tài liệu môn hành chính nhà nước thi công chức- quản lý nhà nước về kinh tế

1
Chuyên 

QUN LÝ NHÀ NC V KINH T
A. NHNG VN  LÝ LUN CHUNG V QUN LÝ NHÀ NC V
KINH T
1. NHNG C IM C BN CA NN KINH T TH TRNG
NH HNG XHCN VIT NAM
Nn kinh t nc ta là nn kinh t th trng nh hng XHCN. Nn kinh
t th trng nh hng XHCN là mt kiu t chc nn kinh t mà trong ó,
s vn hành ca nó va tuân theo nh ng nguyên t!c và quy lut ca b"n thân
h# th$ng kinh t th trng, l%i va b chi ph$i b&i nh ng nguyên t!c và
nh ng quy lut ph"n ánh b"n ch't xã hi hoá-xã hi ch ngh(a. Do ó, nn
kinh t th trng nh hng XHCN va mang tính ch't chung, ph bin ó
là “tính kinh t th trng” va mang tính )c thù ó là “tính nh hung
XHCN”.
1- Kinh t th trng:
1.1. c trng ca kinh t th trng
a- Khái nim kinh t th trng.
Kinh t th trng là nn kinh t vn hành theo c* ch th trng, & ó th
trng quyt nh v s"n xu't và phân ph$i.
Kinh t th trng là mt kiu t chc kinh t, mà trong ó, cá nhân ngi
tiêu dùng và các nhà s"n xu't-kinh doanh tác ng l+n nhau thông qua th
trng  xác nh nh ng v'n  c* b"n ca t chc kinh t: s"n xu't cái gì?
s"n xu't nh th nào? s"n xu't cho ai? Trong nn kinh t th trng, th
trng quyt nh phân ph$i tài nguyên cho nn s"n xu't xã hi.
b- c trng ca kinh t th trng.
- Mt là, quá trình lu thông nh ng s"n ph,m vt ch't và phi vt ch't t
s"n xu't n tiêu dùng ph"i -c thc hi#n ch yu b.ng ph*ng thc mua-
bán.
S& d( có s luân chuyn vt ch't trong nn kinh t là do có s phân công

chuyên môn hoá trong vi#c s"n xu't ra s"n ph,m xã hi ngày càng cao, cho
nên s"n ph,m trc khi tr& thành h u ích trong i s$ng xã hi c/n -c gia
công qua nhiu khâu chuyn tip nhau. Bên c%nh ó, có nh ng ngi, có
nh ng doanh nghi#p, có nh ng ngành, nh ng vùng s"n xu't d tha s"n
ph,m này nhng l%i thiu nh ng s"n ph,m khác, do ó gi a chúng c0ng c/n
có s trao i cho nhau.
2
S luân chuyn vt ch't trong quá trình s"n xu't có th -c thc hi#n
b.ng nhiu cách: Luân chuyn ni b, luân chuyn qua mua-bán. Trong nn
kinh t th trng, s"n ph,m -c s"n xu't ra ch yu  trao i thông qua
th trng.
- Hai là: Ngi trao i hàng hoá ph"i có quyn t do nh't nh khi tham
gia trao i trên th trng & ba m)t sau ây:
+ T do la ch1n ni dung s"n xu't và trao i
+ T do ch1n $i tác trao i
+ T do tho" thun giá c" trao i
+ T do c%nh tranh
- Ba là: Ho%t ng mua bán -c thc hi#n thng xuyên rng kh!p, trên
c* s& mt kt c'u h% t/ng t$i thiu,   vi#c mua-bán di2n ra -c thun
l-i, an toàn vi mt h# th$ng th trng ngày càng /y .
- B$n là: Các $i tác ho%t ng trong nn kinh t th trng u theo ui
l-i ích ca mình. L-i ích cá nhân là ng lc trc tip ca s phát trin kinh
t.
- N3m là: T do c%nh tranh là thuc tính ca kinh t th trng, là ng lc
thúc ,y s tin b kinh t và xã hi, nâng cao ch't l-ng s"n ph,m hàng hoá
và dch v4, có l-i cho c" ngi s"n xu't và ngji tiêu dùng.
- Sáu là: S vn ng ca các quy lut khách quan ca th trng d+n d!t
hành vi, thái  ng x5 ca các ch th kinh t tham gia th trng, nh ó
hình thành mt trt t nh't nh ca th trng t s"n xu't, lu thông, phân
ph$i và tiêu dùng.

Mt nn kinh t có -c nh ng )c trng c* b"n trên ây -c g1i là nn
kinh t th trng. Ngày nay, cùng vi s phát trin m%nh m6 ca sc s"n
xu't trong tng qu$c gia và s hi nhp kinh t mang tính toàn c/u ã t%o
iu ki#n và kh" n3ng vô cùng to ln  phát trin nn kinh t th trng )t
n trình  cao-kinh t th trng hi#n %i.
Kinh t th trng hi#n %i là nn kinh t có /y  các )c trng ca mt
nn kinh t th trng, 7ng thi nó còn có các )c trng sau ây:
- Mt là, có s th$ng nh't m4c tiêu kinh t vi các m4c tiêu chính tr-xã
hi.
- Hai là, có s qu"n lý ca Nhà nc, )c trng này mi hình thành & các
nn kinh t th trng trong vài thp k8 g/n ây, do nhu c/u không ch9 ca
Nhà nc-%i di#n cho l-i ích ca giai c'p c/m quyn, mà còn do nhu c/u ca
chính các thành viên, nh ng ngi tham gia kinh t th trng.
3
- Ba là, có s chi ph$i m%nh m6 ca phân công và h-p tác qu$c t, t%o ra
mt nn kinh t th trng mang tính qu$c t. v-t ra kh:i biên gii qu$c gia
ng và m&, tham gia vào quá trình hi nhp kinh t qu$c t. Quá trình hi
nhp kinh t qu$c t gi a các qu$c gia ang di2n ra vi quy mô ngày càng
ln, t$c  ngày càng t3ng làm cho nn kinh t th gii ngày càng tr& nên mt
chính th th$ng nh't, trong ó m;i qu$c gia là mt b phn g!n bó h u c* vi
các b phn khác.
1.2. Các loi kinh t th trng:
Tu< theo cách tip cn, ngi ta có th phân lo%i kinh t th trng theo
các tiêu chí khác nhau:
- Theo trình  phát trin, có:
+ Nn kinh t hàng hoá gi"n *n, kinh t th trng phát trin & trình 
th'p
+ Nn kinh t th trng hi#n %i
- Theo hình thc hàng hóa, có:
+ Nn kinh t th trng vi hàng hoá truyn th$ng: Th trng l*ng

thc, s!t thép, x3ng d/u…
+ Nn kinh t th trng vi hàng hoá hi#n %i: Th trng v$n, th trng
sc lao ng, th trng công ngh#…
- Theo mc  t do, có:
+ Nn kinh t th trng t do c%nh tranh
+ Nn kinh t th trng có iu tit ca nhà nc
+ Nn kinh t th trng h;n h-p: Kt h-p s iu tit ca Nhà nc vi
iu tit ca “Bàn tay vô hình” là c* ch th trng
- Theo mc  nhân v3n, nhân %o ca nn kinh t
+ Nn kinh t th trng thu/n tuý kinh t
+ Nn kinh t th trng xã hi
1.3. iu kin ra i ca nn kinh t th trng
a Phân công lao ng xã hi.
Phân công lao ng xã hi là s chuyên môn hoá các ho%t ng s"n xu't
s"n ph,m ho)c dch v4 theo ngành ho)c theolãnh th. Do phâncông lao ng
xã hi nên d+n n tình tr%ng va thiu va tha s"n ph,m xét trong ph%m vi
& mt nc và gi a các nc c/n có s trao i  cân b.ng.
b- S xut hin t hu v t liu sn xuát.
4
1.4. Nhng u th và khuyt tt c bn ca nn kinh t th trng
a- Nhng u th:
- T ng áp ng nhu c/u, có th thanh toán -c ca xã hi mt cách
linh ho%t và h-p lý
- Có kh" n3ng huy ng t$i a m1i tim n3ng ca xã hi
- T%o ra ng lc m%nh  thúc ,y ho%t ng ca các doanh nghi#p %t
hi#u qu" cao và thông qua phá s"n t%o ra c* ch ào th"i các doanh nghi#p
yu kém.
- Ph"n ng nhanh, nh%y trc các thay i ca nhu c/u xã hi và các iu
ki#n kinh t trong nc và th gii.
- Buc cácdoanh nghi#p ph"i thng xuyên h1c h:i l+n nhau, h%n ch các

sai l/m trong kinh doanh di2n ra trong thi gian dài và trên các quy mô ln.
- T%o ng lc thúc ,y s phát trin nhanh chóng ca khoa h1c-công
ngh#-k= thut, nn kinh t n3ng ng và %t hi#u qu" cao.
b- Nhng khuyt tt:
- ng lc l-i nhun t%o ra môi trng thun l-i d+n n nguy c* vi ph%m
pháp lut, th*ng m%i hoá các giá tr %o c và i s$ng tinh th/n.
- S c%nh tranh không t chc d+n n m't cân $i v( mô, l%m phát, th't
nghi#p, s phát trin có tính chu k< ca nn kinh t.
- S c%nh tranh d+n n c quyn làm h%n ch nghiêm tr1ng các u im
ca kinh t th trng.
- T%o ra s b't bình >ng, phân hoá giàu nghèo
- L-i ích chung dài h%n ca xã hi không -c ch3m lo
- Mang theo các t# n%n nh buôn gian bán lu, tham nh0ng
- Tài nguyên thiên nhiên và môi trng b tàn phá mt cách có h# th$ng,
nghiêm tr1ng và lan rng.
- S"n sinh và d+n n các cuc chin tranh kinh t.
2- c trng ch yu ca kinh t th trng nh hng XHCN  Vit
Nam
Nn kinh t th trng nh hng XHCN & Vi#t Nam có các )cc trng
sau ây:
2.1- V h thng mc tiêu ca nn kinh t th trng nh hng
XHCN.
5
Tính nh hng XHCN trong phát trin kinh t-xã hi quy nh quá trình
phát trin kinh t th trng & nc ta là quá trình thc hi#n m4c tiêu phát
trin kinh t-xã hi tng quát “Dân giàu nc m%nh, xã hi công b.ng, dân
ch, v3n minh” c4 th là:
a-V mc tiêu kinh t-xã hi-vn hoá
- Làm cho dân giàu, mà ni dung c3n b"n ca dân giàu là mc bình quân
óng góp GDP//u ngi t3ng nhanh trong mt thi gian ng!n và kho"ng cách

giàu nghèo trong xã hi ta ngày càng -c thu h?p.
- Làm cho nc m%nh th hi#n & mc óng góp to ln vào ngân sách qu$c
gia, & s gia t3ng ngành kinh t m0i nh1n, & s s5 d4ng tit ki#m, có hi#u qu"
các ngu7n tài nguyên qu$c gia, & s b"o v# môi sinh, môi trng, t%o m1i iu
ki#n cho khoa h1c, công ngh# phát trin, & kh" n3ng thích ng ca nn kinh t
trong m1i tình hu$ng b't tr!c.
- Làm cho xã hi công b.ng, v3n minh th hi#n & cách x5 lý các quan h# l-i
ích ngay trong ni b kinh t th trng ó, & vi#c góp ph/n to ln vào vi#c gi"i
quyt các v'n  xã hi, & vi#c cung ng các hàng hoá và dch v4 có giá tr
không ch9 v kinh t mà còn có giá tr cao v v3n hoá.
b- V mc tiêu chính tr
Làm cho xã hi dân ch, biu hi#n & ch; dân ch hoá nn kinh t, m1i ngui,
m1i thành ph/n kinh t có quyn tham gia vào ho%t ng kinh t, vào s"n xu't-
kinh doanh, có quyn s& h u v tài s"n ca mình: quyn ca ngi s"n xu't và
tiêudùng -c b"o v trên c* s& pháp lut ca Nhà nc.
2.2. V ch  s hu và thành phn kinh t.
Nn kinh t th trng nh hng XHCN & Vi#t Nam có c'u trúc t nhiu
lo%i hình, hình thc s& h u và nhiu thành ph/n kinh t. S& h u toàn dân, s& h u
tp th và s& h u t nhân. Trong ó: ch  s& h u công cng (công h u) v t
li#u s"n xu't ch yu tng bc -c xác lp và s6 chim u th tuy#t $i khi
CNXH -c xây dng xong v c* b"n “ (V3n ki#n %i hô IX ca "ng, tr 96).
“T các hinh thc s& h u ó hình thành nên nhiu thành ph/n kinh t vi nh ng
hình thc t chc kinh doanh a d%ng, an xen, h;n h-p. Các thành ph/n kinh t
u là b phn c'u thành quan tr1ng ca nn kinh t th trng nh hng
XHCN, cùng phát trin lâu dài, h-p tác và c%nh tranh lành m%nh, trong ó kinh
t nhà nc gi vai trò ch %o, kinh t nhà nc cùng vi kinh t tp th ngày
càng tr& thành nn t"ng v ng ch!c ca nn kinh t qu$c dân “(V3n ki#n %i h1c
IX ca "ng, tr 87).
2.3. V c ch vn hành kinh t
C* ch vn hành nn kinh t trc ht ph"i là c* ch th trng  "m b"o

phân b h-p lý các l-i ích và ngu7n lc, kích thích phát trin các tim n3ng kinh
6
doanh và các lc l-ng s"n xu't, t3ng hi#u qu" và t3ng n3ng su't lao ng xã
hi. 7ng thi, không th ph nhn vai trò ca Nhà nc XHCN-%i di#n l-i ích
chính áng ca nhân dân lao ng và xã hi thc hi#n vi#c qu"n lý v( mô $i vi
kinh t th trng trên c* s& h1c tp, vn d4ng kinh nghi#m có ch1n l1c cách
qu"n lý kinh t ca các nc t b"n ch ngh(a, iu ch9nh c* ch kinh t. giáo
d4c %o c kinh doanh phù h-p; th$ng nh't iu hành, iu tit và hng d+n
s vn hành nn kinh t c" nc theo úng m4c tiêu phát trin kinh t xã hi.
2.4. V hình thc phân phi.
Trong nn kinh t th trng nh hng XHCN có nhiu hình thc phân ph$i
an xen, va thc hi#n theo nguyên t'c phân ph$i ca kinh t th trng và
nguyên t!c phân ph$i ca CNXH. Trong ó, các u tiên phân ph$i theo lao ng,
theo v$n, theo tài n3ng và hi#u qu", 7ng thi b"o "m s phân ph$i công b.ng
và h%n ch b't bình >ng xã hi. iu này va khác vi phân ph$i theo t b"n
ca kinh t th trng thông thng, l%i va khác vi phân ph$i theo lao ng
mang tính bình quân trong CNXH c0.
2.5- V nguyên tc gii quyt các mt, các mi quan h ch yu:
Nn kinh t th trng nh hng XHCN ph"i kt h-p ngay t /u gi a lc
l-ng s"n xu't vi quan h# s"n xu't, b"o "m gi"i phóng lc l-ng s"n xu't, xây
dng lc l-ng s"n xu't mi kt h-p vi cng c$ và hoàn thi#n quan h# s"n xu't,
quan h# qu"n lý tiên tin ca nn kinh t th trng nh.m ph4c v4 cho phát trin
s"n xu't và công nghi#p hoá-hi#n %i hoá, 't nc; gi a phát trin s"n xu't vi
tng nc c"i thi#n và nâng cao i s$ng nhân dân, gi"i quyt vi các v'n  xã
hi và công b.ng xã hi, vi#c làm, nghèo ói, v'n  b"o "m y t và giáo d4c,
v'n  ng3n ch)n các t# n%n xã hi; óng góp gi"i quyt t$t các nhi#m v4 chính
tr, xã hi, môi trng t%o s phát trin bn v ng.
2.6. V tính cng ng, tính dân tc:
Kinh t th trng nh hng XHCN mang tính cng 7ng cao theo truyn
th$ng ca xã hi Vi#t Nam, phát trin có s tham gia ca cng 7ng và có l-i ích

ca cng 7ng, g!n bó máu thìt vi cng 7ng trên c* s& hài hoà l-i ích cá nhân
và l-i ích ca cng 7ng, ch3m lo s làm giàu không ch9 chú tr1ng cho mt s$ ít
ngi mà cho c" cng 7ng, hng ti xây dng mt cng 7ng xã hi giàu có,
/y  v vt ch't, phong phú v tinh th/n, công b.ng, dân ch, v3n minh, "m
b"o cuc s$ng 'm no, h%nh phúc cho m1i ngi.
2.7. V quan h quc t
Kinh t th trng nh hng XHCN da vào s phát huy t$i a ngu7n lc
trong nc và tri#t  tranh th ngu7n lc ngoài nc theo ph*ng châm “Kt
h-p sc m%nh ca dân tc và sc m%nh ca thi %i” và s5 d4ng chúng mt cách
h-p lý-%t hi#u qu" cao nh't,  phát trin nn kinh t 't nc vi t$c  nhanh,
hi#n %i và bn v ng.
7
II- S cn thit khách quan ca qun lý nhà nc i vi nn kinh t
Nn kinh t th trng nh hng xã hi ch ngh(a & Vi#t Nam là nn kinh t
th trng có iu tit-nn kinh t th trung có s qu"n lý v( mô ca Nhà nc
theo nh hng xã hi ch ngh(a. iu ó có ngh(a là, nn kinh t nc ta chu
s iu tit ca th trng và chu s iu tit ca nhà nc (s qu"n lý ca Nhà
nc). S qu"n lý nhà nc $i vi nn kinh t th trng theo nh hng xã
hi ch ngh(a & Vi#t Nam là s c/n thit khách quan, vì nh ng lý do sau ây:
Th nh't, ph"i kh!c ph4c nh ng h%n ch ca vi#c iu tit ca th trng, b"o
"m thc hi#n m4c tiêu phát trin kinh t xã hi ã  ra.
S iu tit ca th trng $i vi s phát trin kinh t tht k< di#u nhng v+n
có nh ng h%n ch c4c b. Ví d4 nh v m)t phát trin hài hoà ca xã hi, thì bc
l tính h%n ch s iu tit ca th trng.
Th trng không ph"i là n*i có th %t -c s hài hoà trong vi#c phân ph$i
thu nhp xã hi, trong vi#c nâng cao ch't l-ng cuc s$ng xã hi, trong vi#c phát
trin kinh t xã hi gi a các vùng… Cùng vi vi#c ó, th trng c0ng không
kh!c ph4c nh ng khuyt tt ca nn kinh t th trng, nh ng m)t trái ca nn
kinh t th trng ã nêu & trên. T't c" iu ó không phù h-p và c"n tr vi#c
thc hi#n /y  nh ng m4c tiêu phát trin kinh t-xã hi ã  ra. Cho nên

trong quá trình vn hành kinh t, s qu"n lý nhà nc $i vi kinh t th trng
theo nh hng xã hi ch ngh(a là c/n thit  kh!c ph4c nh ng h%n ch, b
sung ch; hng ca s iu tit ca trh trng, "m b"o m4c tiêu phát trin kinh
t xã hi. ó c0ng là thc hi#n nhi#m v4 hàng /u ca quàn lý nhà nc v kinh
t.
Th hai: B.ng quyn lc, chính sách và sc m%nh kinh t ca mình. Nhà
nc ph"i gi"i quyt nh ng mâu thu+n l-i ích kinh t ph$ bin, thng xuyên và
c* b"n trong nn kinh t qu$c dân.
Trong quá trình ho%t ng kinh t, con ngi có m$i quan h# vi nhau. L-i
ích kinh t là biu hi#n c4 th ca m$i quan h# ó. M1i th mà con ngi ph'n
'u n liên quan n l-i ích ca mình. Trong nn kinh t th trng, m1i $i tác
u hng ti l-i ích kinh t riêng ca mình. Nhng, kh$i l-ng kinh t thì có
h%n và không th chia u cho m1i ngi, nu x,y ra s tranh giành v l-i ích
và t ó phát sinh ra nh ng mâu thu+n v l-i ích. Trong nn kinh t th trng có
nh ng lo%i mâu thu+n c* b"n sau ây:
- Mâu thu+n gi a các doanh nghi#p vi nhau trên th*ng trng.
- Mâu thu+n gi a ch và th- trong các doanh nghi#p
- Mâu thu+n gi a ngi s"n xu't kinh doanh vi toàn th cng 7ng trong
vi#c s5 d4ng tài nguyên và môi trng, không tính n l-i ích chung trong vi#c
h1 cung ng nh ng hàng hoá và dch v4 kém ch't l-ng, e do% sc kho@ cng
8
7ng: trong vi#c xâm h%i trt t, an toàn xã hi, e do% an ninh qu$c gia vì ho%t
ng s"n xu't kinh doanh ca mình.
- Ngoài ra, còn nhiu mâu thu+n khác n a nh mâu thu+n v l-i ích kinh t
gi a cá nhân; công dân vi Nhà nc, gi a các a ph*ng vi nhau, gi a các
ngành, các c'p vi nhau trong quá trình ho%t ng kinh t ca 't nc.
- Nh ng mâu thu+n này có tính ph bin, thng xuyên và có tính c3n b"n vì
liên quan n quyn l-i “v s$ng-cht ca con ngi”. n s n nh kinh t-xã
hi. Ch9 có nhà nc mi có th gi"i quyt -c các mâu thuãn ó, iu hoà l-i
ích ca các bên.

- Th ba, tính khó kh3n phc t%p ca s nghi#p kinh t
 thc hi#n b't k< mt ho%t ng nào c0ng ph"i gi"i áp các câu h:i: Có
mu$n làm không? Có bit làm không? Có ph*ng ti#n  thc hi#n không? Có
hoàn c"nh  làm không? Ngh(a là, c/n có nh ng iu ki#n ch quan và khách
quan t*ng ng. Nói c4 th và  hiu, làm kinh t nh't là làm gi/u ph"i có ít
nh't các iu kiên: ý chí làm giàu, trí thc làm giàu, ph*ng ti#n s"n xu't kinh
doanh và môi trng kinh doanh. Không ph"i công dân nào c0ng có  các iu
ki#n trên  tin hành làm kinh t, làm giàu. S can thi#p ca nhà nc r't c/n
thit trong vi#c h; tr- công dân có nh ng iu ki#nc/n thit thc hi#n s nghi#p
kinh t.
Th t, tính giai c'p trong kinh t và b"n ch't giai c'p ca nhà nc
Nhà nc hình thành t khi xã hi có giai c'p. Nhà nc bao gi c0ng %i
di#n l-i ích ca giai c'p th$ng tr nh't nh trong ó có l-i ích kinh t. Nhà nc
xã hi ch ngh(a Vi#t Nam %i di#n cho l-i ích dân tc và nhân dân, Nhà nc
ca ta là nhà nc ca dân, do dân và vì dân. M4c tiêu phát trin kinh t - xã hi
do Nhà nc ta xác nh và qu"n lý ch9 %o là nh.m cu$i cùng em l%i l-i ích vt
ch't và tinh th/n cho nhân dân. Tuy vây, trong nn kinh t nhiu thành ph/n, m&
c5a vi nc ngoài, không ph"i lúc nào l-i ích kinh t ca các bên c0ng luôn
luôn nh't trí. Vì vy, xu't hi#n xu hng va h-p tác, va 'u tranh trong quá
trình ho%t ng kinh t trên các m)t quan h# s& h u, quan h# qu"n lý, quan h#
phân ph$i.
Trong cuc 'u tranh trên m)t trn kinh t. Nhà nc ta ph"i th hi#n b"n
ch't giai c'p ca mình  b"o v# l-i ích ca dân tc và ca nhân dân ta. Ch9 có
Nhà nc mi có th làm -c iu ó. Nh vy là, trong quá trình phát trin
kinh t, Nhà nc ta ã th hi#n b"n ch't giai c'p ca mình.
B$n lý do ch yu trên ây chính là s c/n thit khách quan ca Nhà nc
$i vi nn kinh t th trng nh hng xã hi ch ngh(a & Vi#t Nam.
III- CÁC CHC NNG QUN LÝ KINH T CA NHÀ NC
1- nh hng s phát trin ca nn kinh t
9

1.1 Khái nim:
nh hng s phát trin kinh t là xác nh con ng và hng s vn
ng ca nn kinh t nh.m %t n mt ích nh't nh (g1i là m4c tiêu) c3n c
vào )c im kinh t, xã hi ca 't nc trong tng thi k< nh't nh (cách i,
bc i c4 th, trình t thi gian cho tng bc i  %t -c m4c tiêu)
1.2- S cn thit khách quan ca chc nng nh hng phát trin nn
kinh t.
S vn hành ca nn kinh t th trng mang tính t phát v tính không xác
nh r't ln. Do ó Nhà nc ph"i thc hi#n chc n3ng, nh hng phát trin
nn kinh t ca mình. iu này không ch9 c/n thit $i vi s phát trin kinh t
chung mà còn c/n thit cho vi#c s"n xu't kinh doanh ca các doanh nghi#p. iu
này s6 t%o cho các c* s& s"n xu't kinh doanh d oán -c s bin i ca th
trng, t ó n!m l'y c* hi trong s"n xu't kinh doanh c0ng nh lng trc
nh ng b't l-i có th x,y ra, h%n ch nh ng b't l-i có th x,y ra trong c* ch th
trng, kh!c ph4c nh ng ngành phát trin t phát không phù h-p vi l-i ích xã
hi, ,y m%nh nh ng ngành m0i nh1n.
1.3. Phm vi nh hng phát trin nn kinh t bao gm:
- Toàn b nn kinh t
- Các ngành kinh t
- Các vùng kinh t
- Các thành ph/n kinh t
Nhà nc không có chc n3ng nh hng phát trin cho tng doanh nghi#p
ngoài nhà nc mà c3n c vào nh hng phát trin ca nn kinh t, các doanh
nghi#p t xác nh hng phát trin ca mình.
1.4. Ni dung nh hng phát trin nn kinh t
Chc n3ng nh hng có th khái quát thành nh ng ni dung ch yu sau
ây:
- Xác nh m4c tiêu chung dài h%n. M4c tiêu này là cái ích trong mt t*ng
lai xa, có th vài ch4c n3m ho)c xa h*n.
- Xác nh m4c tiêu trong tng thi k< (có th là 10, 15, 20 n3m) -c xác

nh trong chin l-c phát trin kinh t xã hi và -c th hi#n trong k ho%ch 5
n3m, k ho%ch 3 n3m, k ho%ch hàng n3m.
- Xác nh th t u tiên các m4c tiêu
- Xác nh các gi"i pháp  %t -c m4c tiêu
1.5. Công c th hin chc nng ca Nhà nc v nh hng phát trin
kinh t
10
- Chin l-c phát trin kinh t xã hi
- Quy ho%ch tng th phát trin kinh t xã hi
- K ho%ch phát trin kinh t xã hi (dài h%n, trung h%n, ng!n h%n)
- Các ch*ng trình m4c tiêu phát trin kinh t xã hi
- Các d án u tiên phát trin kinh t xã hi
- Các chin l-c, quy ho%ch, k ho%ch, ch*ng trình d án phát trin c0ng
dùng cho vi#c nh hng phát trin các ngành, các vùng lãnh th.
1.6. Nhim v ca Nhà nc  thc hin chc nng nh hng
phát trin.
Nhà nc ph"i tin hành các công vi#c sau:
- Phân tích ánh giá thc tr%ng ca nn kinh t hiên nay, nh ng nhân t$ trong
nc và qu$c t có "nh h&ng n s phát trin hi#n t%i và t*ng lai ca nn
kinh t nc nhà.
- D báo phát trin kinh t
- Ho%ch nh phát trin kinh t, bao g7m:
+ Xây dng ng l$i phát trin kinh t-xã hi
+ Ho%ch nh chin l-c phát trin kinh t-xã hi
+ Ho%ch nh chính sách phát trin kinh t-xã hi
+ Ho%ch nh phát trin ngành, vùng, a ph*ng
+ Lp ch*ng trình m4c tiêu và d án  phát trin
2. To lp môi trng cho s phát trin kinh t
2.1. Khái nim v môi trng cho s phát trin kinh t
Môi trng cho s phát trin kinh t là tp h-p các yu t$, các iu ki#n t%o

nên khung c"nh t7n t%i và phát trin ca nn kinh t. nói cách khác, là tng th
các yu t$ và iu ki#n khách quan, ch quan; bên ngoài, bên trong; có m$i liên
h# mt thit vi nhau, "nh h&ng trc tip hay gián tip n vi#c phát trin kinh
t và quyt nh n hi#u qu" kinh t.
Mt môi trng thun l-i -c coi là b# phóng, là im ta v ng ch!c cho s
phát trin ca nn kinh t nói chung và cho ho%t ng s"n xu't-kinh doanh ca
các doanh nghi#p nói riêng; ng-c l%i, môi trng kinh doanh không thun l-i
không nh ng s6 kìm hãm, c"n tr& mà còn làm cho nn kinh t lâm vào tình tr%ng
khng ho"ng, trì tr# và các doanh nghi#p r*i vào tình tr%ng phá s"n hàng lo%t.
11
Vì vy, vi#c t%o lp môi trng cho s phát trin kinh t chung ca 't nc
và cho s phát trin s"n xu't-kinh doanh ca doanh nghi#p là mt chc n3ng
qu"n lý kinh t ca Nhà nc.
2.2. Các loi môi trng cn thit cho s phát trin ca nn kinh t.
a- Môi trng kinh t
Môi trng kinh t là mt b phn ca môi trng v( mô. Môi trng kinh t
-c hiu là mt h# th$ng hoàn c"nh kinh t -c c'u t%o nên b&i mt lo%t nhân
t$ kinh t. Các nhân t$ thuc v c/u nh sc mua ca xã hi và các nhân t$ thuc
v cung nh sc cung c'p ca nn s"n xu't xã hi có ý ngh(a quyt nh $i vi
s phát trin kinh t.
- $i vi sc mua ca xã hi. Nhà nc ph"i có:
+ Chính sách nâng cao thu nhp dân c
+ Chính sách giá c" h-p lý
+ Chính sách tit ki#m và tín d4ng c/n thit
+ Chính sách tin t# n nh, tránh l%m phát
- $i vi sc cung ca xã hi, Nhà nc c/n ph"i có:
+ Chính sách h'p d+n $i vi /u t ca các doanh nhân trong nc và nc
ngoài  phát trin s"n xu't kinh doanh
+ Chính sách /u t xây dng c* s& h% t/ng k= thut ph4c v4 cho xu't kinh
doanh, giao lu hàng hoá.

Yêu c/u chung c3n b"n nh't $i vi môi trng kinh t là n nh, )c bi#t là
gía c" và tin t#. Giá c" không leo thang, tin t# không l%m phát ln.
b Môi trng pháp lý
Môi trng pháp lý là tng th các hoàn c"nh lut nh -c Nhà nc t%o ra
 iu tit s phát trin kinh t, b!t buc các ch th kinh t thuc các thành
ph/n ho%t ng trong nn kinh t th trng ph"i tuân theo.
Môi trng càng rõ ràng, chính xác, bình >ng càng t%o ra cho s ho%t ng
s"n xu't kinh doanh tránh sai ph%m, b"o v# quyn l-i chính áng ca ngi s"n
xu't và ngi tiêu dùng.
Nhà nc c/n t%o ra môi trng pháp lý nh't quán 7ng b t vi#c xây dng
Hin pháp, các Lut và các v3n b"n dui lut  làm c3n c pháp lý cho m1i ho%t
ng kinh t. Do ó:
- ng l$i phát trin kinh t ca "ng, các chính sách kinh t ca Nhà nc
ph"i -c th ch hoá.
12
- Công tác lp pháp, lp quy, xây dng các lut kinh t c/n -c nhà nc
tip t4c tin hành, hoàn thi#n các lut kinh t ã ban hành, xây dng và ban hành
các lut kinh t mi.
c- Môi trng chính tr.
Môi trng chính tr là t h-p các hoàn c"nh chính tr, nó -c t%o b&i thái
 chính tr nhà nc và ca các t chc chính tr, t*ng quan gi a các t/ng lp
trong xã hi, là s n nh chính tr  phát trin.
Môi trng chính tr có "nh hng ln n s phát trin ca nn kinh t và
n ho%t ng s"n xu't kinh doanh ca các doanh nghi#p. Do vy, Nhà nc ta
ph"i t%o ra môi trng chính tr n nh, rng m& cho s phát trin kinh t, t%o s
thun l-i t$i a cho phát trin nn kinh t 't nc, và cho s ho%t ng s"n
xu't-kinh doanh ca các doanh nghi#p.
Vi#c t%o lp môi trng chính tr ph"i thc hi#n trên c* s& gi v ng c lp
dân tc, th ch chính tr dân ch, th ch kinh t có phù h-p $i vi kinh t th
trng, bình >ng $i vi m1i thành ph/n kinh t, tôn vinh các doanh nhân, các

t chc, chính tr và xã hi, ng h doanh nhân làm giàu chính áng và b"o v#
quyn l-i chính áng ca ngi lao ng.
d- Môi trng vn hoá-xã hi.
Môi trng v3n hoá-xã hi có "nh h&ng r't ln n vi#c phát trin ca nn
kinh t nói chung, n s s"n xu't kinh doanh ca các doanh nghi#p nói riêng.
Môi trng v3n hoá là không gian v3n hoá -c t%o nên b&i các quan ni#m v
giá tr, np s$ng, cách ng x5, tín ngAng, hng thú, ph*ng thc h1at ng,
phong t4c tp quán và thói quen.
Môi trng xã hi là tng th các m$i quan h# gi a ngi vi ngi do lut
l#, các th ch, các cam kt, các quy nh ca c'p trên ca các t chc, ca các
cuc h1p c'p qu$c t và qu$c gia, ca các c* quan, làng xã, các t chc tôn
giáov.v…
Môi trng v3n hoá-xã hi "nh h&ng n tâm lý, n thái , n hành vi và
n s ham nu$n ca con ngi.
Trong quá trình phát trin kinh t và phát trin s"n xu't kinh doanh luôn ph"i
tính n môi trng v3n hoá-xã hi. Nhà nc ph"i t%o ra môi trng v3n hoá-xã
hi a d%ng; m à b"n s!c dân tc ca c" dân tc Vi#t Nam và ca riêng tng
dân tc s$ng trên lãnh th Vi#t Nam, quý tr1ng, gi gìn, phát huy v3n hoá truyn
th$ng t$t ?p và tip thu nn v3n hoá hi#n %i mt cách phù h-p, tôn tr1ng và
tip thu tinh hoa ca nn v3n hoá th gii, xây dng nn v3n hoá mi thích ng
vi s phát trin kinh t và s"n xu't kinh doanh.
e- Môi trng sinh thái.
13
Môi trng sinh thái hiu mt cách thông thng, là mt không gian bao g7m
các yu t$, trc ht là các yu t$ t nhiên, g!n kt vi nhau và t%o iu ki#n cho
s s$ng ca con ngi và sinh vt. Chúng là nh ng iu ki#n /u tiên c/n ph"i
có  con ngi và sinh vt s$ng và da vào chúng, con ngi mi tin hành lao
ng s"n xu't  t7n t%i và phát trin nh không khí  th&; nc  u$ng; 't 
xây dng, tr7ng tr1t và ch3n nuôi; tài nguyên khoáng s"n làm nguyên li#u, ho)c
nh ng th vt li#u  ph4c v4 cuc s$ng hàng ngày, c"nh quan thiên nhiên 

h&ng ngo%n v.v…
Môi trng sinh thái có "nh h&ng ln n s phát trin nn kinh t ca 't
nc và ho%t ng s"n xu't kinh doanh ca doanh nghi#p.
Nhà nc ph"i t%o ra môi trng sinh thái xanh, s%ch, ?p, a d%ng sinh h1c,
bn v ng  b"o "m nn kinh t phát trin bn v ng. Nhà nc ph"i có bi#n
pháp ch$ng ô nhi2m, ch$ng hy ho%i môi trng t nhiên sinh thái, c"nh quan
thiên nhiên b.ng các bi#p pháp và các chính sách b"o v#, hoàn thi#n môi trng
sinh thái.
f- Môi trng k thut.
Môi trng k= thut là không gian khoa h1c công ngh# bao g7m các yu t$ v
s$ l-ng, tính ch't và trình  ca các ngành khoa h1c công ngh#: v nghiên
cu, ng d4ng các thành tu khoa h1c công ngh# vào s"n xu't; v chuyn giao
khoa h1c công ngh# v.v…
Ngày nay, khoa h1c công ngh# ã phát trin vi t$c  cao. Nh ng thành tu
khoa h1c công ngh# trong nhiu l(nh vc ã xu't hi#n. Tin b khoa h1c công
ngh# ã m& ra môi trng rng ln cho nhu c/u ca con ngi. Chúng ta không
th không tính n "nh h&ng ca khoa h1c công ngh# n s phát trin ca nn
kinh t hi#n %i, n quá trình s"n xu't kinh doanh ca các doanh nghi#p.
Nhà nc b.ng chính sách ca mình ph"i t%o ra mt môi trng k= thut hi#n
%i, thích h-p, thit thc ph4c v4 cho s phát trin ca nn kinh t nc ta.
g- Môi trng dân s
Môi trng dân s$ là h# th$ng các yu t$ t%o thành không gian dân s$, bao
g7m quy mô dân s$, c* c'u dân s$, s di chuyn dân s$, t$c  gia t3ng dân s$
và ch't l-ng dân s$. Môi trng dân s$ là mt trong nh ng môi trng phát
trin kinh t.
Trong quá trình phát trin kinh t, con ngi óng vai trò hai m)t:
- Mt m)t là ngi h&ng th4 (ngi tiêu dùng)
- M)t khác: Là ngi s"n xu't, quyt nh quá trình bin i và phát trin s"n
xu't, tc là cho s phát trin kinh t.
14

Nhà nc ph"i t%o ra mt môi trng dân s$ h-p lý cho phát trin kinh t bao
g7m các yu t$ s$ l-ng và ch't l-ng dân s$, c* c'u dân s$. Nhà nc ph"i có
chính sách iu tit s gia t3ng dân s$ vi t8 l# h-p lý, thích h-p vi t$c  t3ng
tr&ng kinh t; nâng cao ch't l-ng dân s$ trên c* s& nâng cao ch9 s$ H.D.I
(Human development index) b$ trí dân c h-p lý gi a các vùng, )c bi#t gi a ô
th và nông thôn, phù h-p vi quá trình công ngh#ip hoá và hi#n %i hoá.
h- Môi trng quc t.
Môi trng qu$c t là không gian kinh t có tính toàn c/u, bao g7m các yu
t$ có liên quan n các ho%t ng qu$c t, trong ó có ho%t ng kinh t qu$c t.
Môi trng qu$c t là iu ki#n bên ngoài ca s phát trin ca nn kinh t
't nc. Nó có th tác ng tích cc ho)c tiêu cc n s phát trin ca nn
kinh t, n s s"n xu't kinh doanh ca các doanh nghi#p. iu ó tu< thuc và
tính ch't ca môi trng qu$c t thun l-i hay không thuân l-i cho s phát trin.
Môi trng qu$c t c/n -c Nhà nc t%o ra là môi trng hoà bình và quan
h# qu$c t thun l-i cho s phát trin kinh t. Vi tính toán “Gi v ng môi
trng hoà bình, phát trin quan h# trên tinh th/n sBn sàng là b%n và là $i tác tin
cy ca t't c" các nc trong cng 7ng th gii, ph'n 'u vì hoà bình, c lp
h-p tác và phát trin “( trích “Nâng cao n3ng lc lãnh %o và sc chin 'u ca
"ng, phát huy sc m%nh toàn dân tc, ,y m%nh s nghi#p i mi mt cách
toàn di#n và 7ng b”. Phát trin ca Tng Bí th Nông c m%nh, b m%c Hi
ngh l/n th 11 Ban ch'p hành TW khoá IX, Hà Ni mi 26/2005, s$ 12916).
Nhà nc ch ng t%o môi trng hoà bình, tip t4c m& rng và t3ng cng
quan h# h u ngh và h-p tác cùng có l-i, thc hi#n có hi#u qu" quan h# h-p tác
kinh t qu$c t, t%o iu ki#n qu$c t thun l-i h*n n a  ,y m%nh phát trin
kinh t xã hi, gi v ng c lp, ch quyn, toàn v?n lãnh th, b"o v# v ng ch!c
T qu$c, 7ng thi góp ph/n tích cc vào cuc 'u tranh chung ca nhân dân th
gii vì hoà bình, c lp dân tc, dân ch và tin b xã hi. C4 th trc m!t,
Nhà nc ph"i thc hi#n /y  các cam kt qu$c t trong ó có nh ng cam kt
kinh t, thc hi#n AFTA, tham gia t chc WT0, m& rng th trng xu't nhp
kh,u vi các nc EU, B!c M=, Nam M=, Châu Phi và các nc Châu á, Trung

qu$c, Nht b"n, n  và các nc kh$i ASEAN và tranh th s tr- lc qu$c t
cho s phát trin kinh t.
2.3. Nhng iu nhà nc phi làm  to lp các môi trng:
 t%o lp các môi trng, Nhà nc c/n tp trung t$t các v'n  sau:
- "m b"o s n nh v chính tr và an ninh qu$c phòng, m& rng quan h#
$i ngo%i, trong ó có quan h# kinh t $i ngo%i.
- Xây dng và thc thi mt cách nh't quán các chính sách kinh t-xã hi theo
hng i mi và chính sách dân s$ h-p lý.
15
- Xây dng và không ngng hoàn thi#n h# th$ng pháp lut
- Xây dng mi và nâng c'p c* s& h% t/ng, b"o "m iu ki#n c* b"n cho
ho%t ng kinh t có hi#u qu": giao thông, i#n nc, thông tin, d tr qu$c gia.
- Xây dng cho -c mt nn v3n hoá trong nn kinh t th trng nh
hng XHCN trên c* s& gi v ng b"n s!c v3n hoá dân tc và tha k tinh hoa
v3n hoá ca nhân lo%i.
- Xây dng mt nn khoa h1c-k= thut và công ngh# tiên tin c/n thit và phù
h-p, áp ng yêu c/u ca s phát trin ca nn kinh t và s"n xu't kinh doanh
ca các doanh nghi#p, c"i cách nn giáo d4c  ào t%o ngu7n nhân lc có k=
thut và trí tu# ph4c v4 cho s phát trin kinh t.
- Xây dng và thc thi chính sách và pháp lut v b"o v# và s5 d4ngcó hi#u
qu" tài nguyên thiên nhiên ca 't nc, b"o v# và hoàn thi#n môi trng t
nhiên, sinh thái.
3. iu tit s hot ng ca nèn kinh t.
3.1. Khái nim.
Nhà nc iu tit s ho%t ng ca nn kinh t là nhà nc s5 d4ng quyn
n3ng chi ph$i ca mình lên các hành vi kinh t ca các ch th trong nn kinh t
th trng, ng3n ch)n các tác ng tiêu cc n quá trình ho%t ng kinh t, ràng
buc chúng ph"i tuân th các quy t!c ho%t ng kinh t ã nh sBn nh.m b"o
"m s phát trin bình thng ca nn kinh t.
iu tit s ho%t ng ca nn kinh t và iu ch9nh s ho%t ng kinh t là

hai m)t ca mt quá trình phát trin kinh t. Nhng iu ch9nh không gi$ng vi
iu tit, iu ch9nh là s5a i l%i, s!p xp l%i cho úng, nh iu ch9nh t$c 
phát trin quá nóng ca nn kinh t; iu ch9nh l%i s b$ trí không h-p lý ca các
nhà máy ng, iu ch9nh th l# 'u th/u, iu ch9nh c* c'u /u t, iu ch9nh
thang bc l*ng v.v…
3 2. S cn thit khách quan phi iu tit s hot ng ca nn kinh t.
Nn kinh t nc ta vn hành theo c* ch th trng, có s qu"n lý v( mô ca
Nhà nc. iu ó có ngh(a là nn kinh t ca chúng ta va chu s iu tit ca
th trng, va chu s iu tit ca nhà nc. M)c dù nn kinh t th trng có
kh" n3ng t iu tit các hành vi kinh t, các ho%t ng kinh t theo các quy lut
khách quan ca nó. Tuy vy, trên thc t, có nh ng hành vi kinh t, có nh ng
ho%t ng kinh t n.m ngoài s iu tit ca b"n thân th trng. Ch>ng h%n nh
gian ln th*ng m%i, tr$n thu, h; tr- ngi nghèo, các vùng khó kh3n, vùng
sâu, vùng xa, cung c'p hàng hoá công (an ninh, qu$c phòng…)
H*n n a, quá trình phát trin ca nn kinh t do chu s tác ng ca nhiu
nhân t$ và các nhân t$ này l%i không n nh do nhiu nguyên nhân nh h# th$ng
pháp lut không hoàn thi#n, h# th$ng thôn tin kihim khuyt, s ln xn ca
16
nhân t$ c quyn s"n xu't trên th trng, s không n nh ca xã hi, di2n
bin và tai ho% b't ng ca thiên nhiên, s sai l/m và b"o th ca các *n v kinh
t trong vi#c tính toán cung c/u, trc m!t, d oán thiu chính xác và xác nh
sai l/m…d+n n hàng lo%t ho%t ng kinh t không bình thng. Nhà nc c/n
ph"i iu tit và có kh" n3ng iu tit s ho%t ng ca kinh t và nhà nc có
quyn lc.
3.3. Nhng ni dung iu tit s hot ng kinh t ca Nhà nc.
Câu h:i )t ra là Nhà nc iu tit s ho%t ng ca kinh t trên nh ng l(nh
vc nào? Nhìn chung, Nhà nc iu tit s ho%t ng ca kinh t thng -c
biu hi#n & s iu tit các m$i quan h# kinh t, n*i di2n ra nhiu hi#n t-ng
phc t%p, mâu thu+n v yêu c/u, m4c tiêu phát trin, v l-i ích kinh t v.v
Chúng ta th'y Nhà nc thng iu tit quan h# cung c/u, iu tit quan h#

kinh t v( mô, quan h# lao ng s"n xu't, quan h# phân ph$i l-i ích; quan h#
phân b$ và s5 d4ng ngu7n lc v.v
 thc hi#n vi#c iu tit các quan h# ln trên, Nhà nc c0ng tin hành
iu tit nh nt m)t c4 th nh iu tit tài chính, iu tit giá c", iu tit thu,
iu tit lãi su't, iu tit thu nhp v.v
C ây chúng ta ch9 xem xét s iu tit ho%t ng kinh t ca Nhà nc trên
nh ng quan h# ch yu sau ây:
a- iu tit các quan h lao ng sn xut.
Trong quá trình tin hành lao ng, )c bi#t lao ng s"n xu't trong nn kinh
t th trng (kinh t hàng hoá) di2n ra các m$i quan h# trong phân công và hi#p
tác lao ng gi a cá nhân, gi a các ch th kinh t vi nhau. S phân công và
hi#p tác di2n ra di nhiu hình thc, trong ó thuc t/m iu tit ca Nhà nc
có các quan h# sau ây: Nhà nc iu tit sao cho các quan h# ó -c thit lp
mt cách t$i u, em l%i hi#u qu".
- Quan h# qu$c gia vi qu$c t  hình thành c* c'u hinh thành c* c'u kinh t
qu$c dân phù h-p vi tim n3ng, th m%nh ca 't nc, tn d4ng các vn hi
qu$c t  phát trin kinh t qu$c dân. C ây, Nhà nc thng iu tit các
quan h# kinh t $i ngo%i: Xu't nhp kh,u hàng hoá và dch v4; /u t qu$c t;
h-p tác vi chuyn giao khoa h1c-công ngh#; dch v4 qu$c t thu ngo%i t#.
- Quan h# phân công và h-p tác trong ni b nn kinh t qu$c dân, t%o nên s
hình thành các doanh nghi#p chuyên môn hoá -c g!n bó vi nhau thông qua
các quan h# h-p tác s"n xu't. C ây, nhà nc thng iu tit lãi su't, iu tit
thu, h; tr- /u t  khuyn khích và t%o iu ki#n cho các doanh nghi#p
chuyên môn hoá ho%t ng có hi#u qu".
- Quan h# phân công, h-p tác theo lãnh th ni b qu$c gia thông qua vi#c
phân b lc l-ng s"n xu't theo lãnh th, hình thành nn phân công chuyên môn
17
hoá theo lãnh th. C ây, ngoài nh ng iu tit các m)t tài chính, tín d4ng, thu,
h; tr- /u t nói trên. Nhà nc còn iu tit b.ng pháp lut  tránh tình tr%ng
c4c b a ph*ng, phân tán và dàn tr"i /u t nh c"ng bin, sân bây, ph"i

thông qua c'p th,m quyn Qu$c hi, Chính ph phê duy#t các d án kinh t ln,
các d án không có trong quy ho%ch không -c /u t v.v…
- S la ch1n quy m xí nghi#p, la ch1n ngu7n tài nguyên, các hành vi s5
d4ng môi trng, các hành vi la ch1n thit b, công ngh#, các hành vi "m b"o
ch't l-ng s"n ph,m và dch v4 nh.m a các hành vi ó vào chu,n mc có l-i
cho chính doanh nhân và cho cng 7ng, ng3n nga các hành vi gây b't l-i cho
các doanh nhân và cho cng 7ng xã hi.
b- iu chnh các quan h phân chia li ích và quan h phân phi thu
nhp
Các quan h# l-i ích trong l(nh vc kinh t sau ây -c Nhà nc iu tit:
- Quan h# trao i hàng hoá: Nhà nc iu tit quan h# cung c/u s"n xu't
hàng hoá  trao i và tiêu dùng trên th trng bình thng, ch$ng gian ln
th*ng m%i, la l1c v giá c", m+u mã, kiu dáng, ch't l-ng s"n ph,m
v.v…nh.m b"o v# l-i ích chính áng ca các bên tham gia quan h#.
- Quan h# phân chia l-i tc trong các công ty: Quan h# tin công-tin l*ng:
Nhà nc iu tit quan h# này sao cho -c công b.ng, v3n minh, quan h# ch-
th- t$t ?p.
Phân chia thu nhp qu$c dân (v+n) h-p lý, h-p tình, b"o v# quyn l-i chính
áng cho gii th- và gii ch theo úng c*ng l(nh chính tr ca "ng c/m
quyn, úng pháp lut ca Nhà nc.
- Quan h# $i vi công qu= qu$c gia (quan h# gi a doanh nhân, doanh nghi#p
và Nhà nc). Các doanh nhân có trách nhi#m, ngh(a v4 óng góp tích lu= cho
ngân sách và các kho"n ph"i np khác do h1 s5 d4ng tài nguyên, công s"n và do
gây ô nhi6m môi trng.
- Quan h# gi a các t/ng lp dân c, gi a nh ng ngi có thu nhp cao (ngi
giàu) và có thu nhp th'p (ngòi nghèo), gi các vùng phát trin và kém phát
trin.
Nhà nc iu tit thu nhp ca nh ng ngi có thu nhp cao, nh ng
vùng có thu nhp cao vào ngân sách và phân ph$i l%i, h; tr- nh ng ngi có thu
nhp th'p (ngi nghèo)nh ng vùng nghèo, vùng sâu, gi"m bt kho"ng cách

chênh l#ch v mc s$ng.
c) iu tit các quan h phân b các ngun lc
Nhà nc có vai trò quan tr1ng trong vi#c phân b$ các ngu7n lc b.ng s
chi tiêu ngu7n tài chính tp trung (ngân sách nhà nc và b.ng ánh thu)
18
- Nhà nc iu tit vi#c phân b$ các ngu7n lc:lao ng tài nguyên,v$n,
các hàng hóa công( qu$c phòng giáo d4c, y t) h; tr- ngi nghèo, b"o v# môi
trng sinh thái,phát trin ngh# thut dân tc
- Nhà nc iu tit phân b ngu7n lc ca nn kinh t qu$c dân v nh ng
vùng còn nhiu tim n3ng, ho)c các vùng khó kh3n, vùng sâu, vùng xa.
- Nhà nc iu tit ngu7n lc theo hng khuyn khích, ho)c h%n ch s
phát trin các nghành ngh nh.m xây dng mt c* c'u kinh th-p lý trên ph%m
vi c" nc.
3.4.Nhng vic cn làm iu tit hot ng ca nn kinh t
 thc hi#n chc n3ng iu tit ho%t ng ca nn kinh t, Nhà nc c/n
làm nh ng vi#c sau ây:
a) Xây dng và thc hin mt h thng chính sách vi các công c tác
ng ca chính sách ó, ch yu là:
- Chính sách tài chính (vi hai công c4 ch yu là chi tiêu chính ph và
thu).
- Chính sách tin t# (vi hai công c4 ch yu là kim soát mc cung tin
và lãi su't).
- Chính sách thu nhp (vi các công c4:giá c" và tin l*ng).
- Chính sách th*ng m%i (vi các công c4: thu quan,h%n ng%ch t8 giá h$i
oái, tr- c'p xuát kh,u, cán cân thanh toán,qu$c t ).
b)B sung hàng hóa và dch v cho nn kinh t trong nhng trng hp
cn thit.
Nh ng trng h-p -c coi là c/n thit sau ây :
- Nh ng ngành, l(nh vc t nhân không -c làm
- Nh ng ngành, l(nh vc mà t nhân không làm -c

- Nh ng ngành, l(nh vc mà t nhân không mu$n làm.
c) H tr công dân lp nghip kinh t
C4 th nhà nc c/n thc hi#n t$t các bi#n pháp h; tr- sau:
- Xây dng các ngân hàng /u t u ãi cho nh ng doanh nhân tham gia
thc hi?n các ch*ng trình kinh t tr1ng im ca nhà nc, kinh doanh nh ng
ngành mà nhà nc khuyn khích.
- Xây dng và thc hi#n ch  b"o him s"n xu't kinh doanh cho nh ng
ngi thc hi#n các nhi#m v4 s"n xu't kinh doanh theo nh hng ca nhà
nc, nh ng doanh nghi#p mi kh&i s,ho)c áp d4ng khoa h1c công ngh# mi
vào s"n xu't trong giai o%n /u.
19
- Cung c'p nh ng thông tin : kinh t - chính tr - xã hi có liên quan n
ho%t ng s"n xu't kinh doanh ca các doanh nghi#p .
- Th4c hi#n ch*ng trình b7i dAng kin thc chuyên môn thông qua vi#c
xây dng các Trung tâm dây ngh và xúc tin vi#c làm.
- M& ra các trung tâm gii thi#u s"n ph,m; trin lãm thanh tu kinh t k=
thut  t%o iu ki#n cjo các doanh nghiêp giao tip và b!t m$i s"n xu't – king
doanh vi nhau .
- Thc hi#n h; tr- pháp lý, )c bi#t là h; tr- t pháp qu$c t $i vi các
doanh nghi#p kinh doanh không ch9 trên th trng trong nc mà c" trên th
trng qu$c t.
- Xây dng c* s& h% t/ng, c* s& vt ch't k= thut c/n thit .
4. Kim tra, giám sát hot ng kinh t
4.1. Khái nim
Kim tra, giám sát ho%t ng kinh t là Nhà nc xem xét, ánh giá tình
tr%ng t$t x'u ca các ho%t ng kinh t, và theo dõi, xét xem s ho%t ng kinh t
*c thc thi úng ho)c sai $i vi các quy nh ca pháp lut.
Kim tra, giám sát ho%t ng kinh t là mt chc n3ng qu"n lý ca Nhà
nc. Công tác này ph"i -c thc thi th*ng xuyên và nghiêm túc.
4.2. S cn thit phi kim tra, giám sát hot ng

Quá trình ho%t ng kinh t không ph"i lúc nào c0ng di2n ra mt cách
bình thng và a l%i kt qu" mong mu$n. S kim tra, giám sát  kp thi
phát hi#n nh ng m)t tích cc và tiêu cc, nh ng thành công và th't b%i, nn kinh
t ang trong tr%ng thái ph7n vinh hay khng ho"ng, suy thoái, dao ng hay n
nh, hi#u qu" hay kém hi#u qu", ách t!c hay thông thoáng, úng hng hay
ch#ch hng, tuân thr hay xem thng pháp lut v.v
Trên c* s& ó rút ra nh ng kt lun, nguyên nhân, kinh nghi#m và  ra
nh ng gi"i pháp phát huy u im và kh!c ph4c khuyt im, 7ng thi phát
hi#n ra các c* hi mi cho s phát trin kinh t qu$c dân và a nn kinh t lên
mt boc tin mi. Nh vy, kim tra và giám sát s ho%t ng kinh t là c/n
thit.
4.3. Ni dung kim tra, giám sát hot ng kinh t
Kim tra giám sát ho%t ng kinh t càn thit -c tin hành trên các m)t
sau ây :
- Kim tra, giám sát vi#c thc hi#n ng l$i, ch tr*ng, chính sách, k
ho%ch và pháp lut ca Nhà nc v kinh t.
- Kim tra, giám sát vi#c s5 d4ng các ngu7n lc ca 't nc.
20
- Kim tra,giám sát vi#c x5 lý ch't th"i và b"o v# môi trng t nhiên,
môi trong sinh thái.
- Kim tra, giám sát s"n ph,m do các doanh nghi#p s"n xu't ra.
- Kim tra, giám sát vi#c thc hi#n các chc n3ng và vi#c tuân th pháp
lut ca các c* quan nhà nc trong quá trình qu"n lý nhà nc v kinh t.
4.4. Nhng gii pháp ch yu thc hin kim tra, giám sát hot ng
kinh t
- T3ng cng chc n3ng giám sát ca Qu$c hi, Hi 7ng nhân dân các
c'p $i vi Chính ph và các y ban nhân dân các c'p trong qu"n lý nhà nc
v kinh t.
- T3ng cng chc n3ng, kim tra ca các Vi#n Kim sát nhân dân, các
c'p thanh tra ca Chính ph và ca y ban nhân dân các c'p, c* quan an ninh

kinh t các c'p $i vi các ho%t ng kinh t.
- Nâng cao tinh th/n trách nhi#m và chu trách nhi#m ca nh ng ngi
lãnh %o nhà nc (Ch tch nc, Ch tch qu$c hi, Th tng Chính ph) và
Ch tch Hi 7ng nhân dân, Ch tch UBNN các c'p; Th tr&ng các ngành
kinh t và có l-i ích liên quan t Trung *ng n a ph*ng trong vi#c kim tra,
giám sát s ho%t ng kinh t trong c" nc, trong các a ph*ng, trong các
ngành ca mình.
- S5 d4ng các c* quan chuyên môn trong nc nh kim toán nhà nc,
các t chc t v'n kinh t v.v… và khi c/n thit có th s5 d4ng các t chc qu$c
t, các chuyên gia nc ngoài vào vi#c kim tra ho%t ng kinh t.
- Nâng cao vai trò kim tra, giám sát ca nhân dân,ca các t chc chính
tr xã hi, các c* quan ngôn lun, các c* quan thông tin %i chúng trong vi#c
kim tra ho%t ng kinh t.
- Cng c$ hoàn thi#n h# th$ng c* quan kim tra, giám sát ca Nhà nc và
xây dng các c* quan mi c/n thit, thc hi#n vi#c phân công và phân c'p rõ
ràng, nâng cao n3ng lc chuyên môn và %o c ca công chc trong b máy
kim tra và giám sát các ho%t ng kinh t.
IV. NHNG NI DUNG CH YU CA QUN LÝ NHÀ NC
V KINH T
Vi#c qu"n lý nhà nc (QLNN) v kinh t bao g7m các ni dung c* b"n sau
ây:
1. T chc b máy qun lý nhà nc v kinh t
Nh ng ni dung và ph*ng pháp c4 th ca vi#c t chc b máy qu"n lý nhà
nc nói chung, b máy QLNN v kinh t nói riêng, ã có các chuyên , môn
h1c khác trình bày.
21
2. Xây dng phng hng, mc tiêu, chin lc phát trin kinh t - xã
hi ca t nc
C4 th là:
- Xây dng chin l-c phát trin kinh t- xã hi ca 't nc.

- Xây dng h# th$ng chính sách, t t&ng chin l-c  ch9 %o vi#c thc
hi#n các m4c tiêu ó.
3. Xây dng pháp lut kinh t
3.1. Tm quan tr ng ca vic xây dng pháp lut trong h thng các
hot ng QLNN v kinh t
Ho%t ng này có tác d4ng:
- T%o c* s&  công dân làm kinh t.
- Pháp lut và th ch là iu ki#n t$i c/n thit cho mt ho%t ng kinh t-
xã hi.
3.2. Các loi pháp lut kinh t cn c xây dng
H# th$ng pháp lut kinh t g7m r't nhiu lo%i. V tng th, h# th$ng ó
bao g7m hai lo%i chính sau:
- H# th$ng pháp lut theo ch th ho%t ng kinh t nh Lut Doanh
nghi#p nhà nc, Lut H-p tác xã, Lut doanh nghi#p t nhân và công ty,v.v…
Lo%i hình pháp lut này thc ch't là Lut t chc các *n v kinh t, theo ó,
sân ch*i kinh t -c xác nh trc các lo%i ch th tham gia cuc ch*i do Nhà
nc làm tr1ng tài.
- H# th$ng pháp lut theo khách th nh Lut Tài nguyên môi trng,
-c Nhà nc )t ra cho m1i thành viên trong xã hi, trong ó ch yu là các
doanh nhân, có tham gia vào vi#c s5 d4ng các yu t$ nhân tài, vt lc và tác
ng vào môi trng thiên nhiên.
4. T chc h th ng các doanh nghip
4.1. T! chc và không ng"ng hoàn thin t! chc h thng doanh
nghip nhà nc cho phù hp vi yêu cu ca t"ng giai on phát trin ca
t nc, bao gm;
- ánh giá h# th$ng doanh nghi#p nhà nc (DNNN) hi#n có, xác nh
nh ng m)t t$t, m)t x'u ca h# th$ng hi#n hành.
- Lo%i b: các m)t yu kém b.ng ph*ng thc thích h-p: c ph/n hóa, bán,
khoán, cho thuê, giao,vv…
- T chc xây dng mi các DNNN c/n thit.

22
- Cng c$ các DNNN hi#n còn c/n tip t4c duy trì nhng yu kém v m)t
này, m)t khác, nâng c'p  các DNNN này ngang t/m v trí -c giao.
4.2. Xúc tin các hot ng pháp lý và h! tr  các n v kinh t dân
doanh ra i
- Thc hi#n các m)t v pháp lut cho các ho%t ng ca doanh nhân trên
th*ng trng: xét duy#t, c'p phép /u t, kinh doanh,vv…
- Thc hi#n các ho%t ng h; tr- v t pháp, thông tin, ph*ng ti#n,vv…
5. Xây dng h th ng kt cu h t"ng cho m#i hot ng kinh t ca
t nc
- Xây dng quy ho%ch, thit k tng th, thc hi#n các d án phát trin h#
th$ng kt c'u h% t/ng ca nn kinh t.
- T chc vi#c xây dng
- Qu"n lý, khai thác, s5 d4ng
6. Kim tra, kim soát hot ng ca các n v kinh t
- Kim tra vi#c tuân th pháp lut kinh doanh.
- Kim tra vi#c tuân th pháp lut lao ng, tài nguyên, môi trng.
- Kim tra vi#c tuân th pháplut v tài chính, k toán, th$ng kê, vv…
- Kim tra ch't l-ng s"n ph,m.
7. Thc hin và bo v li ích ca xã hi , ca nhà nc và ca công
dân
7.1. Các loi li ích kinh t, li ích xã hi chu s nh hng ca hot
ng kinh t mà Nhà nc có nhim v thc hin và bo v
- Ph/n v$n ca Nhà nc trong toàn b nn kinh t qu$c dân.
- Các kho"n -c thu ca Nhà nc vào ngân sách nhà nc t các ho%t
ng kinh t ca công dân.
7.2. Ni dung bo v bao gm
- T chc b"o v# công s"n.
- Thc hi#n vi#c thu thu, phí, các kh:an l-i ích khác.
23

V. C$ CH KINH T VÀ C$ CH QUN LÝ KINH T
1. C ch kinh t
1.1 Khái nim c ch kinh t
C* ch là mt thut ng ch9 s di2n bin ni t%i ca mt h# th$ng, trong
ó có s t*ng tác gi a các yu t$ h-p thành h# th$ng trong quá trình vn ng
ca m;i yu t$ ó, nh ó h# th$ng có th vn hành, phát trin.
Thut ng c* ch -c áp d4ng vào l(nh vc kinh t g1i là c* ch kinh t.
Do ó, c* ch kinh t là s di2n bin ni t%i ca h# th$ng kinh t trong quá trình
phát trin, trong ó có s t*ng tác gi a các b phn, các yu t$ c'u thành ca
kinh t trong quá trình vn ng ca các yu t$ c'u thành, t%o nên s vn ng
và phát trin ca c" h# th$ng kinh t.
1.2. Các yu t cu thành và s tng tác gia chúng trong c ch kinh
t
- C* ch t*ng tác gi a quan h# s"n xu't vi lc l-ng s"n xu't. Quan h#
này phù h-p thì lc l-ng s"n xu't phát trin. C" hai m)t, lc l-ng s"n xu't và
quan h# s"n xu't va là nhân, va là qu" cuâ nhau.
-C* ch t*ng tác gi a các ngành kinh t vi nhau trong c* c'u tng th
nn kinh t qu$c dân, nh c* ch t*ng tác gi a công nghi#p vi nông nghi#p,
tr7ng tr1t vi ch3n nuôi, khai thác và ch bin.vv…
- C* ch t*ng tác gi a tin b khoa h1c công ngh# vi t chc s"n xu't
xã hi, theo ó, vi#c t chc s"n xu't t%o tin  cho cách m%ng khoa h1c và
công ngh# phát trin. n l-t nó, cách m%ng khoa h1c và công ngh# là ng
lc thúc ,y và là then ch$t  cng c$, hoàn thi#n t chc s"n xu't.
1.3. Ý ngh#a ca vic nhn thc c ch kinh t i vi nhà qun lý
Nhn thc này m& ra cho nhà qu"n lý hng tác ng vào $i t-ng qu"n
lý & mt s$ b phn, mt s$ khâu nh't nh ca mình, theo ó có th t%o ra s lan
truyn t ng, có tính h# th$ng trong ni b $i t-ng qu"n lý mà không c/n
nhà qu"n lý tác ng vào m1i khâu ca h# th$ng ó. Ch>ng h%n, tác ng vào
quan h# s"n xu't  phát trin lc l-ng s"n xu't, tác ng vào nông nghi#p 
thúc ,y công nghi#p phát trin, tác ng vào khâu t chc s"n xu't  làm cho

khoa h1c và công ngh# tin trin,vv… theo kiu “d*ng ông kích tây”
2. C ch qun lý kinh t
2.1 C ch qun lý kinh t
Theo ngh(a h?p ca t c* ch, c* ch qu"n lý kinh t là s tong tác giã
các ph*ng thc, bi#n pháp qu"n lý kinh t khi chúng 7ng thi tác ng lên $i
t-ng qu"n lý. Nó c0ng có th -c hiu nh là s di2n bin ca quá trình qu"n
lý, trong ó có s tác ng ca tng bi#n pháp qu"n lý lên $i t-ng, nh ng kt
24
qu" tích cc và tiêu cc s6 x"y ra sau m;i bi#n pháp ó, s kh!c ph4c các m)t
tiêu cc mi phát sinh b.ng các bi#n pháp song hành nh th nào? Vi quan
ni#m h?p này, c* ch qu"n lý kinh t bao g7m các nguyên t!c, ph*ng pháp,
bi#n pháp qu"n lý, các công c4 -c s5 d4ng 7ng thi trong quá trình tác ng
lên $i t-ng qu"n lý.
Theo ngh(a rng, c* ch qu"n lý kinh t c0ng có th -c hiu 7ng ngh(a
vi ph*ng thc (cách thc) qu"n lý mà qua ó Nhà nc tác ng vào nn kinh
t.
2.2. Các b phn cu thành ca c ch qun lý kinh t
- C* ch ca $i t-ng qu"n lý, tc c* ch kinh t
- C* ch ca ch th qu"n lý, tc c* ch qu"n lý theo ngh(a h?p (nh ã
nêu & trên).
Thông qua cách nhìn toàn di#n này giúp ngi qu"n lý có th th'y -c
r.ng, hành vi qu"n lý ch9 là khâu kh&i /u, ph/n còn l%i chính là s t vn hành
ca $i t-ng theo c* ch ni t%i ca nó. C* ch qu"n lý bao g7m c" c* ch
khách quan và ch quan, khách th và ch th trong s t*ng tác l+n nhau.

VI. CÁC PH$NG PHÁP QUN LÝ NHÀ NC V KINH T
Ph*ng pháp qu"n lý kinh t ca nhà nc là tng th nh ng cách thc
tác ng có ch ích và có th ca Nhà nc lên h# th$ng kinh t nh.m thc
hi#n các m4c tiêu qu"n lý ca Nhà nc.
Trong thc t t chc và qu"n lý $i vi nn kinh t, Nhà nc có th và c/n

ph"i thc hi#n các bi#n pháp ch yu, ó là: ph*ng pháp hành chính, ph*ng
pháp kinh t, ph*ng pháp giáo d4c thuyt ph4c.
1. Phng pháp hành chính
Khái nim
Ph*ng pháp hành chính là cách thc tác ng trc tip ca Nhà nc thông
qua các quyt nh dt khoát và có tính b!t buc trong khuôn kh lut pháplên
các ch th kinh t, nh.m thc hi#n các m4c tiêu ca Nhà nc trong nh ng tình
hu$ng nh't nh.
c im
Ph*ng pháp này mang tính b!t buc và tính quyn lc.
- Tính b!t buc òi h:i các $i t-ng qu"n lý (các doanh nghi#p, các doanh
nhân…) ph"i ch'p hành nghiêm ch9nh các tác ng hành chính, nu vi ph%m s6
b x5 lý kp thi, thích áng.
25
- Tính quyn lc òi h:i các c* quan qu"n lý nhà nc ch9 oc phép a ra
các tác ng hành chính úng th,m quyn ca mình.
Thc ch't ca ph*ng pháp này là s5 d4ng quyn lc nhà nc  t%o s
ph4c tùng ca $i t-ng qu"n lý (các doanh nghi#p, doanh nhân…) trong ho%t
ng qu"n lý ca nhà nc.
Hng tác ng
- Tác ng v m)t t chc: Nhà nc xây dng và không ngng hoàn thi#n
khung pháp lut , t%o ra mt hành lang pháp lý cho các ch th tham gia vào ho%t
ng ca nn kinh t. Nhà nc ban hành các v3n b"n quy ph%m pháp lut quy
nh v m)t t chc ho%t ng ca các ch th kinh t và nh ng quy nh v m)t
th t4c hành chính buc t't các nh ng ch th t c* quan nhà nc n các
doanh nghi#p u ph"i tuân th.
- Tác ng iu ch9nh hành ng, hành vi ca các ch th kinh t là nh ng tác
ng b!t buc ca nhà nc lên quá trình ho%t ng s"n su't kinh doanh ca các
ch th kinh t, nh!m "m b"o thc hi#n -c m4c tiêu qu"n lý ca Nhà nc.
1.4. Trng hp áp dng phng pháp hành chính

Ph*ng pháp hành chính oc dùng  iu ch9nh các hành vi mà hu qu"
ca nó có th gây ra thi#t h%i cho cng 7ng, cho Nhà nc. Trong trng h-p
nh ng hành vi này di2n ra khác vi ý mu$n ca Nhà nc, có th gây ra nh ng
nguy h%i nghiêm tr1ng cho xã hi thì Nhà nc ph"i s5 d4ng ph*ng pháp
cuAng ch  ngay lp tc a hành vi ó tuân theo mt chiu hng nh't nh,
trong khuôn kh chính sách, pháp lut v kinh t. Ch>ng h%n , nh ng *n v nào
s"n xu't hàng nhái, hàng gi" b Nhà nc phát hi#n s6 ph"i chu x5 ph%t hành
chính nh: ình ch9 s"n xu't kinh doanh, np ph%t, tch thu tài s"n…
2. Phng pháp kinh t
Khái nim
Ph*ng pháp kinh t là cách thc tác ng gián tip ca Nhà nc, da trên
nh ng l-i ích kinh t có tính hung d+n lên $i t-ng qu"n lý, nh.m làm cho $i
t-ng qu"n lý t giác, ch ng hoàn thành t$t nhi#m v4 -c giao.
2.2. c im
Ph*ng pháp kinh t là ph*ng pháp tác ng lên $i t-ng qu"n lí không
b.ng cAng ch hành chính mà b.ng l-i ích, tc là Nhà nc ch9  ra m4c tiêu,
nhi#m v4 ph"i %t, )t ra nh ng iu ki#n khuyn khích v kinh t, nh ng
ph*ng ti#n vt ch't c th s5 d4ng @ h1 t t chc vi#c thc hi#n nhi#m v4.
Có th th'y ây là ph*ng pháp qu"n lí t$t nh'  thc hành tit ki#m và nâng
cao hi#u qu" kinh t. Ph*ng pháp này m& rng quyn ho%t ng cho các ch th
kinh t, 7ng thi c0ng t3ng trách nhi#m kinh t ca h1.