Hưởng ứng Ngày phòng chống Tăng huyết áp Thế giới 17/5/2010: Tăng huyết áp - Kẻ giết người thầm lặng doc

Hưởng ứng Ngày phòng chống Tăng huyết áp Thế giới 17/5/2010:
Tăng huyết áp - Kẻ giết người thầm lặng

Nhân dịp Ngày phòng chống tăng huyết áp thế giới 17/5/2010, chúng tôi
muốn cung cấp một số thông tin cơ bản và cập nhật về tăng huyết áp (THA),
căn bệnh nguy hiểm và ngày càng có xu hướng tăng lên một cách rất rõ rệt ở
nước ta để mọi người cùng có ý thức phòng, chống một cách tích cực và hữu
hiệu nhằm giảm thiểu tối đa những biến chứng âm thầm và rất nguy hiểm do
căn bệnh này gây ra.
THA - một bệnh lý rất phổ biến trong cộng đồng
THA đang trở thành một vấn đề thời sự vì sự gia tăng nhanh chóng của căn
bệnh này trong cộng đồng. Thực vậy, theo ước tính của Tổ chức Y tế thế
giới (WHO), đã có khoảng 1,5 tỷ người trên thế giới bị THA. Theo thống kê
tại Hoa Kỳ năm 2006, có khoảng 74,5 triệu người Mỹ bị THA, tức là cứ
khoảng 3 người lớn lại có 1 người bị THA. Nhưng một điều đáng lưu tâm
hơn là tỷ lệ những người bị THA còn đang gia tăng một cách nhanh chóng
ở cả các nước đang phát triển thuộc châu Á, châu Phi. Ngay ở Việt Nam,
theo một điều tra gần đây nhất của Viện Tim mạch Quốc gia tại 8 tỉnh và
thành phố của nước ta thì tỷ lệ THA của những người từ 25 tuổi trở lên đã là
27,4%.

Các bác sĩ Viện tim mạch hội chẩn một ca bệnh.
THA - Kẻ giết người số một
Trong báo cáo về sức khoẻ hàng năm của WHO năm 2002 đã nhấn mạnh
THA là "kẻ giết người số một". Thực vậy, vào năm 2008, người ta ước tính
có khoảng 17,5 triệu người trên thế giới bị tử vong do THA và các biến
chứng tim mạch. Theo một điều tra tại Hoa Kỳ năm 2006 đã cho thấy có
56.561 người Mỹ bị tử vong vì THA. Một nghiên cứu tại nước Đức vào cuối
những năm 80 của thế kỷ trước đã cho thấy những nguy cơ gây tử vong
trong một năm tại Đức là: Đi máy bay thì nguy cơ là 1/1.000.000; lái xe ôtô
là 1/5.000; hút thuốc lá là 1/250, nhưng THA thì nguy cơ là 1/50 (!). Người

ta cũng thấy là với mỗi mức HA tâm thu tăng lên 20mmHg và HA tâm
trương tăng lên 10mmHg thì nguy cơ các biến cố tim mạch cũng sẽ tăng lên
gấp đôi. THA là bệnh lý có thể gây ra rất nhiều biến chứng khác nhau, làm
cho người bệnh trở nên tàn phế, thậm chí có thể tử vong. Các biến chứng
thường gặp nhất là:
Các biến chứng về tim: Cơn đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim, suy tim
Các biến chứng về não: Xuất huyết não, nhũn não, bệnh não do THA
Các biến chứng về thận: Đái ra protein, phù, suy thận
Các biến chứng về mắt: Mờ mắt, xuất huyết, xuất tiết và phù gai thị.
Các biến chứng về mạch máu: Phình hoặc phình tách thành động mạch, các
bệnh động mạch ngoại vi
THA - Kẻ giết người thầm lặng
Chỉ có một số ít các bệnh nhân THA là có một vài triệu chứng cơ năng gợi
ý cho họ đi khám bệnh như: đau đầu, chóng mặt, cảm giác ruồi bay, mặt đỏ
bừng, ù tai Nhưng đa số các bệnh nhân bị THA lại thường không có các
dấu hiệu cảnh báo trước. Nhiều khi, lúc thấy có triệu chứng đau đầu xuất
hiện thì tiếp ngay sau đó cũng là kết thúc cuộc đời của họ do đã bị xuất
huyết não nặng nề. Mặt khác, tuyệt đại bộ phận (khoảng 90%) các bệnh
nhân bị THA là không rõ nguyên nhân (còn gọi là THA nguyên phát). Chỉ
một số nhỏ các bệnh nhân (<10%) bị THA có tìm được nguyên nhân (tức là
do hậu quả của một số bệnh lý khác). Do đó, những dấu hiệu thể hiện bệnh
THA thường không đặc hiệu và người bệnh thường không thấy có gì khác
biệt với người bình thường. Vì vậy, việc kiểm tra HA thường xuyên, nhất là
những người có những yếu tố nguy cơ về tim mạch, là hết sức cần thiết và
quan trọng.
3 nghịch lý trong bệnh THA
Mặc dù chúng ta đã hiểu rõ sự phổ biến và mức độ nguy hiểm của bệnh
THA nhưng cho đến tận bây giờ, THA vẫn tồn tại 3 nghịch lý, đó là:
THA là bệnh rất dễ phát hiện (bằng cách đo HA khá đơn giản) nhưng người
ta thường lại không được phát hiện mình bị THA từ bao giờ. THA là bệnh

có thể điều trị được nhưng số người được điều trị không nhiều. THA là bệnh
có thể khống chế được với mục tiêu mong muốn, nhưng số người điều trị đạt
được HA mục tiêu lại không nhiều.
Thực vậy, theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới, chỉ có 30% số người bị
THA được điều trị và trong số những bệnh nhân được điều trị này thì cũng
chỉ có 12% số bệnh nhân được kiểm
soát tốt về HA (dưới 140/90mmHg).
Vì sao lại tồn tại những nghịch lý
này?
Đây thực sự là vấn đề không phải đơn
giản. Chúng ta cần nhìn nhận một cách
thẳng thắn vào những thực tế khách
quan như sau:
Nhận thức của nhân dân về sự thường
gặp, về mức độ nguy hiểm của bệnh
còn chưa đầy đủ và đúng mực; Việc
điều chỉnh để có một lối sống hợp lý là
vấn đề rất quan trọng trong việc phòng,
chống bệnh THA nhưng việc áp dụng
trong thực tế lại không đơn giản vì
những thói quen sinh hoạt không hợp lý
đã tồn tại từ khá lâu và nhận thức của
người dân cũng còn những hạn chế nhất
định; Người bệnh THA lại thường hay
có nhiều bệnh lý khác đi kèm như: béo
phì, tiểu đường, rối loạn lipid máu làm cho việc khống chế số đo HA càng
Những đề xuất cụ thể sau đây
luôn là những lời khuyên có ích
cho mỗi chúng ta trong việc
phòng chống bệnh THA:

Giảm cân nặng (nếu thừa cân);
Không hút thuốc lá, thuốc lào;
Không ăn nhiều chất béo bão hòa;
Không ăn mặn (giảm muối trong
khẩu phần ăn); Tập thể dục đều
đặn hàng ngày; Hạn chế uống
rượu bia; Tránh căng thẳng, lo âu,
nên tự tạo cho mình một cuộc sống
hài hòa, vui vẻ; Kiểm tra thường
xuyên số đo huyết áp của mình;
Kiểm tra định kỳ các yếu tố nguy
cơ khác (rối loạn đường máu, lipid
máu ) để có thể kiểm soát kịp thời
các yếu tố nguy cơ đó.
khó khăn hơn; Việc điều trị THA cần phải được thực hiện một cách liên tục
và lâu dài, tuy nhiên trên thực tế, nhiều người bệnh chưa thực hiện được
đúng theo những nguyên tắc này, cũng có thể do người bệnh tự lầm tưởng là
bệnh đã khỏi hoặc do điều kiện kinh tế có khó khăn không tiếp tục mua được
thuốc nữa hoặc do một vài tác dụng phụ của thuốc gây ra đối với bệnh
nhân
Liệu chúng ta có thể phòng, chống lại được kẻ giết người thầm lặng này
hay không?
Câu trả lời là hoàn toàn có thể. Vấn đề phụ thuộc vào chính bản thân của
mỗi người chúng ta rất nhiều.
Ở nước ta, trước tình hình gia tăng nhanh chóng và những biến chứng nặng
nề của bệnh THA, ngày 19/12/2008, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn
Dũng đã ký quyết định phê duyệt chương trình phòng chống THA trở thành
Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2006 - 2010. Ban Điều hành quốc
gia phòng chống THA với nòng cốt là các cán bộ của Viện Tim mạch Việt
Nam đã tích cực tham gia triển khai các hoạt động trong cộng đồng như

truyền thông, giáo dục sức khoẻ, khám sàng lọc THA, xây dựng các mô hình
phòng chống THA từ tuyến xã, phường tới tuyến Trung ương.
Chúng ta hy vọng là với tất cả những cố gắng của toàn xã hội, của cả cộng
đồng, việc kiểm soát THA sẽ mang lại những lợi ích đáng kể. Việc cổ vũ lối
sống lành mạnh và thay đổi những lối sống có hại cho mỗi cá nhân là vũ khí
hữu ích hàng đầu trong cuộc chiến chống lại "kẻ thù thầm lặng này".