Tia X thuyết điện tử ánh sáng thang sóng điện từ potx

TIA X. THUYẾT ĐIỆN TỪ ÁNH SÁNG
THANG SÓNG ĐIỆN TỪ
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
Tia
Tia
t
t
ử
ử
ngo
ngo
ạ
ạ
i
i
l
l
à
à
g
g
ì
ì
?
?
N
N
ó
ó
do

do
ngu
ngu
ồ
ồ
n
n
n
n
à
à
o
o
ph
ph
á
á
t
t
ra
ra
v
v
à
à
ph
ph
á
á
t

t
ra
ra
trong
trong
đi
đi
ề
ề
u
u
ki
ki
ệ
ệ
n
n
n
n
à
à
o
o
?
?
Nêu
Nêu
nh
nh
ữ

ữ
ng
ng
t
t
í
í
nh
nh
ch
ch
ấ
ấ
t
t
v
v
à
à
công
công
d
d
ụ
ụ
ng
ng
c
c
ủ

ủ
a
a
tia
tia
t
t
ử
ử
ngo
ngo
ạ
ạ
i
i
.
.
ư
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
1. Nguồn tia tử ngoại
 Những vật có nhiệt độ cao (từ 2000
o
C trở lên ) .Nhiệt độ càng cao phổ tử
ngoại của vật càng kéo dài về phía sóng ngắn
 Hồ quang điện có nhiệt độ trên 3000
o
C là một nguồn tử ngoại mạnh
 Bề mặt mặt trời có nhiệt độ khoảng 6000 K là nguồn tử ngoại mạnh hơn
 Đèn hơi thuỷ ngân

2 .
Tính chất
 Tác dụng lên phim ảnh
 Kích thích sự phát quang của nhiều chất (Áp dụng trong đèn huỳnh quang)
 Kích thích nhiều phản ứng hoá học
 Tia tử ngoại làm ion hoá không khí và nhiều chất khí khác và gây ra tác
dụng quang điện
 Tia tử ngoại có tác dụng sinh học ( huỷ diệt tế bào , diệt khuẩn )
 Bị nước và thuỷ tinh hấp thụ mạnh nhưng lại truyền qua được thạnh anh
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
3. Sự hấp thụ tia tử ngoại
:
 Thuỷ tinh hấp thụ mạnh tia tử ngoại
 Tầng ôzôn hấp thụ hầu hết các tia có bước sóng dưới 300 nm
nên hấp thụ mạnh tia tử ngoại của mặt trời
4. Công dụng :
 Trong y học tia tử ngoại được dùng để tiệt trùng các dụng cụ ,
để chữa bệnh còi xương
 Trong công nghiệp thực phẩm dùng để tiệt trùng
 Trong công nghiệp được sử dụng để tìm vết nứt trên bề mặt các
vật bằng kim loại
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
H
H
ì
ì
nh
nh

ả
ả
nh
nh
n
n
à
à
y
y
đư
đư
ợ
ợ
c
c
ch
ch
ụ
ụ
p
p
b
b
ằ
ằ
ng
ng
c
c

á
á
ch
ch
n
n
à
à
o
o
?
?
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
I. PHÁT HIỆN TIA X:
Mỗi khi một chùm tia catôt - tức là một chùm electron
có năng lượng lớn - đập vào một tấm kim loại có nguyên tử
lượng lớn như: Platin hay Vonfram thì vật đó phát ra bức xạ
không trông thấy gọi là tia X hay tia Rơn- ghen.
Tia X là gì ?
Tia X được tạo ra như
thế nào ?
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
WILHELM.CONRA
WILHELM.CONRA
D. ROENTGEN
D. ROENTGEN
(1845
(1845

-
-
1923)
1923)
Giả
Giả
i
i
th
th
ưở
ưở
ng
ng
Noben
Noben
1901
1901
Năm
Năm
1895,
1895,
nh
nh
à
à
b
b
á
á

c
c
họ
họ
c
c
ngư
ngư
ờ
ờ
i
i
Đứ
Đứ
c
c
Rơnghen
Rơnghen
đã
đã
ph
ph
á
á
t
t
minh
minh
ra
ra

tia
tia
Rơnghen
Rơnghen
(tia
(tia
x)
x)
v
v
ớ
ớ
i
i
dụ
dụ
ng
ng
cụ
cụ
c
c
ó
ó
tên
tên
gọ
gọ
i
i

l
l
à
à
ố
ố
ng
ng
Rơnghen
Rơnghen
.
.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
May mắn xảy ra vào tối ngày 8/11/1895, sau khi rời
phòng thí nghiệm một quãng, sực nhớ quên chưa
ngắt cầu dao điện cao thế dẫn vào ống tia catod,
Wilhelm Conrad Roentgen (1845-1923) quay lại
phòng và nhận thấy một vệt sáng màu xanh lục trên
bàn tuy phòng tối om.
Với đầu óc nhạy bén, đầy kinh nghiệm của một nhà
vật lý học, việc này đã lôi cuốn ông và 49 ngày sau
ông liên tục ở lỳ trong phòng thí nghiệm, cơm nước
do bà vợ tiếp tế, mỗi ngày ông chỉ ngừng công việc
nghiên cứu ít phút để ăn uống, vệ sinh và chợp mắt
nghỉ ngơi vài giờ. Nhờ thế, ông đã tìm ra tính chất
của thứ tia bí mật mà ông tạm đặt tên là tia X và
mang lại cho ông giải Nobel về vật lý đầu tiên vào
năm 1901.
Lịch sử phát hiện tia X

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
K
A
- +
K
A
- +
Tia catốt thực chất là
dòng êlectron phát ra từ
catôt và bay trong chân
không
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
Sau khi nhà khoa học Roentgen chụp được bàn tay
vợ bằng tia X, khi tráng ảnh đã thấy rất rõ từng đốt
xương và cả chiếc nhẫn cưới trên ngón tay bà. ảnh
này đã được đưa ra trong hội nghị của Hội vật lý học
thành phố Wurtzbourg (Đức) có sự tham dự đông
đảo của các nhà khoa học nhiều nước nhằm chứng
minh khả năng đâm xuyên của tia X qua cơ thể con
người, tiến hành vào ngày 23/11/1896.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
Khi cho một ống tia catôt hoạt động, ông nhân
thấy từ vỏ thuỷ tinh đối diện với catôt có một bức
xạ được phóng ra, mắt không trông thấy nhưng lại
làm đen một tấm kính ảnh mà ông đã gói kín và
đặt trong hộp. Ông gọi đó là tia X và sau này khi
đã tìm hiểu rõ bản chất của nó người ta gọi là tia

rơn-ghen
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
F
F’
BT
N
220V 
Níc lµm
ngu«Þ
CT
A
F
F’
K
Ống Cu – lít - giơ
Là ống thủy tinh
bên trong là chân
không, gồm một
dây nung bằng
vonfram dùng
làm nguồn e và
2
điện cực
K làm bằng kim loại hình chỏm cầuđể electron
phóng ra đều hội tụ vào a nốt A
A làm bằng KL có nguyên tử lượng lớn và điểm
nóng chảy cao nên được làm nguội bằng nước khi
ống hoạt động.
II.

II.
C
C
Á
Á
CH T
CH T
Ạ
Ạ
O TIA X :
O TIA X :
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
Dây F được nung nóng bằng nguồn điện cỡ vài chục
kilovôn. Các e bay ra từ dây F chuyển động trong điện
trường mạnh đến đập vào A làm A phát ra tia X
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
+
+
Ho
Ho
ạ
ạ
t
t
đ
đ
ộ
ộ

ng
ng
F
F’
BT
N
220V

Nước làm
nguôị
CT
A
F
F’
K
Ống Cu-lít-giơ
Tia X có bản chất như thế
nào ?
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
Tia X có những tính chất như thế
nào?
* Tia X có tác dụng làm phát quang nhiều chất
* Tia X làm ion hóa không khí
* Tia X có tác dụng sinh lý mạnh: diệt khuẩn, diệt tế bào …
* Tia X có thể gây ra hiện tượng quang điện
III. BẢN CHẤT VÀ TÍNH CHẤT CỦA TIA X
*

T

i
a
X

c
ó
k
h
ả
n
ă
n
g
đ
â
m
x
u
y
ê
n
.

T
i
a
X

c
ó

b
ư
ớ
c
s
ó
n
g
c
à
n
g
n
h
ỏ
t
h
ì
k
h
ả
n
ă
n
g
đ
â
m
x
u

y
ê
n
c
à
n
g
l
ớ
n
.
* Tia X tác dụng mạnh lên phim ảnh
1. Bản chất :
Tia X ( Tia Rơn- ghen ) là bức xạ điện từ có bước
sóng từ 10
-11
m đến 10
-8
m( ngắn hơn bước sóng của tia tử
ngoại )
2. Tính chất :
Dựa vào khả năng đâm xuyên, có
bao nhiêu loại tia X ?
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
Hãy
Hãy
quan
quan
s

s
á
á
t
t
hai
hai
b
b
ứ
ứ
c
c
ả
ả
nh
nh
sau
sau
v
v
à
à
nêu
nêu
c
c
á
á
ch

ch
ch
ch
ụ
ụ
p
p
c
c
ủ
ủ
a
a
t
t
ừ
ừ
ng
ng
t
t
ấ
ấ
m
m
ả
ả
nh
nh
.

.
a
Chụp bằng ánh sáng nhìn
thấy (ánh sáng trắng)
r
Chụp bằng tia X (tia Rơn-ghen)
Vì sao hai các
chụp với các
bức xạ khác
nhau đó lại cho
kết quả khác
nhau ?
?
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
Hãy
Hãy
quan
quan
s
s
á
á
t
t
hai
hai
b
b
ứ

ứ
c
c
ả
ả
nh
nh
sau
sau
v
v
à
à
nêu
nêu
c
c
á
á
ch
ch
ch
ch
ụ
ụ
p
p
c
c
ủ

ủ
a
a
t
t
ừ
ừ
ng
ng
t
t
ấ
ấ
m
m
ả
ả
nh
nh
.
.
p
x
Tia X khi gặp vật cản có thể
xuyên qua vật cản .
Ánh sáng nhìn thấy khi gặp vật cản có
thể bị hấp thụ hoặc phản xạ.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
F

F’
BT
N
220V

Nước làm
nguôị
CT
A
F
F’
Tia X (tia Rơn-ghen) kích thích làm phát
quang nhiều chất
Thí nghiệm này
chứng tỏ tia X có
tính chất gì ?
?
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
F
F’
BT
N
220V

Nước làm
nguôị
CT
A
F

F’
K
+ -
Tia X tác động vào không khí giữa hai bản cực
của tụ điện đang tích điện
Thí nghiệm
này cho thấy
tia X có tính
chất gì ?
?
Tia X làm
iôn hoá
không khí.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
a.Tia tử ngoại tác dụng lên kính ảnh.
b. Tia tử ngoại kích thích tính phát huy
ánh sáng của một số chất.
C. Tia tử ngoại gây ra một số phản ứng
quang hoá quang hợp.
d. Tia tử ngoại làm ion hoá không khí và
các chất khí khác.
e. Có tác dụng sinh học.
f. Gây ra hiệu ứng quang điện ngoài với
hầu hết các kim loại.
d. Tia X làm ion hoá không khí.
e. Tia X có tác dụng sinh lí
f. Gây ra hiện tượng quang điện
ngoài với tất cả các kim loại.
a. Tia X có khả năng đâm xuyên

b. Tia X làm đen kính ảnh.
c. Tia X làm phát quang ánh sáng
một số chất.
Tia X có đầy đủ các tính chất của tia tử ngoai.
Đó là một băng chứng về sự đồng nhất về bản
chất giữa hai loại tia ấy.
?
So sánh hai loại tia: tia X
và tia tử ngoại ta rút ra
nhận xét gì ?

Hãy so sánh tính chất của tia X với
tính chất tia tử ngoại.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
? Với những tính chất của
tia X, tia X được ứng dụng
như thế nào trong đời sống
?
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
TIA X
Ứng dụng trong y học
Tìm những vật lạ
trong cơ thể
Phát hiện bệnh
bằng chụp X
quang
Điều trị ung thư
Tại sao không

dùng tia tử
ngoại mà phải
dùng tia X trong
những ứng dụng
này?
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
TIA X
Ứng dụng trong công nghiệp: Kiểm tra chất lượng các
vật đúc, tìm các vết nứt trong vật bằng kim loại
Các ứng dụng khác: Kiểm tra hành lý,
nghiên
c
ứ
u
c
ấ
u
tr
ú
c
c
ủ
a
v
ậ
t
r
ắ
n

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
CHỤP HÌNH BÔNG HOA BẰNG TIA X
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.