ề
sau “h
ì
nh th
ứ
c giao ti
ế
p” m
ớ

i
đế
n l
ượ
t nó l
ạ
i không phù
h
ợ
p v
ớ
i các l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t đang phát tri
ể
t, l
ạ
i bi
ế
n thành s
ả
n xu
ấ
t “xi

ề
ng
xích” trói bu
ộ
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t và b
ằ
ng con
đườ
ng cách m
ạ
ng x
ã
h
ộ
i “h
ì
nh th
ứ
c
giao ti
ế
p”
đã
l

ỗ
i th
ờ
i, l
ạ
c h
ậ
u.
L
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t và quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t h
ợ
p thành nh
ữ
ng quan h
ệ
v
ậ

t ch
ấ
t
c
ủ
a x
ã
h
ộ
i. Ngoài nh
ữ
ng quan h
ệ
v
ậ
t ch
ấ
t trong
đờ
i s
ố
ng x
ã
h
ộ
i con t
ồ
n t
ạ
i các

quan h
ệ
tinh th
ầ
n, tư t
ưở
ng. Do v
ậ
y chúng ta c
ầ
n ph
ả
i nghiên c
ứ
u m
ố
i quan h
ệ

vât ch
ấ
t trong
đờ
i s
ố
ng x
ã
h
ộ
ic

ò
n t
ồ
n t
ạ
i các quan h
ệ
tinh th
ầ
n, tư t
ưở
ng .Do v
ậ
y
chúng ta c
ầ
n ph
ả
i nghiên c
ứ
u m
ố
i quan h
ệ
gi
ữ
a cơ s
ở
h
ạ

t
ầ
ng và ki
ế
n trúc
th
ượ
ng t
ầ
ng


10
Cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng là toán b
ộ
nh
ữ
ng quan hê s
ả
n xu
ấ
t h
ợ
p thành cơ c

ấ
u kinh t
ế

c
ủ
a m
ộ
t h
ì
nh thái kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i nh
ấ
t
đị
nh .
Cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng c
ủ
a m

ộ
t x
ã
h
ộ
i c
ụ
th
ể
đao g
ồ
m nh
ữ
ng quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t th
ố
ng
tr
ị
, quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ

t t
ồ
n dư c
ủ
a x
ã
h
ộ
i tr
ướ
c và quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t là m
ầ
m m
ố
ng
c
ủ
a x
ã
h
ộ
i sau. Nh
ữ
ng

đặ
c trưng do tính ch
ấ
t c
ủ
a cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng là do quan h
ệ
s
ả
n
xu
ố
t th
ố
ng tr
ị
quy
đị
nh. Trong x
ã
h
ộ
i có giai c
ấ

p
đố
i kháng, tính ch
ấ
t giai c
ấ
p
c
ủ
a cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng là do ki
ể
u quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t th
ố
ng tr
ị
quy
đị
nh. Tính ch

ấ
t
đố
i
kháng giai c
ấ
p và s
ự
xung
độ
t giai c
ấ
p b
ắ
t ngu
ồ
n t
ừ
ngay trong cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng.
Ki
ế
n trúc th
ượ
ng t

ầ
ng bao g
ồ
m:
Nh
ữ
ng tư t
ưở
ng chính tr
ị
, pháp lu
ậ
t, tri
ế
t h
ọ
c ,
đạ
o
đứ
c, tôn giáo, ngh
ệ

thu
ậ
t.
Nh
ữ
ng t
ổ

ch
ứ
c và thi
ế
t ch
ế
khác (nhà n
ướ
c, chính đáng, giáo h
ộ
i, các đoàn
th
ể
)
Như v
ậ
y, ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng là toàn b
ộ
nh
ữ
ng tư t
ưở
ng x
ã

h
ộ
i, nh
ữ
ng
thi
ế
t ch
ế
tương
ứ
ng và nh
ữ
ng quan h
ệ
n
ộ
i t
ạ
i c
ủ
a chúng h
ì
nh thành trên m
ộ
t cơ
s
ở
h
ạ

t
ầ
ng nh
ấ
t
đị
nh.
Các y
ế
u t
ố
ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng tác
độ
ng qua l
ạ
i l
ẫ
n nhau và
đề
u n
ả
y sinh
trên cơ s
ở

h
ạ
t
ầ
ng. Trong đó các t
ổ
ch
ứ
c chính tr
ị
, pháp lu
ậ
t có liên h
ệ
tr
ự
c ti
ế
p
v
ớ
i cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng, c
ò
n các y

ế
u t
ố
tri
ế
t h
ọ
c, ngh
ệ
thu
ậ
t, tôn giáo, ch
ỉ
có quan h
ệ

gián ti
ế
p v
ớ
i nó.
Trong x
ã
h
ộ
i có
đố
i kháng giai c
ấ
p, cơ s

ở
h
ạ
t
ầ
ng t
ồ
n t
ạ
i nh
ữ
ng quan h
ệ

đố
i
kháng th
ì
ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng c
ũ
ng mang tính ch
ấ
t
đố

i kháng. Ph
ả
n ánh tính
ch
ấ
t
đố
i kháng c
ủ
a cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng bi
ể
u hi
ệ
n
ở
s
ự
sung
độ
t và cu
ộ
c
đấ
u tranh tư

t
ưở
ng c
ủ
a các giai c
ấ
p
đố
i kháng.
M
ố
i quan h
ệ
bi
ệ
n ch
ứ
ng gi
ữ
a cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng và ki
ế
n trúc th
ượ
ng t

ầ
ng bi
ể
u
hi
ệ
n:


11
Vai tr
ò
quy
ế
t
đị
nh c
ủ
a cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng
đố
i v
ớ
i ki
ế

n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng th
ể
hi
ệ
n
tr
ướ
c h
ế
t
ở
ch
ỗ
quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t nào th
ố
ng tr
ị
th
ì
t

ạ
o ra ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng
tương
ứ
ng; giai c
ấ
p nào chi
ế
m
đị
a v
ị
th
ố
ng tr
ị
v
ề
tinh th
ầ
n th
ì
c
ũ

ng chi
ế
m
đị
a v
ị

trong
đờ
i s
ố
ng x
ã
h
ộ
i. Mâu thu
ẫ
n trong l
ĩ
nh v
ự
c kinh t
ế
quy
ế
t
đị
nh tính ch
ấ
t

mâu thu
ẫ
n trong v
ấ
n
đề
tư t
ưở
ng. Cu
ộ
c s
ố
ng
đấ
u tranh trong l
ĩ
nh v
ự
c chính tr
ị
,
tư t
ưở
ng là bi
ể
u hi
ệ
n c
ủ
a nh

ữ
ng mâu thu
ẫ
n
đố
i kháng trong l
ĩ
nh v
ự
c kinh t
ế
, và
khi
ế
n nh
ữ
ng bi
ế
n
đổ
i h
ạ
t
ầ
ng. S
ự
bi
ế
n
đổ

i đó di
ễ
n ra trong h
ì
nh thái c
ũ
ng như di
chuy
ể
n t
ừ
h
ì
nh thái kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i này sang h
ì
nh thái kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i khác. Trong
x
ã

h
ộ
i có
đố
i kháng giai c
ấ
p s
ự
bi
ế
n
đổ
i đó di
ễ
n ra theo cu
ộ
c
đấ
u tranh giai c
ấ
p
gay go ph
ứ
c t
ạ
p gi
ữ
a giai c
ấ
p th

ố
ng tr
ị
và giai c
ấ
p b
ị
tr
ị
khi cách m
ạ
ng x
ã
h
ộ
i b
ỏ

qua xoá b
ỏ
cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng c
ũ
ng thay th
ế

băngf cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng m
ớ
i th
ì
th
ố
ng tr
ị
giai
c
ấ
p th
ố
ng tr
ị
xoá b
ỏ
và
đượ
c thay th
ế
b
ằ
ng giai c

ấ
p th
ố
ng tr
ị
m
ớ
i, b
ộ
máy nhà
n
ướ
c
đượ
c h
ì
nh thành thay th
ế
b
ộ
máy nhà n
ướ
c c
ũ

đồ
ng th
ờ
i b
ộ

máy nhà n
ướ
c
m
ớ
i
đượ
c h
ì
nh thành. Cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng c
ũ
m
ấ
t đi th
ì
ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng c
ủ
a nó

v
ớ
i tính cách là m
ộ
t ch
ỉ
nh th
ể
th
ố
ng tr
ị
c
ũ
ng m
ấ
t theo Song c
ũ
ng có nh
ữ
ng nhân
t
ố
riêng l
ẻ
c
ủ
a ki
ế
n trúc th

ượ
ng t
ầ
ng
ấ
y c
ò
n t
ồ
n t
ạ
i r
ấ
t dai d
ẳ
ng sau khi cơ s
ở

kinh t
ế
sinh ra nó
đã
b
ị
tiêu di
ệ
t. C
ũ
ng có y
ế

u t
ố
nào đó c
ủ
a ki
ế
n trúc th
ượ
ng
t
ầ
ng c
ũ

đượ
c giai c
ấ
p c
ầ
m quy
ề
n m
ớ
i duy tr
ì
l
ạ
i xây d
ự
ng ki

ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng
m
ớ
i. Như v
ậ
y, s
ự
h
ì
nh thành và phát tri
ể
n c
ủ
a ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng do cơ h
ạ

t
ầ
ng quy

ế
t
đị
nh,
đồ
ng th
ờ
i nó c
ò
n có quan h
ệ
k
ế
th
ừ
a
đố
i v
ớ
i các y
ế
u t
ố
c
ủ
a ki
ế
n
trúc th
ượ

ng t
ầ
ng c
ủ
a x
ã
h
ộ
i c
ũ
. Tính quy
ế
t
đị
nh c
ủ
a cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng
đố
i v
ớ
i ki
ế
n
trúc th

ượ
ng t
ầ
ng di
ễ
n ra r
ấ
t ph
ứ
c t
ạ
p trong quá tr
ì
nh chuy
ể
n t
ừ
m
ộ
t h
ì
nh thái
kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i này sang m
ộ

t h
ì
nh thái kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i khác .
M
ặ
t khác, ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng luôn là l
ự
c l
ượ
ng tác
độ
ng m
ạ
nh m
ẽ
trên
toàn b
ộ

các m
ặ
t c
ủ
a
đờ
i s
ố
ng x
ã
h
ộ
i, và tác
độ
ng tích c
ự
c l
ạ
i cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng sinh
ra nó . Đi
ề
u đó th
ể
hi

ệ
n
ở
ch
ứ
c năng x
ã
h
ộ
i c
ủ
a ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng là b
ả
o v
ệ

và duy tr
ì
, c
ủ
ng c
ố
và phát tri
ể

n cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng sinh ra nó,
đấ
u tranh xoá b
ỏ
cơ s
ở

h
ạ
t
ầ
ng và ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng c
ũ
. Ki
ế
n trúc th
ượ
ng t

ầ
ng có tác d
ụ
ng to l
ớ
n
đố
i v
ớ
i cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng khi nó tác
độ
ng cùng chi
ề
u v
ớ
i quy lu
ậ
t v
ậ
n
độ
ng c
ủ
a cơ

12
s
ở
h
ạ
t
ầ
ng, trái l
ạ
i khi nó tác
độ
ng ng
ượ
c l
ạ
i v
ớ
i quy lu
ậ
t kinh t
ế
khách quan nó
s
ẽ
c
ả
n tr
ở

s
ự
phát tri
ể
n c
ủ
a cơ s
ở
h
ạ
tàng. Nh
ữ
ng tác d
ụ
ng k
ì
m h
ã
m s
ự
phát tri
ể
n
c
ủ
a kinh t
ế
ti
ế
n b

ộ
x
ã
h
ộ
i c
ủ
a nó ch
ỉ
t
ạ
m th
ờ
i, s
ớ
m mu
ộ
n s
ẽ
b
ị
cách m
ạ
ng khu
ấ
t
ph
ụ
c. Quá nh
ấ

n m
ạ
nh ho
ặ
c th
ổ
i ph
ồ
ng vai tr
ò
c
ủ
a ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng ho
ặ
c
ph
ủ
nh
ậ
n t
ấ
t y
ế
u c

ủ
a kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i, s
ẽ
không tránh kh
ỏ
i ra vào c
ủ
a ch
ủ
ngh
ĩ
a
duy tâm khách quan, và không th
ể
nh
ậ
n th
ứ
c đúng
đắ
n s
ự
phát tri
ể

n c
ủ
a l
ị
ch s
ử
.
Tóm l
ạ
i, khi xem xét x
ã
h
ộ
i v
ớ
i tư cách là m
ộ
t ch
ỉ
nh th
ể
toàn v
ẹ
n có c
ấ
u
trúc ph
ứ
c t
ạ

p C.Mác & Ph.Anghen
đề
c
ậ
p
đế
n 3 y
ế
u t
ố
cơ b
ả
n nh
ấ
t c
ủ
a nó là l
ự
c
l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t, quan h
ệ
s
ả
n xu

ấ
t và ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng m
ỗ
t m
ặ
t đó có vai tr
ò

nh
ấ
t
đị
nh và tác
độ
ng
đế
n m
ặ
t khác t
ạ
o lên s
ự
v
ậ

n
độ
ng c
ủ
a cơ th
ể
x
ã
h
ộ
i. M
ố
i
quan h
ệ
gi
ữ
a các nhân t
ố
trên đây
đượ
c ph
ả
n ánh vào khái ni
ệ
m h
ọ
c thuy
ế
t h

ì
nh
thái kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i c
ủ
a ch
ủ
ngh
ĩ
a duy v
ậ
t l
ị
ch s
ử
.
H
ì
nh thái kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i là m

ộ
t ph
ạ
m trù c
ủ
a ch
ủ
ngh
ĩ
a duy v
ậ
t l
ị
ch s
ử

dùng
để
ch
ỉ
x
ã
h
ộ
i
ở
t
ừ
ng giai đo
ạ

n phát tri
ể
n l
ị
ch s
ử
nh
ấ
t
đị
nh, v
ớ
i nh
ữ
ng quan
h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t c
ủ
a nó thích
ứ
ng v
ớ
i l
ự
c l

ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t
ở
tr
ì
nh
độ
nh
ấ
t
đị
nh và v
ớ
i
m
ộ
t ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng
đượ
c xây d
ự

ng trên nh
ữ
ng quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t đó .
L
ý
lu
ậ
n h
ì
nh thái kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i c
ủ
a ch
ủ
ngh
ĩ
a duy v
ậ
t, l

ị
ch s
ử
ch
ỉ
r
õ
k
ế
t
c
ấ
u cơ b
ả
n và ph
ổ
bi
ế
n c
ủ
a x
ã
h
ộ
i bao g
ồ
m l
ự
c l
ượ

ng s
ả
n xu
ấ
t, quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t
và ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng, ch
ỉ
r
õ
cơ th
ể
v
ậ
n
độ
ng x
ã
h

ộ
i chính là s
ự
ho
ạ
t
độ
ng
c
ủ
a quy lu
ậ
t v
ề
s
ự
phù h
ợ
p c
ủ
a các quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t v
ớ
i tính ch
ấ

t c
ò
n tr
ì
nh
độ

c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t, quy lu
ậ
t cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng quy
ế
t
đị
nh ki

ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng,
và các quy lu
ậ
t khác. Chính do s
ự
tác
độ
ng c
ủ
a các quy lu
ậ
t khách quan đó mà
ngu
ồ
n g
ố
c sâu xa là s
ự
phát tri
ể
n c
ủ
a l
ự
c l

ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t làm cho h
ì
nh thái kinh
t
ế
x
ã
d
ượ
c thay th
ế
b
ằ
ng h
ì
nh th
ế
kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i cao hơn. S
ự

th
ế
nh
ậ
n t
ừ
th
ấ
p
đế
n cao c
ủ
a h
ì
nh thái kinht
ế
x
ã
h
ộ
i cao hơn di
ễ
n ra như m
ộ
t quá tr
ì
nh t
ự
nhiên

13
3. S
Ự
PHÁT
TRIỂN

CỦA

HÌNH
THÁI KINH
TẾ

XÃ

HỘI
LÀ
MỘT
QUÁ
TRÌNH

LỊCH

SỬ

TỰ
NHIÊN.
Mác vi
ế
t “ tôi coi s

ự
phát tri
ể
n c
ủ
a h
ì
nh thái kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i là m
ộ
t quá tr
ì
nh
l
ị
ch s
ử
t
ự
nhiên ”. sau này Lê-nin c
ũ
ng kh
ẳ
ng
đị

nh quan đi
ể
m trên đây c
ủ
a Mac
khi vi
ế
t:
“Ch
ỉ
có nh
ữ
ng quan đi
ể
m x
ã
h
ộ
i và nh
ữ
ng quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t và đem quy
nh
ữ
ng quan h

ệ
s
ả
n xu
ấ
t vào tr
ì
nh
độ
c
ủ
a nh
ữ
ng lưc l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t th
ì
ng
ườ
i ta
m
ớ
i có
đượ
c cơ s
ở

v
ữ
ng ch
ắ
c
để
quan ni
ệ
m s
ự
phát tri
ể
n c
ủ
a nh
ữ
ng h
ì
nh thái
kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i là m
ộ
t quá tr
ì
nh l

ị
ch s
ử
t
ự
nhiên .
Quá tr
ì
nh l
ị
ch s
ử
t
ự
nhiên có ngu
ồ
n g
ố
c sâu xa
ở
s
ự
phát tri
ể
n c
ủ
a l
ự
c
l

ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t. Nh
ữ
ng l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t có
đượ
c b
ằ
ng t
ạ
o ra năng l
ự
c th
ự
c
ti
ễ
n c
ủ

a con ng
ườ
i song không ph
ả
i con ng
ườ
i làm theo
ý
mu
ố
n ch
ủ
quan mà
d
ự
a trên nh
ữ
ng l
ự
c s
ả
n xu
ấ
t đ
ã

đạ
t do th
ế
h

ệ
tr
ướ
c t
ạ
o ra. Chính tính ch
ấ
t tr
ì
nh
độ
s
ả
n xu
ấ
t
đã
quy
đị
nh m
ộ
t cách khách quan h
ì
nh th
ứ
c c
ủ
a quan h
ệ
s

ả
n xu
ấ
t
quy
ế
t
đị
nh quá tr
ì
nh v
ậ
n
độ
ng và phát tri
ể
n c
ủ
a h
ì
nh thái kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i như m
ộ
t
quá tr

ì
nh l
ị
ch s
ử
t
ự
nhiên.
Trong các quy lu
ậ
t khách quan chi ph
ố
i s
ự
ho
ạ
t
độ
ng, phát tri
ể
n c
ủ
a h
ì
nh
thái kinh t
ế
x
ã
h

ộ
i theo quy lu
ậ
t v
ề
s
ự
phù h
ợ
p c
ủ
a quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t v
ớ
i tính
ch
ấ
t và tr
ì
nh
độ
phát tri
ể
n c
ủ

a l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t là quan tr
ọ
ng nh
ấ
t, có vai tr
ò

quy
ế
t
đị
nh nh
ấ
t. M
ộ
t m
ặ
t c
ủ
a phương th
ứ
c s

ả
n xu
ấ
t l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t là y
ế
u t
ố

đả
m b
ả
o tính k
ế
th
ừ
a trong s
ự
phát tri
ể
ti
ế
n lên c

ủ
a x
ã
h
ộ
i, quy
đị
nh phương
h
ướ
ng s
ả
n xu
ấ
t t
ừ
th
ấ
p
đế
n cao. M
ặ
t th
ứ
hai c
ủ
a phương th
ứ
c s
ả

n xu
ấ
t - quan h
ệ

s
ả
n xu
ấ
t bi
ể
u hi
ệ
n tính gián đo
ạ
n trong s
ả
n xu
ấ
t phát tri
ể
n c
ủ
a l
ị
ch s
ử
. Nh
ữ
ng

quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t l
ỗ
i th
ờ
i
đượ
c xoá b
ỏ
và thay th
ế
b
ằ
ng nh
ữ
ng ki
ể
u quan h
ệ
s
ả
n
xu
ấ
t m

ớ
i cao hơn và h
ì
nh thái kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i m
ớ
i cao hơn ra
đờ
i. Như v
ậ
y, s
ự

xu
ấ
t hi
ệ
n, phát tri
ể
n c
ủ
a h
ì
nh thái kinh t
ế

x
ã
h
ộ
i, s
ự
chuy
ể
n bi
ế
n t
ừ
h
ì
nh thái này
sang h
ì
nh thái khác cao hơn
đượ
c gi
ả
i thích tr
ướ
c h
ế
t b
ằ
ng s
ự
tác

độ
ng c
ủ
a quy


14
lu
ậ
t trên. Đó là khuynh h
ướ
ng t
ự
t
ì
m
đườ
ng cho m
ì
nh phát tri
ể
n và thay th
ế
c
ủ
a
các h
ì
nh thái kinh t
ế

x
ã
h
ộ
i.
4. QUAN
ĐIỂM

CỦA
C. MÁC, ĂNGHEN VÀ V.I .LÊNIN
VỀ
CON
ĐƯỜNG

ĐI LÊN CH
Ủ

NGHĨA

XÃ

HỘI

BỎ
QUA
CHẾ

ĐỘ
TBCN
a. Quanđi

ể
m c
ủ
a C.Mác và Ănghen v
ề
s
ự
b
ỏ
qua trong l
ờ
i t
ự
avi
ế
t cho
b
ả
n tuyên ngôn c
ủ
a
đả
ng c
ộ
ng s
ả
n C.Mác và Ănghen nh
ấ
n m
ạ

nh
‘Bây gi
ờ
th
ử
h
ỏ
i công x
ã
nông thôn Nga, cái h
ì
nh th
ứ
c
đã
b
ị
phân gi
ả
i
ấ
y
c
ủ
a ch
ế

độ
công h
ữ

u xung
độ
t nguyên thu
ỷ
, có th
ể
chuy
ể
n th
ẩ
ng lên ch
ứ
c cao,
c
ộ
ng s
ả
n ch
ủ
ngh
ĩ
a v
ề
s
ở
h
ữ
u ru
ộ
ng

đấ
t hay không hay là tr
ướ
c h
ế
t .nó ph
ả
i tr
ả
i
qua quá tr
ì
nh tan v
ỡ
như no
đã
tr
ả
i qua trong ti
ế
n tr
ì
nh phát tri
ể
n l
ị
ch s
ử
c
ủ

a
phương tây”.
Ngày nay, l
ờ
i gi
ả
i đáp duy nh
ấ
t cho câu h
ỏ
i
ấ
y là th
ế
này ; n
ế
u cách m
ạ
ng
Nga báo hi
ệ
u cu
ộ
c cách m
ạ
ng vô s
ả
n
ở
phương tây và n

ế
u 2 cu
ộ
c cách m
ạ
ng b
ổ

xung cho nhau th
ì
th
ế
không ru
ộ
ng
đấ
t c
ủ
a Nga hi
ệ
n nay n
ế
u có th
ể
là kh
ở
i đi
ể
m
c

ủ
a s
ự
ti
ế
n truy
ể
n c
ộ
ng s
ả
n ch
ủ
ngh
ĩ
a
Trong tác ph
ẩ
m ‘Bàn v
ề
v
ấ
n
đề

ở
Nga” Ph.Ang Ghen vi
ế
t “ Nhưng m
ộ

t
đi
ề
u t
ấ
t y
ế
u
để
làm m
ộ
t đi
ề
u đó nay v
ẫ
n c
ò
n là Tư b
ả
n Ch
ủ
ngh
ĩ
a. Ch
ỉ
khi nào
n
ề
n kinh t
ế

Tư b
ả
n ch
ủ
ngh
ĩ
a b
ị
đánh b
ạ
i
ở
quê hương c
ủ
a nó và
ở
các phát
đạ
t,
ch
ỉ
khi nào n
ướ
c l
ạ
c h
ậ
u qua t
ấ
m gương

ấ
y mà bi
ế
t
đượ
c r
ằ
ng “Vi
ệ
c
đượ
c ti
ế
n
hành như th
ế
nào” nh
ữ
ng l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t công nghi
ệ
p hi
ệ

n
đạ
i v
ớ
i tư cách s
ở

h
ữ
u công c
ộ
ng
đã

đượ
c s
ử
d
ụ
ng như th
ế
nào
để
ph
ụ
c v
ụ
toàn th
ể
x

ã
h
ộ
i, th
ì

nh
ữ
ng n
ướ
c l
ạ
c h
ậ
u
ấ
y m
ớ
i có th
ể
b
ướ
c vào con
đườ
ng phát tri
ể
n rút ng
ắ
n như
v

ậ
y. Như th
ế
th
ắ
ng l
ợ
i c
ủ
a các n
ướ
c
ấ
y s
ẽ

đượ
c
đả
m b
ả
o”.
( Các Mác - Ph. Anghen. Tuy
ể
n t
ậ
p . T1.)
Như v
ậ
y theo Ph. Anghen nh

ữ
ng n
ướ
c l
ạ
c h
ậ
u, ti
ế
n tư b
ả
n ch
ủ
ngh
ĩ
a ch
ứ

không riêng g
ì
n
ướ
c Nga,
đề
u có th
ể
đi lên Ch
ủ
ngh
ĩ

a x
ã
h
ộ
i b
ằ
ng con
đườ
ng


15
phát tri
ể
n b
ỏ
qua nh
ữ
ng đi
ề
u ki
ệ
n ki
ệ
n quy
ế
t nh
ấ
t
đị

nh. Trong đó có đi
ề
u ki
ệ
n là
cách m
ạ
ng vô s
ả
n
đã
thành công
ở
tây âu.
Đi
ề
u ki
ệ
n th
ứ
2 . Các n
ướ
c ti
ế
n tư b
ả
n như ch
ủ
ngh
ĩ

a nhân dân lao
độ
ng
d
ướ
i s
ự
l
ã
nh
đạ
o cu
ả

đả
ng c
ộ
ng s
ả
n
đã
làm cách m
ạ
ng dành
đượ
c chính quy
ề
n
t
ừ

giai c
ấ
p th
ố
ng tr
ị
.
Đi
ề
u ki
ệ
n ki
ệ
n th
ứ
3 :Cac n
ướ
c đó ph
ả
i
đượ
c s
ự
giúp
đỡ
c
ủ
a các n
ướ
c

phương tây
đã
hoàn thành cách m
ạ
ng vô s
ả
n.
Trong các đi
ề
u ki
ệ
n nêu trên th
ì
đi
ề
u ki
ệ
n toàn là quan tr
ọ
ng nh
ấ
t
b. Quan đi
ể
m c
ủ
a V.I Lê nin v
ề
phát tri
ể

n b
ỏ
qua. Theo LêNin có 2 h
ì
nh
th
ứ
c quá
độ
gián ti
ế
p. Lê nin cho r
ằ
ng nh
ữ
ng nh
ữ
ng n
ướ
c m
ớ
i phát truy
ể
n
th
ì
có th
ể
đi lên ch
ủ

ngh
ĩ
a x
ã
h
ộ
i b
ằ
ng quá
độ
tr
ự
c ti
ế
p .
Ng
ượ
c l
ạ
i, nh
ữ
ng n
ướ
c l
ạ
c h
ậ
u có th
ể
đi lên ch

ủ
ngh
ĩ
a x
ã
h
ộ
i b
ằ
ng quá
độ

gián ti
ế
p .
Th
ự
c ch
ấ
t c
ủ
a h
ì
nh th
ứ
c quá
độ
gián ti
ế
p là s

ự
thay
đổ
i quan đi
ể
m c
ủ
a
Lênin v
ề
cách đi lên c
ủ
a ch
ủ
ngh
ĩ
a x
ã
h
ộ
i c
ủ
a nh
ữ
ng n
ướ
c ti
ế
n tư b
ả

n ch
ủ
ngh
ĩ
a
. N
ế
u
ở
giai đo
ạ
n
đầ
u ông quan ni
ệ
m b
ướ
c chuy
ể
n lên ch
ủ
ngh
ĩ
a x
ã
h
ộ
i là tr
ự
c

ti
ế
p, và t
ấ
t nhiên là nhanh chóng, th
ì
gi
ờ
đây ông cho r
ằ
ng vi
ệ
c chuy
ể
n như v
ậ
y
ph
ả
i
đượ
c th
ự
c hi
ệ
n qua nhi
ề
u khâu trung gian, qua b
ướ
c chuy

ể
n gián ti
ế
p và
đương nhiên là r
ấ
t ph
ứ
c t
ạ
p và lâu dài.
Ông c
ũ
ng nêu lên nh
ữ
ng đi
ề
u ki
ệ
n nh
ữ
ng n
ướ
c l
ạ
c h
ậ
u v
ề
kinh t

ế
c
ò
n t
ồ
n
t
ạ
i các quan h
ệ
ti
ề
n tư b
ả
n ch
ủ
ngh
ĩ
a quá
độ
đi lên ch
ủ
ngh
ĩ
a x
ã
h
ộ
i:
Phương th

ứ
c s
ả
n xu
ấ
t c
ủ
a x
ã
h
ộ
i
để
t
ỏ
ra r
õ
thôi v
ề
m
ặ
t l
ị
ch s
ử
.
Độ
i ti
ề
n phong chính tr

ị
c
ủ
a giai c
ấ
p công nhân có
đủ
quy
ế
t tâm cùng toàn
dân giành chính quy
ề
n.
Có s
ự
giúp
đỡ
c
ủ
a giai c
ấ
p công nhân
đã
giành
đượ
c chính quy
ề
n
ở
n

ướ
c tư
b
ả
n phát tri
ể
n hơn.


16

CHƯƠNG II: V
ẬN

DỤNG

LÝ

THUYẾT

HÌNH
THÁI KINH
TẾ
-
XÃ

HỘI

VÀO
ĐIỀU

KIỆN

VIỆT
NAM
HIỆN
NAY.

2.1. T
HỰC

TIỄN
CÁCH
MẠNG
V
IỆT
NAM
Sau khi
đấ
t n
ướ
c th
ố
ng nh
ấ
t, c
ả
n
ướ
c

đã
quá
độ
đi lên ch
ủ
ngh
ĩ
a x
ã
h
ộ
i,
trong quá tr
ì
nh th
ự
c hi
ệ
n công cu
ộ
c xây
đự
ng ch
ủ
ngh
ĩ
a x
ã
h
ộ

i.
Đả
ng ta luôn
v
ậ
n l
ý
lu
ậ
n c
ủ
a ch
ủ
ngh
ĩ
a mác Lênin, trongđó có l
ý
lu
ậ
n h
ì
nh thái kinh t
ế
- x
ã

h
ộ
i vào vi
ệ

c
đề
các ch
ủ
trương phát truy
ể
n
đấ
t n
ướ
c, tuy nhiên do ch
ủ
quan duy
ý
trí c
ò
n có quan ni
ệ
m
ấ
u tr
ĩ
v
ề
ch
ủ
ngh
ĩ
a x
ã

h
ộ
i
L
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t y
ế
u t
ố

đả
m b
ả
o tinh t
ế
th
ừ
a trong s
ự
phát truy
ể
n ti
ế
n

lên c
ủ
a x
ã
h
ộ
i, quy
đị
nh khuynh h
ướ
ng phát truy
ể
n t
ừ
th
ấ
p
đế
n cao. M
ặ
t th
ứ
hai
c
ủ
a phương th
ứ
c s
ả
n xu

ấ
t- quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t bi
ể
u hi
ệ
n tính gián đo
ạ
n trong s
ả
n
xu
ấ
t tuy
ế
n l
ị
ch s
ử
. Nh
ữ
ng quan h
ệ
s
ả

n xu
ấ
t l
ỗ
i th
ờ
i
đượ
c xoá b
ỏ
và thay th
ế

b
ằ
ng nh
ữ
ng ki
ể
u quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t m
ớ
i cao hơn và h
ì
nh thái kinh t

ế
x
ã
h
ộ
i m
ớ
i
cao hơn ra
đờ
i. Như v
ậ
y, s
ự
xu
ấ
t hi
ệ
n, phát tri
ể
n c
ủ
a h
ì
nh thái kinh t
ế
x
ã
h
ộ

i ,s
ự

chuy
ể
n bi
ế
n t
ừ
h
ì
nh thái này sang h
ì
nh thái khác cao hơn
đượ
c gi
ả
i thích tr
ướ
c
h
ế
t b
ằ
ng s
ự
tác
độ
ng c
ủ

a qui lu
ậ
t trên. Đó là khuynh h
ướ
ng t
ự
t
ì
m
đườ
ng cho
m
ì
nh phát tri
ể
n và thay th
ế
c
ủ
a các h
ì
nh thái kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i.
2.2. QUAN
ĐIỂM

CỦA
C.MÁC, PH ANGHEN VÀ V.I. LÊNIN
VỀ
CON
ĐƯỜNG
ĐI LÊN CNXH
BỎ
QUA
CHẾ
Đ
Ộ
TBCN.
a. Quan đi
ể
m c
ủ
a C.Mác và Anghen v
ề
s
ự
phát tri
ể
n b
ỏ
qua.
Trong l
ờ
i t
ự

a vi
ế
t cho b
ả
n “tuyên ngôn c
ủ
a
đả
ng c
ộ
ng s
ả
n” Mác và Anghen
nh
ấ
n m
ạ
nh:


17
“Bây gi
ờ
th
ử
h
ỏ
i công x
ã
nông thôn Nga, các h

ì
nh th
ứ
c
đã
b
ị
phân gi
ả
i
ấ
y c
ủ
a
ch
ế

độ
công h
ữ
u ru
ộ
ng đât nguyên thu
ỷ
, có th
ể
chuy
ể
n th
ẳ

ng lên h
ì
nh th
ứ
c cao, c
ộ
ng
s
ả
n ch
ủ
ngh
ĩ
a v
ề
s
ở
h
ữ
u ru
ộ
ng
đấ
t hay không, hay là tr
ướ
c h
ế
t, nó ph
ả
i tr

ả
i qua quá
tr
ì
nh tan r
ã
như nó
đã
tr
ả
i qua trong ti
ế
n tr
ì
nh phát tri
ể
n l
ị
ch s
ử
c
ủ
a phương tây.
Ngày nay, l
ờ
i gi
ả
i đáp duy nh
ấ
t cho câu h

ỏ
i
ấ
y là th
ế
này : N
ế
u cách m
ạ
ng
Nga báo hi
ệ
u cu
ộ
c cách m
ạ
ng vô s
ả
n
ở
phương tây và néu 2 cu
ộ
c cách m
ạ
ng
ấ
y
b
ổ
sung cho nhau th

ì
ch
ế

độ
ru
ộ
ng
đấ
t c
ủ
a Nga hi
ệ
n nay s
ẽ
có th
ể
kh
ở
i đi
ể
m c
ủ
a
s
ự
phát truy
ể
n c
ộ

ng s
ả
n ch
ủ
ngh
ĩ
a. Trong tác ph
ẩ
m “bàn v
ề
x
ã
h
ộ
i
ở
Nga” Ph
Ăghen vi
ế
t “Nhưng m
ộ
t đi
ề
u ki
ệ
n t
ấ
t y
ế
u

để
làm
đượ
c vi
ệ
c đó là t
ấ
m gương và
ủ
ng h
ộ
tích c
ự
c c
ủ
a phương tây cho t
ớ
i nay v
ẫ
n c
ò
n là tư b
ả
n ch
ủ
nghi
ã
. Ch
ỉ
khi

nào kinh t
ế
cơ
đả
n ch
ủ
ngh
ĩ
a b
ị
đánh b
ạ
i
ở
quê hương c
ủ
a nó và
ở
nh
ữ
ng n
ướ
c
phát
đạ
t, ch
ỉ
khi nào nh
ữ
ng n

ướ
c l
ạ
c h
ậ
u qua t
ấ
m gương
ấ
y mà bi
ế
t
đượ
c r
ằ
ng
“Vi
ệ
c đó
đượ
c ti
ế
n hành như th
ế
nào”Nh
ữ
ng l
ự
c l
ượ

ng s
ả
n xu
ấ
t công ngi
ệ
p hi
ệ
n
đạ
i v
ớ
i tư cách là s
ở
h
ữ
u công c
ộ
ng
đã

đượ
c s
ử
d
ụ
ng như th
ế
nào
để

ph
ụ
c v
ụ

toàn th
ể
x
ã
h
ộ
i, th
ì
nh
ữ
ng n
ướ
c l
ạ
c h
ậ
u
ấ
y m
ớ
i có th
ể
b
ướ
c vào con

đườ
ng phát
tri
ể
n rút ng
ắ
n như v
ậ
y. Như th
ế
th
ắ
ng l
ợ
i c
ủ
a các n
ướ
c
ấ
y s
ẽ

đượ
c
đả
m b
ả
o”.
(Các Mác- PH. Anghen Tuy

ể
n t
ậ
p. T 1.)
Như v
ậ
y theo PH. Anghen nh
ữ
ng n
ướ
c l
ạ
c h
ậ
u, các n
ướ
c ti
ề
n tư b
ả
n ch
ủ
ngh
ĩ
a
ch
ứ
không riêng g
ì
n

ướ
c Nga,
đề
u có th
ể
đi lên ch
ủ
ngh
ĩ
a x
ã
h
ộị
b
ằ
ng nh
ữ
ng con
đườ
ng phát tri
ể
n b
ỏ
qua nh
ữ
ng đi
ề
u ki
ệ
n trên kiên quy

ế
t nh
ấ
t
đị
nh. Trong đó có đi
ề
u
ki
ệ
n là cách m
ạ
ng vô s
ả
n
đã
thành công
ở
Tây Âu. Đi
ề
u ki
ệ
n th
ứ
2: Các n
ướ
c trên tư
b
ả
n ch

ủ
ngh
ĩ
a nhân dân lao
độ
ng d
ướ
i s
ự
l
ã
nh
đạ
o c
ủ
a
Đả
ng c
ộ
ng s
ả
n
đã
làm theo
cách m
ạ
ng giành
đượ
c chính quy
ề

n t
ừ
tay giai c
ấ
p th
ố
ng tr
ị
.
Đi
ề
u ki
ệ
n th
ứ
ba: Các n
ướ
c đó ph
ả
i
đượ
c s
ự
giú
đỡ
c
ủ
a các n
ướ
c Phương

Tây
đã
hoàn thành cách m
ạ
ng vô s
ả
n.
Trong các đi
ề
u ki
ệ
n nêu trên th
ì
đi
ề
u ki
ệ
n
đầ
u là quan tr
ọ
ng nh
ấ
t.


18
b. Quan đi
ể
m c

ủ
a V.I. Lê-nin v
ề
phát tri
ể
n b
ỏ
qua. Theo Lê-nin có 2 h
ì
nh
th
ứ
c quá
độ
; quá
độ
tr
ự
c ti
ế
p và quá
độ
gián ti
ế
p. Lê-nin cho r
ằ
ng nh
ữ
ng
n

ướ
c mà ch
ủ
ngh
ĩ
a tư b
ả
n
đã
phát tri
ể
n th
ì
có th
ể
đi lên ch
ủ
ngh
ĩ
a x
ã
h
ộ
i.
B
ằ
ng quá
độ
tr
ự

c ti
ế
p .
Ng
ượ
c l
ạ
i, nh
ữ
ng n
ướ
c l
ạ
c h
ậ
u có th
ể
đi lên ch
ủ
ngh
ĩ
a x
ã
h
ộ
i b
ằ
ng quá
độ
gián ti

ế
p .
Th
ự
c ch
ấ
t c
ủ
a h
ì
nh th
ứ
c quá
độ
gián ti
ế
p này là quan đi
ể
m c
ủ
a LêNin v
ề

cách đi lên ch
ủ
ngh
ĩ
a x
ã
h

ộ
i c
ủ
a các n
ướ
c ti
ế
n tư b
ả
n ch
ủ
ngh
ĩ
a . N
ế
u
ở
giai
đo
ạ
n ông quan ni
ệ
m chuy
ể
n lên ch
ủ
ngh
ĩ
a x
ã

h
ộ
i là tr
ự
c ti
ế
p, và t
ấ
t nhiên là
nhanh chóng, th
ì
th
ự
c hi
ệ
n qua nhi
ề
u kho
ả
n trung gian ,qua b
ướ
c chuy
ể
n gián
ti
ế
p và đương nhiên là r
ấ
t ph
ứ

c t
ạ
p và lâu dài. Ông c
ũ
ng nêu lên nh
ữ
ng đi
ề
u
ki
ệ
n và nh
ữ
ng n
ướ
c l
ạ
c h
ậ
u v
ề
kinh t
ế
c
ò
n t
ồ
n t
ạ
i các quan h

ệ
ti
ề
n tư b
ả
n ch
ủ

ngh
ĩ
a quá
độ
đi lên ch
ủ
ngh
ĩ
a x
ã
h
ộ
i:
Phương th
ứ
c s
ả
n xu
ấ
t c
ủ
a x

ã
h
ộ
i
đã
l
ỗ
i th
ờ
i v
ề
m
ặ
t l
ị
ch s
ử
,
độ
i tiên phong
chính tr
ị
c
ủ
a giai c
ấ
p công nhân có
đủ
quy
ế

t tâm cùng toàn dân giành chính quy
ề
n.
- Có s
ự
giúp
đỡ
c
ủ
a giai c
ấ
p công nhân
đã
giành
đượ
c chính quy
ề
n
ở
n
ướ
c
tư b
ả
n phát tri
ể
n hơn.


19

CHƯƠNG III: V
ẬN

DỤNG

LÝ

LUẬN

HÌNH
THÁI KINH
TẾ
-
XÃ

HỘI

VÀO
ĐIỀU

KIỆN

VIỆT
NAM
HIỆN
NAY.

3.1. TÍNH
TẤT

YẾU

CỦA
CON
ĐƯỜNG

ĐỊNH

HƯỚNG
XHCN.
N
ướ
c ta là n
ướ
c l
ạ
c h
ậ
u v
ề
kinh t
ế
l
ạ
i b
ị

đế
qu

ố
c th
ự
c dân th
ố
ng tr
ị
m
ộ
t
th
ờ
i gian dài cơ s
ở
v
ậ
t ch
ấ
t k
ỹ
thu
ậ
t c
ò
n nghèo và l
ạ
c h
ậ
u .
Đả

ng ta kh
ẳ
ng
đị
nh sau khi Vi
ệ
t Nam ti
ế
n hành công cu
ộ
c cách màng x
ã

h
ộ
i ch
ủ
ngh
ĩ
a , xây d
ự
ng ch
ủ
ngh
ĩ
a x
ã
h
ộ
i t

ừ
m
ộ
t n
ướ
c ti
ế
n t
ừ
b
ả
n ch
ủ
ngh
ĩ
a b
ỏ

qua ch
ủ
ngh
ĩ
a tư b
ả
n s
ự
l
ự
a ch
ọ

n trên 2 căn c
ứ
sau đây.
M
ộ
t là, ch
ỉ
có CNXH m
ớ
i gi
ả
i phóng
đượ
c nhân dân lao
độ
ng thoát kh
ỏ
i áp
b
ứ
c, bóc l
ộ
t b
ấ
t công đem l
ạ
i cu
ộ
c s
ố

ng
ấ
m lo h
ạ
nh phúc cho nhân dân
Hai là, th
ắ
ng l
ợ
i c
ủ
a cu
ộ
c cách m
ạ
ng th
ắ
ng l
ợ
i Nga năm 1971
đã
m
ở
ra m
ộ
t
th
ờ
i
đạ

i m
ớ
i, t
ạ
o kh
ả
năng th
ự
c hi
ệ
n cho các dân t
ộ
c l
ạ
c h
ậ
u ti
ế
n lên con
đườ
ng
CNXH.
S
ự
l
ự
a ch
ọ
n
ấ

y không mâu thu
ẫ
n v
ớ
i quá tr
ì
nh phát tri
ể
n l
ị
ch s
ử
t
ợ
nhiên
c
ủ
a XHCN, không mâu thu
ẫ
n v
ớ
i h
ì
nh thái kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i c

ủ
ch
ủ
ngh
ĩ
a Mác Lê-
nin. Trong đi
ề
u ki
ệ
n c
ụ
th
ể
s
ự
l
ự
a ch
ọ
n
ấ
y chính là s
ự
l
ự
a ch
ọ
n con
đườ

ng rút
ng
ắ
n b
ỏ
qua ch
ế

độ
TBCN.
Con
đườ
ng CNXH cho phép chúng ta có th
ể
phát tri
ể
n nhanh l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n
xu
ấ
t theo h
ướ
ng ngày càng hi
ệ
n

đạ
i, gi
ả
i quy
ế
t có hi
ệ
u qu
ả
các v
ấ
n
đề
x
ã
h
ộ
i
phát tri
ể
n x
ã
h
ộ
i theo chi
ề
u hư
ớ
ng ti
ế

n b
ộ
v
ừ
a có th
ể
tránh cho x
ã
h
ộ
i và nhân
dân lao
độ
ng ph
ả
i tr
ả
giá cho các v
ấ
n
đề
c
ủ
a x
ã
h
ộ
i tư b
ả
n mà tr

ướ
c h
ế
t là ch
ế

độ

ng
ườ
i bóc l
ộ
t ng
ườ
i, là quan h
ệ
b
ấ
t b
ì
nh
đẳ
ng ng
ườ
i v
ớ
i ng
ườ
i.

20
3.2. T
HỰC

TIỄN

VỀ
CÁCH
MẠNG

VIỆT
NAM.
Sau khi th
ố
ng nh
ấ
t
đấ
t nư
ớ
c, c
ả
n
ướ
c
đã
quá
độ
đi lên CNXH,

đả
ng ta luôn
v
ậ
n d
ụ
ng l
ý
lu
ậ
n c
ủ
a ch
ủ
ngh
ĩ
a M.Lênin trong đó có l
ý
lu
ậ
n h
ì
nh thái kinh t
ế
x
ã

h
ộ
i vào vi

ệ
c
đề
ra các ch
ủ
trương phát tri
ể
n
đấ
t n
ướ
c, tuy nhiên do ch
ủ
quan duy
ý
trí c
ò
n có quan ni
ệ
m
ẫ
u trí v
ề
CNXH và lo l
ắ
ng có ngay CNXH lên chúng ta
m
ắ
c ph
ả

i m
ộ
t s
ố
quy
ế
t đi
ể
m nghiêm tr
ọ
ng c
ả
v
ề
l
ý
lu
ậ
n và th
ự
c ti
ễ
n.
M
ộ
t là, t
ừ
ch
ỗ
kh

ẳ
ng
đị
nh vi
ệ
t nam quá
độ
th
ẳ
ng lên CNXH b
ỏ
qua giai
đo
ạ
n phát tri
ể
n TBCN, chúng ta
đã
có m
ộ
t nh
ậ
n th
ứ
c h
ế
t sai làm là b
ỏ
qua t
ấ

t
các nh
ữ
ng g
ì
thu
ộ
c v
ề
CNTB, không ti
ế
p thu nh
ữ
ng y
ế
u t
ố
h
ợ
p l
ý
, tích c
ự
c c
ủ
a
nó vào s
ự
phát tri
ể

n, vô h
ì
nh chúng ta
đã
t
ừ
b
ỏ
nh
ữ
ng thành t
ự
u c
ủ
a nhân lo
ạ
i
đạ
t
đượ
c làm cho chúng ta không t
ậ
n d
ụ
ng
đượ
c các khâu trung gian các b
ướ
c
quá

độ
c
ầ
n thi
ế
t
để
v
ữ
ng chăc ch
ế

độ
x
ã
h
ộ
i v
ớ
i trên cơ s
ở
ti
ế
p thu k
ế
th
ừ
a có
ch
ọ

n l
ọ
c nh
ữ
ng tinh hoa do nhân lo
ạ
i
đã
t
ạ
o ra.
Hai là, nh
ậ
n th
ứ
c nhân gian v
ề
CNXH trong quá tr
ì
nh xây d
ự
ng CNXH, do
chúng ta nh
ậ
n th
ứ
c chưa
đầ
y
đủ

và h
ế
t sưc gian nan v
ề
CNXH, và do tư t
ưở
ng
nôn nóng mu
ố
n có ngay CNXH trong th
ờ
i gian g
ắ
n cho lên d
ẫ
n
đế
n thưc hi
ệ
n
xây d
ự
ng CNXH ch
ẳ
ng nh
ữ
ng chúng ta không
đạ
t
đượ

c m
ụ
c tiêu
đề
ra mà c
ò
n
phá ho
ạ
i nghiêm tr
ọ
ng s
ả
n xu
ấ
t và làm n
ả
y sinh nhi
ề
u tiêu c
ự
c v
ề
x
ã
h
ộ
i.
Ở
n

ướ
c ta, b
ệ
nh ch
ủ
quan duy
ý
trí
đã
t
ừ
ng th
ể
hi
ệ
n
ở
ch
ỗ
đánh giá t
ì
nh
h
ì
nh thi
ế
u khách quan, say sưa v
ớ
i th
ắ

ng l
ợ
i, không th
ấ
y h
ế
t khó khăn, ph
ứ
c t
ạ
p,
v
ạ
ch ra các m
ụ
c tiêu khá cao, coi th
ườ
ng vi
ệ
c khuy
ế
n khích l
ợ
i ích th
ự
c ch
ấ
t,
c
ườ

ng đi
ệ
u
độ
ng l
ự
c tinh th
ầ
n, mu
ố
n b
ỏ
qua giai đoan t
ấ
t y
ế
u
để
ti
ế
n nhanh,
không tôn tr
ọ
ng các quy lu
ậ
t khách quan.
S
ự
h
ì

nh thành và phát tri
ể
n c
ủ
a XH XHCN c
ũ
ng như ch
ủ
ngh
ĩ
a x
ã
h
ộ
i, là
m
ộ
t quá tr
ì
nh l
ị
ch s
ử
t
ự
nhiên, tuân theo các quy lu
ộ
t khách quan. V
ì
v

ậ
y, l
ế
u
con ng
ườ
i mu
ố
n thay
đổ
i x
ã
h
ộ
i theo
ý
mu
ố
n ch
ủ
quan hay mu
ố
n dùng m
ệ
nh
l
ệ
nh
để
xoá b

ỏ
các giai đo
ạ
n phát tri
ể
n t
ự
nhiên c
ủ
a nó th
ì
không tránh kh
ỏ
i “s
ự

tr
ớ
trêu”.


21
Đứ
ng tr
ướ
c th
ự
c t
ế
, kh

ủ
ng ho
ả
ng kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i n
ả
y sinh và ngày tr
ở
nên
tr
ầ
m tr
ọ
ng,
Đả
ng c
ộ
ng s
ả
n Vi
ệ
t Nam
đề
ra
đổ

i m
ớ
i
đấ
t n
ướ
c
đạ
i h
ộ
i
đạ
i bi
ể
u
toàn qu
ố
c l
ầ
n th
ứ
VI.
Để
th
ự
c hi
ệ
n th
ắ
ngl

ợ
i công cu
ộ
c CNXH
ở
n
ướ
c ta, chúng ta ph
ả
i n
ỗ
l
ự
c
hơn n
ữ
a trong vi
ệ
c nh
ậ
n th
ứ
c và s
ử
d
ụ
ng quy lu
ậ
t khách quan c
ủ

a s
ự
phát tri
ể
n
x
ã
h
ộ
i, trong đó v
ề
h
ì
nh thái x
ã
h
ộ
i


22

PHẦN
III: K
ẾT

LUẬN

L
ý

lu
ậ
n h
ì
nh thành kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i là m
ộ
t trong nh
ữ
ng thành t
ự
u khoa h
ọ
c
mà C. Mác
đã

để
l
ạ
i cho nhân lo
ạ
i. Chính nh
ờ
xu

ấ
t phát t
ừ
con ng
ườ
i hi
ệ
n th
ự
c -
con ng
ườ
i đang s
ố
ng hi
ệ
n th
ự
c c
ủ
a m
ì
nh, C. Mác
đã
v
ạ
ch ra s
ả
n xu
ấ

t v
ậ
t ch
ấ
t là
cơ s
ở

đờ
i s
ố
ng x
ã
h
ộ
i. X
ã
h
ộ
i là m
ộ
t h
ệ
th
ố
ng mà trong đó quan h
ệ
s
ả
n xu

ấ
t ph
ả
i
phù h
ợ
p v
ớ
i tr
ì
nh
độ
phát tri
ể
n nh
ấ
t
đị
nh c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t. S
ự

v
ậ
n
độ
ng và
phát tri
ể
n c
ủ
a X
ã
h
ộ
i là m
ộ
t quá tr
ì
nh l
ị
ch s
ử
t
ự
nhiên. Các h
ì
nh thành kinh t
ế
x
ã

h
ộ
i thay th
ế
nhau t
ừ
th
ấ
p
đế
n cao thông qua cách m
ạ
ng x
ã
h
ộ
i. S
ự
v
ậ
n
độ
ng phát
tri
ể
n c
ủ
a các h
ì
nh thái kinh t

ế
x
ã
h
ộ
i. S
ự
v
ậ
n
độ
ng phát tri
ể
n c
ủ
a các h
ì
nh thái
kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i v
ừ
a b
ị
chi ph
ố

i b
ở
i các quy lu
ậ
t chung, v
ừ
a b
ị
tác
độ
ng b
ở
i các
đi
ề
u ki
ệ
n l
ị
ch s
ử
c
ụ
th
ể
c
ủ
a t
ừ
ng qu

ố
c gia, t
ừ
ng dân t
ộ
c.
M
ặ
c dù hi
ệ
n nay, x
ã
h
ộ
i loài ng
ườ
i có nh
ữ
ng đ
ặ
c đi
ể
m khác v
ớ
i C.Mác, L
ý

lu
ậ
n h

ì
nh thành kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i v
ẫ
n gi
ữ
nguyên giá tr
ị
. Nó là phương pháp lu
ậ
n
th
ự
c s
ự
khoa h
ọ
c
để
phân chia giai đo
ạ
n phát tri
ể
n, xem xét m
ỗ

i quan h
ệ
l
ẫ
n
nhau giưa các m
ặ
t trong
đờ
i s
ố
ng x
ã
h
ộ
i như quy lu
ậ
t v
ậ
n
độ
ng, phát tri
ể
n t
ừ

h
ì
nh thái kinh t
ế

x
ã
h
ộ
i. L
ý
lu
ậ
n đó không tham v
ọ
ng gi
ả
i thích
đượ
c t
ấ
t c
ả
các
m
ặ
t c
ủ
a
đờ
i s
ố
ng x
ã
h

ộ
i là nó
đò
i h
ỏ
i b
ằ
ng các phương pháp ti
ế
p c
ậ
n khoa h
ọ
c
khác. Cùng v
ớ
i s
ự
phát tri
ể
n c
ủ
a th
ự
c ti
ễ
n x
ã
h
ộ

i và khoa h
ọ
c, loài ng
ườ
i ngày
nay c
ũ
ng t
ì
m ra nh
ữ
ng phương pháp ti
ế
p c
ậ
n m
ớ
i v
ề
x
ã
h
ộ
i, nhưng không ph
ả
i
v
ì
th
ế

mà l
ý
lu
ậ
n h
ì
nh thành kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i tr
ở
lên l
ỗ
i th
ờ
i.
Cùng v
ớ
i vi
ệ
c khái quát l
ý
lu
ậ
n h
ì
nh thành kinh t

ế
x
ã
h
ộ
i, các nhà kinh đi
ể
n
c
ủ
a ch
ủ
ngh
ĩ
a Mác - Lênin
đã
v
ạ
ch ra các quy lu
ậ
t phát sinh phát tri
ể
n và di
ệ
t
vong c
ủ
a nó. T
ừ
đó, các Ông đi

đế
n d
ự
đoán v
ề
s
ự
ra
đờ
i c
ủ
a h
ì
nh thành kinh t
ế

x
ã
h
ộ
i c
ộ
ng s
ả
n ch
ủ
ngh
ĩ
a mà giai đo
ạ

n th
ấ
p là ch
ủ
ngh
ĩ
a x
ã
h
ộ
i.


23
L
ý
lu
ậ
n đó c
ũ
ng cung c
ấ
p cho chúng ta m
ộ
t phương pháp lu
ậ
n th
ự
c s
ự

khoa
h
ọ
c
để
phân tích. S
ự
v
ậ
n
độ
ng phát tri
ể
n
đầ
y
đủ
mâu thu
ẫ
n hi
ệ
n nay c
ủ
a nhân lo
ạ
i.
Nó cho th
ấ
y: Măc dù ch
ủ

ngh
ĩ
a x
ã
h
ộ
i b
ị
kh
ủ
ng ho
ả
ng d
ẫ
n
đế
n s
ự
s
ụ
p
đổ
c
ủ
a Liên
Xô và Đông Âu, ch
ủ
ngh
ĩ
a tư b

ả
n v
ẫ
n ti
ế
p t
ụ
c phát tri
ể
n và
đạ
t
đượ
c nhi
ề
u thành
t
ự
u, nh
ữ
ng t
ấ
t y
ế
u c
ủ
a ch
ủ
ngh
ĩ

a tư b
ả
n s
ẽ

đượ
c thay th
ế
b
ằ
ng h
ì
nh thái kinh t
ế
x
ã

h
ộ
i cao hơn theo d
ự
đoán c
ủ
a các nhà kinh đi
ể
n ch
ủ
ngh
ĩ
a Mác Lê-nin.

L
ý
lu
ậ
n h
ì
nh thái kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i c
ũ
ng là phương pháp lu
ậ
n khoa h
ọ
c
để
ta
phân tích công cu
ộ
c xây d
ự
ng
đấ
t n
ướ
c hi

ệ
n nay, lu
ậ
n ch
ứ
ng
đượ
c t
ấ
t y
ế
u c
ủ
a
đị
nh h
ướ
ng x
ã
h
ộ
i ch
ủ
ngh
ĩ
a
ở
Vi
ệ
t Nam. Phân tích đúng nguyên nhân c

ủ
a t
ì
nh
h
ì
nh kh
ủ
ng ho
ả
ng kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i và ch
ỉ
ra
đượ
c:
Đổ
i m
ớ
i theo
đị
nh h
ướ
ng c
ủ

a
x
ã
h
ộ
i v
ừ
a phù h
ợ
p v
ớ
i xu h
ướ
ng phát tri
ể
n th
ờ
i
đạ
i v
ừ
a phù h
ợ
p v
ớ
i đi
ề
u ki
ệ
n

c
ụ
th
ể
c
ủ
a Vi
ệ
t Nam.
Như v
ậ
y có th
ể
kh
ẳ
ng
đị
nh r
ằ
ng: L
ý
lu
ậ
n h
ì
nh thái kinh t
ế
x
ã
h

ộ
i v
ẫ
n gi
ữ
nguyên
giá tr
ị
khoa h
ọ
c và đúng th
ờ
i
đạ
i c
ủ
a nó. Nó là phương pháp lu
ậ
n th
ự
c s
ự
khoa h
ọ
c
để

phân tích th
ờ
i

đạ
i c
ũ
ng như c
ủ
a công cu
ộ
c xây d
ự
ng
đấ
t n
ướ
c hi
ệ
n
đạ
i
ở
Vi
ệ
t Nam.