Giáo án điện tử môn sinh học: sinh học lớp 12- Bài 17: ẢNH HƯỞNG CỦA MÔI TRƯỜNG ĐẾN SỰ BIỂU HIỆN CỦA GEN ppt

ẢNH HƯỞNG CỦA MÔI
ẢNH HƯỞNG CỦA MÔI
TRƯỜNG ĐẾN SỰ BIỂU HIỆN
TRƯỜNG ĐẾN SỰ BIỂU HIỆN


CỦA GEN
CỦA GEN
Bài 17
I. MỐI QUAN HỆ GIỮA KIỂU GEN, MÔI TRƯỜNG
I. MỐI QUAN HỆ GIỮA KIỂU GEN, MÔI TRƯỜNG
VÀ KIỂU HÌNH.
VÀ KIỂU HÌNH.
1/ Thí nghiệm:
1/ Thí nghiệm:


-
-
Đối tượng: Cây hoa anh thảo
Đối tượng: Cây hoa anh thảo


+ Giống hoa đỏ thuần chủng có kiểu gen: AA
+ Giống hoa trắng có kiểu gen: aa
AA
20
o
C
35
o

C
AA
AA
P F1 F2
35
o
C
aa
aa
20
o
C35
o
C
aa
P F1 F2
Hãy quan sát thí nghiệm sau:
Có nhận xét gì về cách phản ứng
nhiệt độ môi trường của hai giống hoa đỏ
và trắng?
-Hoa đỏ(AA) cho ra hoa đỏ hay hoa trắng
phụ thuộc môi trường.
-Hoa trắng(aa) chỉ cho hoa màu trắng không
phụ thuộc vào nhiệt độ môi trường.
I. MỐI QUAN HỆ GIỮA KIỂU GEN, MÔI TRƯỜNG VÀ
I. MỐI QUAN HỆ GIỮA KIỂU GEN, MÔI TRƯỜNG VÀ
KIỂU HÌNH.
KIỂU HÌNH.
1/ Thí nghiệm
1/ Thí nghiệm

2/ Kết luận
2/ Kết luận
-Em hãy rút ra kết luận về vai trò
của KG và ảnh hưởng của môi
trường đối với sự hình thành tính
trạng.
Bố mẹ không truyền đạt cho con những tính
trạng được hình thành sẵn mà truyền đạt
một KG.
- KG quy định khả năng phản ứng của cơ
thể trước môi trường
- Kiểu hình là kết quả tương tác giữa kiểu
gen với môi trường.
Môi trường
Kiểu gen

Kiểu hình
Sự tác động của môi trường



-Ảnh hưởng của môi trường trong biểu hiện ở
-Ảnh hưởng của môi trường trong biểu hiện ở
mối quan hệ giữa gen với nhau, giữa gen trong
mối quan hệ giữa gen với nhau, giữa gen trong
nhân và tế bào chất hoặc giới tính của cơ thể.
nhân và tế bào chất hoặc giới tính của cơ thể.
Ví dụ:
Ở cừu : H quy định có sừng
h quy định không sừng

HH : Có sừng
hh : Không sừng
Đực : có sừng
Hh
Cái : không sừng
Ở người:
Bb hói đầu chỉ biểu hiện ở nam,
không biểu hiện ở nữ
VD1: Giống thỏ Himalaya có bộ lông trắng muốt trên toàn
thân , ngoại trừ các đầu mút cuả cơ thể như tai, bàn chân,
đuôi và mõm có màu lông đen
Toàn thân lông trắng
Tai, bàn chân, đuôi,
mõm lông đen
TNCM
TNCM
:
: Cạo lông
trắng trên lưng +
buộc đá lạnh
K
Q
K
Q
:
:
Ở

lư
n

g
l
ô
n
g

m
ọ
c

c
ó

m
à
u

đ
e
n
TB ở đầu mút cơ thể t
0
thấp
T/h mêlanin  Lông đen
TB ở vùng thân có t
TB ở vùng thân có t
0
0
cao
cao

ko T/h Melanin
ko T/h Melanin


Lông
Lông
trắng
trắng
•
Ảnh hưởng của môi trường ngoài
như ánh sáng , nhiệt độ, pH, chế độ
dinh dưỡng,
VD
VD
2
2
:
:


Các cây cẩm tú cầu có cùng kiểu gen nhưng
Các cây cẩm tú cầu có cùng kiểu gen nhưng
màu hoa khác nhau tuỳ thuộc vào
màu hoa khác nhau tuỳ thuộc vào
độ
độ
pH của
pH của
đất
đất

pH > 7
pH > 7
pH = 7
pH = 7
pH < 7
pH < 7
+ Nếu phát hiện sớm và thực hiện chế độ ăn kiêng
+ Nếu phát hiện sớm và thực hiện chế độ ăn kiêng
thức ăn chứa phêninalalin
thức ăn chứa phêninalalin


trẻ em có thể phát
trẻ em có thể phát
triển bình thường
triển bình thường
=> Cùng kiểu gen + môi trường khác nhau => kiểu
hình khác nhau
VD 3
VD 3
:
:


Ở người, bệnh phênikêtô niệu do gen
Ở người, bệnh phênikêtô niệu do gen
lặn nằm trên NST thường quy định
lặn nằm trên NST thường quy định
+ Nếu không được phát hiện và chữa trị kịp thời
trẻ em

bị bệnh sẽ thiểu năng trí tuệ và một loạt những rối
loạn khác
Tại sao các nhà khoa học lại khuyên nông dân không nên
chỉ trồng một giống luá duy nhất (cho dù là giống lúa có
năng suất cao) trên một diện tích rộng trong một vụ mùa?


Vì chúng ta không thể dự
Vì chúng ta không thể dự
đoán được sự biến đổi của
đoán được sự biến đổi của
thời tiết. Nếu trồng một
thời tiết. Nếu trồng một
loại giống khi thời tiết gặp
loại giống khi thời tiết gặp
bất lợi thì toàn bộ cây sẽ
bất lợi thì toàn bộ cây sẽ
chết. Do đó chúng ta nên
chết. Do đó chúng ta nên
trồng nhiều loại giống trên
trồng nhiều loại giống trên
một mảnh ruông rộng lớn
một mảnh ruông rộng lớn
trong cùng một vụ để khi
trong cùng một vụ để khi
thời tiết thay đổi ít nhất
thời tiết thay đổi ít nhất
cũng thu được một vài
cũng thu được một vài
giống cho thu hoạch

giống cho thu hoạch
II. THƯỜNG BIẾN
Em hãy nghiên c u Sgk và các ki n ứ ế
th c ứ đã h c ọ để hoàn thành PHT sau:
Các
Các
v
v
đề
đề
Đột
Đột
biến
biến
Th
Th
ư
ư
ờng biến
ờng biến
Khái
Khái
niệm
niệm
Tính
Tính
chất
chất
Vai
Vai

trò
trò
Ví dụ
Ví dụ
Phân biệt đột biến với thường biến
Các
Các
v
v
đề
đề
Đột
Đột
biến
biến
Th
Th
ư
ư
ờng biến
ờng biến
Khái
Khái
niệm
niệm
Tính
Tính
chất
chất
Vai

Vai
trò
trò
Phân biệt đột biến với thường biến
ĐB là những biến đổi
trong vật chất di truyền
ở mức phân tử hay
mức tế bào.
TB là những biến đổi KH
của cùng một KG, phát sinh
trong đời cá thể dưới ảnh
hưởng của MT, không do
sự biến đổi trong KG.
TB là những biến đổi KH
của cùng một KG, phát
sinh trong đời cá thể dưới
ảnh hưởng của MT, không
do sự biến đổi trong KG.
-Xuất hiện đồng loạt
-Chịu ảnh hưởng trực
tiếp của môi trường
sống
-Không di truyền
-Có lợi cho sinh vật
Là nguồn nguyên liệu
cho chọn lọc tự nhiên
Giúp cơ thể phản ứng linh hoạt
về kiểu hình đảm bảo sự thích
ứng trước sự thay đổi của MT.
Ở NƯỚC

Ở CẠN
Loài cáo Bắc cực, Nam cực
Mùa hè
Mùa đông
Dừa nước
“ phao” trắng, xốp, thân
mềm nổi trên mặt nước
Không có phao, thân thảo
thích nghi với lối sống ở cạn
Lông dày, trắng lẫn với
màu tuyết
Lông mỏng, nâu sẫm hoặc
xám đen lẫn với màu đất,
cát
Mùa thu
Mùa đông
20
o
C35
o
C
AA
AA
P F1 F2
35
o
C
AA
Khoai lang trồng
trong môi trường ẩm

ướt
Khoai lang trồng trong
môi trường khô hạn
Cây rụng lá và ra non lá
Gấu Bắc Cực
Kiểu gen 1
Kiểu gen 1
MT 1
MT 1
→
→
KH 1
KH 1
MT 2
MT 2
→
→
KH 2
KH 2
MT 3
MT 3
→
→
KH 3
KH 3
MT n
MT n
→
→
KH n

KH n
Mức phản ứng
…
III/ Mức phản ứng của kiểu gen
1/ Khái niệm
Quan sát và đưa ra nhận
xét về đặc điểm của cây
mũi mác
Vậy mức phản ứng là gì?
- Mức phản ứng là tập hợp các kiểu hình
của cùng một kiểu gen tương ứng với các
môi trường khác nhau.
•
Sự mềm dẻo kiểu hình
-Là sự phản ứng thành những Kh khác
nhau của 1 KG trước những môi trường khác
nhau.
- Sự mềm dẻo có được do sự tự điều
chỉnh sinh lí, thực chất là điều chỉnh của KG.
- Xác định bằng số KH có thể của KG đó.
Theo em tại sao sinh vật có thể thay đổi được
kiểu hình trước sự thay đổi của môi trường?
III/ Mức phản ứng của kiểu gen
1/ Khái niệm
- Do kiểu gen quy định => di truyền
- Mỗi gen có một mức phản ứng riêng
- Tính trạng số lượng có mức phản ứng rộng.
- Tính trạng chất lượng có mức phản ứng hẹp
III/ Mức phản ứng của kiểu gen
1/ Khái niệm

2/
2/ Đặc điểm của mức phản ứng
Ví dụ: giống lúa DR 2 , chăm sóc tốt => năng
suất tăng nhưng không vượt quá 9,5 tấn /ha.
Lợn Ỉ Nam Định, chế độ dinh dưỡng tốt
nhất =>khối lượng tăng nhưng cũng không quá
50kg/10 tháng.
Hai ví dụ trên có phải là mức phản ứng
của kiểu gen không? Vì sao?
Mức phản ứng do yếu tố nào quy định
VD: Ở bò:
- Tỉ lệ bơ trong sữa
Chăm sóc tốt
Ít thay đổi
- Sản lượng sữa
Chăm sóc tốt
Chăm sóc không tốt
thay đổi nhiều
Chăm sóc không tốt
III/ Mức phản ứng của kiểu gen
1/ Khái niệm
2/ Đặc điểm của mức phản ứng
3/ Vai trò của giống và kĩ thuật canh tác đối với năng suất
- Giới hạn năng suất của một giống vật nuôi
hay cây trồng do yếu tố nào quy định?
- Kĩ thuật canh tác có ảnh hưởng gì đến năng
suất không?
- Giống (KG):Quy định năng suất của một
giống vật nuôi hay cây trồng.
- Kĩ thuật sx (MT) :quy định năng suất cụ thể

của giống trong ứng do KG quy định giới hạn
của mức phản.
-Năng suất = giống + kĩ thuật.
-Em hãy giải thích tại sao với chế
độ chăm sóc tốt nhất lợn Ỉ NAM
ĐỊNH chỉ cho 50kg sau 10 tháng
tuổi, lợn Đại Bạch đạt 185 kg?
-Vậy muốn tăng năng suất
vật nuôi và cây trồng cần
phải làm gì?
Muốn vượt giới hạn năng suất thì phải đổi
giống, cải tiến giống cũ hoặc tạo giống mới.
Câu 1:
Câu 1:


Kiểu hình được tạo thành là
Kiểu hình được tạo thành là
:
:
A. do kiểu gen quy định hoàn toàn
B. do điều kiện môi trường tác động
C. kết quả cuả sự tương tác giữa kiểu gen và môi
trường
D. do các yếu tố cuả môi trường bên trong cơ thể
quyết định
Củng cố
Câu 2
Câu 2
:

:


Phát biểu nào dưới đây không đúng
Phát biểu nào dưới đây không đúng
về mức phản ứng
về mức phản ứng
:
:
A. Mức phản ứng do kiểu gen cuả cơ thể quy
định
B. Tính trạng số lượng có mức phản ứng
rộng
C. Mức phản ứng là tập hợp các kiểu hình
cuả cùng một kiểu gen tương ứng với các
môi trường khác nhau
D. Mức phản ứng không di truyền được
Câu 3
Câu 3
:
:
Hiện tượng nào dưới đây không phải
Hiện tượng nào dưới đây không phải
là thường biến:
là thường biến:
A.
A.


Một số loài thú thay đổi màu sắc và độ

Một số loài thú thay đổi màu sắc và độ
dày cuả bộ lông theo muà
dày cuả bộ lông theo muà
B. Cây sồi rụng lá vào cuối muà thu và ra lá non
vào mùa xuân
C. người bạch tạng có da trắng, tóc trắng, mắt
hồng
D. số lượng hồng cầu trong máu cuả người
tăng lên khi đi lên núi cao
Câu 4
Câu 4
:
:
Trong sản xuất nông nghiệp, yếu tố
Trong sản xuất nông nghiệp, yếu tố
“ giống - kĩ thuật sản xuất- năng suất”
“ giống - kĩ thuật sản xuất- năng suất”
tương ứng với:
tương ứng với:
A. Kiểu gen- kiểu hình- môi trường
B. Kiểu gen- môi trường- kiểu hình
C. Kiểu hình- môi trường- kiểu gen
D. Kiểu hình- kiểu gen-môi trường


Câu nói: Cô ấy được mẹ truyền cho tính
Câu nói: Cô ấy được mẹ truyền cho tính
trạng “má lúm đồng tiền” có chính xác hay
trạng “má lúm đồng tiền” có chính xác hay
không? Nếu cần thì phải sửa lại câu nói

không? Nếu cần thì phải sửa lại câu nói
này như thế nào?
này như thế nào?
Đáp án:
Đáp án:


Không chính xác, và sửa lại: Cô ấy được
Không chính xác, và sửa lại: Cô ấy được
mẹ truyền cho kiểu gen quy định tính
mẹ truyền cho kiểu gen quy định tính
trạng “má lúm đồng tiền”.
trạng “má lúm đồng tiền”.