Cúm gia cầm và nhiễu thông tin ppt

Cúm gia cầm và nhiễu thông
tin
Những tiên đoán về cúm gia cầm và một nạn đại dịch đã
và đang gây thiệt hại cho kinh tế nước ta. Điều đáng nói
là cái nạn dịch mà chúng ta đang đối phó ngay ngày hôm
nay không phải là dịch cúm gia cầm, mà nạn dịch cúm
thông tin và dịch sợ hãi. Đã đến lúc các cơ quan truyền
thông nhìn lại cách đưa tin của mình sao cho nghiêm
chỉnh hơn và nên đặt quyền lợi kinh tế của nước ta trước
các cạnh tranh theo kiểu giật gân.
Giới truyền thông, kể cả báo chí Việt Nam, đang cạnh
tranh nhau đưa tin về dịch cúm gia cầm, với những chiêu
thức mà tôi có lí đo để cho là giật gân và tất nhiên là
không cần thiết. Chẳng hạn như báo điện tử VietNamNet
có hẳn một trang web với tựa đề “Đối diện với đại dịch
cúm gia cầm”, và minh họa bằng đầu gà với con mắt đỏ
choét và tấm biển giao thông “STOP”, trên nền màu đỏ
chói và chữ SOS (báo động khẩn cấp) liên tiếp nhảy lên
nhảy xuống …

Hình minh họa trên trang web

Vào trang nhà, chúng ta thấy một dòng giới thiệu đầy
tự hào “Trang web này có sự cộng tác của Viện vệ sinh
dịch tễ học, Cục y tế dự phòng (Bộ y tế), và Trường Đại
học y tế công cộng” làm như đó là một bảo kê cho những
bài viết trong trang nhà này vậy. Thế nhưng rất tiếc là khi
đọc qua những bản tin trong trang nhà này càng làm cho
người đọc bối rối, vì những con số thay nhay trồi sụt theo
ngày tháng, và những thông tin chẳng kèm theo một lí
giải khoa học nào, chẳng đưa ra những câu trả lời thiết

thực về những câu hỏi mà người dân muốn biết: cúm gà
quan trọng ra sao, nguy cơ lan truyền của virút H5N1 từ
gia cầm sang người ra sao, ăn gà nấu chín có phải là nguy
hiểm không, triệu chứng của cúm gà là gì, chữa trị ra sao,
phòng chống như thế nào, v.v. và v.v. Đó là những câu
hỏi mà người dân muốn biết, nhưng cách đưa tin của báo
chí trong nước hiện nay rất tiếc là chưa trả lời hết những
câu hỏi đó. (Sẵn đây, xin nhắc các bạn đọc muốn biết câu
trả lời cho các câu hỏi trên thì có thể vào trang nhà
www.ykhoa.net để biết thêm chi tiết (1)).
Trong khi báo chí trong nước chạy theo những thông
tin giật gân, duy cảm, thì một vài các tờ báo và đài phát
thanh tiếng Việt ở Mĩ, kể cả đài RFA của Mĩ, dường như
có chủ trương loan tin nhằm chống phá Việt Nam. Họ
liên tiếp đưa tin làm cho người đọc và nghe có cảm tưởng
như một nạn đại dịch sắp xảy ra trên thế giới, và nước có
tội chính là … Việt Nam! Họ không ngần ngại nói rằng
cúm gà xuất phát từ Việt Nam, bất chấp sự thật là Hồng
Kông mới chính là nơi virút H5N1 được phát hiện lần đầu
từ năm 1997.
Mục đích của những kiểu đưa tin giật gân này là gì?
Tại sao phải báo động quần chúng khi mà các chuyên gia
đều nhất trí rằng một đại dịch sẽ không xảy ra trong tương
lai? Có phải đó là một cách đưa tin vô trách nhiệm
không, nhất là trong khi cả thế giới chỉ có 117 trường hợp
bị nhiễm và 60 người không may đã chết? Có thể gọi đó
là một đại dịch không trong khi hàng trăm ngàn người
khác trên thế giới chết vì cảm cúm?
Thông tin đã trở thành nhiễu thông tin. Nó gây nhiễu
đến nỗi những người làm trong ngành y tế, kể cả bác sĩ,

cũng không biết đâu là thật và đâu là giả. Có một vị bác
sĩ (người Việt ở Úc) đã thản nhiên tuyên bố trên đài phát
thanh rằng chữ H trong H5N1 là viết tắt của Hồng Kông!
Đối với nhiều người Việt ở nước ngoài, nhiễu thông tin
dẫn đến sợ hãi. Đã có nhiều người hoãn chuyến bay về
Việt Nam trong dịp Tết vì sợ … cúm gà! Nhiều người Úc
cũng tỏ ra ngần ngại khi nghĩ đến một chuyến đi du lịch ở
Việt Nam nhân mùa nghỉ hè sắp đến.
Ở trong nước nông dân, vốn đã nghèo, nay lại khốn
khổ vì những kiểu đưa tin thiếu trách nhiệm như thế. Đã
có nhiều gia đình tán gia bại sản vì phải tiêu diệt cả đàn
gà, đàn vịt vốn là nguồn thu nhập duy nhất và là “nồi
cơm” của cả gia đình. Đã có người phải bỏ làng xã vì nợ
nần chồng chất (do phải thiêu hủy gia cầm). Vấn đề
không còn là đơn thuần giật gân và cảm tính nữa, mà đã
có nguy cơ gây tác hại đến kinh tế Việt Nam.
Đưa tin về nguy cơ như dịch cúm gia cầm là một điều
cần thiết. Nhưng thông tin là để người dân biết mà tránh
điều dở và tìm biện pháp khắc phục, chứ không phải để
gây hoang mang hay sợ hãi đến nỗi làm tổn hại kinh tế
nước nhà. Cần phải nhìn lại sự thật khoa học cho nghiêm
chỉnh.
Dịch gia cầm có thể xảy ra nay mai, nhưng bằng
chứng khoa học cho thấy virút chưa có khả năng lan
truyền từ người sang người. Có lẽ điều này cho thấy cúm
gia cầm không phải là một bệnh nhiễm trùng nguy hiểm
như chúng ta tưởng, nếu không thì chúng ta đã chứng kiến
hàng ngàn người chết tại các nước có dân số lớn tiếp xúc
với gia cầm như Trung Quốc.
Xin nhấn mạnh rằng hiện nay chưa xảy ra một đại

dịch nào cả. Tất nhiên nói như thế không có nghĩa là một
đại dịch sẽ không xảy ra trong tương lai (vì không ai dám
tiên đoán một cách chắc chắn tương lai). Những đề cập
và so sánh đến nạn đại dịch Tây Ban Nha năm 1918
dường như chỉ để hù dọa chúng ta về một nạn dịch như
thế sắp xảy ra trong năm 2005. Nhưng nếu chúng ta chịu
khó động não suy nghĩ một chút về kinh nghiệm con
người thì sẽ thấy rõ ràng rằng những thảm nạn như thế rất
ư là hiếm hoi trên thế giới.
Như đã phân tích trong một bài viết trước (2), có ba
điều kiện để một virút có thể gây ra một đại dịch toàn cầu:
thứ nhất là virút đó phải có khả năng đột biến thành một
virút mới; thứ hai là virút phải có khả năng tái tạo hay đột
biến một khi xâm nhập vào cơ thể con người; và thứ ba là
virút phải có khả năng truyền nhiễm giữa con người.
Hiện nay, có bằng chứng cho thấy điều kiện 1 đã hội đủ,
nhưng điều kiện 2 và 3 thì vẫn chưa có bằng chứng. Quan
trọng nhất là cho đến nay chúng ta vẫn chưa có bằng
chứng gì cho thấy virút H5N1 truyền từ người sang
người. Đó là một tin vui, vì nếu virút không có khả năng
lan truyền từ người sang người thì một nạn dịch sẽ khó
xảy ra.
v