Công nghệ sinh học chức năng Động vật: Công nghệ hỗ trợ sinh sản potx

Chương 5. Công nghệ hỗ
trợ sinh sản
ASSISTED REPRODUCTIVE
TECHNOLOGY (ART)
ART
•
Trên người:
-
Vô sinh
-
Chọn cá thể không mang bất thường NST
-
Khai thác TBG phôi
•
Trên ĐV:
-
Chọn cá thể tốt
-
Nhân, tạo giống
•
Ước tính hiện nay có 1/100 trường hợp sinh có
ART
•
Khoảng 40,000/năm
•
Chi phí 7,000-15,000 USD cho 1 lần
Vô sinh
•
Tỷ lệ các cặp vợ chồng có con:
-
1 tháng: 25%

-
3 tháng: 57%
-
6 tháng: 72%
-
12 tháng: 90%
•
Nam giới: hiện nay 8-12% vô sinh
•
17-26% cặp vợ chồng vô sinh (90 triệu phụ nữ)
Nguyên nhân vô sinh
•
Nguyên phát (chưa có con lần nào): nhiều
•
Thứ phát (sau khi đã có con): ít
-
Từ vợ: 40%
-
Từ chồng: 35%
-
Từ cả hai: 10%
-
Không rõ nguyên nhân: 15%
© 2008, March of Dimes Foundaon
Causes of Inferlity (Connued)
Couples (Spero & Fritz, 2005)
© 2008, March of Dimes Foundaon
Causes of Inferlity (Connued)
Women (Spero & Fritz, 2005)
Khám và điều trị

Khám:
•
Vợ: siêu âm buồng tử cung, vòi trứng
•
Chồng: xét nghiệm tinh dịch đồ…
•
Cả 2 vợ chồng: xét nghiệm máu (HIV, ….)
Điều trị:
•
Giao hợp tự nhiên
•
Bơm tinh trùng vào buồng tử cung
•
Thụ tinh trong ống nghiệm
Vô sinh ở nữ
•
Nguyên nhân:
-
Trứng: 26% trứng có bất thường NST; số lượng nang
thấp; chất lượng kém; tuổi, dinh dưỡng, tổn thương,
bệnh tật
-
Cấu trúc giải phẫu: tắt ống dẫn trứng; cử động kém
của tua TB trong ống dẫn trứng; sa tử cung, lạc nội
mạc tử cung; u nang tử cung, buồng trứng
-
Nội tiết: thiếu hormone, mất cân bằng hormone
-
Di truyền: buồng trứng đa nang, bệnh Turners
-

Miễn dịch: có kháng thể kháng tinh trùng ở cổ tử
cung
-
Tâm lý
•
Chẩn đoán và xét nghiệm:
-
Hỏi bệnh sử
-
Khám lâm sàng
-
Xét nghiệm
Vô sinh ở nam
•
Nguyên nhân:
-
Tinh trùng và tinh dịch: tinh trùng có chất lượng kém
(10% tinh trùng có NST bất thường), có ố lượng và
độ di động kém; chất lượng và thể tích tinh dịch kém
-
Cấu trúc giải phẫu: tắt, giãn tĩnh mạch thừng tinh; tổn
thương; xuất tinh ngược dòng; lỗ niệu đạo lạc chỗ
-
Nội tiết: testosteron thấp, mất cân bằng hormone
-
Di truyền: bệnh Klinefelters (47, XXY); bệnh xơ
nang và bất sản ống dẫn tinh 2 bên do đột biến gen
trên NST 7
-
Miễn dịch: có kháng thể kháng tinh trùng (tự kháng

thể)
-
Tâm lý
•
Chẩn đoán và xét nghiệm:
-
Hỏi bệnh sử: bệnh lý (ung thư, tiểu đường, ),
thuốc, môi trường nhiệt độ, hóa chất
-
Khám lâm sàng
-
Xét nghiệm: tinh dịch đồ. Giá trị bình thường: Thể
tích tinh dịch > 2 ml
Mật độ tinh trùng > 20 triệu/ml
Tổng > 60 triệu
Di động > 50%
Di động nhanh > 25%
Hình dạng bình thường > 30%
Tỷ lệ tinh trùng sống > 75%
Tại sao tỷ lệ vô sinh tăng lên?
•
Kết hôn và mang thai muộn
•
Các bệnh truyền qua đường quan hệ tình dục
•
Tránh thai liên quan đến hormone
•
Phá thai
•
Béo phì

•
Ô nhiễm môi trường
Thụ tinh ống nghiệm (IVF)
Các bước cơ bản trong IVF:
•
Kích thích tr ng
•
Thu nh n tr ng
•
Thu nh n và r a tinh trùng
•
Th tinh
•
C y chuy n phôi
•
Progesterone
Ultrasound photo shows multiple follicles
(black structures) in a stimulated ovary
The egg aspiration procedure in progress

Thu nhận trứng từ bệnh nhân bằng kỹ thuật qua âm
đạo.
Thuốc giúp thụ tinh thường dùng:
Clomiphene citrate (Clomid, Serophene):
o
Thuốc uống, kích thích sự rụng trứng cho phụ nữ bị
rối loạn rụng trứng
o
Kích thích tuyến yên giải phóng nhiều FSH và LH, là

hormone thúc đẩy sự phát triển của nang trứng chứa
1 trứng.
Human menopausal gonadotropin, hMG (Repronex):

Thuốc tiêm, kích thích sự rụng trứng

Không giống clomiphene kích thích tuyến yên, hMG
và các gonadotropin khác kích thích trực tiếp trứng

Thuốc này chứa cả hai FSH and LH.
Follicle-stimulating hormone, FSH (Gonal-F,
Follistim, Bravelle):
o
FSH kích thích trứng thành các nang trứng trưởng
thành
Human chorionic gonadotropin, HCG (Ovidrel,
Pregnyl):
o
Dùng kết hợp với clomiphene, hMG và FSH. Thuốc
này thúc đẩy nang trứng phóng trứng (rụng trứng).
Gonadotropin-releasing hormone (Gn-RH)
analogs:

Dùng cho phụ nữ có chu kỳ rụng trứng không đều

Gn-RH analogs chuyển Gn-RH đến tuyến yên, giúp
sản xuất hormone và nang trứng phát triển với FSH.